Try संस्कृतवाहिनी (A word everyday) | YouTube Channel
बिल (bila)
This feature is only for logged in users. Please login to have full access to Kosha.
बिल
-
bila
-
Neuter
-
hole
बिल
-
bila
-
Masculine
-
rattan
plant
[
Calamus
Rotang
-
Bot.
]
बिल
-
bila
-
Neuter
-
cave
बिल
-
bila
-
Neuter
-
hollow
बिल
-
bila
-
Neuter
-
burrow
बिल
-
bila
-
Neuter
-
opening
बिल
-
bila
-
Neuter
-
aperture
बिल
-
bila
-
Neuter
-
pit
बिल
-
bila
-
Neuter
-
bowl
बिलम्
[
bilam
],
1
A
hole,
cavity,
burrow
खनन्नाखुबिलं
सिंहः...
प्राप्नोति
नखभङ्गं
हि
Panchatantra (Bombay).
3.17
Raghuvamsa (Bombay).
12.5
Manusmṛiti.
1.49.
A
gap,
pit,
chasm.
An
aperture,
opening,
outlet.
A
cave,
hollow.
The
hollow
of
a
dish.
The
vagina.
लः
Name.
of
उच्चैःश्रवस्,
the
horse
of
Indra.
A
sort
of
cane.
Compound.
-अयनम्
a
subterranean
cave
or
cavern.
-ओकस्
Masculine.
any
animal
that
lives
in
holes.-कारिन्
Masculine.
a
mouse.
-योनि
Adjective.
of
the
breed
of
उच्चैः-
श्रवस्
यत्राश्वा
बिलयोनयः
Kumârasambhava (Bombay).
6.39.
-वासः
a
pole-cat.
-वासिन्
(
also
बिलेवासिन्
)
Masculine.
a
snake.
-शायिन्
Masculine.
any
animal
living
in
burrows.
-स्वर्गः
the
lower
region,
hell
Bhágavata (Bombay).
5.24.8.
बिलं
1
A
hole,
cavity,
burrow
खनन्नाखुबिलं
सिंहः…
प्राप्नोति
नखभंगं
हि
Pt.
3.
17
R.
12.
5.
2
A
gap,
pit,
chasm.
3
An
aperture,
opening,
outlet.
4
A
cave,
hollow.
5
The
hollow
of
a
dish.
6
The
vagina.
लः
1
N.
of
उच्चैःश्रवस्,
the
horse
of
Indra.
2
A
sort
of
cane.
Comp.
ओकस्
m.
any
animal
that
lives
in
holes.
कारिन्
m.
a
mouse.
योनि
a.
of
the
breed
of
Bila
यत्राश्वा
बिलयोनयः
Ku.
6.
39.
वासः
a
pole-cat.
वासिन्
(
also
बिलेवासिन्
)
m.
a
snake.
शायिन्
m.
any
animal
living
in
burrows.
बि॑ल
neuter gender.
(
also
written
विल
ifc.
f(
आ
).
)
a
cave,
hole,
pit,
opening,
aperture,
ṛg-veda
et cetera.
et cetera.
the
hollow
(
of
a
dish
),
bowl
(
of
a
spoon
or
ladle
)
et cetera.
,
atharva-veda
vājasaneyi-saṃhitā
śatapatha-brāhmaṇa
śrauta-sūtra
बिल,
अम्,
n.
(
also
written
विल,
q.
v.
),
a
hole
(
especially
of
a
mouse,
snake,
wild
beast,
&c.
),
hollow,
cavity
a
gap,
pit,
chasm
an
opening,
aper-
ture,
outlet,
(
चतुर्-ब्°,
Ved.
‘having
four
apertures
or
outlets,
’
said
of
the
udder
of
a
cow
),
embouchure
the
hollow
of
a
dish,
bowl
of
a
spoon
or
ladle
(
अस्
),
m.
a
species
of
reed
or
cane,
Calamus
Rotang
(
=
वेतस
)
N.
of
Uccaiḥ-śravas
(
one
of
the
horses
of
Indra
).
—बिलेश्वर-तीर्थ
(
°ल-ईश्°
),
अम्,
n.,
N.
of
a
Tīrtha.
बिल
bíl-a,
Neuter.
cave
cavity,
hole,
burrow
🞄aperture,
opening
mouth
(
of
a
vessel,
spoon,
🞄etc.
)
Masculine.
Indraʼs
horse
Uccaiḥśravas:
-yoni,
🞄a.
of
the
breed
of
Bila
(
horse
)
-vāsa,
Adjective.
🞄dwelling
in
holes
Masculine.
animal
living
in
holes
🞄-vāsin,
Adjective.
,
Masculine.
id.
-śaya,
-śāyin,
Adjective.
,
Masculine.
id.
🞄-svarga,
Masculine.
(
subterranean
heaven
),
hell.
छेद
(
neut
)
बिलम्
नपुंलिङ्गम्
-
बिल्
+
क
"छिद्र,
विवर,
खूड
(
हल
चलाने
से
बनी
गहरी
सीधी
रेखा
)"
बिलम्
नपुंलिङ्गम्
-
बिल्
+
क
"रिक्तस्थान,
गर्त,
छिद्र"
बिलम्
नपुंलिङ्गम्
-
बिल्
+
क
"द्वारक,
छिद्र,
सूराख"
बिलम्
नपुंलिङ्गम्
-
बिल्
+
क
"कंदरा,
कोटरा"
बिलः
पुंलिङ्गम्
-
-
इन्द्र
के
घोड़े
‘उच्चैः
श्रवा’
का
नामान्तर
बिल
पदविभागः
नपुंसकलिङ्गः
कन्नडार्थः
ರಂಧ್ರ/ತೂತು/ಹುತ್ತ
ಮೊದಲಾದ
ಕುಳಿ
निष्पत्तिः
बिल
(
छेदने
)
"कः"
(
३-१-१३५
)
व्युत्पत्तिः
बिलति
प्रयोगाः
"उद्ववामेन्द्रसिक्ता
भूर्बिलमग्नाविवोरगौ"
उल्लेखाः
रघु०
१२-५
बिल
पदविभागः
नपुंसकलिङ्गः
कन्नडार्थः
ಗುಹೆ/ಗವಿ
प्रयोगाः
"बिले
तदीये
विबुधालयोपमे
विकल्प्यमानाकृतिमप्सरोगणैः"
उल्लेखाः
याद०
१४-५९
विस्तारः
[
ದೈವನಿರ್ಮಿತವಾದ
ಸ್ವಭಾವವಾದ
ಗುಹೆ
]
बिल
पदविभागः
नपुंसकलिङ्गः
कन्नडार्थः
ಗುಳಿ/ಗುಂಡಿ/ಹಳ್ಳ
बिल
पदविभागः
नपुंसकलिङ्गः
कन्नडार्थः
ಸ್ತ್ರಿಯರ
ಇಂದ್ರಿಯನಾಳ/ಯೊನಿನಾಳ
बिल
पदविभागः
पुल्लिङ्गः
कन्नडार्थः
ಉಚ್ಚೈಃಶ್ರವಸ್ಸು/ಇಂದ್ರನ
ಅಶ್ವ
विस्तारः
"बिलं
छिद्रे
गुहायां
च
पुमानुच्चैःश्रवोहये"
मेदि०
।
९,
अङ्क,
अन्तर,
अम्बुजासन,
उपेन्द्र,
ऋद्धि,
कपाट,
कवाट,
कवि,
कूप,
केशव,
क्षत,
खग,
खचर,
खेगामी,
खेचर,
गम्भीर,
गाम्भीर,
गो,
ग्रह,
छिद्र,
तामिस्र,
तार्क्ष्यध्वज,
दिविसद्,
दुर्गा,
द्वार,
नन्द,
नभोग,
नव,
निधान,
निधि,
पट,
पदार्थ,
बल,
बिल,
मिति,
यन्त्र,
रत्न,
रन्ध्र,
लब्ध,
लब्धि,
वट,
विल,
विवर,
शुषिर,
सुषिर,
हरि
धातुः →
बिल्
मूलधातुः →
बिल
धात्वर्थः →
भेदने
गणः →
तुदादिः
कर्मकत्वं →
सकर्मकः
इट्त्वं →
सेट्
उपग्रहः →
परस्मैपदी
रूपम् →
बिलति
बिलँ
बिल
भेदने
-
बिलति
बिलम्
77
बिलँ
बिल
भेदने
-
बेलयति
74
बिल
नपुं।
बिलम्
समानार्थकाः
कुहर,
सुषिर,
विवर,
बिल,
छिद्र,
निर्व्यथन,
रोक,
रन्ध्र,
श्वभ्र,
वपा,
शुषि,
अवधि,
दर,
अन्तर
1।8।1।2।5
अधोभुनपातालं
बलिसद्म
रसातलम्.
नागलोकोऽथ
कुहरं
शुषिरं
विवरं
बिलम्.।
==>
भूमौ_वर्तमानं_रन्ध्रम्,
कृत्रिमगृहाकारगिरिविवरम्,
गिरिबिलम्
पदार्थ-विभागः
,
द्रव्यम्,
पृथ्वी,
अचलनिर्जीवः,
स्थानम्,
प्राकृतिकस्थानम्
बिल
नपुं।
गिरिबिलम्
समानार्थकाः
देवखात,
बिल,
गुहा,
गह्वर
2।3।6।1।4
दरी
तु
कन्दरो
वा
स्त्री
देवखातबिले
गुहा।
गह्वरं
गण्डशैलास्तु
च्युताः
स्थूलोपला
गिरेः॥
दन्तकास्तु
बहिस्तिर्यक्प्रदेशान्निर्गता
गिरेः।
पदार्थ-विभागः
,
द्रव्यम्,
पृथ्वी,
अचलनिर्जीवः,
स्थानम्,
प्राकृतिकस्थानम्
बिलँ
बिल
भेदने
-
बिलति
बिलातः
आबिलम्
बिल्मम्
बिल्वम्
80
बिलँ
बिल
भेदने
-
बेलयति
बिलम्,
बिल्वः,
बिल्मम्
तुदादौ
(
666
)
बिलति
भिल
इति
कौशकः-भेलयति,
भेलः,
भिल्मम्
70
बिलँ
बिल
(
अर्थः
)
भेदने
(
बिलति
)
इति
(
बिलम्
)
बेलतीति
शपि
अयं
चुरादौ
चेत्यात्रेयः
मैत्रेयस्त्वत्रैव
पपाठ
नान्यत्र
ओष्ठ्यादिरयम्
78
बिलँ
बिल
(
अर्थः
)
भेदने
(
बेलयति
बेलति
)
इति
शपीत्यात्रेय
इत्युक्तम्
72
1
{@“बिल
भेदने”@}
2
3
‘बेलति
इति
शपि,
अयं
चुरादौ
च।’
इति
मा।
धा।
वृत्तौ
आत्रेय-
वाक्योपादानात्
भ्वादिष्वपि
कश्चन
बिलधातुरस्तीति
ज्ञायते।
क्षीरस्वामि-
प्रमृतिभिरनुपादानादस्माभिर्न
लिखितः।
]
]
बेललः--लिका,
बेलकः-लिका,
बिबेलिषकः-बिबिलिषकः-षिका,
बेबिलकः-
4
लिका
इत्यादीनि
सर्वाण्यपि
रूपाणि
तौदादिककिलतिवत्
5
ज्ञेयानि।
6
बिलम्,
7
बिल्वम्,
8
बिल्मम्।
प्रासङ्गिक्यः
01
→
(
१११५
)
02
→
(
६-तुदादिः-१३५९।
सक।
सेट्।
पर।
)
03
→
[
[
[
अ
]
04
→
[
पृष्ठम्०९२५+
२६
]
05
→
(
१९३
)
06
→
[
[
१।
‘इगुपधज्ञा--’
(
३-१-१३५
)
इति
कर्तरि
कप्रत्यये
रूपमेवम्।
]
]
07
→
[
[
२।
बाहुलकात्
औणादिके
वक्प्रत्यये
रूपमेवम्।
प्रत्ययस्य
कित्त्वान्न
गुणः।
]
]
08
→
[
[
३।
बाहुलकात्
औणादिके
मक्प्रत्यये
रूपमेवम्।
]
]
1
{@“बिल
भेदने”@}
2
“भिल--’
इति
कौशिकः।
भेलयति,
भेलः,
भिल्मम्।”
इति
क्षीरस्वामी।
‘बिल्मं
भिल्मं
भांसनमिति
वा।’
इति
निरुक्ते
3
प्रयोगोपलम्भात्
‘भिल--’
इत्येतस्यापि
धातुपाठेषु
पाठ
उन्नीयते,
इति
युधिष्ठिरमीमांसक-
मतम्।
बेलकः-लिका,
बिबेलयिषकः-षिका
इत्यादीनि
सर्वाण्यपि
रूपाणि
चौरादिकचेतयतिवत्
4
ज्ञेयानि।
बेलयन्-न्ती,
बेलयिष्यन्-न्ती-ती,
इति
शतरि
रूपाणीति
विशेषः।
प्रासङ्गिक्यः
01
→
(
१११६
)
02
→
(
१०-चुरादिः-१६०६।
सक।
सेट्।
उभ।
)
03
→
(
१-२०
)
04
→
(
५२२
)
बिल-
nt.
trou,
orifice,
cavité,
ouverture,
creux
Masculine.
cheval
d'Indra
(
=
Uccaiḥśravas
).
°योनि-
a.
de
la
race
du
cheval
Bila.
°वासिन्-
°शय-
a.
qui
vit
dans
des
trous
Masculine.
animal
qui
vit
dans
un
trou.
°स्वर्ग-
Masculine.
région
souterraine,
enfer.
बिलायन-
nt.
cachette
souterraine,
caverne.
बिलौकस्-
बिले-शय-
a.
ou
Masculine.
=
°वासिन्-।
What is this? (Hidden Dictionary)
To avoid the clutter in the app, the unwanted dictionaries can be hidden to have clear view while browsing. This section shows entries from those hidden dictionaries if any.
How to hide/unhide dictionary?
Every dictionary entry will have top right corner menu . From there, you can hide or unhide dictionary. You must login to use this feature. So, KST can remember your preferences of hidden dictionaries.