Try संस्कृतवाहिनी (A word everyday) | YouTube Channel
ज्या (jyA)
This feature is only for logged in users. Please login to have full access to Kosha.
ज्या
[
jyā
],
9
Parasmaipada.
(
जिनाति
)
To
overpower,
oppress.
To
grow
old.
Ā.
(
जीयते
)
To
be
oppressed.
ज्या
[
jyā
],
1
A
bow-string
विश्रामं
लभतामिदं
च
शिथिलज्याबन्ध-
मस्मद्धनुः
Sakuntalâ (Bombay).
2.6
Raghuvamsa (Bombay).
3.59
11.15
12.14.
The
chord
of
an
arc.
The
earth.
A
mother.
Overpowering
force
or
strength.
Excessive
demand,
importunity.
A
kind
of
wooden
stick
(
शम्या
).
The
rear
of
the
army
ज्या
भूमिमौर्व्योः
शम्यायां
वाहिन्याः
पृष्ठभागके
।
Nm.
Hence
˚घातवारणम्
A
handguard
used
by
the
archers
and
˚घोषः
The
twanging
of
the
bow.
1.
ज्या
(
confer, compare.
√
जि
)
class.
9.
Parasmai-pada.
जिना॑ति
(
Potential.
°नीया॑त्
page.
°न॑त्
pf.
जिज्यौ॑
fut.
ज्यास्यति,
pāṇini
vi,
1,
16
feminine.
indeclinable, either an indeclinable participle or an adverb or a case used adverbially.
page.
-ज्याय,
42
)
Vedic or Veda.
to
overpower,
oppress,
deprive
any
one
(
accusative case.
)
of
property
(
accusative case.
),
ṛg-veda
atharva-veda
et cetera.
(
derived
from.
ज्या॑यस्,
‘senior’
)
to
become
old,
dhātupāṭha
xxxi,
29
:
class.
4.
Ā.
जी॑यते
or
Passive voice.
°य॑ते,
Vedic or Veda.
to
be
oppressed
or
treated
badly,
be
deprived
of
property
(
or
everything,
सर्व-ज्यानि॑म्,
taittirīya-saṃhitā
vii
),
ṛg-veda
et cetera.
:
Causal.
ज्यापयति,
to
call
any
one
old,
pāṇini
iii,
1,
21
siddhānta-kaumudī
46
:
Desiderative.
(
page.
जि॑ज्यासत्
)
to
wish
to
overpower,
ṛg-veda
x,
152,
5
:
Intensive.
जेजीयते,
pāṇini
vi,
1,
16,
kāśikā-vṛtti
confer, compare.
परि-
βιάω.
ज्या
1.
ज्या,
cl.
9.
P.,
4.
A.
जिनाति,
जीयते,
जिज्यौ,
जिज्ये,
ज्यास्यति,
-ते,
अज्यासीत्,
ज्या-
तुम्,
to
overpower,
oppress,
to
deprive
of
property,
&c.,
(
in
the
Veda
often
connected
with
rt.
हन्,
e.
g.
जीयते
हन्ति,
‘he
oppresses
and
kills
’
and
in
the
Brāhmaṇas
applied
to
the
oppressions
of
the
Brāhmans
and
Vaiśyas
by
the
Kṣatriyas
)
(
cl.
4.
A.
)
to
be
oppressed,
treated
badly,
deprived
of
property,
&c.
(
cl.
9.
P.
)
to
become
old:
Caus.
ज्यापयति,
see
ज्यापय
below:
Desid.
P.
जिज्यासति,
to
wish
to
over-
power
or
oppress:
Intens.
जेजीयते,
जाज्याति
[
cf.
Gr.
βιάω.
]
ज्या
3.
ज्या,
f.
(
perhaps
fr.
rt.
1.
ज्या
),
the
string
of
a
bow,
a
bow-string
the
chord
of
an
arc,
a
sine
in
geometry
[
cf.
अधि-ज्य,
उज्-ज्य,
&c.
cf.
also
Gr.
βιός.
]
—ज्या-कार,
अस्,
m.,
Ved.
one
who
makes
bow-strings.
—ज्या-घोष,
अस्,
m.
the
twang
of
a
bow.
—ज्या-पाश,
अस्,
m.
a
bow-string.
—ज्या-
पिण्ड
or
ज्या-पिण्डक,
a
sine
expressed
in
figures.
—ज्या-मघ,
अस्,
m.,
N.
of
the
father
of
Vi-
darbha.
—ज्यार्ध
(
ज्या-अर्°
),
अस्,
m.
the
sine
of
an
arc.
—ज्यार्ध-पिण्ड,
a
sine
expressed
in
figures.
—ज्या-वाज,
अस्,
आ,
अम्,
Ved.
having
the
elasticity
of
a
bow-string
(
Sāy.
)
a
stout
or
strong
bow
(
as
if
a
substantive
).
—ज्या-वाणेय,
आस्,
m.
pl.,
N.
of
a
warrior-tribe
(
अस्
),
m.
a
prince
of
this
tribe.
—ज्या-
ह्रोड,
अस्,
m.
a
peculiar
kind
of
bow
(
औ
),
m.
du.,
N.
of
a
Sāman.
—ज्योत्पत्ति
(
ज्या-उत्°
),
इस्,
f.
‘the
calculation
of
the
length
of
a
chord,
’
derivation
of
(
semi
)-chords.
ज्या
स्त्रीलिङ्गम्
-
ज्या+अङ्+टाप्
धनुष
की
डोरी
ज्या
स्त्रीलिङ्गम्
-
-
चाप
के
सिरों
को
मिलाने
वाली
सीधी
रेखा
ज्या
स्त्रीलिङ्गम्
-
-
पृथ्वी
ज्या
स्त्रीलिङ्गम्
-
-
माता
ज्या
स्त्रीलिङ्गम्
-
ज्या+अङ्+टाप्
एक
प्रकार
की
लकड़ी
की
सोटी
ज्या
स्त्रीलिङ्गम्
-
ज्या+अङ्+टाप्
सेना
का
पृष्ठभाग
ज्या
-वयोहानौ
(
क्र्या०
पर०
अक०
से०
)
जिनाति
।
पदविभागः
धातुः
कन्नडार्थः
ಮುದುಕನಾಗು
/ಇಳಿವಯಸ್ಸಿನವನಾಗು
/ಶಕ್ತಿಕುಂದಿದವನಾಗು
ज्या
पदविभागः
स्त्रीलिङ्गः
कन्नडार्थः
ಮೌರ್ವಿ
/ಬಿಲ್ಲಿನ
ಅಂಬು
/ಧನುಸ್ಸಿನ
ಗುಣ
निष्पत्तिः
ज्या
(
वयोहानौ
)-
"डः"
(
३-२-१०१
)
प्रयोगाः
"भिनाकृतिं
ज्यां
ददृशुः
स्फुरन्तीं
क्रुद्धस्य
जिह्वामिव
तक्षकस्य"
उल्लेखाः
किरा०
१७-२४
ज्या
पदविभागः
स्त्रीलिङ्गः
कन्नडार्थः
ಮಾತೆ
/ತಾಯಿ
ज्या
पदविभागः
स्त्रीलिङ्गः
कन्नडार्थः
ಭೂಮಿ
विस्तारः
"ज्या
मातरि
वसुधायां
मौर्व्याम्"-
मेदि०
।
ज्या
पदविभागः
स्त्रीलिङ्गः
कन्नडार्थः
ವೃತ್ತವನ್ನು
ಭಾಗಿಸುವ
ಸರಳರೇಖೆ
/ಗೋಳದೊಳಗಿರುವ
ಧನುರಾಕಾರವಾದ
ಕ್ಷೇತ್ರದ
ಮಧ್ಯದಿಂದ
ಎರಡೂ
ಕಡೆಗೂ
ಹೊರಟಿರುವ
ಒಂದು
ರೇಖೆ
१,
अंशुमान्,
अचला,
अब्ज,
अमृतांशु,
अवनि,
आदि,
आस्य,
इन्दु,
इला,
उडुपति,
उर्वरा,
उर्वी,
ऋक्षेश,
एक,
एणधर,
औषधीश,
क,
कलाधर,
कलि,
कु,
कुमुदाकरप्रिय,
क्षपाकर,
क्षमा,
क्षिति,
क्षोणि,
क्षोणी,
क्षमा,
गो,
गोत्र,
गोत्रा,
ग्लौ,
चन्द्र,
चन्द्रमस्,
जगती,
जैवातृक,
ज्या,
तनु,
दाक्षायणीप्राणेश,
धरणी,
धरा,
धरित्री,
नायक,
निशाकर,
निशेश,
पितामह,
पृथिवी,
पृथ्वी,
प्रालेयांशु,
ब्रह्मा,
भुवन्यु,
भू,
भूमि,
मही,
मुख,
मृगलाञ्छन,
मृगाङ्क,
मेदिनी,
रजनीकर,
रजनीश,
रात्रिप,
रात्रीश,
रुग्ण,
रूप,
लपन,
वक्त्र,
वदन,
वसुधा,
वसुन्धरा,
वाक्,
विधु,
विरञ्चि,
विश्वम्भरा,
शशधर,
शशभृत्,
शशलाञ्छन,
शशाङ्क,
शशि,
शशी,
शीतकर,
शीतकिरण,
शीतद्युति,
शीतमयूख,
शीतरश्मि,
शीतांशु,
शुभ्रभानु,
श्वेत,
श्वेतांशु,
सितरश्मि,
सुधांशु,
सोम,
स्थिरा,
हरिणधृत्,
हरिणाङ्क,
हिमकर,
हिमगु,
हिमरश्मि,
हिमांशु
ज्या
(
ज्या॒
वयोहानौ
-
क्र्यादिः
-
अनिट्
)
ल्युट् →
ज्यानम्
अनीयर् →
ज्यानीयः
-
ज्यानीया
ण्वुल् →
ज्यायकः
-
ज्यायिका
तुमुँन् →
ज्यातुम्
तव्य →
ज्यातव्यः
-
ज्यातव्या
तृच् →
ज्याता
-
ज्यात्री
क्त्वा →
जीत्वा
ल्यप् →
प्रज्याय
क्तवतुँ →
जीनवान्
-
जीनवती
क्त →
जीनः
-
जीना
शतृँ →
जीनन्
-
जीनती
धातुः →
ज्या
मूलधातुः →
धात्वर्थः →
वयोहानौ
गणः →
क्र्यादिः
कर्मकत्वं →
अकर्मकः
इट्त्वं →
अनिट्
उपग्रहः →
परस्मैपदी
रूपम् →
जिनाति
अनुबन्धादिविशेषः →
ल्वादिः
ज्या
वयोहानौ
-
जिनाति
जीयते
जिज्यौ
ज्याता
ज्यास्यति
जीयात्
अज्यासीत्
जिज्यासति
जेजीयते
ज्यापयति
जीत्वा
जीनः
प्रज्याय
ज्यानिः
ब्रह्मज्यः
(
8
)
30
Synonyms
पृथिवी,
भूः,
भूमिः,
अचला,
अनन्ता,
रसा,
विश्वम्भरा,
स्थिरा,
धरा,
धरित्री,
धरणी,
क्षौणी,
ज्या,
काश्यपी,
क्षितिः,
सर्वसहा,
वसुमती,
वसुधा,
उर्वी,
वसुन्धरा,
गोत्रा,
कुः,
पृथ्वी,
क्ष्मा,
अवनिः,
मेदिनी,
मही,
धरणी,
क्षोणिः,
क्षौणिः,
क्षमा,
अवनी,
महिः,
रत्नगर्भा,
सागराम्बरा,
अब्धिमेखला,
भूतधात्री,
रत्नावती,
देहिनी,
पारा,
विपुला,
मध्यमलोकवर्त्मा,
धारणी,
गन्धवती,
महाकान्ता,
खण्डनी,
गिरिकर्णिका,
धारयित्री,
धात्री,
अचलकीला,
गौः,
अब्धिद्वीपा,
इडा,
इडिका,
इला,
इलिका,
इरा,
आदिमा,
ईला,
वरा,
आद्या,
जगती,
पृथुः,
भुवनमाता,
निश्चला,
श्यामा
(Noun)
मर्त्याद्यधिष्ठानभूता।
"पृथिवी
पञ्चमम्
भूतम्"
Synonyms
ज्या,
गुणः,
चापगुणः,
धनुर्गुणः,
जीवम्,
गव्या,
गव्यम्,
गौः,
पिङ्गा,
भारवः,
मौर्विका,
मौर्वी,
शिञ्जिनी,
लोचकः,
शरसनज्या,
शिञ्जा,
शिञ्जालता,
स्थावरम्,
स्रावन्,
ज्यायुः
(Noun)
धनुषः
सूत्रं
यस्य
साहाय्येन
बाणान्
क्षिपन्ति।
"सः
ज्यां
बध्नाति।"
ஜ்யா
:
வில்லின்
நாண்
கயிறு,
பூமி,
தாயார்.
Jyā
is
the
regular
word
for
‘bowstring’
in
the
Rigveda^1
and
later.^2
The
making
of
bowstrings
was
a
special
craft,
as
is
shown
by
the
occurrence
of
the
Jyā-kāra,
or
‘maker
of
bow-
strings,
’
among
the
victims
at
the
Puruṣamedha,
or
human
sacrifice,
in
the
Yajurveda.^3
The
bowstring
consisted
of
a
thong
of
ox-hide.^4
It
was
not
usually
kept
taut,
^5
but
was
specially
tightened
when
the
bow
was
to
be
used.^6
The
sound
of
the
bowstring
(
jyā-ghoṣa
)
is
referred
to
in
the
Atharvaveda.^7
Cf.
Ārtnī.
1
)
iv.
27,
3
vi.
75,
3
x.
51,
6,
etc.
2
)
Av.
i.
1,
3
v.
13,
6
vi.
42,
1
Vājasaneyi
Saṃhitā,
xvi.
9
xxix.
51,
etc.
3
)
Vājasaneyi
Saṃhitā,
xxx.
7
Tait-
tirīya
Brāhmaṇa,
iii.
4,
3,
1.
4
)
Rv.
vi.
75,
3
Av.
i.
1,
3.
In
the
Epic
the
bowstring
is
made
of
hemp
(
maurvī
)
Hopkins,
Journal
of
the
American
Oriental
Society,
13,
271.
5
)
Av.
vi.
42,
1.
6
)
Rv.
x.
166,
3.
7
)
v.
21,
9.
Cf.
Zimmer,
Altindisches
Leben,
298
299.
ज्या
स्त्री।
भूमिः
समानार्थकाः
भू,
भूमि,
अचला,
अनन्ता,
रसा,
विश्वम्भरा,
स्थिरा,
धरा,
धरित्री,
धरणि,
क्षोणि,
ज्या,
काश्यपी,
क्षिति,
सर्वंसहा,
वसुमती,
वसुधा,
उर्वी,
वसुन्धरा,
गोत्रा,
कु,
पृथिवी,
पृथ्वी,
क्ष्मा,
अवनि,
मेदिनी,
मही,
विपुला,
गह्वरी,
धात्री,
गो,
इला,
कुम्भिनी,
क्षमा,
भूतधात्री,
रत्नगर्भा,
जगती,
सागराम्बरा,
इडा,
भूत,
इरा,
रोदस्,
रोदसी
2।1।2।2।5
भूर्भूमिरचलानन्ता
रसा
विश्वम्भरा
स्थिरा।
धरा
धरित्री
धरणिः
क्षोणिर्ज्या
काश्यपी
क्षितिः॥
अवयव
==>
भूरन्ध्रम्,
मृद्
==>
अतिनिम्नप्रदेशः,
कुमुदयुक्तदेशः,
सर्वसस्याढ्यभूमिः,
निर्जलदेशः,
हलाद्यकृष्टभूमिः,
शरावत्याः_अवधेः_प्राग्दक्षिणदेशः,
शरावत्याः_अवधेः_पश्चिमोत्तरदेशः,
भारतस्य_पश्चिमसीमाप्रदेशः,
भारतभूमेः_मध्यदेशः,
विन्ध्यहिमाद्रिमध्यदेशः,
नडाधिकदेशः,
कुमुदबहुलदेशः,
बहुवेदसदेशः,
बालतृणबहुलदेशः,
सपङ्कदेशः,
जलाधिकदेशः,
अश्मप्रायमृदधिकदेशः,
वालुकाबहुलदेशः,
सिकतायुक्तदेशः,
नद्यम्बुभिः_सम्पन्नदेशः,
वृष्ट्यम्बुभिः_सम्पन्नदेशः,
स्वधर्मपरराजयुक्तदेशः,
सामान्यराजयुक्तदेशः,
नद्यादिसमीपभूमिः,
पाषाणादिनिबद्धा_भूः,
गृहरचनापरिच्छिन्नदेशः,
गृहरचनावच्छिन्नवास्तुभूमिः,
ग्रामादिसमीपदेशः,
पर्वतः,
मेखलाख्यपर्वतमध्यभागः,
पर्वतसमभूभागः,
अद्रेरधस्थोर्ध्वासन्नभूमिः,
यागार्थं_संस्कृतभूमिः,
स्वभूमिः,
पर्वतादयः,
विजनः,
अश्वेन_दिनैकाक्रमणदेशः,
भयङ्करयुद्धभूमिः,
प्रेतभूमिः,
यज्ञे_स्तावकद्विजावस्थानभूमिः,
ऊषरदेशः,
देशः,
जन्मभूमिः
पदार्थ-विभागः
,
द्रव्यम्,
पृथ्वी
ज्या
स्त्री।
ज्या
समानार्थकाः
मोर्वी,
ज्या,
शिञ्जिनी,
गुण
2।8।85।1।4
लस्तकस्तु
धनुर्मध्यं
मोर्वी
ज्या
शिञ्जिनी
गुणः।
स्यात्प्रत्यालीढमालीढमित्यादि
स्थानपञ्चकम्.।
पदार्थ-विभागः
उपकरणम्,
आयुधम्
ज्या,
गि
जरायाम्
।
इति
कविकल्पद्रुमः
॥
(
क्र्यां-परं-अकं-अनिट्
।
)
जरा
गतबहुवयोभावः
।गि,
जिनाति
वृद्धः
।
जीनः
।
इति
दुर्गादासः
॥
ज्या,
स्त्रीलिङ्गम्
(
ज्या
+
अन्येभ्योऽपीति
डस्ततष्टाप्
।
)धनुर्गुणः
।
तत्पर्य्यायः
।
मौर्व्वी
२
शिञ्जिनी
३गुणः
४
इत्यमरः
।
२
।
८
।
८५
॥
शिञ्ज्या
५
जीवा
६पतञ्चिका
७
।
इति
शब्दरत्नावली
॥
गव्या
८वाणासनः
९
द्रुणा
१०
।
इति
हेमचन्द्रः
॥
(
यथा,
महाभारते
।
१
।
२२६
।
२०
।“जग्राह
बलमास्थाय
ज्यया
च
युयुजे
धनुः
॥
”
)माता
।
वसुधा
।
इति
मेदिनी
।
ये,
२
॥
ज्या
स्त्री
ज्या--अघ्न्या०
यक्
नि०
।
१
घनुर्गुणे
अमरःतस्य
निरन्तराकर्षणेन
धनुषो
जराकरणात्तथात्वम्
।२
वसुधायां
तस्याः
प्रतिक्षणं
क्षीयमानत्वात्
तथात्वं३
मातरि
स्वप्रसवेन
तस्याः
वयोहानेस्तथात्वम्मेदि०
।
गोलक्षेत्रान्तर्गते
धनुराकारक्षेत्रस्थकेन्द्रस्थानात्उभयपार्श्वसंलग्ने
४
सरलरेखाभेदे
।
क्रमज्याशब्दे
२३०३पृ०
जीवाशब्दे
३१३५
पृ०
दृश्यम्
।
ताश्च
चतुर्विं
शतिसंख्यि-कास्तत्र
क्रमज्याशब्दे
उक्तावशिष्टा
उत्क्रमज्यामानसंख्या-ङ्काश्च
सू०
सि०
उक्ता
यथा
“मुनयोरन्ध्रयमलारसषट्कामुनीश्वराः”
।
द्व्यष्टैकारूपषड्दस्राः
सागरार्थहुताशनाः
।खर्तुवेदानवाद्र्यर्थादिङ्नगास्त्र्यर्थकुञ्जराः
।
नगाम्बरवि-यच्चन्द्रारूपधरणिशङ्कराः
।
शरार्णवहुताशैकाभुजङ्गाक्षिशरेन्दवः
।
नवरूज्पमहीर्ध्रैकागजैकाङ्कनिशाकराः
।
गुणाश्विरूपनेत्राणि
पावकाग्निगुणाश्विनः
।
वस्वर्णवार्धय-मलास्तुरङ्गर्तुनगाश्विनः
।
नवाष्टनवनेत्राणि
पावकैकय-माग्नयः
।
गजाग्निसागरगुणा
उत्क्रमज्यार्द्धपिण्डकाः”
ज्या
वयोहानौ
-
इतो
नवानिटः
ग्रहिज्यावयि
(
6116
)
इति
सम्प्रसारणम्-जिनाति,
सम्प्रसारणस्य
दीर्घः
(
द्र0
642
),
प्वादीनां
ह्रस्वः
(
7380
)
जीनः
जीनिरिति
दुर्गः,
नन्दी
त्वाह-क्तिनि
प्राप्ते
ग्लाम्लाज्याहाभ्यो
निः
(
3394
वा0
)-ज्यानिः,
वीज्याज्वरिभ्यो
निर्
उणादौ
(
उ0
448
)
कविधौ
प्रसारिभ्यो
डः
(
द्र0
323
वा0
)-ब्रह्मज्यः
उणादौ
नक्
(
द्र0
उ0
32
)-जिनः
ल्यपि
च,
ज्यश्च
(
6141,
42
)-प्रज्याय
27
ज्या
(
अर्थः
)
वयोहानौ
एतदादयो
बध्नात्यन्ता
अनुदात्ता
उदात्तेतः
(
जिनाति
जिनीतः
जिनासि
जिनामि
जिनीवः
)
ग्रहिज्यादिना
सम्प्रसारणे
पूर्वरूपत्वे
"हल''
इति
दीर्घेप्वादित्वाद्ध्रस्वः
(
जिज्ज्यौ
जिज्यतुः
जिज्यिथ
जिज्ज्याथ
जिज्यिव
)
क्रादिनियमादिट्
थलि
भारद्वाजनियमाद्विकल्पः
किति
परत्वात्
पूर्वं
सम्प्रसारणे
द्विर्वचनम्
अकिति
"लिट्यभ्यासस्योभयेषाम्''
इत्यभ्यासस्य
सम्प्रसारणम्
(
ज्याता
ज्यास्यति
जिनातु
जिनीताम्
जिनीहि
जिनानि
जिनाव
अजिनात्
अजिनीताम्
अजिनाः
अजिनाम्
अजिनिव
जिनीयात्
जिनीयाताम्
जिनीयाः
जिनीयाम्
)
आशिषि
(
जीयात्
जीयास्ताम्
अज्यासीत्
अज्यासिष्टाम्
)
"यमरमनमाताम्''
इति
सगिटौ
(
जिज्यासति
जेजायते
जाज्याति
ज्यापयति
अजिज्यपत्
जीत्वा
जीनः
)
"ल्वादिभ्यः''
इति
निष्ठानत्वं,
"हलः''
इति
दीर्घः
(
प्रज्याय
)
"ज्यश्च''
इति
ल्यपि
सम्प्रसारणनिषेधः
(
ज्यानिः
)
(
1
)
(
1
)
"विज्याज्वरिभ्यो
निः''
"वहिश्रिशुयुदुग्लाहात्वरिभ्यो
नित्''
इत्येताभ्यां
ज्यानिः,
ग्लानिरिति
संमाध्य
बाहुलकात्
म्लनिरित्युक्तमुणादिव्याख्याने
कौमुद्याम्
भट्टोजोदीक्षितैः
"ग्लाम्लाज्याहाभ्यो
निः''
इति
निः
28
1
{@“ज्या
वयोहानौ”@}
2
प्वादिः,
ल्वादिः,
ग्रह्यादिश्च।
3
ज्यायकः-यिका,
4
ज्यापकः-पिका,
5
जिज्यासकः-सिका,
6
जेजीयकः-यिका
ज्याता-त्री,
ज्यापयिता-त्री,
जिज्यासिता-त्री,
जेजीयिता-त्री
7
जिनन्-ती,
ज्यापयन्-न्ती,
जिज्यासन्-न्ती
--
ज्यास्यन्-न्ती-ती,
ज्यापयिष्यन्-न्ती-ती,
जिज्यासिष्यन्-न्ती-ती
--
--
ज्यापयमानः,
--
जेजीयमानः
--
ज्यापयिष्यमाणः,
--
जेजीयिष्यमाणः
8
प्रजीः-प्रज्यौ-प्रज्यः
--
--
--
9
जीनम्-
10
जीनः-जीनवान्,
ज्यापितः,
जिज्यासितः,
जेजीयितः-तवान्
11
12
ब्रह्मज्यः,
प्रज्यः,
13
ज्यायः,
ज्यापः,
जिज्यासुः,
14
जेज्यः
ज्यातव्यम्,
ज्यापयितव्यम्,
जिज्यासितव्यम्,
जेजीयितव्यम्
ज्यानीयम्,
ज्यापनीयम्,
जिज्यासनीयम्,
जेजीयनीयम्
15
ज्येयम्,
ज्याप्यम्,
जिज्यास्यम्,
जेजीय्यम्
16
ईषज्ज्यानः-दुर्ज्यानः-सुज्यानः
--
--
जीयमानः,
ज्याप्यमानः,
जिज्यास्यमानः,
जेजीय्यमानः
ज्यायः,
ज्यापः,
जिज्यासः,
जेजीयः
ज्यातुम्,
ज्यापयितुम्,
जिज्यासितुम्,
जेजीयितुम्
17
ज्यानिः,
ज्यापना,
जिज्यासा,
जेजीया
ज्यानम्,
ज्यापनम्,
जिज्यासनम्,
जेजीयनम्
18
जीत्वा,
ज्यापयित्वा,
जिज्यासित्वा,
जेजीयित्वा
19
प्रज्याय,
प्रज्याप्य,
प्रजिज्यास्य,
प्रजेजीय्य
ज्यायम्
२,
जीत्वा
२,
ज्यापम्
२,
ज्यापयित्वा
२,
जिज्यासम्
२,
जिज्यासित्वा
२,
जेजीयम्
२
जेजीयित्वा
२।
प्रासङ्गिक्यः
01
→
(
६२७
)
02
→
(
९-क्र्यादिः-१४९९।
अक।
अनि।
पर।
)
03
→
[
[
१।
‘आतो
युक्
चिण्कृतोः’
(
७-३-३३
)
इति
णिति
कृति
प्रत्यये
परे
युगागमः।
एवं
णे,
घञि,
णमुलि
च
ज्ञेयम्।
]
]
04
→
[
[
२।
‘अर्तिह्रीव्लीरीक्नूयीक्ष्माय्यातां
पुग्
णौ’
(
७-३-३६
)
इति
आदन्तलक्षणः
पुगागमो
वोध्यः।
एवं
ण्यन्ते
सर्वत्र
ज्ञेयम्।
]
]
05
→
[
[
३।
द्वित्वे,
हलादिशेषे,
अभ्यासघटकाकारस्य
‘सन्यतः’
(
७-४-७९
)
इतीत्वम्।
एवं
सन्नन्ते
सर्वत्र
ज्ञेयम्।
]
]
06
→
[
[
४।
यङि,
‘ग्रहिज्यावयिव्यधिवष्टिविचतिवृश्चतिपृच्छतिभृज्जतीनां
ङीति
च’
(
६-१-१६
)
इति
सम्प्रसारणे,
पूर्वरूपे,
‘हलः’
(
६-४-२
)
इति
दीर्घे
द्वित्वे,
अभ्यासस्य
गुणे
च
रूपम्।
एवं
यङन्ते
सर्वत्र
प्रक्रियोह्या।
]
]
07
→
[
[
५।
‘क्र्यादिभ्यः--’
(
३-१-८१
)
इति
श्ना
विकरणप्रत्ययः।
तस्य
ङिद्वद्भावाद्
अङ्गस्य
सम्प्रसारणम्।
पूर्वरूपं
दीर्घश्च।
‘प्वादीनां
ह्रस्वः’
(
७-३-८०
)
इति
ह्रस्वः।
‘श्नाऽभ्यस्तयोरातः’
(
६-४-११२
)
इत्याकारलोपः।
]
]
08
→
[
[
६।
क्विपि,
सम्प्रसारणपूर्वरूपदीर्घेषु
सत्सु
रूपम्।
द्विवचने
‘एरनेकाचः--’
(
६-४-८२
)
इति
यण्।
]
]
09
→
[
[
७।
निष्ठायाम्,
सम्प्रसारणादिषु
सत्सु,
‘ल्वादिभ्यः’
(
८-२-४४
)
इति
निष्ठानत्वम्
]
]
10
→
[
[
आ।
‘इत्थं
हरौ
गृणति
हस्तिपकोऽपि
कोपी
जीनोऽप्यहं
न
तु
रिणामि
भियेति
वादी।’
धा।
का।
३।
८।
]
]
11
→
[
पृष्ठम्०५९७+
२२
]
12
→
[
[
१।
ब्रह्म
जिनातीति
ब्रह्मज्यः।
वयोहानिरूपार्थे
धातुरकर्मकोऽपि,
धातूनामनेकार्थकत्वेन
चिन्तनाद्यर्थे
सकर्मकत्वम्।
‘कविधौ
सर्वत्र
सम्प्रसारणिभ्यो
डः’
(
वा।
३-२-३
)
इति
डप्रत्यये,
डित्वसामर्थ्यादभस्यापि
टेर्लोपे,
रूपम्।
एवं
‘प्रज्यः’
इत्यत्र
‘आतश्चोपसर्गे’
(
३-१-१३६
)
इति
कप्रत्ययस्थलेऽपि
डो
ज्ञेयः।
]
]
13
→
[
[
२।
‘श्याऽऽद्व्यधास्रु--’
(
३-१-१४१
)
इत्यादिना
कर्तरि
णप्रत्ययः।
युगागमः।
]
]
14
→
[
[
३।
अच्प्रत्ययनिमित्तके
यङो
लुकि,
‘न
धातुलोपः--’
(
१-१-४
)
इति
निषेधे,
‘एरेनकाचः--’
(
६-४-८२
)
इति
यणादेशः।
]
]
15
→
[
[
४।
‘ईद्यति’
(
६-४-६५
)
इति
ईत्त्वे,
गुणे
रूपम्।
]
]
16
→
[
[
५।
‘आतो
युच्’
(
३-३-१२८
)
इति
ईषदाद्युपपदे
खलपवादो
युच्।
अनादेशः।
]
]
17
→
[
[
६।
‘ग्लाम्लास्नाज्याहाभ्यो
निः’
(
वा।
३-३-९४
)
इति
क्तिनोऽपवादः
निप्रत्ययः।
]
]
18
→
[
[
७।
क्त्वायाम्,
सम्प्रसारणपूर्वरूपदीर्घाः।
]
]
19
→
[
[
८।
‘ज्यश्च’
(
६-१-४२
)
इति
ल्यपि
सम्प्रसारणनिषेघः।
]
]
√jyā,
besiegen,
überwältigen,
aus
2.
ji
entstanden
und
im
RV
nur
in
der
Desiderativform
jíjyāsathas
und
in
den
aus
dem
Verbale
jyā́
entwickelten
Steigerungsgraden
deutlich
von
2.
ji
gesondert.
Die
Bedeutung
ist
von
der
in
2.
ji
4
und
in
den
Steigerungsgraden
von
der
in
2.
ji
5
nicht
merklich
verschieden.
Stamm
I.
jinā́,
schwach
vor
Voc.
jin:
-ā́mi
ābhúm
{853,
4}.
-ā́ti
(
ohne
Obj.
)
{388,
5}
{767,
4}.
-anti
tám
{321,
5}.
Stamm
II.
jī́ya,
mit
pass.
Bed.:
-ate
{978,
1}
neben
hanyáte
{767,
4}
Gegensatz
jinā́ti
und
hánti.
jīya:
-ate
{293,
2}
{408,
7}
neben
hanyate.
Part.
des
Desid.
jíjyāsat:
-tas
{978,
5}
ápa
〰
vadhám.
Verbale
jyā́
liegt
zu
Grunde
in
jyā́yas,
jyéṣṭha
vgl.
das
folgende.
What is this? (Hidden Dictionary)
To avoid the clutter in the app, the unwanted dictionaries can be hidden to have clear view while browsing. This section shows entries from those hidden dictionaries if any.
How to hide/unhide dictionary?
Every dictionary entry will have top right corner menu . From there, you can hide or unhide dictionary. You must login to use this feature. So, KST can remember your preferences of hidden dictionaries.