Try संस्कृतवाहिनी (A word everyday) | YouTube Channel
नव (nava)
This feature is only for logged in users. Please login to have full access to Kosha.
नव
-
nava
-
Adjective
-
young
नव
-
nava
-
Adjective
-
new
नव
-
nava
-
Adjective
-
recent
नव
वादनपर्यन्तम्
-
navavAdanaparyantam
-
Indeclinable
-
tillninep.m.
नव
-
nava
-
Adjective
-
unbaked
नव
-
nava
-
Adjective
-
fresh
नव
-
nava
-
Adjective
-
modern
नव
-
nava
-
Adjective
-
fresh
नव
-
nava
-
Masculine
-
celebration
नव
-
nava
-
Masculine
-
novice
नव
-
nava
-
Masculine
-
sneezing
नव
-
nava
-
Masculine
-
crow
नव
-
nava
-
Masculine
-
red-flowered
punarnavA
नव
-
nava
-
Masculine
-
praise
नव
-
nava
-
Masculine
-
young
monk
नव
-
nava
-
Neuter
-
new
grain
प्रकृत्या
वरणद्वारा
नव-जाति-
उद्विकास
-
prakRtyA
varaNadvArA
nava-jAti-
udvikAsa
-
Masculine
-
natural
selection
नव
-
nava
-
Adjective
-
unbaked
आममय
-
Amamaya
-
Adjective
-
unbaked
आम
-
Ama
-
Adjective
-
unbaked
आमकुम्भ
-
Amakumbha
-
Masculine
-
water-jar
of
unbaked
clay
नव
[
nava
],
Adjective.
New,
fresh,
young,
recent
चित्तयोनिरभवत्पुनर्नवः
Raghuvamsa (Bombay).
19.46
एते
वयं
पुनर्नवीकृताः
स्मः
Sakuntalâ (Bombay).
5
क्लेशः
फलेन
हि
पुनर्नवतां
विधत्ते
Kumârasambhava (Bombay).
5.86
Uttararàmacharita.
1.19
Raghuvamsa (Bombay).
1.83
2.47
3.53
4.3,
11
Sisupâlavadha.
1.4
नववयसि
Mudrârâkshasa (Bombay),
3.3.
Sisupâlavadha.
3.31
Kirâtârjunîya.
9.43.
Modern.
वः
A
crow.
Praise.
A
young
monk,
novice
Buddha.
-वम्
Indeclinable.
Recently,
newly,
lately,
not
long
ago.
Compound.
-अङ्गी
a
woman.
नवाङ्गी
कुरङ्गी
दृगङ्गीकरोतु
Jagannātha.
अन्नम्
new
rice
or
grain.
a
ceremony
performed
on
first
eating
the
new
rice.-अम्बु
Neuter.
fresh
water.
-अहः
the
first
day
of
a
fortnight.
-इतर
Adjective.
old
न
च
योगविधेर्नवेतरः
स्थिरधीरा
परमात्म-
दर्शनात्
(
विरराम
)
Raghuvamsa (Bombay).
8.22.
-उद्धृतम्
fresh
butter.
ऊढा,
पाणिग्रहणा
a
newly
married
woman,
a
bride
आस्तां
मानसतुष्टये
सुकृतिनां
नीतिर्नवोढेव
वः
Hitopadesa (Nirṇaya Ságara Edition).
1.185.
Bhartṛihari's three Satakas (the figures 1., 2., 3. after Bh. denoting Sṛingâraº, Nîtiº, and Vâirâgyaº).
1.4
नवपाणि-
ग्रहणां
वधूमिव
(
सदयं
बुभुजे
)
Raghuvamsa (Bombay).
8,
7.
a
kind
of
heroine
(
in
dramas
)
"लज्जाभरपराधीनरतिर्नवोढा"
बलान्नीता
पार्श्वं
मुख-
मनुमुखं
नैव
कुरुते,
धुनाना
मूर्धानं
क्षिपति
वदनं
चुम्बनविधौ
।
हृदिन्यस्तं
हस्तं
क्षिपति
गमनारोपितमना,
नवोढा
वोढारं
रमयति
च
सन्तापयति
च
॥
Ras.
M.
कारिका,
कालिका,
फलिका
a
woman
newly
married.
a
woman
in
whom
menstruation
has
recently
commenced.
-छात्रः
a
fresh
student,
novice,
tyro.
-द्वीपः
Name.
of
a
place
(
modern
Nuddea,
at
the
confluence
of
भागीरथी
and
जलङ्गी
).
-नी
Feminine.
-नीतम्
fresh
butter
अहो
नवनीतकल्पहृदय
आर्यपुत्रः
Mâlavikâgnimitra (Bombay).
3.
दुग्धोत्थं
नवनीतं
तु
चक्षुष्यं
रक्तपित्तनुत्
Āyurveda.
˚धेनुः
A
cow
made
of
butter,
fit
to
be
offered
to
a
Brahmaṇa.
नीतकम्,
नीतजम्
clarified
butter.
fresh
butter.
-पाठकः
a
new
teacher.
-प्रसूता
a
woman
who
has
lately
brought
forth
(
a
child
).
-प्राशनम्
eating
of
new
rice.
-मल्लिका,
-मालिका
a
kind
of
jasmine.
-यज्ञः
an
offering
of
the
first
fruits
of
the
harvest.
-यौवनम्
fresh
youth,
bloom
or
prime
of
youth.
(
-ना
)
a
young
woman.
-राजस्
Feminine.
a
girl
who
has
recently
menstruated.
वधूः,
वरिका
a
newly-married
girl.
a
daughter-in-law.
-वल्लभम्
a
kind
of
sandal.
-वस्त्रम्
new
cloth.
-शस्यम्
the
first
fruits
of
the
year's
harvest.
-शशिभृत्
Masculine.
an
epithet
of
Śiva
रक्षाहेतोर्नवशशिभृता
वासवीनां
चमूनामत्यादित्यं
हुतवहमुखे
संभृतं
तद्धि
तेजः
Meghadūta (Bombay).
45.
-श्राद्धम्
a
श्राद्ध
performed
on
odd
days
after
death
id est, that is.
on
the
third,
fifth,
seventh,
ninth,
eleventh.
-सारः
a
kind
of
Āyurvedic
decoction
नवसारो
भवेच्छुद्धश्चूर्णतोयैर्विपाचितः
।
दोलायन्त्रेण
यत्नेन
भिषग्भिर्योगसिद्धये
॥
Vaidyachandrikā.
-सूतिः
Feminine.
,
सूतिका
a
milch-cow.
a
woman
recently
delivered.
नव
a.
1
New,
fresh,
young,
recent
चित्तयोनिरभवत्पुनर्नवः
R.
19.
46
एते
वयं
पुनर्नवीकृताः
स्मः
Ś.
5
क्लेशः
फलेन
हि
पुनर्नवतां
विधत्ते
Ku.
5.
86
U.
1.
19
R.
1.
83,
2.
47,
3.
53,
4.
3,
11
Śi.
1.
4
नयवयसि
Mu.
3.
3.
Śi.
3.
31
Ki.
9.
43.
2
Modern.
वः
1
A
crow.
2
Praise.
वं
ind.
Recently,
newly,
lately,
not
long
ago.
Comp.
अंगी
a
woman.
अन्नं
{1}
new
rice
or
grain.
{2}
a
ceremony
performed
on
first
eating
the
newrice.
अंबु
n.
fresh
water.
अहः
the
first
day
of
a
fortnight.
इतर
a.
old
R.
8.
22.
उद्धृतं
fresh
butter.
ऊढा,
पाणिग्रहणा
{1}
a
newly,
married
woman,
a
bride
H.
1.
212
Bh.
1.
4
R.
8.
7.
{2}
a
kind
of
heroine
(
in
dramas
).
कारिका,
कालिका,
फलिका
{1}
a
woman
newly
married.
{2}
a
woman
in
whom
menstruation
has
recently
commenced.
छात्रः
a
fresh
student,
novice,
tyro.
नी
f.,
नीतं
fresh
butter
अहोनवनीतकल्पहृदय
आर्यपुत्रः
M.
3.
नीतकं
{1}
clarified
butter.
{2}
fresh
butter.
पाठकः
a
new
teacher.
प्रसूता
a
woman
who
has
lately
brought
forth
(
a
child
).
प्राशनं
eating
of
new
rice.
मल्लिका,
मालिका
a
kind
of
jasmine.
यज्ञः
an
offering
of
the
first
fruits
of
the
harvest.
यौवनं
fresh
youth,
bloom
or
prime
of
youth.
(
ना
)
a
young
woman.
रजस्
f.
a
girl
who
has
recently
menstruated.
वधूः,
वरिका
{1}
a
newlymarried
girl.
{2}
a
daughter-in-law.
वल्लभं
a
kind
of
sandal.
वस्त्रं
new
cloth.
शस्यं
the
first
fruits
of
the
year's
harvest.
शशिभृत्
m.
an
epithet
of
Śiva
Me.
43.
सूतिः
f.,
सूतिका
{1}
a
milch-cow.
{2}
a
woman
recently
delivered.
1.
न॑व
mf(
आ
)n.
(
prob.
from.
1.
नु॑
)
new,
fresh,
recent,
young,
modern
(
opp.
to
सन,
पुराण
),
ṛg-veda
et cetera.
et cetera.
(
often
in
comp.
with
a
substantive.
,
e.g.
नवान्न
confer, compare.
pāṇini
ii,
1,
49
or
with
a
pp.
in
the
sense
of
‘newly,
just,
lately’
e.g.
नवोदित,
below
)
नव
[
confer, compare.
Zd.
nava
Gk.
νέος
for
νέϝος
Latin.
novus
Lithuanian.
naújas
Slavonic or Slavonian.
nǒvǔ
Gothic.
niujis
Angl.Sax.
nîwe
HGerm.
niuwi
niuwe,
neu
English.
new.
]
नव
1.
नव,
अस्,
आ,
अम्
(
probably
connected
with
the
particle
1.
नु,
q.
v.,
or
less
probably
with
नु
for
prep.
अनु,
or
by
some
derived
fr.
rt.
4.
नु,
to
praise
),
new,
fresh,
recent,
young,
modern
(
अस्
),
m.
a
crow
a
species
of
plant
(
=
रक्त-पुनर्-नवा
)
N.
of
a
son
of
Uśīnara
and
Navā
(
आ
),
f.,
N.
of
a
wife
of
Uśīnara
and
mother
of
Nava
(
अम्
),
ind.
recently,
newly,
lately,
a
short
time
ago,
not
long
since,
just,
(
the
crude
नव
is
prefixed
to
a
past
pass.
part.
in
this
sense,
see
नव-बद्ध
)
[
for
2.
नव
see
p.
473,
col.
1:
cf.
Zend
नव:
Gr.
νέο-ς,
for
νέϝο-ς,
νεός,
νειός,
νε-αρό-ς,
νε-ᾱν,
νεᾱν-ία-ς,
νέ-ᾱξ,
νε-οσσό-ς,
νε-οττ-ία,
νε-οχ-μό-ς,
νε-βρό-ς,
νέ-ατο-ς,
νεί-αιρα,
νει-ρό-ν:
Lat.
novu-s,
Noviu-s,
nov-īciu-s,
nov-āli-s,
nov-ellu-s,
nov-āre,
nov-er-ca,
nū-nt-iu-s,
de-nuo,
nū-per:
Osk.
Nuv-la,
Nuceria:
Goth.
niu-yi-s,
‘new
’
niuyi-tha,
‘newness:’
Angl.
Sax.
niwe,
neow,
niwa:
Lith.
naú-ye-s,
‘new
’
nauyó-ka-s,
‘a
novice:’
Slav.
nov-ŭ,
‘new:’
Hib.
nua,
nuadh.
]
—नव-कारिका,
f.
a
bride,
a
woman
newly
married,
(
probably
wrong
reading
for
नव-
वरिका
)
a
new
Kārikā
or
comment.
—नव-कालिका,
f.
(
fem.
of
नव-कालक
),
a
young
woman,
either
one
recently
married
or
one
in
whom
menstruation
has
lately
commenced.
—नव-कृत्,
wrongly
for
नव-
गत्.
—नव-गत्,
त्,
त्,
त्,
Ved.
first-born
(
?
).
—१।
न-
व-ग्रह,
अस्,
आ,
अम्
(
for
2.
see
under
नवन्
),
lately
caught
[
cf.
नव-बद्ध।
]
—नव-च्छात्त्र,
अस्,
m.
a
new
scholar,
a
student,
novice.
—नव-ज,
अस्,
आ,
अम्,
recently
born,
lately
produced,
new,
young
(
e.
g.
नव-जः
शशी,
the
new
moon
or
the
moon
just
becoming
visible
).
—नव-जा,
आस्,
आस्,
अम्,
Ved.
lately
produced,
new,
young.
—नव-जात,
अस्,
आ,
अम्,
Ved.
born
anew,
new-born,
fresh,
new.
—नव-
तर,
अस्,
आ,
अम्
(
compar.
),
newer,
younger,
fresher,
&c.
[
cf.
नवीयस्।
]
—नव-ता,
f.
or
नव-त्व,
अम्,
n.
freshness,
novelty.
—नव-दल,
अम्,
n.
the
fresh
leaf
of
a
lotus
flower,
any
young
leaf.
—नव-द्वीप,
अस्,
m.
‘the
new
island,
’
N.
of
a
place
now
called
Nuddea,
sixty
miles
from
Calcutta,
in
the
district
of
Burdwan
on
the
right
bank
of
the
Bhāgīrathī
or
great
western
branch
of
the
Ganges
at
the
point
where
it
is
joined
by
the
Jellinghee.
—नव-नगर,
अम्,
n.
‘the
new
town,
’
N.
of
a
town.
—नव-नलिन-
दलाय
(
fr.
नव-नलिन-दल
),
Nom.
A.
नव-
नलिन-दलायते,
&c.,
to
resemble
the
leaf
of
a
fresh
lotus
blossom.
—नवनलिनदलायमान,
अस्,
आ,
अम्,
resembling
the
leaf
of
a
fresh
lotus
flower.
—नव-नी,
ईस्,
f.
or
नव-नीत,
अम्,
n.
fresh
butter.
—नवनीतक,
अम्,
n.
clarified
butter.
—न-
वनीत-धेनु,
उस्,
f.
a
quantity
of
butter
presented
to
Brāhmans,
see
धेनु.
—नव-पर्णादि-भक्-
षण,
अम्,
n.
‘eating
of
new
leaves
&c.,
’
N.
of
a
chapter
of
the
Purāṇa-sarva-sva.
—नव-पल्लव,
अम्,
n.
a
new
shoot,
young
sprout.
—नव-प्रसूता,
f.
a
woman
who
has
lately
brought
forth
(
a
child
).
—नव-प्राशन,
अस्,
m.
eating
of
new
rice
or
new
barley.
—नव-फलिका,
f.
a
bride,
a
newly-married
woman
a
girl
in
whom
menstruation
has
recently
begun.
—नव-बद्ध,
अस्,
आ,
अम्,
lately
caught,
recently
bound.
—नव-मल्लिका,
f.
Arabian
jasmine,
Jasminum
Sambac
(
also
read
नव-मालिका।
)
—न-
व-मालिका,
f.
many-flowered
Nykanthes,
Jasminum
Sambac
(
=
नव-मल्लिका
)
N.
of
a
daughter
of
Dharma-vardhana,
king
of
Śrāvasti.
—नव-मालिनी,
f.
a
kind
of
metre
consisting
of
four
lines
of
twelve
syllables
each.
—नव-मेघ,
अस्,
m.
a
new
cloud
or
one
just
appearing.
—नव-यज्ञ,
अस्,
m.
sacrifice
or
oblation
of
the
first-fruits
of
the
harvest
[
cf.
ना-
वयज्ञिक,
नवशस्येष्टि,
नव-शस्य।
]
—नव-
यौवन,
अम्,
n.
fresh
or
incipient
youth,
bloom
of
youth,
prime
(
अस्,
आ,
अम्
),
being
in
the
bloom
of
youth
(
आ
),
f.
a
young
woman.
—नवयौवन-
वत्,
आन्,
अती,
अत्,
blooming
with
the
freshness
of
youth.
—नव-रक्तक,
अम्,
n.
a
newly-dyed
gar-
ment.
—नव-रजस्,
आस्,
f.
a
girl
who
has
only
recently
menstruated.
—नव-वधू,
ऊस्,
f.
a
bride,
a
newly-
married
woman
a
daughter-in-law.
—नव-वरिका,
f.
a
newly-married
woman
[
cf.
नव-कारिका।
]
—नव-वस्त्र,
अम्,
n.
new
cloth.
—नव-वास्त्व,
अस्,
m.,
Ved.,
N.
of
a
man
or
of
an
evil
spirit.
—नव-शशि-भृत्,
त्,
m.
‘bearing
the
new
moon
(
on
his
brow
),
’
an
epithet
of
Śiva.
—नव-शस्य,
अम्,
n.
the
first-fruits
of
the
year's
harvest,
the
grain
first
matured.
—नवशस्येष्टि
(
°य-इष्°
),
इस्,
f.
‘sacrifice
of
first-fruits,
’
a
sacrifice
performed
on
eating
the
first
matured
rice
or
grain
of
the
year
(
wrongly
written
नवसस्येष्टि
cf.
नव-यज्ञ।
)
—नव-श्राद्ध,
अम्,
n.
the
first
series
of
Śrāddhas
collectively,
or
funeral
offerings
on
the
first,
third,
fifth,
seventh,
ninth,
and
eleventh
days
after
a
person's
demise.
—नव-सङ्घाराम
(
°घ-आर्°
),
अस्,
m.,
N.
of
a
monastery.
—नव-सू,
ऊस्,
f.,
Ved.
a
cow
that
has
recently
calved.
—नव-सूतिका,
f.
a
milch
cow
a
woman
recently
delivered.
—नवाङ्कुर
(
°व-अङ्°
),
N.
of
a
work.
—नवान्न
(
°व-अन्°
),
अम्,
n.
new
rice,
new
grain,
the
first-fruits
the
grain
first
ripened,
rice
or
grain
recently
matured
a
cere-
mony
observed
on
first
eating
the
new
rice,
&c.
—नवान्न-भक्षण,
अम्,
n.
‘eating
of
new
grain,
’
N.
of
a
chapter
of
the
Purāṇa-sarva-sva.
—नवान्न-स्थाली-पाकामन्त्र,
आस्,
m.
pl.,
N.
of
a
work.
—नवान्नेष्टि
(
°न-इष्°
),
इस्,
f.
sacrifice
of
the
first-fruits,
see
नवशस्येष्टि.
—नवाम्बर
(
°व-अम्°
),
अम्,
n.
new
and
unbleached
cloth.
—नवाम्बु
(
°व-अम्°
),
n.
fresh
water.
—नवार्म
(
°व-अर्°
),
अम्,
n.,
N.
of
a
place.
—नवाह
(
°व-
अह
),
अस्,
m.
a
new
day,
the
first
day
of
a
fortnight.
—नवी-करण,
अम्,
n.
making
new,
doing
anew,
renewing.
—नवी-कृ,
cl.
8.
P.
A.
-करोति,
-कुरुते,
-कर्तुम्,
to
make
new,
renew,
restaurate,
revive.
—नवी-कृत,
अस्,
आ,
अम्,
done
or
made
anew,
renewed,
revived.
—नवी-भाव,
अस्,
m.
becoming
young
or
new,
renovation.
—नवी-भूत,
अस्,
आ,
अम्,
become
new,
renewed,
revived.
—नवेतर
(
°व-इत्°
),
अस्,
आ,
अम्,
‘other
than
new,
’
old.
—न-
वोढा
(
°व-ऊढा
),
f.
a
newly-married
woman,
a
bride.
—नवोद्धृत
(
°व-उद्°
),
अम्,
n.
fresh
butter
[
cf.
नव-नीत।
]
नव
नव
(
akin
to
the
particle
नु,
cf.
नूतन
),
I.
Adjective.
,
Feminine.
वा।
1.
New,
Man.
11,
186.
2.
Fresh,
Bhartṛ.
1,
7.
3.
Young,
MBh.
4,
410.
3.
°वम्,
adv.
Just,
Mṛcch.
108,
7.
II.
Masculine.
A
proper
name,
Hariv.
1677.
--
Compound
पुनर्-,
Masculine.
a
finger-nail.
--
Cf.
Lat.
novus
νέος
Goth.
nivjis
A.S.
niwe,
neow,
niwa.
नव
वि*
-
नु
+
अप्
"नया,
ताजा,
थोड़ी
आयु
का,
नवीन"
नव
वि*
-
नु
+
अप्
आधुनिक
नवः
पुंलिङ्गम्
-
-
कौवा
नवम्
अव्य*
-
-
"आजकल
में,
हाल
में,
अभी-अभी,
बहुत
दिन
हुए"
नव
पदविभागः
पुल्लिङ्गः
कन्नडार्थः
ಸ್ತುತಿ/ಸ್ತೋತ್ರ/ಹೊಗಳಿಕೆ
निष्पत्तिः
णु
(
स्तुतौ
)
-
भावे
"अप्"
(
३-३-५७
)
नव
पदविभागः
पुल्लिङ्गः
कन्नडार्थः
ಕೆಂಪು
ಕೊಮ್ಮೆಗಿಡ
नव
पदविभागः
विशेष्यनिघ्नम्
कन्नडार्थः
ನವೀನ/ನೂತನ/ಹೊಸದಾದ
प्रयोगाः
उरोभवा
कुम्भयुगेन
जृम्भितं
नवोपहारेण
वयःकृतेन
उल्लेखाः
नैष०
१-४८
९,
अङ्क,
अन्तर,
अम्बुजासन,
उपेन्द्र,
ऋद्धि,
कपाट,
कवाट,
कवि,
कूप,
केशव,
क्षत,
खग,
खचर,
खेगामी,
खेचर,
गम्भीर,
गाम्भीर,
गो,
ग्रह,
छिद्र,
तामिस्र,
तार्क्ष्यध्वज,
दिविसद्,
दुर्गा,
द्वार,
नन्द,
नभोग,
नव,
निधान,
निधि,
पट,
पदार्थ,
बल,
बिल,
मिति,
यन्त्र,
रत्न,
रन्ध्र,
लब्ध,
लब्धि,
वट,
विल,
विवर,
शुषिर,
सुषिर,
हरि
nava,
oftener
navaka,
m.
(
=
Pali,
both
),
newcomer
to
the
Buddhist
order,
junior,
recently
ordained
monk
see
also
nav(
ak
)ānta:
nava,
Māy
〔219.29〕
navakaḥ
Mvy
〔8742〕
navakair
ādikarmikair
acirapravrajitair
RP
〔5.1〕
(
prose
)
°kair
acirapravrajitair
(
text
°varjitair
)
Gv
〔47.8〕
(
prose
)
daharo
jātyā
°kas
tu
pravrajyayā
〔129.3〕
(
prose
)
sthaviramadhya-navakeṣu
bhikṣuṣu
Śikṣ
〔199.16〕
(
prose
).
Synonyms
नूतन,
नवीन,
नव,
अपूर्व,
अभिनव,
नवक,
आर्द्र,
प्रत्यग्र
(Adjective)
यस्य
विद्यमानता
पूर्वं
नासीत्।
"किमपि
नूतनं
कार्यम्
अस्माभिः
कर्तव्यम्।"
Synonyms
नव
(Noun)
अष्टाधिकम्
एकम्।
"पञ्चाधिकं
चत्वारः
आहत्य
नव
भवन्ति।"
Synonyms
नूतन,
नवीन,
नव
(Adjective)
अपुरातनं
वस्तु।
"रोबोट
इति
नूतना
सङ्कल्पना।"
Synonyms
नवक,
नवच्छात्र,
क्रियाकार,
नव,
अपेशल
(Adjective)
प्रथमम्
एव
कार्ये
प्रवृत्तः।
"एतत्
कार्यं
कोऽपि
नवकः
अपि
कर्तुं
शक्नोति।"
நவ
:
நவீன
=
நவ்ய
=
புதிய,
நவீன,
தற்காலத்திய.
नव
वि।
नूतनः
समानार्थकाः
प्रत्यग्र,
अभिनव,
नव्य,
नवीन,
नूतन,
नव,
नूत्न
3।1।77।2।6
पुराणे
प्रतनप्रत्नपुरातनचिरन्तनाः।
प्रत्यग्रोऽभिनवो
नव्यो
नवीनो
नूतनो
नवः॥
पदार्थ-विभागः
,
द्रव्यम्
नव,
[
न्
]
त्रि,
(
नूयते
स्तूयते
प्रधानसंख्या-वाचकत्वेन
।
नु
स्तवने
+
बाहुलकात्
कणिन्गुणश्च
।
इत्युज्ज्वलदत्तः
।
१
।
१५६
।
)
संख्या-विशेषः
।
९
नय
इति
भाषा
।
बहुवचनान्तो-ऽयम्
।
इति
व्याकरणम्
॥
(
यथा,
रघ्रुः
।
३
।
६९
।“इति
क्षितीशो
नवतिं
नवाधिकांमहाक्रतूनां
महनीयशासनः
॥
”
)नववाचका
यथा
।
अङ्गद्वारम्
१
भूखण्डम्
२कृत्तरावणमस्तकः
३
सुधाकुण्डम्
४
व्याघ्री-स्तनः
५
सेषधिः
६
अङ्कम्
७
रसः
८
ग्रहः
९
।इति
कविकल्पलता
॥
(
तद्वति,
त्रि
।
यथा,
मनुः
।
३
।
२६९
।“षण्मासान्
छागमांसेन
पार्षतेन
च
सप्त
वै
।अष्टावेणस्य
मांसेन
रौरवेण
नवैव
तु
॥
”
)
नवः,
पुंलिङ्गम्
(
नु
शि
स्तवने
+
“ऋदोरप्
।”
३
।
३
।
५७
।इति
भावे
अप्
।
)
स्तवः
।
इति
मेदिनी
।
वे,
१५
॥
रक्तपुनर्नवा
।
इति
राजनिर्घण्टः
॥
नवः,
त्रि,
(
नूयते
स्तूयते
इति
।
नु
स्तुतौ
+
“ऋदो-रप्
।”
३
।
३
।
५७
।
इति
अप्
।
)
नूतनः
।इत्यमरः
।
३
।
१
।
७७
॥
(
यथा,
हितोपदेशे
।
१
।
२३४
।“न
स्त्रीणामप्रियः
कश्चित्
प्रियो
वापि
न
विद्यते
।गावस्तृणमिवारण्ये
प्रार्थयन्ति
नवं
नवम्
॥
”
)अभिनवान्यौषधानि
प्रशस्तानि
।
यथा,
--“द्रव्याण्यभिनवान्येन
प्रशस्तानि
क्रियाविधौ
।ऋते
घृतगुडक्षौद्रधान्यकृष्णाविडङ्गतः
॥
”इति
नारायणदासकृतवैद्यपरिभाषा
॥
तद्वैदिकपर्य्यायः
।
“नवम्
१
नूतम्
२
नूतनम्
३नव्यम्
४
इदा
५
इदानीम्
६
।
षट्
नवनामानि
।”इति
वेदनिघण्टौ
३
व्यध्यायः
॥
नव
पुंलिङ्गम्
नु--स्तवे
भावे
अप
।
१
स्तवे
मेदि०
कर्मणि
अप्
।
२
नूतनेत्रि०
अमरः
३
रक्तपुनर्नवायाम्
पुंलिङ्गम्
राजनि०
“नवाम्बुभि-र्भूरिविलम्बिभिर्घनाः”
शकु०
“नवं
नवं
प्रीतिरहोक्लरोति”
“नवानघोधोवृहतः
पयोधरान्”
माघः४
उशीनरनृपस्य
पुत्रभेदे
पुंलिङ्गम्
५
तत्पत्न्यां
स्त्री
“उशीनरस्यपत्न्यस्तु
पञ्च
राजर्षिवंशजाः
।
नृगा
कृमिर्नवा
दर्वा
पञ्चमीच
दृशद्वती
।
उशीनरस्य
पुत्रास्तु
पञ्च
तासु
कुलो-द्वहाः
।
तपसा
चैव
महता
जाता
वृद्धस्य
चात्मजाः
।नृगायास्तु
नृगः
पुत्रः
कृम्या
कृमिरजायत
।
नवायास्तुनवः
पुत्री
दर्वायाः
सुव्रतोऽभवत्
।
दृशद्वृत्यास्तु
संजज्ञेशिविरौशीनरो
नृपः”
हरिवं०
३१
अ०
।
náva,
a.
[
Cu.
〔433〕,
die
Entstehung
aus
dem
Deutestamme
nú
ist
sehr
wahrscheinlich,
vgl.
nū́tana
],
neu,
frisch,
jung,
Gegensatz
sána
(
{665,
25}
{95,
10}
),
sanáya
(
{347,
4}
).
-as
ráthas
{209,
1}
{245,
5}
yā́mas
(
uṣásām
)
{347,
4}.
-as-navas
ketús
uṣásām
(
candrámās
)
{911,
19}.
-am
[
m.
]
camasám
{20,
6}
carúm
{912,
18}
kumbhám
{915,
7}
rátham
{678,
15}
{961,
3}
{969,
1}
ráthiam
{733,
6}
śíśum
{363,
3}
{798,
36}
daśamám
(
?
)
{644,
23}
stómam
{531,
4}.
-ena
apásā
{31,
8}
vácasā
{209,
3}
bráhmaṇā
{491,
6}.
-asya
stómasya
{643,
14}.
-e
[
du.
n.
]
drupadé
{328,
23}.
-ā
[
n.
]
{665,
25}
vásanā
{95,
7}
vayúnā
{144,
5}.
-āni
mánmāni
{577,
6}.
-ebhis
ṛ́ṣibhis
{316,
5}.
-ānaam
[
m.
]
sanīnā́m
{625,
37}.
-ayā
[
I.
f.
]
girā́
{215,
1}.
-āyām
sumataú
{986,
5}.
-ās
[
A.
p.
f.
]
íṣas
{360,
8}.
-ābhis
ūtíbhis
{327,
13}.
-ānām
[
f.
]
sumatīnáam
{915,
17}.
-āsu
prasū́ṣu
{95,
10}.
नव
नव
a.
(
नु
)
neuf,
nouveau,
récent.
--
S.
masculine
louange.
Lat.
novus
gr.
νέος
irl.
nua.
नवकारिका
feminine
(
कृ
)
nouvelle
mariée.
नवकालिका
feminine
(
काल
)
jeune
fille,
jeune
femme.
नवछात्र
masculine
novice.
नवदल
neuter
feuille
nouvelle.
नवनीत
neuter
beurre
frais.
नवफलिका
feminine
(
फल
)
nouvelle
mariée.
Fille
nouvellement
réglée.
नवमल्लिका
et
नवमालिका
feminine
jasmin
double.
नवयौवना
feminine
jeune
femme.
नववरिका
feminine
(
वर
)
nouvelle
mariée.
नववस्त्र
neuter
vêtement
neuf.
नवसूतिका
feminine
(
सूत
sfx.
इक
)
femme
nouvellement
accouchée.
Vache
à
frais
lait.
नवाम्बर
masculine
(
अम्बर
)
vêtement
neuf.
नवाह
masculine
(
अहन्
)
jour
nouveau
le
1ᵉʳ
jour
de
la
quinzaine
lunaire.
नवीन
a.
(
sfx.
ईन
)
nouveau,
neuf.
नवोढा
feminine
(
ऊढ
de
वह्
)
nouvelle
mariée.
नवोद्धृत
neuter
(
उत्
धृ
)
beurre
frais.
१
नव-
a.
neuf,
nouveau,
récent,
frais,
jeune
-तर-
compar.
tout
neuf,
etc.
-ता-
Feminine.
nouveauté,
fraîcheur
-ई-कृ-
rénover,
rafraîchir,
rajeunir,
ranimer
-ई-भू-
devenir
nouveau,
rajeunir,
revivre
-ई-भाव-
Masculine.
rénovation.
°ग्रह-
a.
récemment
saisi
ou
pris.
°ज-
a.
nouveau-né,
nouveau
(
dit
de
la
lune
).
°नीत-
nt.
beurre
frais
°नीत-सम-
a.
pareil
au
beurre
frais,
fig.
très
doux.
°बद्ध-
a.
v.
récemment
lié
ou
capturé.
°मल्लिका-
Feminine.
variété
de
jasmin,
jasmin
d'Arabie.
°मालिका-
Feminine.
id.
Neuter.
d'une
princesse
de
Śrāvastī,
fille
du
roi
Dharmavardhana.
°यौवन-
nt.
jeunesse
toute
fraîche,
fleur
de
l'âge.
°राष्ट्र-
nt.
Neuter.
d'un
royaume
Plural
ses
habitants.
°वधू-
Feminine.
jeune
épouse,
nouvelle-mariée.
°शशि-भृत्-
(
qui
porte
le
croissant
)
Masculine.
ép.
de
Śiva.
°सस्य-
(
°शस्य-
)
nt.
première
récolte
de
l'année,
grain
nouveau
°सस्येष्टि-
Feminine.
offrande
de
grain
nouveau.
°सेवक-
Masculine.
apprenti
°सेवा-
Feminine.
apprentissage.
नवागत-
a.
v.
récemment
ou
à
peine
arrivé.
नवान्न-
nt.
primeurs,
not.
premier
riz,
riz
nouveau
cérémonie
célébrée
le
jour
où
l'on
mange
du
riz
nouveau.
नवाम्भस्-
nt.
première
ondée.
नवेतर-
a.
vieux.
नवोढा-
Feminine.
=
°वधू-।
नवोत्थान-
नवोदय-
a.
récemment
levé
(
dit
de
la
lune,
du
soleil
)
नवोदित-
a.
v.
id.
नवोद्यद्-इन्दु-रुच्-
a.
beau
comme
la
lune
à
son
lever.
नव(
न्
)-
num.
Plural
neuf
(
flex.
comme
पञ्च-
).
नव-चत्वारिंश-
-ई-
a.
49{^me^}
°चत्वारिंशत्-
Feminine.
49.
°तन्तु-
Masculine.
fils
de
Viśvāmitra.
°दश-
-ई-
a.
19{^me^}.
°द्वार-
a.
qui
a
9
portes
ou
orifices
nt.
corps.
°नवति-
Feminine.
99
désign.
d'un
grand
nombre
en
général
-तम-
-ई-
a.
99{^me^}.
°पञ्चाश-
a.
59{^me^}.
°मुख-
-ई-
a.
qui
a
9
orifices.
°योग-
a.
nonuple.
°रथ-
Masculine.
père
de
Daśaratha.
°लक्षण-
a.
qui
se
manifeste
de
9
manières.
°विंश-
-ई-
a.
29{^me^}.
°विध-
a.
en
9
parties,
nonuple.
°शत-
nt.
109
-तम-
-ई-
a.
109{^me^}.
°षष्टि-
Feminine.
69
-तम-
-ई-
a.
69{^me^}.
°सप्तति-
Feminine.
79
-तम-
-ई-
a.
79{^me^}.
नवाशीति-
Feminine.
89
-तम-
-ई-
a.
89{^me^}.
What is this? (Hidden Dictionary)
To avoid the clutter in the app, the unwanted dictionaries can be hidden to have clear view while browsing. This section shows entries from those hidden dictionaries if any.
How to hide/unhide dictionary?
Every dictionary entry will have top right corner menu . From there, you can hide or unhide dictionary. You must login to use this feature. So, KST can remember your preferences of hidden dictionaries.