Try संस्कृतवाहिनी (A word everyday) | YouTube Channel
रत्न (ratna)
This feature is only for logged in users. Please login to have full access to Kosha.
रत्न
-
ratna
-
Neuter
-
jewel
रल
-
rala
-
Neuter
-
jewel
आभूषणानि
-
AbhUSaNAni
-
Neuter
-
jewellery
[
pl.
]
वेषभूषणानि
-
veSabhUSaNAni
-
Neuter
pl.
-
jewellery
कर्णाभरन
-
karNAbharana
-
Neuter
-
earjewelry
कन्यायाः
कृते
किं
किं
आभरणं
दास्यन्ति?
-
kanyAyAHkRtekiMkiMAbharaNaMdAsyanti?
-
Sentence
-
Whatalljewelleryaretheygivingthegirl?
आमुक्ता
-
AmuktA
-
Feminine
-
jewel
आमुक्तिका
-
AmuktikA
-
Feminine
-
jewel
गुणनिका
-
guNanikA
-
Feminine
-
jewel
चारुशिला
-
cAruzilA
-
Feminine
-
jewel
मात्रा
-
mAtrA
-
Feminine
-
jewel
मणि
-
maNi
-
Masculine
-
jewel
अल्पसर
-
alpasara
-
Masculine
-
jewel
मणिक
-
maNika
-
Masculine
-
jewel
विच्छाय
-
vicchAya
-
Masculine
-
jewel
शेवधि
-
zevadhi
-
Masculine
-
jewel
उपल
-
upala
-
Masculine
-
jewel
त
-
ta
-
Masculine
-
jewel
न
-
na
-
Masculine
-
jewel
प्रस्तर
-
prastara
-
Masculine
-
jewel
रत्न
-
ratna
-
Neuter
-
jewel
रत्न
-
ratna
-
Adjective
-
precious
रत्न
-
ratna
-
Neuter
-
treasure
रत्न
-
ratna
-
Neuter
-
gemstone
रत्न
-
ratna
-
Neuter
-
loadstone
रत्न
-
ratna
-
Neuter
-
water
रत्न
-
ratna
-
Neuter
-
anything
valuable
or
best
of
its
kind
रत्न
-
ratna
-
Neuter
-
magnet
रत्न
-
ratna
-
Neuter
-
wealth
रत्न
-
ratna
-
Neuter
-
gem
रत्न
-
ratna
-
Neuter
-
present
रत्न
-
ratna
-
Neuter
-
precious
stone
रत्न
-
ratna
-
Neuter
-
gift
रत्न
-
ratna
-
Neuter
-
riches
रत्न
-
ratna
-
Neuter
-
anything
valuable
or
precious
रत्न
-
ratna
-
Neuter
-
goods
स्त्रीरत्न
{
-रत्न
}
-
strIratna
{
-ratna
}
-
Neuter
-
best
of
women
[
jewel
of
a
woman
]
रत्नम्
[
ratnam
],
[
रमते$त्र
रम्-न
तान्तादेशः
Uṇâdisūtras.
3.14
]
A
gem,
jewel,
a
precious
stone
किं
रत्नमच्छा
मतिः
Bhâminîvilâsa (Bombay).
1.86
न
रत्नमन्विष्यति
मृग्यते
हि
तत्
Kumârasambhava (Bombay).
5.45.
(
The
ratnas
are
said
to
be
either
five,
nine
or
fourteen
see
the
words
पञ्चरत्न,
नवरत्न,
and
चतुर्दशरत्न
respectively.
)
Anything
valuable
or
precious,
any
dear
treasure.
Anything
best
or
excellent
of
its
kind
(
mostly
at
the
end
of
Compound.
)
जातौ
जातौ
यदुत्कृष्टं
तद्
रत्नमभिधीयते
Malli
कन्यारत्नमयोनिजन्म
भवतामास्ते
वयं
चार्थिनः
Mahâvîracharita (Borooah's Edition),
1.3
अग्रेसरीभवतु
काञ्चनचक्ररत्नम्
Nāg.5.37
so
पुत्र˚,
स्त्री˚
Vikramorvasîyam (Bombay).
4.25
अपत्य˚
Et cætera.
A
magnet.
Water.
Compound.
-अङ्कः
Name.
of
Viṣṇu's
car.
-अङ्गः
coral.
-अचलः,
-रोहणः
legendary
mountain
located
in
Ceylon
and
supposed
to
produce
jewels
at
the
rumbling
of
clouds
for
the
benefit
of
all
comers
श्रेणीवर्जनदुर्यशोनिबिडितव्रीडस्तु
रत्नाचलः
Naishadhacharita.
12.67.
-अधिपतिः
a
superintendent
of
precious
stones.
-अतुविद्ध
Adjective.
set
or
studded
with
jewels.
आकरः
a
mine
of
jewels.
the
ocean
रत्नेषु
लुप्तेषु
बहुष्वमर्त्यैरद्यापि
रत्नाकर
एव
सिन्धुः
Vikr.
1.12
रत्नाकरं
वीक्ष्य
Raghuvamsa (Bombay).
13.1.
-आभरणम्
an
ornament
of
jewels.
-आलोकः
the
lustre
of
a
gem.
आवली
a
necklace
of
jewels.
Name.
of
a
Nāṭikā
attributed
to
Śrīharṣa.
-कन्दलः
coral.
-करः
Name.
of
Kubera.
-कर्णिका
an
ear-ring
with
jewels.
-कुम्भः
a
jar
set
with
jewels.
-कूटः
Name.
of
a
mountain.
-खचित
Adjective.
set
or
studded
with
gems.
गर्भः
Kubera.
the
sea.
(
-र्भा
)
the
earth.
-च्छाया
splendour
of
jewels.
त्रयम्
(
with
Buddhists
)
बुद्ध,
धर्म
and
संघ.
(
with
Jainas
)
सम्यग्
दर्शन,
सम्यग्
ज्ञान
and
सम्यक्
चारित्र.
-दर्पणः
a
mirror
studded
with
jewels.
दीपः,
प्रदीपः
a
jewel-lamp.
a
gem
serving
as
a
lamp
अर्चिस्तुङ्गानभिमुखमपि
प्राप्य
रत्नप्रदीपान्
Meghadūta (Bombay).
7.
-धेनुः
a
cow
symbolically
represented
by
jewels.
-नखः
a
poniard
with
its
hilt
set
with
jewels
कटितटनिविष्टरत्ननखः
Dasakumâracharita (Bombay).
2.1.
-नाभः
Name.
of
Viṣṇu.
-नायकः
a
ruby.
निधिः
the
ocean.
Name.
of
Viṣṇu.
of
Meru.
a
wag-tail.
-पञ्चकम्
the
5
jewels
(
viz.
gold,
silver,
pearls,
the
राजावर्त
diamond
and
coral
).
-पारायणम्
the
sheet-anchor
of
all
jewels
रत्नपारायणं
नाम्ना
लङ्केति
मम
मैथिलि
Bhaṭṭikâvya.
5.89.
-प्रभा
the
earth.
-माला
a
jewel-necklace.
-मुख्यम्
a
diamond.-राज्
Masculine.
a
ruby.
राशिः
a
heap
of
gems.
the
ocean.
-वरम्
gold.
-वर्षुकम्
the
Puṣpaka
car.
-षष्ठी
a
vow
or
fast
to
be
observed
on
the
6th
day
of
a
particular
fortnight
it
is
a
ग्रीष्मव्रत
अहं
खलु
रत्नषष्ठीमुपोवितासम्
Mṛichchhakaṭika
3.-सानुः
Name.
of
the
mountain
Meru.
-स्
Adjective.
producing
jewels
न
मामवति
सद्वीपा
रत्नसूरपि
मेदिनी
Raghuvamsa (Bombay).
1.65.
-सूः,
-सूतिः
Feminine.
the
earth.
रत्नं
[
रमतेऽत्र
रम्-न
तांतादेशः
]
1
A
gem,
jewel,
a
precious
stone
किं
रत्नमच्छा
मतिः
Bv.
1.
86
न
रत्नमन्विष्यति
मृग्यते
हि
तत्
Ku.
5.
45.
(
The
ratnas
are
said
to
be
either
five,
nine,
or
fourteen
see
the
words
पंचरत्न,
नवरत्न,
and
चतुर्दशरत्न
respectively
).
2
Anything
valuable
or
precious,
any
dear
treasure.
3
Anything
best
or
excellent
of
its
kind
(
mostly
at
the
end
of
comp.
)
जातौ
जातौ
यदुत्कृष्टं
तद्रत्नमभिधीयते
Malli.
कन्यारत्नमयोनिजन्म
भवतामास्ते
वयं
चार्थिनः
Mv.
1.
30
so
पुत्र°,
स्त्री°
V.
4.
25
अपत्य°
&c.
4
A
magnet.
Comp.
अंकः
N.
of
Viṣṇu's
car.
अधिपतिः
a
superintendent
of
precious
stones.
अतुविद्ध
a.
set
or
studded
with
jewels.
आकरः
{1}
a
mine
of
jewels.
{2}
the
ocean
रत्नेषु
लुप्तेषु
बहुष्वमर्त्यैरद्यापि
रत्नाकर
एव
सिंधुः
Vikr.
1.
12
रत्नाकरं
नीक्ष्य
R.
13.
1.
आभरणं
an
ornament
of
jewels.
आलोकः
the
lustre
of
a
gem.
आवली
{1}
a
necklace
of
jewels.
{2}
N.
of
a
Nāṭikā
attributed
to
Śrīharṣa.
कदलः
a
coral.
करः
N.
of
Kubera.
खचित
a.
set
or
studded
with
gems.
गर्भः
{1}
Kubera.
{2}
the
sea.
(
र्भा
)
the
earth.
दर्पणः
a
mirror
studded
with
jewels.
दीपः,
प्रदीपः
{1}
a
jewel-lamp.
{2}
a
gem
serving
as
a
lamp
अर्चिस्तुंगानभिमुखमपि
प्राप्य
रत्नप्रदीपान्
Me.
68.
वाभः
N.
of
Viṣṇu.
निधिः
{1}
the
ocean.
{2}
N.
of
Viṣṇu.
{3}
of
Meru.
{4}
a
wag-tail.
प्रभा
the
earth.
माला
a
jewel-necklace.
मुख्यं
a
diamond.
राज्
m.
a
ruby.
राशिः
{1}
a
heap
of
gems.
{2}
the
ocean.
सानुः
N.
of
the
mountain
Meru.
सू
a.
producing
jewels
R.
1.
65.
सू,
सूति
f.
the
earth.
र॑त्न
neuter gender.
(
√
1.
रा
)
a
gift,
present,
goods,
wealth,
riches,
ṛg-veda
atharva-veda
śatapatha-brāhmaṇa
रत्न
रत्न,
अम्,
n.
(
rarely
अस्,
m.
according
to
Uṇādi-s.
III.
14.
fr.
rt.
रम्
),
a
gift,
present
(
Ved.,
in
this
sense
perhaps
connected
with
rt.
1.
रा
)
property,
goods,
riches,
possessions
(
Ved.
)
a
jewel,
gem,
treasure,
precious
stone,
pearl
anything
valu-
able
or
desirable,
(
according
to
Sāy.
on
Ṛg-veda
I.
41,
6,
&c.
रत्नम्
=
रमणीयम्
)
any
precious
thing,
anything
excellent
or
best
of
its
kind
(
e.
g.
पुत्र-
रत्न,
an
excellent
son
गो-रत्नानि,
excellent
cows
cf.
पुं-र्°,
स्त्री-र्°
)
a
magnet,
loadstone
[
cf.
मणि
]
=
रत्न-हविस्
(
Ved.
)
(
अस्
),
m.
a
proper
N.
—रत्न-कन्दल,
अस्,
m.
coral.
—रत्न-
कर,
अस्,
m.,
N.
of
Kuvera.
—रत्न-करण्डक,
N.
of
a
Buddhist
work.
—रत्न-कलश,
अस्,
m.
a
proper
N.
—रत्न-कला,
f.,
N.
of
a
woman.
—रत्न-कीर्त्ति,
इस्,
m.,
N.
of
a
Buddha.
—रत्न-
कूट,
अस्,
m.,
N.
of
a
mountain
of
a
Bodhi-sattva
of
an
island.
—रत्नकूट-सूत्र,
अम्,
n.,
N.
of
a
Buddhist
Sūtra
work.
—रत्न-केतु,
उस्,
m.,
N.
of
a
Buddha
of
a
Bodhi-sattva
(
said
to
be
a
name
common
to
2000
future
Buddhas.
)
—रत्न-कोटि,
N.
of
a
Samādhi.
—रत्न-कोश
or
रत्न-कोष,
अस्,
m.
‘repository
of
jewels,
’
N.
of
various
works.
—रत्न-क्षेत्र-कूट-सन्दर्शन,
अस्,
m.,
N.
of
a
Bodhi-sattva,
(
also
written
रत्न-च्छत्त्र-कूट-
सन्दर्शन।
)
—रत्न-खचित,
अस्,
आ,
अम्,
set
or
studded
with
gems.
—रत्न-खानि,
इस्,
f.
a
jewel-
mine,
mine
for
precious
stones.
—रत्न-गर्भ,
अस्,
आ,
अम्,
holding
precious
stones,
filled
with
jewels,
containing
jewels
(
अस्
),
m.
the
sea
N.
of
Kuvera
of
a
Bodhi-sattva
of
a
commentator
on
the
Viṣṇu-
Purāṇa
(
आ
),
f.
the
earth.
—रत्न-ग्रीव-तीर्थ,
अम्,
n.,
N.
of
a
place
of
pilgrimage.
—रत्न-चन्-
द्र,
अस्,
m.,
N.
of
a
god
(
said
to
be
the
guardian
deity
of
a
jewel-mine
)
of
a
Bodhi-sattva
of
a
son
of
Vimbisāra.
—रत्न-चन्द्रामति,
इस्,
m.
a
proper
N.
—रत्न-चूड,
अस्,
m.,
N.
of
a
Bodhi-sattva
of
a
mythical
king.
—रत्न-चूडा-परिपृच्छा,
f.,
N.
of
a
work.
—रत्न-च्छत्त्र,
अम्,
n.
‘jewel-um-
brella,
’
an
umbrella
(
adorned
)
with
precious
stones.
—रत्नच्छत्त्र-कूट-सन्दर्शन,
अस्,
m.,
N.
of
a
Bodhi-sattva.
—रत्नच्छत्त्राभ्युद्गताव-
भास
(
°र-अभ्°,
°त-अव्°
),
अस्,
m.,
N.
of
a
Buddha.
—रत्न-तेजो-ऽभ्युद्गत-राज,
अस्,
m.,
N.
of
a
Buddha.
—रत्न-त्रय,
अम्,
n.
(
with
Jainas
)
‘jewel-triad,
’
three
jewels
or
excellent
things
(
viz.
सम्यग्-दर्शन,
सम्यग्-ज्ञान,
and
सम्यक्-
चारित्र
).
—रत्नत्रय-परीक्षा,
f.,
N.
of
a
treatise
on
the
Vedānta
by
Apya-dīkṣita.
—रत्न-
दत्त,
अस्,
m.,
N.
of
various
persons.
—रत्न-दर्-
पण,
अस्,
m.
‘jewel-mirror,
’
a
looking-glass
(
orna-
mented
)
with
jewels
N.
of
a
commentary
on
the
Sarasvatī-kaṇṭhābharaṇa.
—रत्न-दीप,
अस्,
m.
‘jewel-lamp,
’
a
lamp
in
which
jewels
give
out
light,
a
gem
serving
as
a
light,
(
such
gems
are
fabled
to
be
in
Pātāla.
)
—रत्न-दीपिका,
f.,
N.
of
a
work.
—रत्न-द्रुम,
(
probably
)
coral
[
cf.
रत्न-
वृक्ष।
]
—रत्नद्रुम-मय,
अस्,
ई,
अम्,
made
or
composed
of
coral,
resembling
coral.
—रत्न-
द्वीप,
‘jewel-island,
pearl-island,
’
N.
of
a
particular
island.
—रत्न-धर,
अस्,
m.,
N.
of
the
father
of
Jagad-dhara.
—रत्न-धा,
आस्,
आस्,
अम्,
Ved.
getting
or
possessing
wealth,
possessed
of
riches
or
precious
things,
(
रत्नधा-तम,
superl.
possessing
great
riches.
)
—रत्न-धेनु,
उस्,
f.
an
offering
of
jewels
(
properly
in
the
shape
of
a
cow,
see
धेनु
).
—रत्-
न-धेय,
अम्,
n.,
Ved.
the
giving
away
or
distri-
bution
of
wealth,
(
according
to
Sāy.
also
=
दातव्यं
रत्नम्,
treasure
that
ought
to
be
given,
and
र-
मणीय-धनस्य
दातृ,
giver
of
precious
wealth.
)
—रत्न-ध्वज,
अस्,
m.,
N.
of
a
Bodhi-sattva.
—रत्न-नदी,
f.
‘jewel-river,
’
N.
of
a
river.
—रत्न-नाभ,
अस्,
m.
‘having
a
jewel
on
the
navel,
’
N.
of
Viṣṇu.
—रत्न-निचय,
अस्,
m.
a
heap
or
collection
of
jewels,
&c.
—रत्न-निधि,
इस्,
m.
‘receptacle
of
pearls,
mine
of
jewels,
’
epithet
of
the
sea
of
Meru
N.
of
Viṣṇu
a
wagtail
(
in
this
sense
probably
for
रत-निधि
).
—रत्न-प-
रीक्षा,
f.
‘jewel-testing,
’
N.
of
a
work.
—रत्न-
पर्वत,
अस्,
m.
‘jewel-mountain,
’
a
mountain
con-
taining
jewels
N.
of
Meru.
—रत्न-पाणि,
इस्,
m.,
N.
of
a
Bodhi-sattva
of
a
grammarian.
—रत्न-
पाल,
अस्,
m.,
N.
of
a
king.
—रत्न-पुर,
अम्,
n.,
N.
of
a
town.
—रत्न-प्रकाश,
अस्,
m.,
N.
of
a
dictionary.
—रत्न-प्रदीप,
अस्,
m.
=
रत्न-दीप।
—रत्न-प्रभ,
अस्,
m.,
N.
of
a
particular
class
of
deities
of
a
king
(
आ
),
f.
epithet
of
the
earth
N.
of
a
hell
(
with
Jainas
)
of
various
women
of
a
Nāgī
of
the
seventh
Lambaka
of
the
Kathā-sarit-
sāgara.
—रत्न-बाहु,
उस्,
m.
‘jewel-armed,
’
N.
of
Viṣṇu.
—रत्न-भाज्,
क्,
क्,
क्,
distributing
gifts
or
wealth
(
Ved.
)
acquiring
or
possessing
jewels,
pos-
sessing
treasures.
—रत्न-भूत,
अस्,
आ,
अम्,
being
a
gem
or
jewel.
—रत्न-मञ्जरी,
f.,
N.of
a
Vidyā-
dharī
of
a
woman
in
the
Hitopadeśa.
—रत्न-
मति,
इस्,
m.
a
proper
N.
—रत्न-मय,
अस्,
ई,
अम्,
made
or
consisting
of
jewels,
abundantly
studded
with
precious
stones.
—रत्न-माला,
f.
a
jewel
necklace,
pearl
necklace,
&c.
N.
of
various
works
of
a
lexicon
of
a
Dharma-śāstra
of
a
work
by
Śrī-pati
(
=
ज्योतिष-र्°
)
=
न्याय-रत्नमाला।
—रत्नमाला-वत्,
आन्,
अती,
अत्,
having
a
necklace
of
jewels
or
pearls
(
अती
),
f.,
N.
of
one
of
Rādhā's
female
attendants.
—रत्नमालिका,
f.
(
diminutive
fr.
रत्न-माला
),
a
little
jewel
necklace.
—रत्न-
मालिन्,
ई,
इनी,
इ,
adorned
with
a
necklace
of
jewels.
—रत्न-मुकुट,
अस्,
m.,
N.
of
a
Bodhi-sattva.
—रत्न-मुख्य,
अम्,
n.
‘chief
of
jewels,
’
a
diamond.
—रत्न-मुद्रा,
f.,
N.
of
a
Samādhi.
—रत्न-मुद्रा-हस्त,
अस्,
m.,
N.
of
a
Bodhi-sattva.
—रत्न-मेघ-सूत्र,
अम्,
n.,
N.
of
a
Buddhist
Sūtra
work.
—रत्न-यष्टि,
इस्,
m.,
N.
of
a
Bud-
dha.
—रत्न-युग्म-तीर्थ,
अम्,
n.,
N.
of
a
Tīrtha.
—रत्न-रक्षित,
अस्,
m.,
N.
of
one
of
the
two
translators
of
the
Karaṇḍa-vyūha
into
Tibetan.
—रत्-
न-राज्,
ट्,
m.
‘jewel-king,
’
a
ruby.
—रत्न-राजि,
इस्,
f.
a
string
of
pearls.
—रत्न-राशि,
इस्,
m.
a
heap
of
precious
stones,
collection
of
jewels
the
sea,
ocean.
—रत्न-रेखा,
f.,
N.
of
a
princess.
—रत्न-
लिङ्गेश्वर
(
°ग-ईश्°
),
अस्,
m.
(
with
Buddhists
)
Svayam-bhū
in
his
visible
form.
—रत्न-वत्,
आन्,
अती,
अत्,
accompanied
with
gifts
(
Ved.
)
possessing
wealth
or
treasure,
abounding
in
precious
stones,
decorated
with
jewels
(
आन्
),
m.,
N.
of
a
mountain
(
अती
),
f.
the
earth
N.
of
various
women.
—रत्न-
वर्धन,
अस्,
m.,
N.
of
a
person
(
who
erected
a
statue
of
Śiva
called
after
him
रत्नवर्धनेश
).
—रत्न-वर्मन्,
आ,
m.,
N.
of
a
merchant.
—रत्-
न-वर्ष,
अस्,
m.,
N.
of
a
king
of
the
Yakṣas.
—रत्न-वर्षुक,
अम्,
n.,
N.
of
the
mythical
car
Puṣpaka
(
supposed
to
rain
or
pour
forth
jewels
see
पुष्पक
).
—रत्न-विशुद्ध,
अस्,
m.,
N.
of
a
world.
—रत्न-वृक्ष,
(
probably
)
coral.
—रत्न-
शलाका,
f.
a
sprout
or
sprig
of
jewels
—रत्न-शास्त्र,
अम्,
n.,
N.
of
a
work
by
Agastya.
—रत्न-शिखर,
अस्,
m.,
N.
of
a
Bodhi-sattva.
—रत्न-शिखिन्,
ई,
m.,
N.
of
a
Buddha.
—रत्न-शेखर,
अस्,
m.,
N.
of
the
author
of
the
Guṇa-sthāna-prakaraṇa.
—रत्न-
षष्ठी,
f.
the
sixth
day
of
a
particular
fortnight.
—रत्न-सङ्ग्रह,
अस्,
m.,
N.
of
a
work
on
law.
—रत्न-सङ्घात,
अस्,
m.
a
number
or
collection
of
jewels.
—रत्नसङ्घात-मय,
अस्,
ई,
अम्,
made
or
consisting
of
a
number
of
jewels.
—रत्न-
समुद्गल,
N.
of
a
Samādhi.
—रत्न-सम्भव,
अस्,
m.,
N.
of
a
Dhyāni-buddha
of
a
Buddha
of
a
Bodhi-sattva
of
the
place
where
the
Buddha
Śaśi-
ketu
is
to
appear.
—रत्न-सागर,
अस्,
m.,
N.
of
a
work.
—रत्न-सानु,
उस्,
m.,
N.
of
the
mountain
Meru.
—रत्न-सू,
ऊस्,
ऊस्,
उ,
producing
jewels
(
ऊस्
),
f.
the
earth.
—रत्न-सूति,
इस्,
f.
the
earth.
—रत्न-सेन,
अस्,
m.,
N.
of
a
king.
—रत्न-स्व-
मिन्,
N.
of
a
temple
founded
by
Ratna.
—रत्न-
हविस्,
इस्,
n.,
Ved.
N.
of
a
particular
oblation
in
the
Rāja-sūya
having
reference
to
whatever
may
be
reckoned
among
a
king's
most
valuable
treasures.
—रत्नाकर
(
°न-आक्°
),
अस्,
m.
a
jewel-mine
the
sea,
ocean
N.
of
a
Buddha
of
a
Bodhi-sattva
of
a
poet
of
the
author
of
the
Vrata-kalpa-druma
of
various
other
persons
of
a
horse
descended
from
Uccaiḥ-śravas
of
various
works
of
a
Dharma-
śāstra
of
a
work
on
music
of
a
work
on
rhetoric
of
a
town,
(
in
this
sense
probably
अम्,
n.
)
—रत्ना-
कर-निघण्ट,
अस्,
m.,
N.
of
a
dictionary.
—रत्-
नाङ्क
(
°न-अङ्°
),
अस्,
m.,
N.
of
Viṣṇu's
car.
—रत्नाङ्गुरीयक
(
°न-अङ्°
),
अम्,
n.
a
finger-
ring
(
set
)
with
precious
stones,
(
also
written
रत्-
नाङ्गुलीयक।
)
—रत्नाढ्य
(
°न-आढ्°
),
अस्,
आ,
अम्,
abounding
in
jewels.
—रत्ना-देवी,
f.,
N.
of
a
princess.
—रत्नाद्रि
(
°न-अद्°
),
इस्,
m.,
N.
of
a
mythical
mountain.
—रत्नाधिपति
(
°न-अध्°
),
इस्,
m.
a
superintendent
of
treasures
or
valuables
N.
of
a
king.
—रत्ना-पुर,
अम्,
n.,
N.
of
a
town.
—रत्नाभरण
(
°न-आभ्°
),
अम्,
n.
an
ornament
made
of
jewels.
—रत्नार्चिस्
(
°न-अर्°
),
इस्,
m.,
N.
of
a
Buddha.
—रत्नालोक
(
°न-आल्°
),
अस्,
m.
the
lustre
or
brilliance
of
a
gem.
—रत्ना-वती,
f.,
N.
of
a
town.
—रत्नावभास
(
°न-अव्°
),
अस्,
m.,
N.
of
a
Kalpa.
—रत्नावली
(
°न-आव्°
),
f.
a
string
of
pearls,
row
of
jewels,
pearl
necklace
N.
of
a
parti-
cular
rhetorical
figure
of
various
women
of
a
cele-
brated
comedy
by
Harṣa-deva
of
a
Tantra
work
of
various
other
works.
—रत्नावली-निबन्ध,
अस्,
m.,
N.
of
a
work.
—रत्नासन
(
°न-आस्°
),
अम्,
n.
a
throne
ornamented
with
jewels.
—रत्नेन्द्र
(
°न-
इन्°
),
अस्,
m.
‘jewel-chief,
’
a
very
precious
jewel.
—रत्नेश्वर
(
°न-ईश्°
),
अस्,
m.,
N.
of
various
persons
(
अम्
),
n.,
N.
of
a
Liṅga.
—रत्नोत्तमा
(
°न-उत्°
),
f.,
N.
of
a
Tantra
deity.
—रत्नोद्भव
(
°न-उद्°
),
अस्,
m.,
N.
of
a
Buddhist
saint.
—रत्-
नोल्का
(
°न-उल्°
),
f.,
N.
of
a
Tantra
deity.
रत्न
rá-tna,
Neuter.
[
√
rā
]
V.:
gift
goods,
wealth
🞄C.:
treasure,
precious
stone,
jewel,
sp.
pearl,
🞄(
—°,
jewel
of
a,
=
best
of,
most
excellent
)
magnet
🞄m.
N.
-kalaśa,
Masculine.
N.
-kūṭa,
Neuter.
N.
often
🞄island
-koṣa-nicaya,
Masculine.
heap
of
jewels
and
🞄treasure
-khāni,
Feminine.
mine
of
jewels
-garbha,
🞄a.
filled
or
studded
with
jewels:
ā,
Feminine.
earth
🞄-candrā-mati,
Masculine.
N.
-cchāyā,
Feminine.
reflexion
🞄or
glitter
of
jewels
-talpa,
Masculine.
jewelled
🞄couch
-traya,
Neuter.
the
three
jewels
(
=
Buddha,
🞄dharma,
and
saṃgha:
B.
)
-datta,
Masculine.
🞄N.
-darpaṇa,
mirror
of
jewels
-dīpa,
🞄m.
lamp
of
jewels
(
which
supply
the
place
of
🞄a
burning
wick
)
-druma,
Masculine.
coral
-dvīpa,
🞄m.
N.
of
an
island
-dhá,
-dhā́,
Adjective.
(
V.
)
bestowing
🞄gifts
or
wealth
possessing
wealth
🞄-nadī,
Feminine.
N.
of
a
river
-nidhi,
Masculine.
mine
of
🞄pearls,
ocean
-parvata,
Masculine.
mountain
(
=
🞄repository
)
of
jewels,
Meru
-pura,
Neuter.
N.
of
a
🞄city
-prakāśa,
Masculine.
T.
of
a
dictionary
-pradīpa,
Masculine.
(
—°
Adjective.
-ka,
)
=
-dīpa
-prabha,
Masculine.
N.:
🞄ā,
Feminine.
earth
N.
T.
of
the
seventh
Lambaka
of
🞄the
Kathāsaritsāgara
-prāsāda,
Masculine.
jewelled
🞄palace
-bandhaka,
Masculine.
seller
of
gems,
🞄jeweller
-bhūta,
pp.
resembling
a
jewel
🞄-mañjarī,
Feminine.
N.
of
a
fairy
-maya,
Adjective.
(
ī
)
🞄consisting
of
or
abounding
in
jewels
-mālā,
🞄f.
necklace
of
gems
or
pearls
T.
of
various
🞄works
-mālin,
Adjective.
wearing
a
necklace
of
🞄jewels
-ratna,
Neuter.
pearl
of
pearls
-rāji,
Feminine.
🞄string
of
pearls
-rāśi,
Masculine.
heap
of
gems,
🞄quantity
of
pearls
-rekhā,
Feminine.
N.
of
a
princess
🞄(
rátna
)
-vat,
Adjective.
attended
with
gifts
🞄(
RV.¹
)
abounding
in
jewels
or
pearls,
jewelled
🞄-vardhana,
Masculine.
N.
-varman,
Masculine.
N.
🞄of
a
merchant
-varṣa,
Masculine.
N.
of
a
prince
🞄of
the
Yakṣas
-saṃghāta,
Masculine.
quantity
of
🞄jewels
-sū,
Adjective.
producing
gems
-sūti,
Feminine.
🞄earth
-svāmin,
Masculine.
N.
of
a
statue
(
erected
🞄by
Ratna
).
रत्न
रत्न,
i.
e.
रम्
+
त्न,
Neuter.
(
Masculine.
,
MBh.
3,
13182
).
1.
A
jewel,
a
gem,
Rām.
3,
49,
37
figurat.,
Pañc.
ii.
d.
194.
2.
A
treasure,
Böhtl.
Ind.
Spr.
985
(
विद्या-,
Consisting
in
science
).
3.
Anything
the
best
of
its
kind
e.
g.
पुंरत्न,
i.
e.
पुंस्-,
Neuter.
An
excellent
man,
Böhtl.
Ind.
Spr.
2706.
स्त्री-,
An
excellent
woman,
Vikr.
d.
110
cf.
भस्त्राका।
--
Compound
स-मौलि-,
Adjective.
with
the
crown
jewel,
Vikr.
d.
144.
कीमती
पत्थरों
रत्नम्
नपुंलिङ्गम्
-
"रमतेऽत्र,
रम्
+
न,
तान्तादेशः"
"मणि,
आभूषण,
हीरा"
रत्नम्
नपुंलिङ्गम्
-
-
"कोई
भी
मूल्यवान्
पदार्थ,
क़ीमती
ख़ज़ाना"
रत्नम्
नपुंलिङ्गम्
-
-
अपने
प्रकार
की
अत्युत्तम
वस्तु
(
समास
के
अन्त
में
)
रत्नम्
नपुंलिङ्गम्
-
-
चुम्बक
रत्नम्
नपुंलिङ्गम्
-
"रम्+न,
तान्तादेशः"
"रत्न,
जवाहर,
मूल्यवान
पत्थर"
रत्नम्
नपुंलिङ्गम्
-
"रम्+न,
तान्तादेशः"
कोई
भी
अमूल्य
पदार्थ
रत्नम्
नपुंलिङ्गम्
-
"रम्+न,
तान्तादेशः"
कोई
भी
उतम
या
श्रेष्ठ
वस्तु
रत्नम्
नपुंलिङ्गम्
-
"रम्+न,
तान्तादेशः"
जल
रत्नम्
नपुंलिङ्गम्
-
"रम्+न,
तान्तादेशः"
चुम्बक
रत्न
पदविभागः
नपुंसकलिङ्गः
कन्नडार्थः
ಮಣಿ
रत्न
पदविभागः
नपुंसकलिङ्गः
कन्नडार्थः
ಮುತ್ತು
ಮಾಣಿಕ್ಯ
ಹವಳ
ಪಚ್ಚೆ
ವೈಡೂರ್ಯ
ಮುಂತಾದುವು
निष्पत्तिः
रमु
(
क्रीडायाम्
)
-
"नः"
(
उ०
३-१४
)
व्युत्पत्तिः
रमन्तेऽस्मिन्
प्रयोगाः
"रत्नस्तम्भेषु
सङ्क्रान्तप्रतिमास्ते
चकाशिरे"
उल्लेखाः
माघ०
२-४
रत्न
पदविभागः
नपुंसकलिङ्गः
कन्नडार्थः
ಶ್ರೇಷ್ಠವಸ್ತು
/ಉತ್ತಮವಾದ
ಪದಾರ್ಥ
प्रयोगाः
"स्त्रीरत्नसृष्टिरपरा
प्रतिभाति
सा
मे
धातुर्विभुत्वमनुचिन्त्य
वपुश्च
तस्याः"
उल्लेखाः
शाकु०
२-९
विस्तारः
"जातौ
जातौ
यदुत्कृष्टं
तद्रत्नमभिधीयते"
रत्न
पदविभागः
नपुंसकलिङ्गः
कन्नडार्थः
ಬೆಲೆಬಾಳುವ
ವಸ್ತು
/ಅಮೂಲ್ಯವಾದ
ಪದಾರ್ಥ
रत्न
पदविभागः
नपुंसकलिङ्गः
कन्नडार्थः
ಅಯಸ್ಕಾಂತ
/ಸೂಜಿಗಲ್ಲು
ratna
{%
n.
%}
1.
A
jewel,
a
gem,
a
pearl,
न
रत्नमन्विष्यति
मृग्यते
हि
तत्
K.S.v.45
(
the
precious
gems
enumerated
either
as
five
or
nine,
See
पंचरत्न
and
नवरत्न
the
so-called
‘fourteen
jewels’
obtained
at
the
churning
of
the
ocean
are-
लक्ष्मीः
कौस्तुभपारिजातकसुरा
धन्वंतरिश्चंद्रमा
गावः
कामदुघाः
सुरेश्वरगजो
रंभादिदेवांगनाः
।
अश्वः
सप्तमुखो
विषं
हरिधनुः
संखोऽमृतं
चांबुधेरत्नानीह
चतुर्दश
)
2.
anything
excellent
or
best
of
its
kind,
(
जातौ
जातौ
यदुत्कृष्टं
तद्रत्नमभिधीयते
Mall.
on
R.xvi.1
),
स्त्रीरत्नसृष्टिरपरा
प्रतिभाति
सा
मे
Sak.ii.,
R.vii.34,
xvi.1.
३,
अग्नि,
अनल,
आज्यभुक्,
आज्याश,
उषर्बुध,
काल,
कृशानु,
कृष्णवर्त्मन्,
क्रम,
गुण,
गुप्ति,
जगत्,
ज्योति,
ज्वलन,
ज्वाल,
तपन,
तृतीय,
त्रय,
त्रिकटु,
त्रिकाल,
त्रिगत,
त्रिगुण,
त्रिजगत्,
त्रिनेत्र,
त्रिपदी,
त्रैत,
दह,
दहन,
दीप्ति,
द्युति,
धाम,
नेत्र,
पद,
पावक,
पुं,
पुर,
पुरुष,
पुष्कर,
ब्रह्मन्,
भुवन,
रत्न,
राम,
रुद्राक्ष,
रोहित,
लोक,
लोचन,
वचन,
वह्नि,
विक्रम,
विष्णु,
विष्णुक्रम,
वृत्त,
वैश्वानर,
शक्ति,
शिखा,
शिखिन्,
शिवनेत्र,
शूल,
सप्तार्चि,
सहोदर,
हरनयन,
हरनेत्र,
हव्यभुक्,
हव्यवाहन,
हव्याश,
हुतभुज्,
हुतवह,
हुताश,
हुताशन,
होतृ
५,
अक्ष,
अनिल,
अनुत्तर,
अर्थ,
असु,
आशुग,
इन्द्रिय,
इषु,
कङ्कपत्री,
करणीय,
कलङ्क,
कामगुण,
कामदेव,
खग,
तत्त्व,
तन्मात्र,
धी,
नाराच,
नालीक,
पक्षि,
पञ्च,
पतङ्ग,
पत्रिन्,
पर्व,
पवन,
पाण्डव,
पुत्र,
पृषत्क,
प्राण,
बाण,
भाव,
भूत,
भेदक,
मरुत्,
महाभूत,
महाव्रत,
मार्गण,
रत्न,
लेय,
लेयक,
वध,
वर्ष्मन्,
वात,
वायु,
विशिख,
विषय,
व्रत,
शर,
शरीर,
शस्त्र,
शिलीमुख,
शूक,
श्वसन,
समिति,
सायक,
स्मरबाण,
स्मरेषु
९,
अङ्क,
अन्तर,
अम्बुजासन,
उपेन्द्र,
ऋद्धि,
कपाट,
कवाट,
कवि,
कूप,
केशव,
क्षत,
खग,
खचर,
खेगामी,
खेचर,
गम्भीर,
गाम्भीर,
गो,
ग्रह,
छिद्र,
तामिस्र,
तार्क्ष्यध्वज,
दिविसद्,
दुर्गा,
द्वार,
नन्द,
नभोग,
नव,
निधान,
निधि,
पट,
पदार्थ,
बल,
बिल,
मिति,
यन्त्र,
रत्न,
रन्ध्र,
लब्ध,
लब्धि,
वट,
विल,
विवर,
शुषिर,
सुषिर,
हरि
वसु
क्ली
वसु,
रत्न,
द्रव्य
वसुः
सूर्यो
वसुर्वह्निर्वसुः
श्रीर्वासवो
वसुः
।
वसु
रत्नं
वसु
द्रव्यं
वसवोऽष्टौ
धरादयः
॥
२८
॥
verse
1.1.1.28
page
0002
द्रुम
पु
द्रुम,
वृक्ष,
रत्न
द्रुमो
वृक्षेषु
रत्नेषु
ध्रुवौ
नक्षत्रनिश्चलौ
।
verse
3.1.1.22
page
0015
ratna
(
or
MIndic
ratana
),
nt.
(
m.
forms,
see
〔§
6.10〕
),
jewel,
gem,
as
in
Skt.
(
1
)
three
(
Buddha,
dharma,
saṃgha,
as
in
Pali
):
Dharmas
〔1〕,
etc.
see
triratna,
ratna-traya
(
2
)
seven
precious
substances,
or
their
respective
colors,
suvarṇa,
rūpya,
muktā,
vaiḍūrya,
sphaṭika
(
or
sphā°
),
musāragalva
(
or
variants,
see
s.v.
),
lohitikā:
Mv
〔i.49.10—11〕
〔63.1〕
〔194.5,
19〕
〔195.9〕
〔249.6〕
〔iii.226.10〕
〔227.6〕
〔323.16〕
a
different
list
of
seven,
muktāmaṇi,
vaiḍūrya,
śaṅkhaśilā,
pravāla,
sphaṭika,
musāragalva,
lohitikā,
Mv
〔ii.472.1〕
the
usual
list
in
other
texts
is
nearly
like
Mv
〔i.49.10〕
etc.,
but
omits
muktā,
and
for
Nos.
5—7
(
6
and
7
of
Mv
)
has
lohitamukti,
aśmagarbha,
musāragalva:
SP
〔151.1〕
〔153.3〕
Divy
〔297.23
ff.〕
Gv
〔52.15〕
〔161.16〕
in
SP
〔239.7〕
sphaṭika
is
omitted,
karketana
added
at
the
end,
and
the
order
is
abnormal
in
Pali
no
standard
list
of
7
ratana
seems
recorded
except
in
the
lex.
Abhidh.p.,
which
is
cited
in
Childers
and
PTSD
as
suvaṇṇa,
rajata,
muttā,
maṇi,
veḷuriya,
vajira,
pavāḷa
(
Miln.
〔267.23
ff.〕,
cited
by
PTSD,
is
not
apposite,
since
this
list
far
exceeds
seven
in
number
)
yet
seven
ratnanāni
(
unspecified
)
are
several
times
mentioned
in
Pali
(
PTSD
)
(
3
)
fig.,
the
seven
‘jewels’
of
a
cakravartin,
viz.
cakra,
hastin,
aśva,
maṇi,
strī,
gṛhapati,
pariṇāyaka
(
same
list
in
Pali
forms
also
)
see
Senart,
Légende
du
Buddha
(
1st
ed.
),
〔20
ff.〕:
LV
〔14.5
and
ff.〕,
full
descriptions
of
each
ratna
also
MSV
〔i.31.16
ff.〕,
in
great
detail
lists,
Mvy
〔3621—8〕
Dharmas
〔85〕
(
here,
aberrantly,
khaḍga
instead
of
gṛhapati
)
Mv
〔i.49.3〕
〔108.5
ff.〕
(
account
of
how
they
are
acquired,
by
previous
deeds
of
merit
)
〔193.16〕
〔ii.158.16〕
〔iii.107.5〕
Divy
〔548.24
ff.〕
(
4
)
m.,
n.
of
a
former
Buddha:
Mv
〔i.62.16〕
(
prose
)
later
called
Rat(
a
)navant,
q.v.
रत्न
नपुं।
रत्नम्
समानार्थकाः
रत्न,
मणि,
वसु
2।9।93।2।1
मुक्ताथ
विद्रुमः
पुंसि
प्रवालं
पुन्नपुंसकम्.
रत्नं
मणिर्द्वयोरश्मजातौ
मुक्तादिकेऽपि
च॥
==>
विष्णोः_मणिः,
हारमध्यगमणिः,
मरतकमणिः,
पद्मरागमणिः,
प्रवालमणिः,
मध्यरत्नम्,
हीरकः
पदार्थ-विभागः
,
द्रव्यम्,
पृथ्वी,
अचलनिर्जीवः,
अचलनिर्जीववस्तु
रत्न
नपुं।
स्वजातिश्रेष्ठः
समानार्थकाः
रत्न
3।3।126।2।1
अधिष्ठानं
चक्रपुरप्रभावाध्यासनेष्वपि।
रत्नं
स्वजातिश्रेष्ठेऽपि
वने
सलिलकानने॥
पदार्थ-विभागः
,
द्रव्यम्,
पृथ्वी,
चलसजीवः,
मनुष्यः
रत्नं,
क्लीबम्
(
रमयति
हर्षयतीति
।
रम्
+
णिच्
+“रमेस्त
च
।”
उणा०
३
।
१४
।
इति
नःतकारश्चान्तादेशः
।
)
अश्मजातिः
।
मुक्तादि
।तत्पर्य्यायः
।
मणिः
२
।
इत्यमरः
॥
(
यथा,
कुमारे
।
५
।
४५
।“न
रत्नमन्विष्यति
मृग्यते
हि
तत्
॥
”
)स्वजातिश्रेष्ठः
।
इति
मेदिनी
॥
(
यथा,
मार्कण्डेये
।
८५
।
४५
।“स्त्रीरत्नमतिचार्व्वङ्गी
द्योतयन्ती
दिशस्त्विषा
॥
”
)माणिक्यम्
।
वज्रम्
।
इति
राजनिर्घण्टः
॥
*
॥
अथ
रत्नोत्पत्तिकारणम्
।
यथा,
--सूत
उवाच
।“वच्मि
परीक्षां
रत्नानां
वलो
नामासुरोऽभवत्
।इन्द्राद्या
निर्ज्जितास्तेन
निर्जेतुं
तैर्न
शक्यते
॥
वरव्याजेन
पशुतां
याचितः
स
सुरैर्मखे
।बलो
ददौ
स्वपशुतामतिसत्त्वो
मखे
हतः
॥
पशुवत्स
विशेत्
स्तम्भे
स्ववाक्याशनियन्त्रितः
।बलो
लोकोपकाराय
देवानां
हितकाल्यया
॥
तस्य
सत्त्वविशुद्धस्य
सुविशुद्धेन
कर्म्मणा
।कायस्यावयवाः
सर्व्वे
रत्नबीजत्वमाययुः
॥
देवानामथ
यक्षाणां
सिद्धानां
पवनाशिनाम्
।रत्नबीजमयं
ग्राहः
सुमहानभवत्तदा
॥
”
*
॥
अथ
तस्याकरस्थानानि
यथा,
--“तेषान्तु
पततां
वेगाद्बिमानेन
विहायसा
।यद्यत्
पपात
रत्नानां
बीजं
क्वचन
किञ्चन
॥
महोदधौ
सरिति
वा
पर्व्वते
काननेऽपि
वा
।तत्तदाकरतां
यातं
स्थानमाधेयगौरवात्
॥
तेषु
रक्षोविषव्यालव्याधिघ्नान्यघहानि
च
।प्रादुर्भवन्ति
रत्नानि
तथैव
विगुणानि
च
॥
वज्रमुक्ताश्ममणयः
सपद्मरागाः
समरकताःप्रोक्ताः
।अपि
चेन्द्रनीलमणिवरवैदूर्य्याश्च
पुष्परागाश्च
।कर्केतनं
सपुलकं
रुधिराक्षसमन्वितं
तथास्फटिकम्
।विद्रुममणिश्च
यत्नादुद्दिष्टं
संग्रहे
तज्ज्ञैः
॥
*
॥
आकारवर्णौ
प्रथमं
गुणदोषौ
तत्फलं
परीक्षाच
।मूल्यञ्च
रत्नकुशलैर्व्विज्ञेयं
सर्व्वशास्त्राणाम्
॥
कुलग्नेषूपजायन्ते
यानि
चोपहतेऽहनि
।दोषैस्तानुपयुज्यन्ते
हीयन्ते
गुणसम्पदा
॥
परीक्षापरिशुद्धानां
रत्नानां
पृथिवीभुजा
।धारणं
संग्रहो
वापि
कार्य्यः
श्रियमभीप्सता
॥
शास्त्रज्ञाः
कुशलाश्चापि
रत्नभाजः
परीक्षकाः
।त
एव
मूल्यमात्राया
वेत्तारः
परिकीर्त्तिताः
॥
”इति
गारुडे
६८
अध्यायः
॥
विशेषरत्नपरीक्षा
तत्तच्छब्दे
द्रष्टव्या
॥
*
॥
चतु-र्द्दश
महारत्नानि
यथा
।
रुशंङ्कोश्चित्ररथःतत्तनयः
शशबिन्दुश्चतुर्द्दशमहारत्नश्चक्रवर्त्त्य-भवत्
।
चतुर्द्दश
महान्ति
रत्नानि
यस्य
सः
।रत्नानि
तु
स्वजातिश्रेष्ठानि
धर्म्मसंहितोक्तानि
।“चक्रं
रथो
मणिः
खड्गश्चर्म्म
रत्नञ्च
पञ्चमम्
।केतुर्निधिश्च
सप्तैवमप्राणानि
प्रचक्ष्यते
॥
भार्य्या
पुरोहितश्चैव
सेनानी
रथकृच्च
यः
।पत्त्यश्वौ
कलभश्चेति
प्राणिनः
सप्त
कीर्त्तिताः
॥
चतुर्द्दशैतानि
रत्नानि
लर्व्वेषां
चक्रवर्त्तिना-मिति
।
इति
विष्णुपुराणे
४
अंशे
१२
अध्यायःतट्टीका
च
॥
(
अथ
रत्नस्य
निरुक्तिः
।“धनार्थिनो
जनाः
सर्व्वे
रमन्तेऽस्मिन्नतीव
यत्
।ततो
रत्नमिति
प्रोक्तं
शब्दशास्त्रविशारदैः
॥
”अथ
रत्नस्य
नामानि
स्वरूपनिरूपणञ्च
।यथा,
--“रत्नं
क्लीवे
मणिः
पुंसि
स्त्रियामपि
निगद्यते
।तत्तु
पांषाणभेदोऽस्ति
मुक्तादि
च
तदुच्यते
॥
”अथ
रत्नानां
निरूपणम्
।“रत्नं
गारुत्मतं
पुष्परागो
माणिक्यमेव
च
।इन्द्रनीलश्च
गोमेदस्तथा
वैदूर्य्यमित्यपि
॥
मौक्तिक
विद्रुमश्चेति
रत्नान्युक्तानि
वै
नव
।रत्नं
हीरा
।
गारुत्मतं
पान्ना
।
माणिक्यं
पद्म-रागः
।
इन्द्रनीलः
लीला
।विष्णुधर्म्मोत्तरेऽपि
नवरत्ननिरूपणम्
।मुक्ताफलं
हीरकञ्च
वैदूर्य्यं
पद्मरागकम्
।पुष्परागञ्च
गोमेदं
नीलं
गारुत्मतन्तथा
।प्रवालयुक्तान्येतानि
महारत्नानि
वै
नव
॥
”इति
भावप्रकाशस्य
पूर्व्वखण्डे
प्रथमे
भागे
॥
)
रत्न
नपुंलिङ्गम्
रमतेऽत्र
रम--न
तान्तादेशः
।
१
माणिक्यादिप्रस्तरेअमरः
।
२
स्वस्वजातिषु
श्रेष्ठे
मेदि०
३
माणिक्ये
४
ही-रके
च
राजनि०
।
तद्भेदादिकं
वृ०
स०
८०
अ०
उक्तं
यथा“रत्येन
शुभेन
शुभं
भवति
नृपाणामनिष्टमशुभेन
।यस्मादतः
परीक्ष्यं
दैवं
रत्नाश्रितं
तज्ज्ञैः
।
द्विपहय-बनितादीनां
स्वगुणविशेषेण
रत्नशब्दोऽस्ति
।
इह
तू-पुलरत्नानामधिकारो
वज्रपूर्वाणाम
।
रत्नानि
बलाद्दै-त्याद्
दधीचितोऽन्ये
वदन्ति
जातानि
।
केचिद्भुवःस्वभावाद्
वैचित्र्यं
प्राहुरुपलानाम्
।
वज्रेन्द्रनील-मरकतकर्केतनपद्मरागरुधिराख्याः
।
वैदूर्य्यपुलकवि-मलकरराजमणिस्फटिकशशिकान्ताः
।
सौगन्धिकगोमेद-कशङ्खमहानीलपुष्परागाख्याः
।
ब्रह्ममणिज्योतीरसशस्य-कमुक्ता
प्रवालानि”
।
rátna,
n.
(
m.
{460,
10}
),
Gabe,
Schatz,
Reichthum,
Gut
als
geschenktes
[
von
rā
],
vgl.
mahirátna
u.
s.
w.,
besonders
häufig
in
Verbindungen
wie
dhattám
rátnāni
dāśúṣe
(
{47,
1}
)
u.
s.
w.
—
2〉
Gabe,
Geschenk
mit
Gen.
des
geschenkten.
Vgl.
die
Adj.
apīcía,
áśvāvat,
gómat,
jyéṣṭha,
devábhakta,
dyúbhakta,
pṛthú,
prajā́vat,
máhi,
várṣiṣṭha,
vīrávat,
ścandrá,
suvī́ria,
sthūrá.
-am
{41,
6}
{53,
1}
{58,
7}
{91,
1}
{94,
14}
{125,
1}
{140,
11}
{141,
10}
{229,
1}
{242,
6}
{252,
5}
{260,
3}.
_{260,
8}
{288,
3}
{290,
7}
{297,
10}.
_{297,
18}
{298,
13}
{301,
12}
{308,
3}
{331,
8}
{337,
3}
{340,
4}
{402,
4}
{403,
1}.
_{403,
2}
{454,
2}
{460,
10}
(
bṛhántam
)
{506,
3}.
_{506,
4}
{532,
6}.
_{532,
12}
{541,
3}
{554,
6}
{568,
3}
{591,
6}.
_{591,
8}
{676,
7}
{759,
4}
{771,
1}
{798,
10}
{900,
3}.
—
2〉
dhánānām
{252,
5}.
-āni
{20,
7}
{47,
1}
{296,
4}
{311,
3}
{429,
3}
{436,
3}
{583,
10}
{655,
22}
{704,
9}
{715,
6}.
-ā
{35,
8}
{236,
11}
{237,
1}
{350,
1}
{355,
5}
{515,
1}
(
saptá
)
{533,
7}
{554,
1}
{586,
4}
{702,
26}
{83,
4}.
_{83,
8}.
रत्न
रत्न
neuter
(
रम्
sfx.
त्न
)
pierre
précieuse,
joyau.
Au
fig.
chose
excellente.
रत्नकन्दल
masculine
corail.
रत्नकूट
masculine
np.
d'une
montagne
dans
le
Dekkan.
रत्नकेतु
masculine
np.
de
l'un
des
4
Tathāgatas,
Bd.
रत्नगर्भ
masculine
la
mer.
Kuvera.
--
F.
[
आ
]
la
terre.
रत्नद्रुम
masculine
corail.
रत्नद्रुममय
a.
fait
de
corail.
रत्नप्रभा
feminine
le
1ᵉʳ
des
7
enfers,
Bd.
रत्नमुख्य
neuter
diamant.
रत्नवती
feminine
(
sfx.
वत्
)
la
terre.
रत्नवर्षुक
neuter
(
वृष्
)
le
char
de
Kuvera.
रत्नवृक्ष
masculine
corail.
रत्नसानु
masculine
le
Meru.
रत्नसू
feminine
(
सू
)
la
terre.
रत्नाकर
masculine
(
आ
कृ
)
la
mer.
रत्नाङ्क
masculine
(
अङ्क
)
le
char
de
Viṣṇu.
रत्न-
nt.
joyau,
pierre
précieuse,
perle
chose
précieuse,
ifc.
le
meilleur
d'entre...
-मय-
-ई-
a.
fait
de
pierres
précieuses
-वन्त्-
a.
abondant
en
pierres
Feminine.
Neuter.
de
plusieurs
femmes.
°कुम्भ-
Masculine.
vase
serti
de
joyaux.
°कूट-
nt.
Neuter.
d'une
île.
°गर्भ-
a.
empli
de
joyaux.
°चन्द्रामति-
Masculine.
Neuter.
d'un
Bhikṣu.
°च्छाया-
Feminine.
éclat
des
joyaux.
°तल्प-
Masculine.
lit
orné
de
pierreries.
°दत्त-
Masculine.
Neuter.
de
divers
hommes.
°दीप-
Masculine.
joyau
servant
de
foyer
lumineux,
de
lampe.
°द्रुम-
Masculine.
corail
(
?
).
°धा-
a.
qui
donne
des
biens.
°नदी-
Feminine.
Neuter.
d'une
rivière.
°नाभ-
a.
dont
le
nombril
est
un
joyau,
ép.
de
Viṣṇu.
°निधि-
Masculine.
océan.
°पर्वत-
Masculine.
montagne
à
pierres
précieuses.
°पुर-
nt.
Neuter.
d'une
ville.
°प्रदीप-
Masculine.
joyau
servant
de
lampe
-क-
ifc.
id.
°प्रभ-
Masculine.
Neuter.
d'un
roi
-आ-
Feminine.
Neuter.
de
femmes.
°भाज्-
ag.
possédant
des
joyaux.
°मञ्जरी-
Feminine.
Neuter.
de
plusieurs
femmes.
°माला-
Feminine.
collier
de
pierres.
°रत्न-
nt.
perle
des
perles.
°राशि-
Masculine.
monceau
de
pierres
précieuses
océan.
°रेखा-
Feminine.
Neuter.
d'une
princesse.
°वर्मन्-
Masculine.
Neuter.
d'un
marchand.
°वर्ष-
Masculine.
Neuter.
d'un
roi
des
Yakṣa.
°शलाका-
Feminine.
bourgeon
de
pierre,
petite
pierre
précieuse.
°शास्त्र-
nt.
lapidaire.
°षष्ठी-
Feminine.
Neuter.
d'une
cérémonie.
°संघात-
Masculine.
amas
de
joyaux.
°सानु-
Masculine.
Meru.
°सू-
ag.
qui
produit
des
joyaux,
ép.
de
la
terre.
रत्नाकर-
Masculine.
mine
de
joyaux
océan
Neuter.
d'un
cheval
d'une
ville
°मेखला-
Feminine.
terre.
रत्नाङ्कुर-
Masculine.
=
°शलाका-।
रत्नाङ्गुलीयक-
nt.
bague
sertie
de
diamants.
रत्नाधिपति-
Masculine.
Neuter.
d'un
roi.
रत्नावली-
Feminine.
collier
de
pierreries
Neuter.
de
diverses
femmes,
dont
l'héroïne
du
drame
du
même
nom
de
Harṣa.
What is this? (Hidden Dictionary)
To avoid the clutter in the app, the unwanted dictionaries can be hidden to have clear view while browsing. This section shows entries from those hidden dictionaries if any.
How to hide/unhide dictionary?
Every dictionary entry will have top right corner menu . From there, you can hide or unhide dictionary. You must login to use this feature. So, KST can remember your preferences of hidden dictionaries.