भारती (bhAratI)

भारती

Feminine.

(

-ती

)

1.

The

goddess

of

speech.

2.

Speech,

eloquence.

3.

A

quail.

4.

A

particular

kind

of

style.

Etymology

भृ,

अतच्

Affix.

भारती

-

bhAratI

-

Feminine

-

quail

फलखेला

-

phalakhelA

-

Feminine

-

quail

वाना

-

vAnA

-

Feminine

-

quail

वर्तका

-

vartakA

-

Feminine

-

quail

विष्णुलिङ्गी

-

viSNuliGgI

-

Feminine

-

quail

व्योमनासिका

-

vyomanAsikA

-

Feminine

-

quail

गाञ्जिकाय

-

gAJjikAya

-

Masculine

-

quail

गरुद्योधिन्

-

garudyodhin

-

Masculine

-

quail

चित्रयोधिन्

-

citrayodhin

-

Masculine

-

quail

फणिखेल

-

phaNikhela

-

Masculine

-

quail

लब

-

laba

-

Masculine

-

quail

वार्तक

-

vArtaka

-

Masculine

-

quail

वर्तिक

-

vartika

-

Masculine

-

quail

वर्तका

-

vartakA

-

Feminine

-

quail

bird

लाबाक्ष

-

lAbAkSa

-

Masculine

-

quail-eyed

लाबाक्षक

-

lAbAkSaka

-

Masculine

-

quail-eyed

जलवर्तिका

-

jalavartikA

-

Feminine

-

water-quail

वनवर्तिका

-

vanavartikA

-

Feminine

-

kind

of

quail

व्योमनासिका

-

vyomanAsikA

-

Feminine

-

sort

of

quail

वार्तीक

-

vArtIka

-

Masculine

-

kind

of

quail

वार्त्तिक

-

vArttika

-

Masculine

-

sort

of

quail

गिरिवर्तिका

-

girivartikA

-

Feminine

-

mountain

quail

काकवर्तक

-

kAkavartaka

-

Masculine

-

crow

and

the

quail

वर्तीर

-

vartIra

-

Masculine

-

sort

of

quail

or

partridge

भा॑रती

a

(

ई

),

feminine.

See

below

भारती

b

feminine.

of

°रत

a

female

descendant

of

Bharata,

Lexicographers, esp. such as amarasiṃha, halāyudha, hemacandra, &c.

nalopākhyāna

of

a

deity

(

in

ṛg-veda

often

invoked

among

the

Āprī

deities

and

especially.

together

with

Ilā

and

Sarasvatī

according.

to

nirukta, by yāska

viii,

13

a

daughter

of

Āditya

later

identified

with

Sarasvatī,

the

goddess

of

speech

),

ṛg-veda

et cetera.

et cetera.

speech,

voice,

word,

eloquence,

literary

composition,

dramatic

art

or

recitation,

mahābhārata

kāvya literature

et cetera.

(

with

वृत्ति

),

a

partic.

kind

of

style,

daśarūpa

sāhitya-darpaṇa

(

confer, compare.

Indian Wisdom, by Sir M. Monier-Williams

503

neuter gender.

1

)

the

Sanskṛt

speech

of

an

actor,

Lexicographers, esp. such as amarasiṃha, halāyudha, hemacandra, &c.

a

quail,

Lexicographers, esp. such as amarasiṃha, halāyudha, hemacandra, &c.

Ocymum

Sacrum,

Lexicographers, esp. such as amarasiṃha, halāyudha, hemacandra, &c.

nalopākhyāna

of

a

river,

mahābhārata

one

of

the

10

orders

of

religious

mendicants

traced

back

to

pupils

of

Śaṃkarācārya

(

the

members

of

which

add

the

word

भारती

to

their

names

),

Horace H. Wilson

Catalogue(s)

सम-वृत्तम्,

अक्षराणि →

44,

पादेऽक्षराणि →

11

मात्राः →

22

सङ्ख्याजातिः

-

त्रिष्टुभ्

मात्रा-विन्यासः

दा

दा

दा

दा

दा

दा

दा

दा

दा

दा

दा

लक्षण-मूलम् →

आनन्दमिश्र-जालक्षेत्रम्

उक्ति

भारती

स्त्रीलिङ्गम्

-

भरत+अण्+ङीप्

"वाणी,

वाच्य,

वचन,

वाणी-प्रवाह"

भारती

स्त्रीलिङ्गम्

-

भरत+अण्+ङीप्

"वाणी

की

देवी,

सरस्वती"

भारती

स्त्रीलिङ्गम्

-

भरत+अण्+ङीप्

विशेषप्रकार

की

शैली

भारती

स्त्रीलिङ्गम्

-

भरत+अण्+ङीप्

"लवा,

बटेर"

भारती

स्त्रीलिङ्गम्

-

-

"वक्तृता,

शब्द,

वाक्पटुता"

भारती

स्त्रीलिङ्गम्

-

-

वाणी

की

देवता

भारती

स्त्रीलिङ्गम्

-

-

नाट्यकला

भारती

स्त्रीलिङ्गम्

-

-

किसी

पात्र

की

संस्कृत

वक्तृता

भारती

स्त्रीलिङ्गम्

-

-

सन्यासियों

के

दस

भेदों

में

से

एक

भारती

पदविभागः

स्त्रीलिङ्गः

कन्नडार्थः

ವಾಕ್ಕು/ಮಾತು/ಭಾಷೆ

निष्पत्तिः

भृञ्

(

भरणे

)

"अतच्"

(

उ०

३-११०

)।

"अण्"

(

५-४-३८

)।

"ङीप्"

(

४-१-१५

)

प्रयोगाः

"भारतीमाहितभरामथानुद्धतमुद्धवः"

उल्लेखाः

माघ०

२-६९

भारती

पदविभागः

स्त्रीलिङ्गः

कन्नडार्थः

ವಾಗ್ದೇವಿ/ವಾಕ್ಕಿಗೆ

ಅಧಿದೇವತೆಯಾದ

ಸರಸ್ವತಿ

विस्तारः

"वीणापुस्तकरञ्जितहस्ते

भगवति

भारति

देवि

नमस्ते"

भारती

पदविभागः

स्त्रीलिङ्गः

कन्नडार्थः

ಭಾರತೀವೃತ್ತಿ/ಭಾಷೆಯ

ಒಂದು

ವಿಧ

ಶೈಲಿ

विस्तारः

ಸಂಸ್ಕೃತಮಯವಾದ

ನಟನಭಾಷೆಯು

ಭಾರತೀವೃತ್ತಿಯೆನಿಸುವುದು

भारती

पदविभागः

स्त्रीलिङ्गः

कन्नडार्थः

ಲಾವಕ್ಕಿ

भारती

पदविभागः

स्त्रीलिङ्गः

कन्नडार्थः

ತುಲಸೀಗಿಡ

विस्तारः

"अथ

भारती।

वचने

च

सरस्वत्यां

पक्षिवृत्तिप्रभेदयोः"

मेदि०

,

"सुगन्धौ

श्वेतसुरसा

भारती

तुलसी

शिवा"

वैज०

BAratI

{%

f.

%}

1.

The

goddess

of

speech

2.

speech,

eloquence,

literary

art,

जयति

पद्मावतीरमणकविभारती

Git.G.x.,

भारती

कवेर्जयति

K.Pr.i.

3.

a

particular

kind

of

style,

(

भारती

संस्कृतप्रायो

वाग्व्यापारो

नटाश्रयः

D.R.iii.5

)

4.

a

quail.

भारती

f.

1

)

(

a

praec.

signo

fem.

ई

)

dea

sermonis.

2

)

ser-

mo.

N.

12.

21.

Synonyms

भारती

(Noun)

दशविधेषु

संन्यासिषु

एकः।

"भारतीनां

निवासस्थानं

शृङ्गेरी

आसीत्।"

Synonyms

ब्राह्मी,

सोमलता,

सरस्वती,

सौम्या,

सुरश्रेष्ठा,

शारदा,

सुवर्चला,

कपोतवगा,

वैधात्री,

दिव्यतेजाः,

महौषधी,

स्वयंभुवी,

सौम्यलता,

सुरेष्टा,

ब्रह्मकन्यका,

मणडूकमाता,

मण्डुकी,

सुरसा,

मेध्या,

वीरा,

भारती,

वरा,

परमेष्ठिनी,

दिव्या,

शारदा

(Noun)

क्षुपविशेषः-यः

भेषजरुपेण

उपयुज्यते

यस्य

गुणाः

वाताम्लपित्तनाशित्वं

तथा

च

बुद्धिप्रज्ञामेधाकारीत्वम्।

"ब्राह्मी

प्रायः

गङ्गातटे

हरिद्वारनगरस्य

समीपे

दृश्यते।"

Synonyms

भाषा,

भाषणम्,

वाक्,

वाणी,

वाचा,

गोः,

गिरा,

उक्तिः,

वाक्शक्तिः,

वदन्तिः,

निगदः,

निगादः,

व्याहारः,

व्याहृतिः,

वचनम्,

वादः,

तापः,

अभिलापः,

लपितम्,

लपनम्,

भणितिः,

भारती,

सरस्वती,

राधना,

कासूः

(Noun)

मुखनिर्गतः

सार्थकः

ध्वनिसमूहः।

"भाषा

सम्पर्कस्य

माध्यमम्

।"

Synonyms

सरस्वती,

प्रज्ञा,

भारती,

वागीश्वरी,

वाग्देवी,

वीणावादिनी,

शारदा,

हंसवाहिनी,

गिरा,

इला,

ब्राह्मी,

इरा,

ज्ञानदा,

गीर्देवी,

ईश्वरी,

वाचा,

वचसामीशा,

वर्णमातृका,

गौः,

श्रीः,

वाक्येश्वरी,

अन्त्यसन्ध्येश्वरी,

सायंसन्ध्यादेवता,

गौरी

(Noun)

विद्यायाः

वाण्यः

च

अधिष्ठात्री

देवता।

"सरस्वत्याः

वाहनं

हंसः

अस्ति।"

Synonyms

वर्तिकः,

वर्तकः,

गाञ्जिकायः,

चित्रयोधी,

फलखेलाः,

फालखेलाः,

भारती,

लबः,

वर्तका,

वानाः,

वार्ताकः,

विष्णुलिङ्गी,

व्योमनासिका

(Noun)

तित्तिरसदृशः

लघुपक्षी।

"केचन

जनाः

अदनार्थे

वर्तिकाम्

आदत्ते।"

Synonyms

भारती

(Noun)

एका

नदी

।

"भारत्याः

उल्लेखः

महाभारते

वर्तते"

Bhāratī

(

a

river

).

§

494

(

Āṅgirasa

):

III,

222,

14232.

*bhāratī

(

voice

):

XII,

1412

XIII,

3692

(

Bārhaspatīṃ

)

XIV,

650

(

gauḥ

),

1192.

भारती

/

BHĀRATĪ.

A

famous

river

mentioned

in

the

Purāṇas.

It

is

stated

in

Verse

25,

Chapter

222

of

the

Vana

Parva

that

agni

(

fire

)

originated

in

this

river.

भारती

स्त्री।

सरस्वती

समानार्थकाः

ब्राह्मी,

भारती,

भाषा,

गिर्,

वाच्,

वाणी,

सरस्वती

1।6।1।1।2

ब्राह्मी

तु

भारती

भाषा

गीर्वाग्वाणी

सरस्वती।

व्याहार

उक्तिर्लपितं

भाषितं

वचनं

वचः॥

अवयव

==>

वचनम्

पदार्थ-विभागः

,

पौरुषेयः

भारती,

स्त्रीलिङ्गम्

(

भृ

+

अतच्

।

स्त्रियां

ङीप्

।

)वचनम्

।

(

यथा,

कुमारे

।

६

।

७९

।“तमर्थमिव

भारत्या

सुतया

योक्तुमर्हसि

॥

”

)सरस्वती

।

(

यथा,

कालिदासः

।“वीणापुस्तकरञ्जितहस्तेभगवति

भारति

देवि

!

नमस्ते

॥

”

)पक्षिभेदः

।

वृत्तिभेदः

।

इति

मेदिनी

।

ने,

१३८

॥

यथा,

--“शृङ्गारे

कौशिकी

वीरे

सात्वत्यारभटी

पुनः

।रसे

रौद्रे

च

वीभत्से

वृत्तिः

सर्व्वत्र

भारती

॥

”भारती

वृत्तिस्तु

भारती

संस्कृतप्रायो

वाग्-व्यापारो

नराश्रयः

।

इति

साहित्यदर्पणस्य

६परिच्छेदः

॥

ब्राह्मी

।

इति

राजनिर्घण्टः

॥

(

शङ्कराचार्य्यशिष्यतोटकस्य

शिष्याणामन्य-तमस्य

उपाधिविशेषः

।

यथा,

प्राणतोषिण्या-मवधूतप्रकरणे

।“विद्याभारेण

सम्पूर्णः

सर्व्वभारं

परित्यजेत्

।दुःखभारं

न

जानाति

भारती

परिकीर्त्तिता

॥

”नदीविशेषः

।

यथा,

महाभारते

।

३

।

२२१

।

२५

।“भारती

सुप्रयोगा

च

कावेरी

मुर्म्मुरायथा

॥

”

)

भारती

स्त्री

भृ--अतच्

।

स्वार्थे

प्रज्ञाद्यण्

।

१

वाक्ये

तदधि-देवतायां

२

सरस्वत्यां

३

पक्षिभेदे

“भारती

संस्कृतप्रायोवाग्व्यापारो

नराश्रय”

इति

सा०

६

पुंलिङ्गम्

अलङ्कारोक्ते४

वृत्तिभेदे

च

५

सन्न्यासिनामुपाधिभेदे

च

स्त्री

।

bhā́ratī,

f.

(

substantivisches

Feminin

des

vorigen

).

Göttin

der

Rede,

des

Liedes

[

vergl.

bhára

4

],

namentlich

1〉

im

8.

oder

9.

Verse

der

āprī-

oder

āpra-

Lieder

neben

íḍā

und

sárasvatī

2〉

auch

neben

andern

Göttinnen

3〉

pl.,

Göttinnen

der

Darbringung.

-i

1〉

{188,

8}.

-ī

1〉

{142,

9}

(

wo

auch

hótrā

)

{194,

8}

{238,

8}

{717,

8}

{936,

8}.

—

2〉

{296,

3}

(

neben

várūtrīs,

hótrā

)

{192,

11}

(

neben

hótrā

und

weiterhin

íḍā

und

sárasvatī

).

-īm

1〉

{22,

10}.

-ībhis

3〉

{238,

8}.