Try संस्कृतवाहिनी (A word everyday) | YouTube Channel

इरा (irA)

 
Shabda Sagara English

इरा

Feminine.

(

-रा

)

1.

The

earth.

2.

Water.

3.

Speech.

4.

The

goddess

of

speech,

&c.

5.

Ardent

spirits.

Etymology

इण्

to

go,

and

रन्

Unādi

affix,

fem.

affix

टाप्.

Capeller Eng English

इ॑रा

feminine

drink,

refreshing

draught

comfort,

enjoyment.

इरा॑

feminine

drink,

refreshing

draught

comfort,

enjoyment.

Yates English

इरा

(

रा

)

1.

Feminine.

The

goddess

of

speech

earth

water

ardent

spirits.

Spoken Sanskrit English

इरा

-

irA

-

Feminine

-

sarasvatI

इरा

-

irA

-

Feminine

-

food

इरा

-

irA

-

Feminine

-

ardent

spirits

इरा

-

irA

-

Feminine

-

refreshment

इरा

-

irA

-

Feminine

-

earth

इरा

-

irA

-

Feminine

-

comfort

इरा

-

irA

-

Feminine

-

speech

इरा

-

irA

-

Feminine

-

any

drinkable

fluid

इरा

-

irA

-

Feminine

-

enjoyment

इरा

-

irA

-

Feminine

-

goddess

of

speech

इरा

-

irA

-

Feminine

-

draught

इरा

-

irA

-

Feminine

-

water

इरा

-

irA

-

Feminine

-

sarasvatI

गीर्देवी

-

gIrdevI

-

Feminine

-

sarasvatI

जगद्धात्री

-

jagaddhAtrI

-

Feminine

-

sarasvatI

वाग्देवता

-

vAgdevatA

-

Feminine

-

sarasvatI

वाग्देवी

-

vAgdevI

-

Feminine

-

sarasvatI

वाङ्मयी

-

vAGmayI

-

Feminine

-

sarasvatI

वाङ्मूर्ति

-

vAGmUrti

-

Feminine

-

sarasvatI

वाणी

-

vANI

-

Feminine

-

sarasvatI

विधिवधू

-

vidhivadhU

-

Feminine

-

sarasvatI

विद्याधिदेवता

-

vidyAdhidevatA

-

Feminine

-

sarasvatI

शाब्दी

-

zAbdI

-

Feminine

-

sarasvatI

गो

-

go

-

Feminine

-

sarasvatI

अजरा

-

ajarA

-

Feminine

-

river

sarasvatI

महासरस्वती

-

mahAsarasvatI

-

Feminine

-

great

sarasvatI

सरस्वतिकृत

-

sarasvatikRta

-

Adjective

-

made

by

sarasvatI

प्रत्यक्सरस्वती

-

pratyaksarasvatI

-

Feminine

-

western

sarasvatI

मेधा

-

medhA

-

Feminine

-

form

of

sarasvatI

कुञ्ज

-

kuJja

-

Masculine

-

bower

of

sarasvatI

वाग्दैवत्य

-

vAgdaivatya

-

Adjective

-

sacred

to

sarasvatI

वाग्देवताक

-

vAgdevatAka

-

Adjective

-

sacred

to

sarasvatI

Wilson English

इरा

Feminine.

(

-रा

)

1

The

earth.

2

Water.

3

Speech.

4

The

goddess

of

speech,

&c.

5

Ardent

spirits.

Etymology

इण

to

go,

and

रन्

Uṇādi

affix,

fem.

affix

टाप्.

Apte English

इरा

[

irā

],

[

इ-रन्

Uṇâdisūtras.

2.28

इं

कामं

राति

रा-क

वा

Tv.

]

(

'इरा

तु

मदिरावारिभारत्यशनभूमिषु'

इति

विश्वलोचनः

)

The

earth.

Speech.

The

goddess

of

speech,

Sarasvatī,

Water.

food

इरावतीं

धारिणीं

भूधराणाम्

Mahâbhârata (Bombay).

*

13.

26.95.

Spirituous

liquor.

Any

drinkable

fluid

a

draught

(

especially

of

milk

).

Refreshment,

comfort

(

Vedic.

in

the

last

three

senses

).

Name.

of

one

of

the

wives

of

Kaśyapa.

Compound.

ईशः

Name.

of

Varuṇa,

of

Viṣṇu,

of

Gaṇeśa

and

of

Brahman

इतीरेशे$तर्क्ये

निजमहिमनि

स्वप्रमितिके

Bhágavata (Bombay).

1.13.57.

a

king,

sovereign.

-क्षीर

Adjective.

Vedic.

whose

milk

is

a

refreshment

or

enjoyment

यज्ञपदीराक्षीरा

स्वधाप्राणा

महीलुका

Atharva-veda.

1.1.6.

(

-रः

)

the

milk

ocean.

-चर

Adjective.

earth-born,

terrestrial.

aquatic.

(

-रम्

)

hail

so

इरावरम्.

-जः

Name.

of

Kāma

or

Cupid.

-वेल्लिका

pimples

on

the

head

or,

pimples

on

the

face

produced

at

the

time

of

puberty

(

Marâṭhî.

मुरुमाची

पुटकुळी

).

Apte 1890 English

इरा

[

इ-रन्

Uṇ.

2.

28

इं

कामं

राति

रा-क

वा

Tv.

]

1

The

earth.

2

Speech.

3

The

goddess

of

speech,

Sarasvatī.

4

Water.

5

Food.

6

Spirituous

liquor.

7

Any

drinkable

fluid

a

draught

(

especially

of

milk

).

8

Refreshment,

comfort

(

Ved.

in

the

last

three

senses

).

Comp.

ईशः

{1}

N.

of

Varuṇa,

of

Viṣṇu

and

of

Gaṇeśa.

{2}

a

king,

sovereign.

क्षीर

a.

Ved.

whose

milk

is

a

refreshment

or

enjoyment.

(

रः

)

the

milk

ocean.

चर

a.

earth-born,

terrestrial.

{2}

aquatic.

(

रं

)

hail

so

इरावरं.

जः

N.

of

Kāma

or

Cupid.

वेल्लिका

pimples

on

the

head.

Monier Williams Cologne English

इ॑रा

feminine.

(

also

इरा॑,

atharva-veda

xv,

2,

3

)

(

closely

allied

to

इडा

and

इळा

)

any

drinkable

fluid

a

draught

(

especially

of

milk

),

ṛg-veda

atharva-veda

śatapatha-brāhmaṇa

et cetera.

food,

refreshment

comfort,

enjoyment,

atharva-veda

śatapatha-brāhmaṇa

aitareya-brāhmaṇa

nalopākhyāna

of

an

Apsaras

(

a

daughter

of

Dakṣa

and

wife

of

Kaśyapa

),

harivaṃśa

viṣṇu-purāṇa

water,

Lexicographers, esp. such as amarasiṃha, halāyudha, hemacandra, &c.

ardent

spirits,

bhāvaprakāśa

the

earth,

Lexicographers, esp. such as amarasiṃha, halāyudha, hemacandra, &c.

speech,

Lexicographers, esp. such as amarasiṃha, halāyudha, hemacandra, &c.

the

goddess

of

speech,

Sarasvatī,

Lexicographers, esp. such as amarasiṃha, halāyudha, hemacandra, &c.

[

confer, compare.

इडा.

]

Monier Williams 1872 English

इरा

इरा,

f.

(

closely

allied

to

इडा

and

इऌआ

),

Ved.

any

drinkable

fluid

a

draught

(

especially

of

milk

)

refreshment,

comfort,

enjoyment

N.

of

an

Apsaras,

a

daughter

of

Dakṣa

and

wife

of

Kaśyapa

water

ardent

spirits

the

earth

speech

the

god-

dess

of

speech,

Sarasvatī

[

cf.

इडा।

]

—इरा-क्षीर,

अस्,

आ,

अम्,

Ved.

whose

milk

is

a

refreshment

or

enjoy-

ment.

—इरा-चर,

अम्,

n.

hail

(

अस्,

or

ई,

अम्

),

earth-born,

terrestrial,

aquatic.

—इरा-ज,

अस्,

m.

a

N.

of

Kāma,

god

of

love,

‘born

from

water.’

—इरा-

मुख,

अम्,

n.,

N.

of

an

Asura-town

near

Meru.

—इरा-वत्,

आन्,

अती,

अत्,

Ved.

granting

drink

or

re-

freshment,

satiating,

giving

enjoyment

endowed

with

provisions

comfortable

(

आन्

),

m.,

N.

of

a

son

of

Arjuna

the

ocean,

a

cloud

a

king

(

),

f.,

N.

of

a

plant

N.

of

Durgā,

the

wife

of

Rudra,

daughter

of

the

Nāga

Suśravas

N.

of

a

river

in

the

Pañjāb,

now

called

Rāvī.

—इरा-वेल्लिका,

f.

pimples

or

pustules

on

the

head.

—इरेश

(

°रा-ईश्°

),

अस्,

m.

a

N.

of

Viṣṇu

a

king,

a

sovereign

Varuṇa.

Macdonell English

इरा

írā,

Feminine.

(

=

iḍā

)

potion

recreation,

comfort.

Benfey English

इरा

इरा,

Feminine.

1.

Water.

2.

The

name

of

an

Apsaras,

MBh.

2,

393.

Apte Hindi Hindi

इरा

स्त्रीलिङ्गम्

-

"इ-रन्,

इं

कामं

राति,

रा-क

वा

तारा०"

पृथ्वी

इरा

स्त्रीलिङ्गम्

-

"इ-रन्,

इं

कामं

राति,

रा-क

वा

तारा१"

वक्तृता

इरा

स्त्रीलिङ्गम्

-

"इ-रन्,

इं

कामं

राति,

रा-क

वा

तारा२"

वाणी

के

देवता

सरस्वती

इरा

स्त्रीलिङ्गम्

-

"इ-रन्,

इं

कामं

राति,

रा-क

वा

तारा३"

जल

इरा

स्त्रीलिङ्गम्

-

"इ-रन्,

इं

कामं

राति,

रा-क

वा

तारा४"

आहार

इरा

स्त्रीलिङ्गम्

-

"इ-रन्,

इं

कामं

राति,

रा-क

वा

तारा५"

मदिरा

Shabdartha Kaustubha Kannada

इरा

पदविभागः

स्त्रीलिङ्गः

कन्नडार्थः

ಭೂಮಿ

इरा

पदविभागः

स्त्रीलिङ्गः

कन्नडार्थः

ವಾಕ್ಕು

/ಮಾತು

इरा

पदविभागः

स्त्रीलिङ्गः

कन्नडार्थः

ಸುರೆ

/ಮದ್ಯ

इरा

पदविभागः

स्त्रीलिङ्गः

कन्नडार्थः

ಅನ್ನ

इरा

पदविभागः

स्त्रीलिङ्गः

कन्नडार्थः

ಜಲ

/ನೀರು

निष्पत्तिः

रा

(

दाने

)

-

"कः"

(

३-२-३

)

इण्

(

गतौ

)

-

"रन्"

वा

(

उ०

२-२९

)

व्युत्पत्तिः

इं

कामं

राति

विस्तारः

"इरा

भूवाक्सुराम्बुषु

अन्ने

स्यात्"

-

वैज०

L R Vaidya English

irA

{%

f.

%}

1.

The

earth

2.

water

3.

speech

4.

goddess

of

speech

5.

spirituous

liquor.

E Bharati Sampat Sanskrit

(

स्त्री

)

इं

कामं

राति

इ+रा(

दाने

)+कः।

‘आतोऽनुपसर्गे

कः’

३.२.३।

इण्(

गतौ

)+रन्

वा

‘ऋज्रेन्द्राग्रवज्र०’

३.२.२९।

१.भूमिः।

२.वाक्

३.सुरा

४.अन्नम्

५.जलम्

‘इरा

भूवाक्सुराम्बुषु

अन्ने

स्यात्’

वैज०।

‘श्री

राजीवाक्षवक्षःस्थलनिलयरमाहस्तवास्तव्य’

विश्वगु०।

Bopp Latin

इरा

f.

1

)

aqua.

2

)

potus

fervidus.

3

)

sermo,

loquela.

4

)

terra.

AM.:

भूवाक्सुराप्सु

स्यात्

(

cf.

इला

et

hib.

ire

«ground,

land,

a

field»

).

Schmidt Nachtrage zum Sanskrit Worterbuch German

इरा

*Erde,

Śrīk.

XXIII,

55

[

vgl.

Ko.!

]

H

5,

89.

[

43,

3.

]

Wordnet Sanskrit

Synonyms

इरा

(Noun)

बृहस्पतेः

माता।

"इरायाः

वर्णनं

पुराणेषु

प्राप्यते।"

Synonyms

पृथिवी,

भूः,

भूमिः,

अचला,

अनन्ता,

रसा,

विश्वम्भरा,

स्थिरा,

धरा,

धरित्री,

धरणी,

क्षौणी,

ज्या,

काश्यपी,

क्षितिः,

सर्वसहा,

वसुमती,

वसुधा,

उर्वी,

वसुन्धरा,

गोत्रा,

कुः,

पृथ्वी,

क्ष्मा,

अवनिः,

मेदिनी,

मही,

धरणी,

क्षोणिः,

क्षौणिः,

क्षमा,

अवनी,

महिः,

रत्नगर्भा,

सागराम्बरा,

अब्धिमेखला,

भूतधात्री,

रत्नावती,

देहिनी,

पारा,

विपुला,

मध्यमलोकवर्त्मा,

धारणी,

गन्धवती,

महाकान्ता,

खण्डनी,

गिरिकर्णिका,

धारयित्री,

धात्री,

अचलकीला,

गौः,

अब्धिद्वीपा,

इडा,

इडिका,

इला,

इलिका,

इरा,

आदिमा,

ईला,

वरा,

आद्या,

जगती,

पृथुः,

भुवनमाता,

निश्चला,

श्यामा

(Noun)

मर्त्याद्यधिष्ठानभूता।

"पृथिवी

पञ्चमम्

भूतम्"

Synonyms

मद्यम्,

सुरा,

मदिरा,

वारुणी,

हलिप्रिया,

हाला,

परिश्रुत्,

वरुणात्मजा,

गन्धोत्तमा,

प्रसन्ना,

इरा,

कादम्बरी,

परिश्रुता,

कश्यम्,

मानिका,

कपिशी,

गन्धमादनी,

माधवी,

कत्तोयम्,

मदः,

कापिशायनम्,

मत्ता,

सीता,

चपला,

कामिनी,

प्रिया,

मदगन्धा,

माध्वीकम्,

मधु,

सन्धानम्,

आसवः,

अमृता,

वीरा,

मेधावी,

मदनी,

सुप्रतिभा,

मनोज्ञा,

विधाता,

मोदिनी,

हली,

गुणारिष्टम्,

सरकः,

मधूलिका,

मदोत्कटा,

महानन्दा,

सीधुः,

मैरेयम्,

बलवल्लभा,

कारणम्,

तत्वम्,

मदिष्ठा,

परिप्लुता,

कल्पम्,

स्वादुरसा,

शूण्डा,

हारहूरम्,

मार्द्दीकम्,

मदना,

देवसृष्टा,

कापिशम्,

अब्धिजा

(Noun)

मादकद्रवपदार्थः

-

यस्य

सेवनं

पापं

तथा

निन्दनीयम्

इति

मन्यन्ते।

"सः

प्रतिदिनं

सायङ्काले

मद्यं

पीत्वा

गृहम्

आगच्छति।"

Synonyms

पेयम्,

इरा

(Noun)

यद्

पीयते।

"पानीयम्

इति

एकं

पेयम्

अस्ति।"

Synonyms

सरस्वती,

प्रज्ञा,

भारती,

वागीश्वरी,

वाग्देवी,

वीणावादिनी,

शारदा,

हंसवाहिनी,

गिरा,

इला,

ब्राह्मी,

इरा,

ज्ञानदा,

गीर्देवी,

ईश्वरी,

वाचा,

वचसामीशा,

वर्णमातृका,

गौः,

श्रीः,

वाक्येश्वरी,

अन्त्यसन्ध्येश्वरी,

सायंसन्ध्यादेवता,

गौरी

(Noun)

विद्यायाः

वाण्यः

अधिष्ठात्री

देवता।

"सरस्वत्याः

वाहनं

हंसः

अस्ति।"

Synonyms

जलम्,

वारि,

अम्बु,

अम्भः,

पयः,

सलिलम्,

सरिलम्,

उदकम्,

उदम्,

जडम्,

पयस्,

तोयम्,

पानीयम्,

आपः,

नीरम्,

वाः,

पाथस्,

कीलालम्,

अन्नम्,

अपः,

पुष्करम्,

अर्णः,

पेयम्,

सलम्,

संवरम्,

शंवरम्,

संम्बम्,

संवत्सरम्,

संववरः,

क्षीरम्,

पायम्,

क्षरम्,

कमलम्,

कोमलम्,

पीवा,

अमृतम्,

जीवनम्,

जीवनीयम्,

भुवनम्,

वनम्,

कबन्धम्,

कपन्धम्,

नारम्,

अभ्रपुष्पम्,

घृतम्,

कं,

पीप्पलम्,

कुशम्,

विषम्,

काण्डम्,

सवरम्,

सरम्,

कृपीटम्,

चन्द्रोरसम्,

सदनम्,

कर्वुरम्,

व्योम,

सम्बः,

सरः,

इरा,

वाजम्,

तामरस,

कम्बलम्,

स्यन्दनम्,

सम्बलम्,

जलपीथम्,

ऋतम्,

ऊर्जम्,

कोमलम्,

सोमम्,

अन्धम्,

सर्वतोमुखम्,

मेघपुष्पम्,

घनरसः,

वह्निमारकः,

दहनारातिः,

नीचगम्,

कुलीनसम्,

कृत्स्नम्,

कृपीटम्,

पावनम्,

शरलकम्,

तृषाहम्,

क्षोदः,

क्षद्मः,

नभः,

मधुः,

पुरीषम्,

अक्षरम्,

अक्षितम्,

अम्ब,

अरविन्दानि,

सर्णीकम्,

सर्पिः,

अहिः,

सहः,

सुक्षेम,

सुखम्,

सुरा,

आयुधानि,

आवयाः,

इन्दुः,

ईम्,

ऋतस्ययोनिः,

ओजः,

कशः,

कोमलम्,

कोमलम्,

क्षत्रम्,

क्षपः,

गभीरम्,

गम्भनम्,

गहनम्,

जन्म,

जलाषम्,

जामि,

तुग्र्या,

तूयम्,

तृप्तिः,

तेजः,

सद्म,

स्रोतः,

स्वः,

स्वधा,

स्वर्गाः,

स्वृतिकम्,

हविः,

हेम,

धरुणम्,

ध्वस्मन्वतु,

नाम,

पवित्रम्,

पाथः,

अक्षरम्,

पूर्णम्,

सतीनम्,

सत्,

सत्यम्,

शवः,

शुक्रम्,

शुभम्,

शम्बरम्,

वूसम्,

वृवूकम्,

व्योमः,

भविष्यत्,

वपुः,

वर्वुरम्,

वर्हिः,

भूतम्,

भेषजम्,

महः,

महत्,

महः,

महत्,

यशः,

यहः,

यादुः,

योनिः,

रयिः,

रसः,

रहसः,

रेतम्

(Noun)

सिन्धुहिमवर्षादिषु

प्राप्तः

द्रवरुपो

पदार्थः

यः

पान-खान-सेचनाद्यर्थम्

उपयुज्यते।

"जलं

जीवनस्य

आधारम्।

/अजीर्णे

जलम्

औषधं

जीर्णे

बलप्रदम्।

आहारकाले

आयुर्जनकं

भुक्तान्नोपरि

रात्रौ

पेयम्।"

Mahabharata English

Irā,

an

Apsaras.

§

269

(

Vaiśravaṇasabhāv.

):

II,

10,

393

(

among

the

Apsarases

in

the

palace

of

Kubera

).

Irā,

a

goddess.

§

270

(

Brahmasabhāv.

):

II,

11,

456

(

in

the

palace

of

Brahman

).

Cf.

Ilā.

Purana English

इरा

/

IRĀ

I.

One

of

the

wives

of

kaśyapa.

aditi,

diti,

danu,

ariṣṭā,

surasā,

khaśā,

surabhi,

vinatā,

tāmrā,

krodhavaśā,

irā,

kadrū

and

muni

were

the

wives

of

kaśyapa.

Grass

on

earth

originated

from

irā.

(

agni

purāṇa,

Chapter

19

).

इरा

/

IRĀ

II.

There

was

a

devī

called

irā

among

the

attendants

of

kubera.

(

M.B.

Sabhā

Parva,

Chapter

10,

Verse

11

).

Amarakosha Sanskrit

इरा

स्त्री।

सुरा

समानार्थकाः

सुरा,

हलिप्रिया,

हाला,

परिस्रुत्,

वरुणात्मजा,

गन्धोत्तमा,

प्रसन्ना,

इरा,

कादम्बरी,

परिस्रुत्,

मदिरा,

कश्य,

मद्य,

वारुणी,

मधु,

हाल,

अनुतर्ष

2।10।39।2।3

सुरा

हलिप्रिया

हाला

परिस्रुद्वरुणात्मजा।

गन्धोत्तमाप्रसन्नेराकादम्बर्यः

परिस्रुता॥

अवयव

==>

सुराकल्कः,

सुरामण्डः

वृत्तिवान्

==>

शौण्डिकः

==>

मधुकपुष्पकृतमद्यम्,

इक्षुशाकादिजन्यमद्यम्,

नानाद्रव्यकृतमद्यम्

पदार्थ-विभागः

खाद्यम्,

पानीयम्

इरा

स्त्री।

भूमिः

समानार्थकाः

भू,

भूमि,

अचला,

अनन्ता,

रसा,

विश्वम्भरा,

स्थिरा,

धरा,

धरित्री,

धरणि,

क्षोणि,

ज्या,

काश्यपी,

क्षिति,

सर्वंसहा,

वसुमती,

वसुधा,

उर्वी,

वसुन्धरा,

गोत्रा,

कु,

पृथिवी,

पृथ्वी,

क्ष्मा,

अवनि,

मेदिनी,

मही,

विपुला,

गह्वरी,

धात्री,

गो,

इला,

कुम्भिनी,

क्षमा,

भूतधात्री,

रत्नगर्भा,

जगती,

सागराम्बरा,

इडा,

भूत,

इरा,

रोदस्,

रोदसी

3।3।176।2।1

शर्करा

कर्परांशेऽपि

यात्रा

स्याद्यापने

गतौ।

इरा

भूवाक्सुराप्सुस्यात्तन्द्रा

निद्राप्रमीलयोः॥

अवयव

==>

भूरन्ध्रम्,

मृद्

==>

अतिनिम्नप्रदेशः,

कुमुदयुक्तदेशः,

सर्वसस्याढ्यभूमिः,

निर्जलदेशः,

हलाद्यकृष्टभूमिः,

शरावत्याः_अवधेः_प्राग्दक्षिणदेशः,

शरावत्याः_अवधेः_पश्चिमोत्तरदेशः,

भारतस्य_पश्चिमसीमाप्रदेशः,

भारतभूमेः_मध्यदेशः,

विन्ध्यहिमाद्रिमध्यदेशः,

नडाधिकदेशः,

कुमुदबहुलदेशः,

बहुवेदसदेशः,

बालतृणबहुलदेशः,

सपङ्कदेशः,

जलाधिकदेशः,

अश्मप्रायमृदधिकदेशः,

वालुकाबहुलदेशः,

सिकतायुक्तदेशः,

नद्यम्बुभिः_सम्पन्नदेशः,

वृष्ट्यम्बुभिः_सम्पन्नदेशः,

स्वधर्मपरराजयुक्तदेशः,

सामान्यराजयुक्तदेशः,

नद्यादिसमीपभूमिः,

पाषाणादिनिबद्धा_भूः,

गृहरचनापरिच्छिन्नदेशः,

गृहरचनावच्छिन्नवास्तुभूमिः,

ग्रामादिसमीपदेशः,

पर्वतः,

मेखलाख्यपर्वतमध्यभागः,

पर्वतसमभूभागः,

अद्रेरधस्थोर्ध्वासन्नभूमिः,

यागार्थं_संस्कृतभूमिः,

स्वभूमिः,

पर्वतादयः,

विजनः,

अश्वेन_दिनैकाक्रमणदेशः,

भयङ्करयुद्धभूमिः,

प्रेतभूमिः,

यज्ञे_स्तावकद्विजावस्थानभूमिः,

ऊषरदेशः,

देशः,

जन्मभूमिः

पदार्थ-विभागः

,

द्रव्यम्,

पृथ्वी

इरा

स्त्री।

वचनम्

समानार्थकाः

व्याहार,

उक्ति,

लपित,

भाषित,

वचन,

वचस्,

गो,

इडा,

इला,

इरा

3।3।176।2।1

शर्करा

कर्परांशेऽपि

यात्रा

स्याद्यापने

गतौ।

इरा

भूवाक्सुराप्सुस्यात्तन्द्रा

निद्राप्रमीलयोः॥

==>

शपथः,

द्विरुक्तिः,

अप्रियवचः,

भयदर्शकवाक्यम्,

सनिन्दाभाषणम्,

परस्त्रीनिमित्तं_पुंसः_परपुरुषनिमित्तं_स्त्रियाश्च_आक्रोशनम्,

सम्भाषणम्,

प्रयोजनशून्योन्मत्तादिवचनम्,

बहुभाषणम्,

अनुशोचनोक्तिः,

अन्योन्यविरुद्धवचनम्,

परस्परभाषणम्,

शोभनवचनम्,

गोपनकारिवचनम्,

शापवचनम्,

प्रेम्णा_मिथ्याभाषणम्,

सन्देशवचनम्,

अकल्याणवचनम्,

शुभवचनम्,

सान्त्वनवचनम्,

युक्त्यामिलितवचनम्,

कर्कशवचनम्,

अश्लीलवचनम्,

प्रियसत्यवचनम्,

विरुद्धार्थवचनम्,

अशक्त्यादिना_सम्पूर्णोच्चारितम्,

शीघ्रोच्चारितवचः,

श्लेष्मनिर्गमसहितवचनम्,

निन्दावचनम्,

मिथ्यावचनम्,

स्पष्टवचनम्,

अप्रकटवचनम्,

असत्यवचनम्,

सत्यवचनम्,

अवध्यब्राह्मणादेर्दोषोक्तिः,

पटुवचनम्,

साकल्यवचनम्,

आसङ्गवचनम्,

आक्रोशनम्,

जनवादः,

वल्गुवाक्

पदार्थ-विभागः

,

गुणः,

शब्दः

इरा

स्त्री।

जलम्

समानार्थकाः

अप्,

वार्,

वारि,

सलिल,

कमल,

जल,

पयस्,

कीलाल,

अमृत,

जीवन,

भुवन,

वन,

कबन्ध,

उदक,

पाथ,

पुष्कर,

सर्वतोमुख,

अम्भस्,

अर्णस्,

तोय,

पानीय,

नीर,

क्षीर,

अम्बु,

शम्बर,

मेघपुष्प,

घनरस,

कम्,

गो,

काण्ड,

घृत,

इरा,

कुश,

विष

3।3।176।2।1

शर्करा

कर्परांशेऽपि

यात्रा

स्याद्यापने

गतौ।

इरा

भूवाक्सुराप्सुस्यात्तन्द्रा

निद्राप्रमीलयोः॥

अवयव

==>

जलकणः,

मलिनजलम्

वैशिष्ट्यवत्

==>

निर्मलः

==>

जलविकारः,

मलिनजलम्,

अर्घ्यार्थजलम्,

पाद्यजलम्,

शुण्डानिर्गतजलम्,

ऋषिजुष्टजलम्,

अब्ध्यम्बुविकृतिः

पदार्थ-विभागः

,

द्रव्यम्,

जलम्

Kalpadruma Sanskrit

इरा,

स्त्रीलिङ्गम्

(

इं

कामं

राति

ददाति

इति

+

रा+

यद्वा

एतीति

+

रन्

+

टाप्

निपातनात्गुणाभावः

)

भूमिः

वाक्यम्

मद्यम्

जलम्

।इत्यमरः

(

यथा,

आश्वलायनगृह्यसूत्रे

।“इरां

वहन्तो

घृतमुक्षमाणामित्रेण

साकं

सह

संविशन्तु”

)सरस्वती

इति

शब्दरत्नावली

(

अन्नम्

)कश्यपपत्नीविशेषः

।यथा,

गारुडे

अध्यायः

“धर्म्मपत्न्यः

समाख्याताः

कश्यपस्य

वदाम्यहम्

।अदितिर्दितिर्दनुः

काला

अमायुः

सिंहिका

मुनिः

।कद्रुः

प्राधा

इरा

क्रोधा

विनता

सुरभिः

खशा”

।तस्याः

सृष्टिर्यथा

।“इरा

वृक्षलता

वल्ली

तृणजातिश्च

सर्व्वशः

।खशा

यक्षरक्षांसि

मुनिरप्सरसस्तथा”

।(

दैत्यविशेषः

यथा,

हरिवंशे

८२

।“मरीचिर्मघवांश्चैव

इरा

शङ्कुशिरा

वृकः”

)

Vachaspatyam Sanskrit

इरा

स्त्री

इण्--रक्

इं

कामं

राति

रा--क

वा

भूमौ,

वाचि,

सुरायाम्,

जले,

अन्ने

“इरा

विश्वस्मै

भुवनायजायते

यत्पर्जन्यः

पृथिवी

रेतसावतिः”

ऋ०

५,

त,

“इरामस्मा

ओदनं

पिन्वमानाः”

शत०

व्रा०

६,

६,

३३

।६

कश्यपस्य

पत्नीभेदे

“घर्मपत्न्यः

समाख्याताः

कश्यपस्यवदाम्यहम्

अदितिर्दितिर्दनुःकाला

अमायुः

सिंहिकामुनिः

कद्रुः

प्राधा

इरा

क्रोधा

विनता

सुरभिःखशा”इत्युपक्रम्य

“इरा

वृक्षलतावल्लीतृणजातीश्च

सर्वशः”

।असूतेति

शेषः

गरुडपु०

Capeller German

इ॑रा

Feminine.

Labetrunk,

Erquickung.

Grassman German

írā,

f.,

Labetrunk

[

siehe

íḍā

und

íṣ

]

2〉

Saft

und

Kraft,

in

an-irá,

án-irā.

{437,

4}.

Burnouf French

इरा

इरा

feminine

eau

boisson

chaude

liqueur

spiritueuse.

Terre.

Parole

la

divinité

de

la

parole,

वाच्।

Cf.

इला,

इऌआ

et

इडा।

इराचर

masculine

(

चर्

)

grêle.

इराज

masculine

(

जन्

)

ép.

de

Kandarpa.

इरावती

feminine

la

परुष्णी,

affluent

de

l'Indus,

Vd.

L'Iraouaddy

des

géographes.

Stchoupak French

इरा-

Feminine.

Sarasvatī

-वन्त्-

a.

qui

réconforte

Masculine.

fils

d'Arjuna

-वती-

Feminine.

Durgā

Neuter.

d'autres

femmes

d'une

rivière

affluent

de

l'Indus

(

Ravi

)

-वत-

Masculine.

Neuter.

d'un

Nāga.

इरेश-

Masculine.

Brahma.

इरं-मद-

Masculine.

éclair

précédant

la

chute

de

la

foudre.