लोचन (locana)

लोचन

Neuter.

(

-नं

)

1.

The

eye.

2.

Seeing,

looking.

Feminine.

(

-ना

)

A

goddess

of

the

Jainas.

Etymology

लोच्

to

see,

ल्युट्

or

युच्

Affix.

लोचन

adjective

enlightening,

neuter

eye.

लोचन

(

नं

)

1.

Neuter.

Feminine.

The

eye.

लोचन

-

locana

-

Neuter

-

eye

नेत्र

-

netra

-

Neuter

-

eye

कनीनिका

-

kanInikA

-

Feminine

-

eyeball

पक्ष्मन्

-

pakSman

-

Neuter

-

eyelash

दृष्टि

-

dRSTi

-

Feminine

-

eyesight

प्रत्यक्षदर्शिन्

-

pratyakSadarzin

-

Masculine

-

eyewitness

चक्षूरोग

-

cakSUroga

-

Masculine

-

eyedisease

नेत्रे

निमीलयति

-

netrenimIlayati

-

verb

-

shuttheeye

निमीलन

-

nimIlana

-

Neuter

-

shuttingtheeyes

निमील्य

-

nimIlya

-

Adjective

-

shuttingtheeyelids

दृश्

-

dRz

-

Feminine

-

eye

आविर्मुखी

-

AvirmukhI

-

Feminine

-

eye

दृशा

-

dRzA

-

Feminine

-

eye

दृशि

-

dRzi

-

Feminine

-

eye

दृष्टि

-

dRSTi

-

Feminine

-

eye

चक्षु

-

cakSu

-

Masculine

-

eye

देवदीप

-

devadIpa

-

Masculine

-

eye

देहदीप

-

dehadIpa

-

Masculine

-

eye

दैवदीप

-

daivadIpa

-

Masculine

-

eye

रूपग्रह

-

rUpagraha

-

Masculine

-

eye

लोचन

-

locana

-

Neuter

-

sight

लोचन

-

locana

-

Neuter

-

eye

लोचन

-

locana

-

Adjective

-

brightening

लोचन

-

locana

-

Adjective

-

illuminating

लोचन

-

locana

-

Neuter

-

organ

of

sight

लोचन

-

locana

-

Neuter

-

sight

दृश्

-

dRz

-

Feminine

-

sight

दृष्टि

-

dRSTi

-

Feminine

-

sight

दृशीका

-

dRzIkA

-

Feminine

-

sight

सूच

-

sUca

-

Feminine

-

sight

सूचि

-

sUci

-

Feminine

-

sight

ईक्षा

-

IkSA

-

Feminine

-

sight

दृश्यता

-

dRzyatA

-

Feminine

-

sight

प्रतिदर्शना

-

pratidarzanA

-

Feminine

-

sight

सन्दृश्

-

sandRz

-

Feminine

-

sight

डामर

-

DAmara

-

Masculine

-

sight

आलोक

-

Aloka

-

Masculine

-

sight

प्रकेत

-

praketa

-

Masculine

-

sight

लोच

-

loca

-

Masculine

-

sight

लोक

-

loka

-

Masculine

-

sight

वीक्ष

-

vIkSa

-

Masculine

-

sight

सन्दर्श

-

sandarza

-

Masculine

-

sight

अवलोकन

-

avalokana

-

Neuter

-

sight

ईक्षण

-

IkSaNa

-

Neuter

-

sight

स्थान

-

sthAna

-

Neuter

-

sight

लोचन

locana

Adjective

brightening

रोचक

rocaka

Adjective

brightening

विरोचन

virocana

Adjective

brightening

भ्राजन

bhrAjana

Neuter

brightening

लोचन

Neuter.

(

-नं

)

The

eye.

Feminine.

(

-ना

)

A

goddess

of

the

Jainas.

Etymology

लोच

to

see,

ल्यु

or

युच्

Affix.

लोचन

[

lōcana

],

Adjective.

(

-नी

Feminine.

)

Illuminating,

brightening.

Visible.

-नम्

[

लोच्यते$नेन

लोच्-करणे

ल्युट्

]

Seeing,

sight,

viewing.

The

eye

शेषान्

मासान्

गमय

चतुरो

लोचने

मीलयित्वा

Meghadūta (Bombay).

112.

Compound.

-अञ्चलः

a

corner

of

the

eye.-आपातः

a

glance.

-आवरणम्

an

eyelid.

-गोचरः,

-पथः,

-मार्गः

the

range

of

sight,

sphere

of

vision.

-परुष

Adjective.

hideous

in

appearance

लोचनपरुषं

कमपि

पुरुषं

ददर्श

Dasakumâracharita (Bombay).

1.2.

-हिता

blue

vitriol.

लोचन

a.

(

नी

f.

)

1

Illuminating,

brightening.

2

Visible.

नं

[

लोच्यतेऽनेन

लोच्-करणे

ल्युट्

]

1

Seeing,

sight,

viewing.

2

The

eye

शेषान्मासान्

गमय

चतुरो

लोचने

मीलयित्वा

Me.

110.

Comp.

गोचरः,

पथः,

मार्गः

the

range

of

sight,

sphere

of

vision.

हिता

blue

vitriol.

लोचन

Masculine, Feminine, Neuter

illuminating,

brightening,

bhāgavata-purāṇa

लोचन

masculine gender.

nalopākhyāna

of

an

author,

Catalogue(s)

लोचन

f(

आ

or

ई

).

nalopākhyāna

of

a

Buddhist

goddess,

dharmasaṃgraha

4

लोचन

neuter gender.

(

ifc.

f(

आ

).

)

‘organ

of

sight’,

the

eye,

mahābhārata

kāvya literature

et cetera.

nalopākhyāna

of

wk.

लोचन,

अस्,

ई,

अम्,

illuminating,

brightening

visible,

(

अ-लोचन,

invisible

)

(

अस्

),

m.,

N.

of

an

author

(

आ

),

f.,

N.

of

a

Buddhist

goddess

(

ई

),

f.

a

species

of

plant

(

अम्

),

n.

the

organ

of

sight,

in-

strument

of

vision,

the

eye,

(

at

the

end

of

an

adj.

comp.

the

fem.

generally

ends

in

आ,

cf.

चारु-ल्°,

वाम-ल्°

)

N.

of

a

work.

—लोचन-कार,

अस्,

m.

the

author

of

the

Locana.

—लोचन-गोचर,

अस्,

m.

the

range

or

horizon

of

the

eye

(

अस्,

आ,

अम्

),

within

the

range

of

vision.

—लोचन-पथ

or

लो-

चन-मार्ग,

अस्,

m.

the

path

or

range

of

the

eyes,

sphere

of

vision.

—लोचन-हित,

अस्,

आ,

अम्,

useful

or

serviceable

for

the

eyes

(

आ

),

f.

blue

vitriol

(

used

as

a

collyrium

).

—लोचनामय

(

°न-आम्°

),

अस्,

m.

eye-disease,

ophthalmia.

—लोचनोड्डारक

(

°न-

उड्°

),

N.

of

a

Grāma.

—लोचनोत्स

(

°न-उत्°

),

N.

of

a

place.

लोचन

loc-ana,

Adjective.

illuminating

Neuter.

eye:

🞄-gocara,

Adjective.

being

within

range

of

sight

🞄-traya-patha,

Masculine.

range

of

(

Śivaʼs

)

three

🞄eyes

-patha,

Masculine.

sphere

of

vision

-paruṣa,

🞄a.

gazing

fiercely

-pāta,

Masculine.

glance

-maya,

🞄a.

(

ī

)

consisting

of

eyes

-añcala,

Masculine.

corner

🞄of

the

eye

-āpāta,

Masculine.

glance

-uḍḍāraka,

🞄N.

of

a

village

-utsa,

N.

of

a

locality.

लोचन

लोच्

+

अन,

Neuter.

The

eye,

Vikr.

d.

56.

--

Compound

चारु-,

Adjective.

,

Feminine.

ना,

having

beautiful

eyes,

Hariv.

8705.

त्रि-,

Adjective.

having

three

eyes

epithet

and

name

of

Śiva,

Ragh.

3,

66.

वा-

म-,

Adjective.

,

Feminine.

ना,

having

beautiful

eyes,

Hit.

ii.

d.

111.

स्थिर-,

Adjective.

with

fixed

gaze.

हरि-,

Masculine.

1.

a

crab.

2.

an

owl.

आंख

लोचनम्

नपुंलिङ्गम्

-

लोच्+ल्युट्

"देखना,

दृष्टि,

दर्शन"

लोचनम्

नपुंलिङ्गम्

-

लोच्+ल्युट्

आँख

लोचनम्

नपुंलिङ्गम्

-

लोच्+ल्युट्

"दर्शन,

दृष्टि,

ईक्षण"

लोचनम्

नपुंलिङ्गम्

-

लोच्+ल्युट्

आँख

locana

{%

n.

%}

1.

Seeing,

looking,

viewing

2.

the

eye,

स्फुरदधरसीधवे

तव

वदनचंद्रमा

रोचयति

लोचनचकोरम्

Git.G.x.,

R.i.73,

ii.19,

iii.41,

Megh.i.16,

27.

२,

अंस,

अक्षि,

अन्तक,

अम्बक,

अयन,

अश्वि,

अश्विनी,

ईक्षण,

ओष्ठ,

कर,

कर्ण,

कुच,

कुटुम्ब,

गरुत्,

गुल्फ,

चक्षु,

जङ्घा,

जानु,

दस्र,

दृश्

,

दृष्टि,

दोः,

द्वन्द्व,

द्वय,

द्वि,

ध्रुव,

नय,

नयन,

नासत्य,

नेत्र,

पक्ष,

पाणि,

बाहु,

भुज,

भुजा,

यम,

यमल,

युग,

युगल,

युग्म,

रविचन्द्रौ,

रविपुत्र,

लोचन,

श्रोत्र,

स्तन,

हस्त

३,

अग्नि,

अनल,

आज्यभुक्,

आज्याश,

उषर्बुध,

काल,

कृशानु,

कृष्णवर्त्मन्,

क्रम,

गुण,

गुप्ति,

जगत्,

ज्योति,

ज्वलन,

ज्वाल,

तपन,

तृतीय,

त्रय,

त्रिकटु,

त्रिकाल,

त्रिगत,

त्रिगुण,

त्रिजगत्,

त्रिनेत्र,

त्रिपदी,

त्रैत,

दह,

दहन,

दीप्ति,

द्युति,

धाम,

नेत्र,

पद,

पावक,

पुं,

पुर,

पुरुष,

पुष्कर,

ब्रह्मन्,

भुवन,

रत्न,

राम,

रुद्राक्ष,

रोहित,

लोक,

लोचन,

वचन,

वह्नि,

विक्रम,

विष्णु,

विष्णुक्रम,

वृत्त,

वैश्वानर,

शक्ति,

शिखा,

शिखिन्,

शिवनेत्र,

शूल,

सप्तार्चि,

सहोदर,

हरनयन,

हरनेत्र,

हव्यभुक्,

हव्यवाहन,

हव्याश,

हुतभुज्,

हुतवह,

हुताश,

हुताशन,

होतृ

लोचन

n.

(

r.

लोच्

s.

अन

)

oculus.

MEGH.

28.

RAGH.

3.

41.

H.

2.

36.

लोचन

and

लोचनकार

alaṃk.

See

Dhvanyālokalocana.

locana

(

IE

7-1-2

),

‘two’.

locana,

—1.

a.

enlightening

—2.

as

n.

eye,

usual

mg.

[

√loc:

for

mg,

cf.

lūmen,

under

√lok.

]

लोच्

(

लो꣡चृँ॒

दर्शने

-

भ्वादिः

-

सेट्

)

ल्युट् →

लोचनम्

अनीयर् →

लोचनीयः

-

लोचनीया

ण्वुल् →

लोचकः

-

लोचिका

तुमुँन् →

लोचितुम्

तव्य →

लोचितव्यः

-

लोचितव्या

तृच् →

लोचिता

-

लोचित्री

क्त्वा →

लोचित्वा

ल्यप् →

प्रलोच्य

क्तवतुँ →

लोचितवान्

-

लोचितवती

क्त →

लोचितः

-

लोचिता

शानच् →

लोचमानः

-

लोचमाना

लोच्

(

लो꣡चृँ꣡

भाषार्थः

-

चुरादिः

-

सेट्

)

ल्युट् →

लोचनम्

अनीयर् →

लोचनीयः

-

लोचनीया

ण्वुल् →

लोचकः

-

लोचिका

तुमुँन् →

लोचयितुम्

/

लोचितुम्

तव्य →

लोचयितव्यः

/

लोचितव्यः

-

लोचयितव्या

/

लोचितव्या

तृच् →

लोचयिता

/

लोचिता

-

लोचयित्री

/

लोचित्री

क्त्वा →

लोचयित्वा

/

लोचित्वा

ल्यप् →

प्रलोच्य

क्तवतुँ →

लोचितवान्

-

लोचितवती

क्त →

लोचितः

-

लोचिता

शतृँ →

लोचयन्

/

लोचन्

-

लोचयन्ती

/

लोचन्ती

शानच् →

लोचयमानः

/

लोचमानः

-

लोचयमाना

/

लोचमाना

लोचन

नपुं।

नेत्रम्

समानार्थकाः

लोचन,

नयन,

नेत्र,

ईक्षण,

चक्षुस्,

अक्षि,

दृश्,

दृष्टि,

गो

2।6।93।1।1

लोचनं

नयनं

नेत्रमीक्षणं

चक्षुरक्षिणी।

दृग्दृष्टी

चास्रु

नेत्राम्बु

रोदनं

चास्रमश्रु

च॥

अवयव

==>

नेत्रमलम्,

नेत्रकनीनिका,

अश्रुः,

अक्षिलोमन्,

नेत्रच्छदः

सम्बन्धि2

==>

अश्रुः,

नेत्रप्रान्तः

पदार्थ-विभागः

अवयवः

लोचनं,

क्लीबम्

(

लोचतेऽनेनेति

।

लोच

+

ल्युट्

।

)चक्षुः

।

इत्यमरः

॥

तस्य

शुभाशुभलक्षणंयथा,

--“वक्रान्तैः

पद्मपत्राभैर्लोचनैः

सुखभागिनः

।मार्जारलोचनैः

पापो

महात्मा

मधुपिङ्गलैः

॥

क्रूराः

केकरनेत्राश्च

हरिणाक्षाः

सकल्मषाः

।जिह्मैश्च

लोचनैः

क्रूराः

सेनान्यो

गजलोचनाः

॥

गम्भीराक्षा

ईश्वराः

स्युर्मन्त्रिणः

स्थूलचक्षुषः

।नीलोत्पलाक्षा

विद्वांसः

सौभाग्यं

श्यावचक्षु-षाम्

॥

स्यात्

कृष्णतारकाक्षाणामक्ष्णामुत्पाटनं

किल

।मण्डलाक्षाश्च

पापाः

स्युर्निःस्वाः

स्युर्दीर्घ-लोचनाः

॥

दृक्

स्निग्धा

विपुला

भोगे

अल्पायुर्नाभि-रुन्नता

।विशालोन्नता

सुखिनो

दरिद्रा

विषमभ्रुवः

॥

”इति

गारुडे

६५

अध्यायः

॥

लोचन

नपुंलिङ्गम्

लोच्यतेऽनेन

लोच--करणे

ल्युट्

।

१

नेत्रे

अमरः

।भावे

ल्युट्

।

२

दर्शनक्रियायाम्

।

युच्

।

३

दर्शने

४

आ-लोचने

च

स्त्री

टाप्

अमरः

।

३

महाप्राणिकीटे

स्त्रीराजनि०

ङीप्

।

लोचन

erhellend

Neuter.

Auge.

लोचन-

a.

qui

illumine

nt.

œil

-मयई-

a.

fait

d'yeux.

°गोचर-

a.

visible.

°त्रय-पथ-

Masculine.

série

de

trois

yeux

(

de

Śiva

).

°पथ-

Masculine.

champ

visuel.

°परुष-

a.

qui

regarde

sauvagement,

au

regard

cruel.

लोचनाञ्चल-

Masculine.

coin

de

l'œil.

लोचनानन्द-

Masculine.

délices

des

yeux.

लोचनापात-

Masculine.

coup

d'œil,

œillade.