Try संस्कृतवाहिनी (A word everyday) | YouTube Channel

जन्म (janma)

 
Shabda Sagara English

जन्म

mn.

(

-न्मः-न्मं

)

Birth:

see

जन्मन्.

Etymology

जन-वा-मन्

जन्मनि

Yates English

जन्म

(

न्मः-न्मं

)

1.

Masculine.

Neuter.

Birth.

Spoken Sanskrit English

जन्म

-

janma

-

Masculine

Neuter

-

birth

जनन

-

janana

-

Neuter

-

birth

प्रसव

-

prasava

-

Masculine

-

givingbirth

शुभं

जन्मदिनम्

-

zubhaMjanmadinam

-

Sentence

-

Happybirthday!

भवतः

जन्मदिनाङ्कः

कः?

-

bhavataHjanmadinAGkaHkaH?

-

Sentence

-

Which/Whatisyourdateofbirth?

शरिमन्

-

zariman

-

birth

उत्पलि

-

utpali

-

Adjective

-

birth

उत्पत्ति

-

utpatti

-

Feminine

-

birth

जातिस्मर

-

jAtismara

-

Feminine

-

birth

प्रसूति

-

prasUti

-

Feminine

-

birth

अभिजाति

-

abhijAti

-

Feminine

-

birth

आजाति

-

AjAti

-

Feminine

-

birth

आजानि

-

AjAni

-

Feminine

-

birth

उपपत्ति

-

upapatti

-

Feminine

-

birth

जना

-

janA

-

Feminine

-

birth

जनि

-

jani

-

Feminine

-

birth

जाति

-

jAti

-

Feminine

-

birth

प्रजा

-

prajA

-

Feminine

-

birth

रूढि

-

rUDhi

-

Feminine

-

birth

सम्भूति

-

sambhUti

-

Feminine

-

birth

जन्म

janma

Masculine

Neuter

birth

जन्म

janma

Neuter

Wilson English

जन्म

mn.

(

-न्मः-न्मं

)

Birth:

see

जन्मन्.

Apte English

जन्मम्

[

janmam

],

Birth.

Apte 1890 English

जन्मं

Birth.

Monier Williams Cologne English

जन्म

a

in

comp.

for

°न्मन्

जन्म

neuter gender.

birth,

Lexicographers, esp. such as amarasiṃha, halāyudha, hemacandra, &c.

,

Sch.

ज॑न्म

b

indeclinable, either an indeclinable participle or an adverb or a case used adverbially.

,

through

the

whole

life,

hemacandra's pariśiṣṭaparvan

iv,

7

जन्म

c

°न्मन्,

et cetera.

See

जन्.

Monier Williams 1872 English

जन्म,

अम्,

n.

=

जन्मन्,

birth.

Hindi Hindi

जन्म

अवतार,

Apte Hindi Hindi

जन्मम्

नपुंलिङ्गम्

-

जन्

+

मन्

"उत्पत्ति,

"

L R Vaidya English

janma

{%

n.

%}

Birth.

Wordnet Sanskrit

Synonyms

जन्म,

जातिः,

जनिः,

जननम्,

जनिमा,

उत्पत्तिः,

उद्भवः,

सम्भवः,

भवः,

जनुः

(Noun)

अस्तित्वस्य

सम्भवनम्।

"कृष्णस्य

जन्म

मथुरायाम्

अभवत्।"

Synonyms

जलम्,

वारि,

अम्बु,

अम्भः,

पयः,

सलिलम्,

सरिलम्,

उदकम्,

उदम्,

जडम्,

पयस्,

तोयम्,

पानीयम्,

आपः,

नीरम्,

वाः,

पाथस्,

कीलालम्,

अन्नम्,

अपः,

पुष्करम्,

अर्णः,

पेयम्,

सलम्,

संवरम्,

शंवरम्,

संम्बम्,

संवत्सरम्,

संववरः,

क्षीरम्,

पायम्,

क्षरम्,

कमलम्,

कोमलम्,

पीवा,

अमृतम्,

जीवनम्,

जीवनीयम्,

भुवनम्,

वनम्,

कबन्धम्,

कपन्धम्,

नारम्,

अभ्रपुष्पम्,

घृतम्,

कं,

पीप्पलम्,

कुशम्,

विषम्,

काण्डम्,

सवरम्,

सरम्,

कृपीटम्,

चन्द्रोरसम्,

सदनम्,

कर्वुरम्,

व्योम,

सम्बः,

सरः,

इरा,

वाजम्,

तामरस,

कम्बलम्,

स्यन्दनम्,

सम्बलम्,

जलपीथम्,

ऋतम्,

ऊर्जम्,

कोमलम्,

सोमम्,

अन्धम्,

सर्वतोमुखम्,

मेघपुष्पम्,

घनरसः,

वह्निमारकः,

दहनारातिः,

नीचगम्,

कुलीनसम्,

कृत्स्नम्,

कृपीटम्,

पावनम्,

शरलकम्,

तृषाहम्,

क्षोदः,

क्षद्मः,

नभः,

मधुः,

पुरीषम्,

अक्षरम्,

अक्षितम्,

अम्ब,

अरविन्दानि,

सर्णीकम्,

सर्पिः,

अहिः,

सहः,

सुक्षेम,

सुखम्,

सुरा,

आयुधानि,

आवयाः,

इन्दुः,

ईम्,

ऋतस्ययोनिः,

ओजः,

कशः,

कोमलम्,

कोमलम्,

क्षत्रम्,

क्षपः,

गभीरम्,

गम्भनम्,

गहनम्,

जन्म,

जलाषम्,

जामि,

तुग्र्या,

तूयम्,

तृप्तिः,

तेजः,

सद्म,

स्रोतः,

स्वः,

स्वधा,

स्वर्गाः,

स्वृतिकम्,

हविः,

हेम,

धरुणम्,

ध्वस्मन्वतु,

नाम,

पवित्रम्,

पाथः,

अक्षरम्,

पूर्णम्,

सतीनम्,

सत्,

सत्यम्,

शवः,

शुक्रम्,

शुभम्,

शम्बरम्,

वूसम्,

वृवूकम्,

व्योमः,

भविष्यत्,

वपुः,

वर्वुरम्,

वर्हिः,

भूतम्,

भेषजम्,

महः,

महत्,

महः,

महत्,

यशः,

यहः,

यादुः,

योनिः,

रयिः,

रसः,

रहसः,

रेतम्

(Noun)

सिन्धुहिमवर्षादिषु

प्राप्तः

द्रवरुपो

पदार्थः

यः

पान-खान-सेचनाद्यर्थम्

उपयुज्यते।

"जलं

जीवनस्य

आधारम्।

/अजीर्णे

जलम्

औषधं

जीर्णे

बलप्रदम्।

आहारकाले

आयुर्जनकं

भुक्तान्नोपरि

रात्रौ

पेयम्।"

Kalpadruma Sanskrit

जन्म,

[

न्

]

क्लीबम्

(

जायते

इति

जन

+

“सर्व्वधातुभ्योमनिन्

।”

उणां

१४४

इति

मनिन्

)उत्पत्तिः

आद्यक्षणसम्बन्धः

इति

तिथि-तत्त्वेऽमावस्याप्रकरणे

व्याख्यातम्

तथा

।“अध्वस्तक्षणयोगस्य

क्षणयोगो

जनिर्म्मता

।”इति

सामान्यलक्षणाग्रन्थे

शिरोमणिधृतोदय-नाचार्य्यकारिका

तत्पर्य्यायः

जनुः

जन-नम्

जनिः

उद्भवः

इत्यमरः

३०

जन्मम्

जनी

इति

भरतः

प्रभवः

८भावः

भवः

१०

सम्भवः

११

जनूः

१२

प्रज-ननम्

१३

इति

शब्दरत्नावली

जातिः

१४

।इति

जटाधरः

तच्च

शुभाशुभकर्म्मणा

भवति

।यथा,

ब्रह्मवैवर्त्ते

प्रकृतिखण्डे

।“शुभानामशुभानाञ्च

कर्म्मणा

जन्म

जायते

।पुण्यक्षेत्रे

सर्व्वत्र

नान्यत्र

भुञ्जते

जनाः

*

तस्य

क्रमो

यथा,

--“ऋतौ

विकाशे

भवति

योनिः

कमलवत्

सदा

।गर्भाशयस्ततः

शुक्रं

धत्ते

रक्तसमन्वितः

अन्यत्र

काले

मुकुला

योनिर्भवति

योषिताम्

।स्पृष्टं

शुक्रमतो

योनौ

नैति

गर्भाशयं

शनैः

ऋतावपि

योनिश्चेद्बातपित्तकफावृता

।भवेत्तदा

विशेषत्वं

नैव

तस्यां

प्रजायते

ऋतुकाले

यदा

शुक्रं

निर्दोषं

योनिसंस्थितम्

।तदा

तद्बायुना

स्पृष्टं

स्त्रीरक्तेनैकतां

व्रजेत्

निषेकं

मानवं

स्त्रीणां

बीजं

प्राप्तं

रजस्यथ

।मुक्तमात्रोऽपि

नरकात्

स्वर्गाद्बापि

प्रपद्यते

विसर्गकाले

शुक्रस्य

जीवः

करणसंवृतः

।धृत्या

प्रविशते

योनिं

कर्म्मभिः

स्वैर्नियोजितः

तच्छुक्ररक्तमेकस्थमेकाहात्

कलनं

भवेत्

।पञ्चरात्रेण

कलनं

बुद्बुदाकारतां

व्रजेत्

बुद्बुदः

सप्तरात्रेण

मांसपेषी

भवेत्ततः

।द्बिसप्ताहाद्भवेत्

पेषी

रक्तमांसाचिता

दृढा

वीजस्यैवाङ्कुराः

पेष्याः

पञ्चविंशतिरात्रतः

।भवन्ति

मासमात्रेण

पञ्चधा

जायते

पुनः

ग्रीवा

शिरश्च

कण्ठश्च

पृष्ठवंशस्तथोदरम्

।पाणिपादं

तथा

पार्श्वं

कटिमात्रं

तथैव

मासद्बयेन

सर्व्वाणि

क्रमशः

सम्भवन्ति

हि

।त्रिभिर्म्मासैः

प्रजायन्ते

सर्व्वाङ्गाङ्कुरसन्धयः

मासैश्चतुर्भिरङ्गुल्यः

प्रजायन्ते

यथाक्रमम्

।स्थैर्य्यं

चतुर्थे

चाङ्गानां

पञ्चमे

शोणितोद्भवः

मुखं

नासा

कर्णौ

जायन्ते

मासि

पञ्चमे

।षष्ठे

बलस्य

वर्णस्य

नखलोम्नाञ्च

सम्भवः

दन्तपंक्तिस्तथा

गुह्यं

जायन्ते

नखाः

पुनः

।कर्णयोश्च

भवेच्छिद्रं

षण्मासाभ्यन्तरेण

पायुर्मेढ्रमुपस्थञ्च

नाभिश्चैवोपजायते

।सन्धयो

ये

गात्रेषु

जायन्ते

मासि

सप्तमे

मनस्तु

चेतनायुक्तो

नाडीस्नायुसिरास्ततः

।सप्तमे

चाष्टमे

चैव

त्वङ्मांसस्मृतिमानपि

अङ्गप्रत्यङ्गसम्यूर्णः

शिरःकेशसमन्वितः

।विभक्तावयवः

स्पष्टः

पुनर्म्मासाष्टमेन

नवमे

दशमे

मासि

प्रबलैः

सूतिमारुतैः

।निःसार्य्यते

बाण

इव

जन्तुश्छिद्रेण

सज्वरः

मनसश्चञ्चलत्वेन

यदा

गर्भस्थितिर्भवेत्

।तदा

विकृतिरूपेण

पापात्मा

हि

प्रजायते

पुटद्वयं

समासाद्य

यदा

वहति

मारुतः

।तदा

प्रसूते

पापिष्ठान्

षण्डान्

कर्म्मवहिष्कृतान्

मातृरक्तोत्तरा

नारी

पितुः

शुक्रोत्तरो

नरः

।उभयोर्बीजसामान्ये

जायते

वै

नपुंसकम्

”अन्यच्च

।“विषमायां

तिथौ

क्षिप्तं

कुर्य्याद्बीजन्तु

कन्यकाम्

।समायां

पुरुषं

नूनं

केचिदाहुर्मनीषिणः

वामाङ्गेन

भवेन्नारी

दक्षिणेन

पुमान्

भवेत्

।रक्ताधिक्ये

मातृरूपं

रेतोऽधिक्ये

तु

पैतृकम्

शुक्रशोणितसङ्घाते

वायुना

द्बिधा

कृते

।यमौ

स्यातां

त्रिधा

चेति

चतुर्द्धा

बहुधापि

वा

ततो

हीनाधिकव्यङ्गकुब्जवामनकादयः

।जायन्ते

सर्पकुण्डाण्डा

विकृतान्याश्च

योनयः

”तथा

सारकलिकायाम्

।“गर्भात्

कोटिगुणं

दुःखं

योनियन्त्रनिपीडने

।संमूर्च्छा

तस्य

जठराज्जायमानस्य

देहिनः

जायमानः

पुरीषासृङ्मूत्रशुक्राविलाननः

।प्राजापत्येन

वातेन

पीड्यमानास्थिबन्धनः

अधोमुखो

वै

क्रियते

प्रबलैः

सूतिमारुतैः

।क्लेशान्निष्क्रान्तिमायाति

जठरान्मातुरातुरः

ततस्तं

वैष्णवी

माया

समास्कन्दति

मोहिनी

।तया

विमोहितात्मासौ

ज्ञानभ्रंशमवाप्नुयात्

सृष्टमात्रस्य

घोरश्च

ज्वरः

समुपजायते

।तेन

ज्वरेण

महता

महामोहः

प्रजायते

कण्टकैरिव

छिन्नाङ्गः

क्रकचैरिव

दारितः

।पूतिव्रणान्निपतितो

धरण्यां

क्रिमिको

यथा

तृड्बुभुक्षापरीताङ्गः

क्वचित्तिष्ठति

वा

रटन्

।विण्मूत्रभक्षणाद्यञ्च

गतज्ञानः

समाचरेत्

कण्डूयनेऽपि

चाशक्तः

परिवर्त्तेऽप्यनीश्वरः

।स्नानपानादिकाहारमप्याप्नोति

परेच्छया

अशुचिः

संस्तरे

सूक्ष्मकीटदंशादिभिस्तथा

।भक्ष्यमाणोऽपि

नैवैषां

समर्थो

विनिवारणे

केन

बन्धनबद्धोऽहं

कारणं

किमकारणम्

।किं

कार्य्यं

किमकार्य्यं

वाकिं

वाच्यं

किञ्च

नोच्यते

कोऽधर्म्मः

कश्च

वै

धर्म्मः

कस्मिन्

वा

वर्त्तते

कथम्

।किं

कर्त्तव्यमकर्त्तव्यं

किं

वा

किं

गुणदोषवत्

संमूढस्य

स्मृतिभ्रंशः

शीघ्रं

संजायते

पुनः

।रतिः

संजायते

तूर्णं

जन्तोस्तत्रैव

जन्मनि

रक्तो

मूढश्च

लोकोऽयमकार्य्ये

सम्प्रवर्त्तते

।देही

देहं

परित्यज्य

नेन्द्रस्थानमपीच्छति

तस्मात्

कीटोऽपि

जन्तूनां

सुमूढो

जायते

भृशम्

।न

चात्मानं

विजानाति

परं

दैवतम्

शृणोति

परं

श्रेयः

सति

चक्षुषि

नेक्षते

।बुद्धौ

सत्यां

जानाति

बुध्यमानो

बुधैरपि

संसारे

क्लिश्यते

तेन

रागलोभवशानुगः

”इति

सुखबोधः

जन्मं,

क्लीबम्

(

जायते

इति

जन

+

बाहुलकात्मन्

)

उत्पत्तिः

“अनन्तरं

नाम्नीति

मप्रत्ययेजन्म

मदन्तञ्च

जन्ममदन्तमपीत्युणादावितिमुकुटः

जन्मे

पञ्चनवस्थिते

कलहरिपुभयमितिज्योतिषे

।”

इत्यमरटीकायां

भरतः

Vachaspatyam Sanskrit

जन्म

नपुंलिङ्गम्

जन--बा०

मन्

जन्मनि

भरतः

Burnouf French

जन्म

जन्म

masculine

et

जन्मन्

जन्मन्

n

(

sfx.

मन्

)

production,

naissance

nativité

lieu

d'origine,

jour

de

naissance.

Lat.

germen.

जन्मकील

masculine

surn.

de

Viṣṇu.

जन्मद

masculine

(

दा

)

père.

celui

qui

donne

naissance.

जन्मभूमि

feminine

terre

natale.

जन्मवर्त्मन्

neuter

(

वृत्

)

organe

femelle

de

la

génération.

जन्मस्थान

neuter

(

स्था

)

lieu

de

naissance.