Try संस्कृतवाहिनी (A word everyday) | YouTube Channel
विल (vila)
This feature is only for logged in users. Please login to have full access to Kosha.
विलम्
[
vilam
],
See
बिलम्.
विल,
अम्,
n.
an
aperture,
opening,
hole,
chasm,
vacuity
a
burrow,
cave,
cavern,
den
the
vagina
(
अस्
),
m.
one
of
Indra's
horses
a
sort
of
reed
or
cane,
Calamus
Rotang.
—विल-कारिन्,
ई,
इणी,
इ,
mak-
ing
holes,
burrowing
(
ई
),
m.
a
mouse.
—विलङ्-
गम,
अस्,
m.
‘hole-goer,
’
a
serpent,
snake.
—वि-
ल-धावन,
अस्,
ई,
अम्,
Ved.
(
sensu
obsceno
)
rimam
tergens.
—विल-योनि,
इस्,
इस्,
इ,
of
the
breed
of
Vila
(
said
of
horses
).
—विल-वास,
अस्,
आ,
अम्,
living
in
holes,
burrowing
(
अस्
),
m.
an
animal
which
lives
in
holes
a
polecat
(
=
जाहक
).
—विल-
वासिन्,
ई,
इनी,
इ,
living
in
a
hole,
burrowing
(
ई
),
m.
a
snake.
—विल-शय,
अस्,
ई,
अम्,
living
or
burrowing
in
holes
(
अस्
),
m.
any
animal
that
lives
in
holes
a
snake.
—विल-शायिन्,
ई,
इनी,
इ,
lying
in
a
hole,
living
in
holes
(
ई
),
m.
any
animal
that
lives
in
holes.
—विले-वासिन्,
ई,
इनी,
इ,
living
or
burrowing
in
holes
(
ई
),
m.
a
snake.
—विले-शय,
अस्,
m.
any
animal
living
in
holes
a
snake
a
rat
a
hare
or
rabbit
N.
of
a
teacher
of
the
Haṭha-vidyā.
—विलेश्वर
(
°ल-ईश्°
),
अस्,
m.,
N.
of
a
place
of
pilgrimage
(
perhaps
incorrectly
for
बिल्वेश्वर।
)
—विलौकस्
(
°ल-ओक्°
),
आस्,
आस्,
अस्,
living
in
a
hole
(
आस्
),
m.
any
animal
that
lives
in
holes.
विल
विल,
or
बिल,
I.
Masculine.
One
of
Indra's
horses.
II.
Neuter.
1.
A
chasm,
a
hole,
Pañc.
ii.
d.
14
107,
2
(
of
a
mouse
).
2.
A
cave,
a
cavern,
Pañc.
193,
15
Rām.
4,
9,
19.
--
Compound
उद्-,
Adjective.
being
out
of
one's
hole,
Rām.
2,
33,
19.
महा-,
Neuter.
1.
a
cave.
2.
sky,
heaven.
3.
the
heart.
4.
a
water-jar.
स्थाली-,
Neuter.
the
interior
or
hollow
of
a
pot.
विलम्
नपुंलिङ्गम्
-
विल्
+
क
"छिद्र,
विवर,
खूड
(
हल
चलाने
से
बनी
गहरी
सीधी
रेखा
)"
विलम्
नपुंलिङ्गम्
-
विल्
+
क
"रिक्तस्थान,
गर्त,
छिद्र"
विलम्
नपुंलिङ्गम्
-
विल्
+
क
"द्वारक,
छिद्र,
सूराख"
विलम्
नपुंलिङ्गम्
-
विल्
+
क
"कंदरा,
कोटरा"
९,
अङ्क,
अन्तर,
अम्बुजासन,
उपेन्द्र,
ऋद्धि,
कपाट,
कवाट,
कवि,
कूप,
केशव,
क्षत,
खग,
खचर,
खेगामी,
खेचर,
गम्भीर,
गाम्भीर,
गो,
ग्रह,
छिद्र,
तामिस्र,
तार्क्ष्यध्वज,
दिविसद्,
दुर्गा,
द्वार,
नन्द,
नभोग,
नव,
निधान,
निधि,
पट,
पदार्थ,
बल,
बिल,
मिति,
यन्त्र,
रत्न,
रन्ध्र,
लब्ध,
लब्धि,
वट,
विल,
विवर,
शुषिर,
सुषिर,
हरि
धातुः →
विल्
मूलधातुः →
विल
धात्वर्थः →
संवरणे
गणः →
तुदादिः
कर्मकत्वं →
सकर्मकः
इट्त्वं →
सेट्
उपग्रहः →
परस्मैपदी
रूपम् →
विलति
धातुः →
विल्
मूलधातुः →
विल
धात्वर्थः →
क्षेपे
गणः →
चुरादिः
कर्मकत्वं →
सकर्मकः
इट्त्वं →
सेट्
उपग्रहः →
उभयपदी
रूपम् →
वेलयति-ते
विलँ
विल
संवरणे
-
विलति
विलम्
आविलम्
82
विल,
श
स्तुतौ
।
इति
कविकल्पद्रुमः
॥
(
तुदा०-पर०-सक०-सेट्
।
)
स्तुतिरिह
आच्छादनम्
।श,
विलति
वस्त्रं
लोकः
परिदधाति
इत्यर्थः
।वेलिता
।
अयं
कैश्चिन्न
मन्यते
।
इति
दुर्गा-दासः
॥
वि(
बि
)लं,
क्लीबम्
(
विल
+
कः
।
)
छिद्रम्
।
इत्यमरः
॥
(
यथा,
महाभारते
।
१
।
१४९
।
१७
।“पाण्डवाश्चापि
ते
सर्व्वे
सह
मात्रा
सुदुःखिताः
।विलेन
तेन
निर्गत्य
जग्मुर्द्रुतमलक्षिताः
॥
”
)गुहा
।
इति
मेदिनी
॥
(
यथा,
कुमारे
।६
।
३९
।“जितसिंहभया
नागा
यत्राश्वा
विलयोनयः
।यक्षाः
किंपुरुषाः
पौरा
योषितो
वनदेवताः
॥
”
)
विलँ
विल
संवरणे
-
दन्त्योष्ठ्यादिः
विलति
आविलम्
वेला
78
विलँ
विल
(
अर्थः
)
सम्वरणे
दन्त्योष्ठ्यादिः
(
विलति
आविलम्
)
वेलतीति
वेलेः
शपि
गतम्
कल
विल
क्षेपइति
चुरादौ
77
1
{@“विल
संवरणे”@}
2
‘--
वरणे’
इति
शाकटायनहेमचन्द्रौ।
‘--स्मृतौ’
इति
वोपदेवः।
‘दन्त्योष्ठ्यादिरयम्।
‘--भेदने’
इति
द।
उ।
वृत्त्याम्
3।
‘वेलेत्तु
चलने
वेलेर्वरणे
विलतीति
शे।।’
4
इति
देवः।
5
वेलकः-लिका,
वेलकः-लिका,
विवेलिषकः-विविलिषकः-षिका,
वेविलकः-लिका
वेलिता-त्री,
वेलयिता-त्री,
विवेलिषिता-विविलिषिता-त्री,
वेविलिता-त्री
इत्यादिकानि
रूपाणि
सर्वाण्यपि
तौदादिककिलतिवत्
6
ज्ञेयानि।
7
विलालः।
आविलम्
8।
प्रासङ्गिक्यः
01
→
(
१६०८
)
02
→
(
६-तुदादिः-१३५८।
सक।
सेट्।
पर।
)
03
→
(
८-११५
)
04
→
(
श्लो।
१५७
)
05
→
[
पृष्ठम्१२३९+
२६
]
06
→
(
१९३
)
07
→
[
[
१।
‘तमिविडिविलि--’
(
द।
उ।
८।
११५
)
इति
कालच्प्रत्यये
रूपम्।
विलालः
=
भिदुरः।
]
]
08
→
[
आवेलम्
]
1
{@“विल
क्षेपे”@}
2
‘वेलेत्तु
चलने
वेलेः
वरणे
विलतीति
शे।।’
3
इति
देवः।
क्षीरस्वामी
‘किल--’
इति
पठति।
मैत्रेयस्तु
‘पिल’
इति
पठति।
क्षीरस्वामिमैत्रेयजैनकातन्त्रशाकटायनवोपदेवादयो
धातुममुं
नाभ्युप-
गच्छन्ति।
वेलकः-लिका,
विवेलयिषकः-षिका,
वेलयिता-त्री,
विवेलयिषिता-त्री
इत्यादिकानि
रूपाणि
सर्वाण्यपि
चौरादिककीटयतिवत्
4
ज्ञेयानि।
ल्युटि-
5
प्रवेलनम्।
प्रासङ्गिक्यः
01
→
(
१६०९
)
02
→
(
१०-चुरादिः-१६०५।
सक।
सेट्।
उभ।
)
03
→
(
श्लो।
१५७
)
04
→
(
१९४
)
05
→
[
[
आ।
‘काल्यप्रवेलनकरोऽयमवेलयद्…।’
धा।
का।
३-२२
]
]
What is this? (Hidden Dictionary)
To avoid the clutter in the app, the unwanted dictionaries can be hidden to have clear view while browsing. This section shows entries from those hidden dictionaries if any.
How to hide/unhide dictionary?
Every dictionary entry will have top right corner menu . From there, you can hide or unhide dictionary. You must login to use this feature. So, KST can remember your preferences of hidden dictionaries.