Try संस्कृतवाहिनी (A word everyday) | YouTube Channel
द्वार (dvAra)
This feature is only for logged in users. Please login to have full access to Kosha.
द्वार
-
dvAra
-
Neuter
-
door
उद्घाटयति
{
उद्-
घट्
}
-
udghATayati{ud-ghaT}
-
verb
caus.
-
open
[
book,
door
]
द्वार-शृङ्खला
-
dvAra-zRGkhalA
-
Feminine
-
doorbolt
द्वारम्
उद्घाटय
-
dvAramudghATaya
-
Sentence
-
Openthedoor!
तोरण
-
toraNa
-
Neuter
-
festooneddecorationsoverdoorways
कृपया
द्वारं
पिधाय
निर्गच्छतु
-
kRpayAdvAraMpidhAyanirgacchatu
-
Sentence
-
Pleaseclosethedoorandleave/exit.
द्वारं
सम्यक्
ताडयतु
,
अन्यथा
सः
न
श्रोष्यति
-
dvAraMsamyaktADayatu,
anyathAsaHnazroSyati
-
Sentence
-
Knockthedoorproperly,
otherwisehewillnothear[
it
]
शुनकः
किमर्थम्
इत्थं
भषति
?
देहल्यां
कः
इति
पश्यतु,
वस्त
-
zunakaHkimarthamitthaMbhaSati?dehalyAMkaHitipazyatu,
vasta
-
Sentence
-
Whyisthedogbarkinglikethis?Seewhoisatthedoor,
dear(
m
).
राजभवनस्य
द्वारम्
उभौ
रक्षकभटौ
रक्षन्तौ
आस्ताम्
-
rAjabhavanasyadvAramubhaurakSakabhaTaurakSantauAstAm
-
Sentence
-
Twodoor-guardswereguardingthefrontdooroftheking'spalace.
दुर्
-
dur
-
Feminine
-
door
द्वारता
-
dvAratA
-
Feminine
-
door
द्वारी
-
dvArI
-
Feminine
-
door
कपाटी
-
kapATI
-
Feminine
-
door
घर्घर
-
gharghara
-
Masculine
-
door
द्वारपक्षक
-
dvArapakSaka
-
Masculine
-
door
निर्गम
-
nirgama
-
Masculine
-
door
निष्कुट
-
niSkuTa
-
Masculine
-
door
प्रतिहार
-
pratihAra
-
Masculine
-
door
प्रवेश
-
praveza
-
Masculine
-
door
कवाट
-
kavATa
-
Neuter
-
door
द्वार
-
dvAra
-
Neuter
-
door
द्वार
-
dvAra
-
Neuter
-
gate
द्वार-शृङ्खला
-
dvAra-zRGkhalA
-
Feminine
-
doorbolt
द्वार
-
dvAra
-
Masculine
-
a
way
द्वार
-
dvAra
-
Neuter
-
medium
द्वार
-
dvAra
-
Neuter
-
opening
द्वार
-
dvAra
-
Neuter
-
means
द्वार
-
dvAra
-
Neuter
-
passage
द्वार
-
dvAra
-
Neuter
-
aperture
द्वार
-
dvAra
-
Neuter
-
way
द्वार
-
dvAra
-
Neuter
-
entrance
सूक्ष्मं
द्वार
-
sUkSmaM
dvAra
-
Neuter
-
aperture
द्वार
-
dvAra
-
Neuter
-
gate
द्वारता
-
dvAratA
-
Feminine
-
gate
वार
{
वृ
}
-
vAra
{
vR
}
-
Masculine
-
gate
कक्ष
-
kakSa
-
Masculine
-
gate
द्वारपक्षक
-
dvArapakSaka
-
Masculine
-
gate
प्रतिहार
-
pratihAra
-
Masculine
-
gate
मुखद्वार
-
mukhadvAra
-
Neuter
-
gate
निःसरण
-
niHsaraNa
-
Neuter
-
gate
द्वारवर्त्मन्
-
dvAravartman
-
Neuter
-
gate
गोपुर
-
gopura
-
Neuter
-
gate
द्वारक
-
dvAraka
-
Neuter
-
gate
निर्व्यूह
-
nirvyUha
-
Neuter
-
gate
निर्यूह
-
niryUha
-
Neuter
-
gate
सम्बाधन
-
sambAdhana
-
Neuter
-
gate
द्वार्
-
dvAr
-
Neuter
-
gate
निःसरण
-
niHsaraNa
-
Neuter
-
gateway
द्वारवर्त्मन्
-
dvAravartman
-
Neuter
-
gateway
द्वारपालक
-
dvArapAlaka
-
Masculine
-
door
man
[
sentinel
at
the
gate
]
परिघ
-
parigha
-
Masculine
-
any
gate
बलज
-
balaja
-
Neuter
-
any
gate
द्वार
[
dvāra
]
रि
[
ri
]
का
[
kā
],
(
रि
)
का
Name.
of
the
capital
of
Kṛiṣṇa
on
the
western
point
of
Gujarath
(
for
a
description
of
Dvārakā,
see
Sisupâlavadha.
3.33-63
).
Compound.
-ईशः,
-नाथः,
-पतिः
epithets
of
Kṛiṣṇa.
द्वारम्
[
dvāram
],
[
द्वृ-णिच्-अच्
Tv.
]
A
door,
gateway,
gate.
A
passage,
entrance,
ingress,
opening
अथवा
कृतवाग्-
द्वारे
वंशे$स्मिन्
Raghuvamsa (Bombay).
1.4
11.8.
An
aperture
of
the
human
body
(
they
are
nine
)
see
खम्
and
Kumârasambhava (Bombay).
3.5
Bhagavadgîtâ (Bombay).
8.12
and
Manusmṛiti.
6.48
also
द्वारि
द्वाराणि
शेषाणि
Sāṅ.
Kâdambarî (Bombay).
35.
Way,
medium,
means
(
द्वारेण
'through',
'by
means
of'
Panchatantra (Bombay).
1.
).
-री
A
door.
Compound.
-अधिपः
a
porter,
door-keeper.
-अररिः
the
leaf
of
a
door
Rāj.
T.
-कण्टकः
the
bolt
of
a
door.
-कपाटः,
-टम्
the
leaf
or
panel
of
a
door.
-कोष्टकः
the
gate-chamber.
-गोपः,
-नायकः,
-पः,
-पालः,
पालकः
a
door-keeper,
porter,
warder.
(
-पः
)
Name.
of
Viṣṇu.
-दर्शिन्
Masculine.
,
-नायकः
a
doorkeeper.
-दारुः
teak-wood.
पक्षः,
पट्टः
the
panel
of
a
door.
the
curtain
of
a
door.
-पिण्डी
the
threshold
of
a
door.
-पिधानः
the
bolt
of
a
door,
closure,
end
द्वारपिधानमिव
धृतेर्मन्ये
तस्यास्तिरस्करणम्
Mâlavikâgnimitra (Bombay).
2.11.
-फलकम्
see
द्वारकपाट.
-बलिभुज्
Masculine.
a
crow.
a
sparrow.-बाहुः
a
door-post,
jamb.
-यन्त्रम्
a
lock,
bolt.
-वंशः
the
cross-beam
of
a
door.
-वृत्तम्
black-pepper.
-शाखा,
-स्तम्भः
the
leaf
of
a
door.
-स्थः
a
door-keeper.
द्वारं
[
द्वृ-णिच्-अच्
Tv.
]
1
A
door,
gateway,
gate.
2
A
passage,
entrance,
ingress,
opening
अथवा
कृतवाग्द्वारे
वंशेऽस्मिन्
R.
1.
4
11.
18.
3
An
aperture
of
the
human
body
(
they
are
nine
)
see
खं
and
Ku.
3.
50,
Bg.
8.
12,
and
Ms.
6.
48
also.
4
Way,
medium,
means
(
द्वारेण
‘through’
‘by
means
of’
Pt.
1.
).
री
A
door.
Comp.
अधिपः
a
porter,
door-keeper.
कंटकः
the
bolt
of
a
door.
कपाटः,
टं
the
leaf
or
panel
of
a
door.
गोपः,
नायकः
पः,
पालः,
पालकः
a
door
keeper,
porter,
warder.
(
पः
)
N.
of
Viṣṇu.
दर्शिन्
m.
a
door-keeper.
दारुः
teak-wood.
पट्टः
{1}
the
panel
of
a
door.
{2}
the
curtain
of
a
door.
पिंडी
the
threshold
of
a
door.
पिधानः
the
bolt
of
a
door.
बलिभुज्
m.
{1}
a
crow.
{2}
a
sparrow.
बाहुः
a
door-post,
jamb.
यंत्रं
a
lock,
bolt.
वृत्तं
black-pepper.
शाखा
the
leaf
of
a
door.
स्थः
a
door-keeper.
द्वा॑र
neuter gender.
door,
gate,
passage,
entrance,
śatapatha-brāhmaṇa
āśvalāyana-gṛhya-sūtra
manu-smṛti
mahābhārata
et cetera.
opening,
aperture
(
especially.
of
the
human
body
confer, compare.
नव-
),
upaniṣad
suśruta
et cetera.
द्वार,
अम्,
n.
a
door,
gate,
gateway,
passage,
entrance,
opening
(
cf.
वक्त्र-द्वार
and
सहस्र-
द्°
the
body
is
sometimes
called
नव-द्वारम्
पुरम्,
a
city
with
nine
gates
or
openings
)
a
way,
means,
medium,
vehicle,
(
the
Māheśvaras
hold
that
there
are
six
Dvāras
or
means
of
obtaining
a
wished-for
object
)
(
एण
),
ind.
by
means
of,
by
with
regard
to,
according
to
(
ई
),
f.
a
door
[
cf.
अ-द्°।
]
—द्वार-कण्टक,
अस्,
m.
‘door-
thorn,
’
the
bolt
of
a
door
a
door,
gate.
—द्वा-
र-कपाट,
अस्
or
अम्,
m.
or
n.
(
?
),
the
leaf
or
fold
of
a
door,
the
panel
of
a
door.
—द्वार-ता,
f.
a
gate,
door,
an
entrance,
way,
access.
—द्वार-
दर्शिन्,
ई,
m.
‘watching
the
door,
’
a
door-keeper.
—द्वार-दातु
(
?
),
उस्,
m.
a
species
of
tree,
=
वर-
दातु,
भूमि-सह.
—द्वार-दारु,
उस्,
m.
(
?
),
‘hav-
ing
wood
fit
for
a
door,
’
the
tree
Tectona
Grandis,
teak.
—द्वार-नायक,
अस्,
m.
or
द्वार-प,
अस्,
m.
a
door-keeper,
porter,
warder.
—द्वार-पट्ट,
अस्,
m.
the
panel
or
surface
of
a
door
the
curtain
of
a
door.
—द्वार-पति,
इस्,
m.
a
door-keeper,
warder
N.
of
a
kingdom
(
?
).
—द्वार-पाल,
अस्,
m.
a
door-
keeper,
warder
an
epithet
of
various
Yakṣas
and
of
sacred
places
connected
with
them.
—द्वार-पा-
लक,
अस्,
m.
a
door-keeper
(
इका
),
f.
a
metronymic
from
Dvāra-pālī.
—द्वार-पिण्डी,
f.
the
threshold
of
a
door.
—द्वार-पिधान
or
द्वारापिधान
(
°र-
अप्°
),
अस्,
m.
the
bolt
of
a
door.
—द्वार-बलि-भुज्,
क्,
m.
‘eating
the
offering
(
of
food
)
scattered
before
the
door,
’
the
bird
Ardea
Nivea
a
crow
a
sparrow.
—द्वार-बाहु,
उस्,
m.
‘door-arm,
’
a
door-post,
jamb.
—द्वार-महिम-वर्णन,
अम्,
n.
‘description
of
the
glory
of
the
dvāra,
’
N.
of
the
127th
chapter
of
the
Krīḍā-khaṇḍa
or
second
part
of
the
Gaṇeśa-
Purāṇa.
—द्वार-यन्त्र,
अम्,
n.
‘door-implement
or
door-restrainer,
’
a
lock,
bolt.
—द्वार-वत्,
आन्,
अती,
अत्,
having
many
doors
(
अती
),
f.,
N.
of
the
capital
of
Kṛṣṇa
[
cf.
द्वारका
and
द्वार्-वती।
]
—द्वारवती-निर्माण,
अम्,
n.
‘the
construction
of
Dvāra-vatī,
’
N.
of
the
116th
Adhyāya
of
the
Vārāha-
Purāṇa.
—द्वार-वर्त्मन्,
अ,
n.
a
gateway.
—द्वा-
र-वृत्त,
अम्,
n.
black
pepper.
—द्वार-शाखा,
f.
the
leaf
of
a
door,
division
of
a
door.
—द्वार-स्तम्-
भ,
अस्,
m.
a
door-post.
—द्वार-स्थ,
अस्,
आ,
अम्,
standing
at
the
door
(
अस्
),
m.
a
door-keeper,
porter.
—द्वाराधिप
or
द्वाराध्यक्ष
(
°र-अध्°
),
अस्,
m.
‘superintendent
of
the
door,
’
a
door-keeper,
porter,
warder,
chamberlain.
—द्वाराभिमानिन्
(
°र-अभ्°
),
ई,
इनी,
इ,
assuming
the
character
of
the
(
sacrificial
)
doors.
—द्वारा-वती,
f.
=
द्वार-वती,
q.
v.
द्वार
द्वार,
i.
e.
द्वृ
+
अ,
Neuter.
1.
A
door,
a
gate,
Man.
9,
289.
2.
A
way,
MBh.
7,
1526.
3.
A
means,
Bhāg.
P.
3,
20,
1
instr.
द्वारेण,
as
latter
part
of
comp.
words,
1.
By,
Pañc.
i.
d.
52.
2.
By
means
of,
Pañc.
166,
17.
--
Compound
अ-,
Neuter.
any
other
entrance
than
the
door,
Man.
4,
73
not
a
door,
MBh.
13,
4749.
गङ्गा-,
Neuter.
the
locality
where
the
Gaṅgā,
leaving
the
moun-
tains,
enters
the
plains.
गल-,
Neuter.
the
mouth.
गिरि-,
Neuter.
a
mountain-pass.
पक्ष-,
Neuter.
a
side-door.
शकृद्द्व्°,
i.
e.
शकृत्-,
Neuter.
the
anus.
सिंह-,
Neuter.
a
gate,
especially
the
chief
gate
of
a
palace.
--
Cf.
θύρα,
θαιρός
Lat.
foras,
foris,
fores
Goth.
daur,
A.S.
duru,
dyr.
प्रविष्टि
(
neut
)
द्वार
स्त्रीलिङ्गम्
-
द्वृ
+
णिच्
+
विच्
"दरवाजा,
फाटक"
द्वार
स्त्रीलिङ्गम्
-
द्वृ
+
णिच्
+
विच्
"उपाय,
तरकीब,
द्वारा
’के
उपाय
से’
की
मार्फत"
द्वारम्
नपुंलिङ्गम्
-
द्वृ
+
णिच्
+
अच्
"दरवाजा,
तोरण,
प्रवेशद्वार,
फाटक"
द्वारम्
नपुंलिङ्गम्
-
द्वृ
+
णिच्
+
अच्
"मार्ग,
प्रवेश,
घुंसना,
मुंह"
द्वारम्
नपुंलिङ्गम्
-
द्वृ
+
णिच्
+
अच्
शरीर
के
द्वार
या
छिद्र
द्वारम्
नपुंलिङ्गम्
-
द्वृ
+
णिच्
+
अच्
"मार्ग,
माध्यम,
साधन
या
उपाय"
द्वारम्
नपुंलिङ्गम्
-
द्वृ+णिच्+अच्
दरवाजा
द्वारम्
नपुंलिङ्गम्
-
द्वृ+णिच्+अच्
प्रवेशद्वार
द्वारम्
नपुंलिङ्गम्
-
द्वृ+णिच्+अच्
शरीर
के
नौ
द्वार
द्वार
पदविभागः
नपुंसकलिङ्गः
कन्नडार्थः
ಬಾಗಿಲು
/ಮನೆಯಿಂದ
ಹೊರಕ್ಕೂ
ಹೊರಗಿನಿಂದ
ಮನೆಗೂ
ಹೋಗುವ
ಜಾಗ
निष्पत्तिः
द्वॄ
(
संवरणे
)
+
णिच्
-
"अच्"
(
३-१-१३४
)
व्युत्पत्तिः
द्वारयति
प्रयोगाः
"आकीर्णमृषिपत्नीनामुटजद्वाररोधिभिः"
उल्लेखाः
रघु०
१-५०
द्वार
पदविभागः
नपुंसकलिङ्गः
कन्नडार्थः
ಉಪಾಯ
/ಮಾರ್ಗ
/ದಾರಿ
विस्तारः
"द्वारं
तु
द्वार्युपाये
च"-
नानार्थर०
।
द्वार
पदविभागः
नपुंसकलिङ्गः
कन्नडार्थः
ಹೊರಬಾಗಿಲು
प्रयोगाः
"वर्गावुभौ
देवमहीधराणां
द्वारे
पुरस्योद्घटितापिधाने"
उल्लेखाः
कुमा०
७-५३
द्वार
पदविभागः
नपुंसकलिङ्गः
कन्नडार्थः
ಮಹಾದ್ವಾರ
द्वार
पदविभागः
नपुंसकलिङ्गः
कन्नडार्थः
ದೇಹದ
ನವರಂಧ್ರಗಳು
प्रयोगाः
"मनो
नवद्वारनिषिद्वृत्ति
हृदि
व्यवस्थाप्य
समाधिवश्यम्"
उल्लेखाः
कुमा०
७-५०
९,
अङ्क,
अन्तर,
अम्बुजासन,
उपेन्द्र,
ऋद्धि,
कपाट,
कवाट,
कवि,
कूप,
केशव,
क्षत,
खग,
खचर,
खेगामी,
खेचर,
गम्भीर,
गाम्भीर,
गो,
ग्रह,
छिद्र,
तामिस्र,
तार्क्ष्यध्वज,
दिविसद्,
दुर्गा,
द्वार,
नन्द,
नभोग,
नव,
निधान,
निधि,
पट,
पदार्थ,
बल,
बिल,
मिति,
यन्त्र,
रत्न,
रन्ध्र,
लब्ध,
लब्धि,
वट,
विल,
विवर,
शुषिर,
सुषिर,
हरि
द्वार
n.
id.
(
Russ.
dverj
goth.
daur
n.
id.,
Them.
daura,
ejecto
आ,
mutato
v
in
u,
praefixo
a
secundum
genera-
lem
regulam,
v.
gr.
comp.
82.
lith.
durrys
fem.
pl.
fores
valvatae,
wartai
m.
pl.
porta
cohortalis
hib.
dor,
doras
«a
door,
gate,
boundary»
gr.
ϑύϱα
lat.
foris,
cujus
f
respondet
gr.
ϑ
fortasse
etiam
πύλη
et
porta
huc
per-
tinent,
abjecto
d,
mutato
v
in
p
sicut
e.
c.
in
zend.
𐬀𐬯𐬞𐬀
as'pa
equus
=
अश्व,
gr.
ἵππος.
dvāra
(
CII
1
),
a
way
or
means.
(
IE
7-1-2
),
‘nine’.
(
EI
4
),
the
mouth
of
a
river.
(
IE
8-3
),
cf.
‘the
lord
of
the
dvāra’
which
was
the
desig-
nation
of
a
commander
of
forces
in
Kashmir
possibly,
a
pass
[
leading
into
the
Kashmir
valley
].
Cf.
Tamil
vāśal-paṇam,
‘door-tax’
periodical
payment
due
to
the
palace.
Cf.
dvār-ādeya.
Cf.
dvāra-koṣṭḥaka.
द्वार
नपुं।
द्वारम्
समानार्थकाः
द्वा,
द्वार,
प्रतीहार,
निर्यूह
2।2।16।1।2
स्त्री
द्वार्द्वारं
प्रतीहारः
स्याद्वितर्दिस्तु
वेदिका।
तोरणोऽस्त्री
बहिर्द्वारम्पुरद्वारं
तु
गोपुरम्.।
==>
गुप्तद्वारम्,
पार्श्वद्वारम्,
नगरद्वारम्
पदार्थ-विभागः
,
द्रव्यम्,
पृथ्वी,
अचलनिर्जीवः,
स्थानम्,
मानवनिर्मितिः
द्वारं,
क्लीबम्
(
द्वरति
निर्गच्छति
गृहाभ्यन्तरादने-नेति
।
द्वृ
+
घञ्
।
)
निर्गमनम्
।
अभ्युपायः
।इति
मेदिनी
।
रे,
४८
॥
आद्यस्य
पर्य्यायः
।
द्वाः२
प्रतीहारः
३
।
इत्यमरः
।
२
।
३
।
१६
॥
वारकम्
४
।
इति
शब्दरत्नावली
॥
“गृहिणां
शुभदं
द्वारं
प्राकारस्य
गृहस्य
च
।न
मध्यदेशे
कर्त्तव्यं
किञ्चिन्न्यूनाधिकं
शुभम्
॥
”इति
ब्रह्मवैवर्त्ते
श्रीकृष्णजन्मखण्डम्
॥
द्वार
नपुंलिङ्गम्
द्वृ--णिच्
अच्
।
१
गृहनिर्गमस्थाने
।
गृहभेदेद्वारभेदास्तत्फलभेदाश्च
गृहशब्दे
२६३७
पृ०
उक्ताः“मनोनवद्वारनिषिद्धवृत्ति”
कुमा०
“उटजद्वाररोधिभिः”रघुः
।
३
मुखे
च
“भुजङ्गपिहितद्वारं
पातालमधितिष्ठति”रघुः
।
४
शेषे
अङ्गे
च
“सान्तःकरणा
बुद्धिः
सर्वं
विष-यमवगाहते
यस्मात्
।
तस्मात्
त्रिविधं
करणं
द्वारिद्वाराणि
शेषाणि”
सां०
का०
“द्वारि
प्रधानं,
शेषाणि
कर-णानि
बाह्येन्द्रियाणि
तैरुपनीतं
सर्वं
विषयं
समनोह-ङ्कारा
बुद्धिर्यस्मादवगाहतेऽध्यवस्यति
तस्माद्
बाह्येन्द्रि-याणि
द्वाराणि
द्वारवती
च
सान्तःकरणा
बुद्धिरिति”त०
कौ०
।
“तद्
(
व्याकरणम्
)
द्वारमपवर्गस्य
वाङ्म-लानां
चिकित्सितम्”
हरिः
।
द्वार-
nt.
(
sg.
ou
Plural
)
porte,
portail
ouverture,
orifice
moyen,
occasion,
voie
intermédiaire,
médiateur
Masculine.
Neuter.
d'un
Gandharva
-एण
par
la
voie
de,
au
moyen
de,
conformément
à
(
gén.
ou
ifc.
)
-ता-
Feminine.
fait
de
servir
de
moyen,
d'offrir
une
occasion
de
(
ifc.
)
-वन्त्-
a.
=
द्वार्वन्त्-,
Feminine.
(
-वती-
)
capitale
de
Kṛṣṇa
dans
l'Ouest
du
Gujerate
-ई-कृ-
employer
comme
moyen,
comme
intermédiaire.
°दर्शिन्-
Masculine.
gardien
des
portes,
portier
°प-
°पति-
id.
°पक्षक-
°पट्ट-
Masculine.
panneau
de
porte.
°पाल-
Masculine.
=
{%°darśin-
%}
Neuter.
de
divers
Yakṣa
et
des
lieux
sacrés
relatifs
à
eux
-इका-
Feminine.
gardienne
des
portes.
°पिधान-
nt.
verrou,
clôture
fig.
fin,
cessation.
°मुख-
nt.
ouverture
de
la
porte.
°रक्षक-
°रक्षिन्-
Masculine.
=
°दर्शिन्-।
°शोभा-
Feminine.
beau
portail,
porte
bien
décorée.
°स्थ-
a.
°स्थित-
a.
v.
qui
se
tient
à
la
porte
Masculine.
portier.
द्वराध्यक्ष-
Masculine.
=
°दर्शिन्-।
What is this? (Hidden Dictionary)
To avoid the clutter in the app, the unwanted dictionaries can be hidden to have clear view while browsing. This section shows entries from those hidden dictionaries if any.
How to hide/unhide dictionary?
Every dictionary entry will have top right corner menu . From there, you can hide or unhide dictionary. You must login to use this feature. So, KST can remember your preferences of hidden dictionaries.