Try संस्कृतवाहिनी (A word everyday) | YouTube Channel

केशव (kezava)

 
Shabda Sagara English

केशव

Masculine, Feminine, Neuter

(

-वः-वा-वं

)

Having

much

or

handsome

hair.

Masculine.

(

-वः

)

1.

A

name

of

KRISHNA

or

VISHNU.

2.

A

plant,

commonly

Punnaga:

see

पुन्नाग

Etymology

क

BRAHMA,

and

ईश

SIVA,

व

who

goes,

&c.

from

वा

with

ड

affix

again

केश

hair,

व

who

possesses:

fine-haired.

Capeller Eng English

केशव॑

adjective

having

long

hair

masculine

epithet

of

Viṣṇu-Kṛṣṇa.

Yates English

केशव

(

वः

)

1.

Masculine.

A

name

of

Krishna

punnag.

a.

Having

much

hair.

Spoken Sanskrit English

केशव

kezava

Adjective

having

long

or

much

or

handsome

hair

केशव

kezava

Masculine

name

of

the

month

mArgazIrSa

केशव

kezava

Masculine

name

of

Krishna

केशव

kezava

Masculine

red

kamlaa

tree

[

Mallotus

philippensis

-

Bot.

]

Wilson English

केशव

Masculine, Feminine, Neuter

(

-वः-वा-वं

)

Having

much

or

handsome

hair.

Masculine.

(

-वः

)

1

A

name

of

KṚṢṆA

or

VIṢṆU.

2

A

plant,

commonly

Punnag:

see

पुन्नाग.

Etymology

क

BRAHMA,

and

ईश

ŚIVA,

व

who

goes,

&c.

from

वा

with

ड

affix

again

केश

hair,

व

who

possesses

fine-haired.

Apte English

केशव

[

kēśava

],

Adjective.

[

केशाः

प्रशस्ताः

सन्त्यस्य

केश-व

Parasmaipada.

Vikramorvasîyam (Bombay).

2.19

]

Having

much,

fine

or

luxuriant

hair.

-वः

An

epithet

of

Viṣṇu

केशव

जय

जगदीश

हरे

Gîtagovinda.

1

केशवं

पतितं

दृष्ट्वा

पाण्डवा

हर्षनिर्भराः

Subhās.

The

Supreme

Being.

The

month

of

मार्गशीर्ष.

Compound.

-आयुधः

the

mango

tree.

(

-धम्

)

a

weapon

of

Viṣṇu.

-आलयः,

-आवासः

the

Aśvattha

tree.

-दैवज्ञः

Name.

of

an

astronomer.

-स्वामिन्

Name.

of

a

grammarian.

Apte 1890 English

केशव

a.

[

केशाः

प्रशस्ताः

संत्यस्य

केश-व

P.

V.

2.

109

]

1

Having

much,

fine

or

luxuriant

hair.

वः

An

epithet

of

Viṣṇu

केशव

जय

जगदीश

हरे

Gīt.

1

केशवं

पतितं

दृष्ट्वा

पांडवा

हर्षनिर्भराः

Subhāṣ.

2

The

Supreme

Being.

Comp.

आयुधः

the

mango

tree.

(

धं

)

a

weapon

of

Viṣṇu.

आलयः,

आवासः

the

Aśvattha

tree.

Monier Williams Cologne English

केशव॑

a

Masculine, Feminine, Neuter

(

pāṇini

v,

2,

109

)

having

long

or

much

or

handsome

hair,

atharva-veda

viii,

6,

23

śatapatha-brāhmaṇa

kātyāyana-śrauta-sūtra

केशव॑

(

अस्

),

masculine gender.

nalopākhyāna

of

Viṣṇu

or

Kṛṣṇa,

mahābhārata

harivaṃśa

rāmāyaṇa

et cetera.

(

hence

)

of

the

month

Mārgaśīrṣa,

varāha-mihira 's bṛhat-saṃhitā

cv,

14

Rottleria

tinctoria,

Lexicographers, esp. such as amarasiṃha, halāyudha, hemacandra, &c.

nalopākhyāna

of

the

author

of

a

lexicon

called

Kalpa-dru

of

the

author

of

the

Dvaita-pariśiṣṭa

of

the

father

of

Govinda

and

Rucikara

of

the

father

of

Brāhma

and

uncle

of

Maheśvara

of

the

son

of

Viśva-dhara

and

brother

of

Kari-nātha

of

the

father

of

Vopa-deva.

केशव॑

b,

°शि,

et cetera.

See

1.

के॑श.

Monier Williams 1872 English

केशव,

अस्,

आ,

अम्,

having

long

or

much

or

hand-

some

hair

(

अस्

),

m.

an

epithet

of

Viṣṇu

or

Kṛṣṇa

N.

of

the

author

of

a

lexicon

called

Kalpa-dru

the

author

of

the

Dvaita-pariśiṣṭa

the

father

of

Govinda

and

Rucikara

N.

of

the

father

of

Brāhma

and

uncle

of

Maheśvara

N.

of

the

son

of

Viśvadhara

and

brother

of

Karinātha

N.

of

the

father

of

Vopadeva

N.

of

a

plant,

=

पुन्नाग.

—केशव-जातक-पद्-

धत्य्-उदाहरण,

अम्,

n.

a

commentary

by

Viś-

vanātha

on

the

work

Jātaka-paddhati.

—केशव-जी-

नन्द-शर्मन्,

आ,

m.,

N.

of

an

author.

—केशव-

दास,

अस्,

m.,

N.

of

an

author.

—केशव-दैवज्ञ,

अस्,

m.,

N.

of

an

astronomer.

—केशव-भक्ति,

इस्,

f.

devotion

to

Kṛṣṇa.

—केशव-मिश्र,

अस्,

m.,

N.

of

an

author.

—केशव-स्वामिन्,

ई,

m.,

N.

of

a

grammarian.

—केशवायुध

(

°व-आय्°

),

अस्,

m.

the

Mango

tree

any

of

Kṛṣṇa's

weapons.

—केशवार्क

(

°व-अर्°

),

अस्,

m.,

N.

of

the

author

of

the

poem

Kṛṣṇa-krīḍita,

a

son

of

Jayāditya

and

grandson

of

Rāṇiga

N.

of

the

author

of

a

work

called

Jātaka-

paddhati

N.

of

the

author

of

a

work

called

Vivāha-

vṛndāvana

—केशवालय

(

°व-आल्°

)

or

केशवा-

वाल

(

?

)

or

केशवावास

(

°व-आव्°

),

अस्,

m.

the

holy

fig

tree,

Ficus

Religiosa.

Macdonell English

केशव

keśa-vá,

Adjective.

long-haired

Masculine.

ep.

of

🞄Viṣṇu

and

Kṛṣṇa:

-tva,

Neuter.

abst.

ɴ.

-vapana,

Neuter.

shaving

the

hair

-vyaparopaṇa,

Neuter.

🞄tearing

out

of

the

hair

-saṃskāra-dhūpa,

Masculine.

🞄incense

smoke

for

perfuming

the

hair

-hasta,

Masculine.

tuft

or

mass

of

hair

hair

as

a

hand.

Benfey English

केशव

केश

+

व

(

व

for

वन्त्

),

Masculine.

1.

A

name

of

Viṣṇu,

Rām.

1,

45,

31.

2.

A

proper

name,

Pañc.

iii.

d.

270.

--

Compound

गो-पाल-,

Masculine.

the

name

of

an

idol

of

Kṛṣṇa

set

up

by

Gopālavar-

man,

Rājat.

5,

243.

Hindi Hindi

दानव

Kesi

(

KRishhNa

)

हे

हत्यारा

Apte Hindi Hindi

केशव

पुंलिङ्गम्

-

"केशः

प्रशस्ताः

सन्त्यस्य,

केश

+

व"

बहुत

या

सुन्दर

बालों

वाला

केशवः

पुंलिङ्गम्

-

"केशः

प्रशस्ताः

सन्त्यस्य,

केश

+

व"

विष्णु

का

विशेषण

Shabdartha Kaustubha Kannada

केशव

पदविभागः

पुल्लिङ्गः

कन्नडार्थः

ವಿಷ್ಣು

निष्पत्तिः

"वः"

(

५-२-१०९

)

व्युत्पत्तिः

कश्च

ईशश्च

केशौ,

तौ

पुत्रपौत्रत्वेन

स्तः

अस्य

।

प्रशस्नोः

केशाः

सन्त्यस्य

वा

।

प्रयोगाः

"शम्भोः

पितामहो

ब्रह्मपिता

शक्राद्यधीश्वरः"

।

"नारसिंहवपुः

श्रीमान्

केशवः

पुरुषोत्तमः"

।

"प्रतिवाचमदत्त

केशवः

शपमानाय

न

चेदिभूभुजे"

।

उल्लेखाः

पाद्मपु०,

वि०

स०,

माघ०

१६-२५

विस्तारः

"प्रशस्तनीलकेशत्वात्

केशवः

परिकीर्तितः"

-

निरुक्तिः

।

"यस्मात्

त्वयैव

दुष्टात्मा

हतः

केशी

जनार्दन

।

तस्मात्

केशवनाम्ना

त्वं

लोके

ज्ञेयो

भविष्यसि"

-

विष्णुपु०

।

केशव

पदविभागः

पुल्लिङ्गः

कन्नडार्थः

ಸುರಗಿ

ಮರ

/ಸುರಹೊನ್ನೆ

ಮರ

केशव

पदविभागः

विशेष्यनिघ्नम्

कन्नडार्थः

ಉತ್ತಮವಾದ

ಕೇಶಪಾಶವುಳ್ಳ

/ಶ್ರೇಷ್ಠವಾದ

ತುರುಬಿನಿಂದ

ಕೂಡಿದ

विस्तारः

"केशवः

केशसंयुते

।

पुन्नागे

वासुदेवे

च"

-

हेम०

।

L R Vaidya English

keSava

{%

(

I

)

a.

(

f.

वा

)

%}

See

केशिक.

keSava

{%

(

II

)

m.

%}

An

epithet

of

Vishṇu

or

Kṛishṇa,

Bg.i.30.

Bhutasankhya Sanskrit

९,

अङ्क,

अन्तर,

अम्बुजासन,

उपेन्द्र,

ऋद्धि,

कपाट,

कवाट,

कवि,

कूप,

केशव,

क्षत,

खग,

खचर,

खेगामी,

खेचर,

गम्भीर,

गाम्भीर,

गो,

ग्रह,

छिद्र,

तामिस्र,

तार्क्ष्यध्वज,

दिविसद्,

दुर्गा,

द्वार,

नन्द,

नभोग,

नव,

निधान,

निधि,

पट,

पदार्थ,

बल,

बिल,

मिति,

यन्त्र,

रत्न,

रन्ध्र,

लब्ध,

लब्धि,

वट,

विल,

विवर,

शुषिर,

सुषिर,

हरि

Bopp Latin

केशव

(

a

केश

s.

व

)

1

)

comam

multam

vel

pulchram

ha-

bens.

2

)

m.

cognomen

Krischni.

Aufrecht Catalogus Catalogorum English

केशव

See

Keśavārka,

Nāgarāja.

केशव

guru

of

Jayarāma

(

Pāraskaragṛhyabhāṣya

).

W.

p.

64.

केशव

father

of

Ratneśvaramiśra,

the

latter

of

whom

was

guru

of

Mahīdhara

(

Śulbasūtravṛtti

1590

).

L.

753.

केशव

son

of

Viśvadhara,

brother

of

Bhānu

and

Harinātha

(

Kāvyādarśamārjana

).

Oxf.

206^b.

केशव

father

of

Nṛhari,

father

of

Kṛṣṇa

of

Kuṇḍina,

father

of

Ānandavana

(

Ānandanidhi

).

W.

p.

87.

केशव

father

of

Harṣa,

Rucikara

and

Govinda

(

Kāvya-

pradīpa

).

Oxf.

212^b.

Hall

p.

206.

केशव

father

of

Brāhma,

grandfather

of

Maheśvara

(

Viśva-

prakāśa

).

Oxf.

187^b.

केशव

father

of

Vācaspati,

grandfather

of

Lakṣmīdāsa

(

Gaṇitatattvacintāmaṇi

1501

).

W.

p.

235.

Cambr.

51.

केशव

father

of

Viśvapati

(

Prayogaśikhāmaṇi

).

SB.

111.

केशव

father

of

Arjuna,

grandfather

of

Harivyāsamiśra

(

Vṛttamuktāvalī

1574

).

W.

p.

226.

केशव

poet.

Skm.

केशव

a

grammarian

(

Kaiśavī

).

Oudh

IX,

6.

केशव

Kalpadru

Nāmamālā,

lexicon.

Quoted

by

Mallinātha

on

Kirātārjunīya

9,

77

and

on

Raghuvaṃśa,

by

Dinakara

and

Hemādri

on

Raghuvaṃśa,

by

Bhaṭṭoji

Oxf.

164^a.

केशव

Keśavārṇava

dh.

Lahore

1882,

5.

केशव

Gotrapravaranirṇaya.

K.

174.

B.

3,

80.

केशव

Laghu

Nighaṇṭusāra,

glossary.

B.

3,

40.

केशव

Nyāyataraṅgiṇī.

L.

2328.

केशव

One

of

the

compilers

of

the

Vivādārṇavabhaṅga.

Peters.

2,

53.

केशव

Sarvasammataśikṣā.

BP.

287.

केशव

son

of

Ananta,

Laugākṣikula,

of

Puṇyastambha:

Ānandavṛndāvanacampū.

NP.

X,

16.

Nṛsiṃhacampū.

Prahlādacampū,

written

by

request

of

king

Umāpati

Dalapati.

L.

1427.

केशव

son

of

Divākara,

uncle

of

Nṛsiṃha

(

1584

).

Cambr.

42.

43:

Jyotiṣamaṇimālā,

composed

in

1564.

Bik.

305.

केशव

son

of

Harivaṃśa,

pupil

of

Viṭṭhaleśvara:

Rasikasaṃjīvanī

alaṃk.

Br.

M.

(

Addit.

26,

359

).

केशव

father

of

Vopadeva.

{%

read

%}

Siddhamantra.

केशव

son

of

Ananta,

grandson

of

Keśava.

केशव

Antyeṣṭipaddhati.

केशव

Kāvyāmṛta.

केशव

Paddhatikalpavallī

jy.

Bhāsvatyudāharaṇa.

केशव

Viṣṇutattvanirṇayavivṛti.

केशव

son

of

Divākara

(

?

)

composed

the

Jyotiṣamaṇi-

mālā

in

1584.

केशव

son

of

Viśvanātha:

C.

on

the

Mīmāṃsābālaprakāśa.

केशव

son

of

Someśvara:

Kauśikagṛhyasūtrapaddhati.

केशव

Kroḍapattrarāja.

केशव

Nakṣatreṣṭiprayoga

Āpast.

केशव

Nakṣatreṣṭiprayoga

Baudh.

केशव

son

of

Ananta,

of

the

Laugākṣigotra:

Gaurīlāvaṇyalaharī.

केशव

son

of

Vāmana:

Nyāyasiddhāntamañjarīvivṛti.

केशव

son

of

Harinātha:

Jyotirmaṇimālā.

केशव

Nāmānuśāsana

or

Viśvakośa

lexicon.

केशव

Paddhatiratnaṭīkā.

A

worthless

entry.

केशव

Lagnakalāpradīpa

jy.

केशव

son

of

Ananta,

grandson

of

Keśava:

Lāvaṇyalaharī

kāvya.

Edgerton Buddhist Hybrid English

Keśava,

n.

of

a

former

incarnation

of

Śākyamuni:

RP

〔24.6〕

(

vs

he

was

a

vaidyarāja

).

Abhyankara Grammar English

केशव

writer

of

a

commentary

named

प्रकाश

on

the

Śikṣā

of

Pāṇini.

He

lived

in

the

17th

century.

Mahabharata English

Keśava

=

Kṛshṇa

(

Vishṇu

),

q.v.

Purana English

केशव

/

KEŚAVA.

See

under

kṛṣṇa.

Amarakosha Sanskrit

केशव

पुं।

विष्णुः

समानार्थकाः

विष्णु,

नारायण,

कृष्ण,

वैकुण्ठ,

विष्टरश्रवस्,

दामोदर,

हृषीकेश,

केशव,

माधव,

स्वभू,

दैत्यारि,

पुण्डरीकाक्ष,

गोविन्द,

गरुडध्वज,

पीताम्बर,

अच्युत,

शार्ङ्गिन्,

विष्वक्सेन,

जनार्दन,

उपेन्द्र,

इन्द्रावरज,

चक्रपाणि,

चतुर्भुज,

पद्मनाभ,

मधुरिपु,

वासुदेव,

त्रिविक्रम,

देवकीनन्दन,

शौरि,

श्रीपति,

पुरुषोत्तम,

वनमालिन्,

बलिध्वंसिन्,

कंसाराति,

अधोक्षज,

विश्वम्भर,

कैटभजित्,

विधु,

श्रीवत्सलाञ्छन,

पुराणपुरुष,

यज्ञपुरुष,

नरकान्तक,

जलशायिन्,

विश्वरूप,

मुकुन्द,

मुरमर्दन,

लक्ष्मीपति,

मुरारि,

अज,

अजित,

अव्यक्त,

वृषाकपि,

बभ्रु,

हरि,

वेधस्

1।1।18।2।3

विष्णुर्नारायणः

कृष्णो

वैकुण्ठो

विष्टरश्रवाः।

दामोदरो

हृषीकेशः

केशवो

माधवः

स्वभूः॥

पत्नी

==>

लक्ष्मी

जनक

==>

वसुदेवः

सम्बन्धि2

==>

विष्णुशङ्खः,

विष्णुचक्रम्,

विष्णुगदा,

विष्णुखड्गः,

विष्णोः_मणिः,

विष्णुचापः,

विष्णोः_अश्वः,

विष्णोः_सारथिः,

विष्णोः_मन्त्रिः,

गरुडः

वैशिष्ट्यवत्

==>

विष्णुलाञ्छनम्

जन्य

==>

कामदेवः

सेवक

==>

विष्णुशङ्खः,

विष्णुचक्रम्,

विष्णुगदा,

विष्णुखड्गः,

विष्णोः_मणिः,

विष्णुचापः,

विष्णोः_अश्वः,

विष्णोः_सारथिः,

विष्णोः_मन्त्रिः,

गरुडः

पदार्थ-विभागः

,

द्रव्यम्,

आत्मा,

ईश्वरः

केशव

पुं।

प्रशस्तकेशः

समानार्थकाः

केशव,

केशिक,

केशिन्

2।6।45।2।1

अवटीटोऽवनाटश्चावभ्रटो

नतनासिके।

केशवः

केशिकः

केशी

वलिनो

वलिभः

समौ॥

पदार्थ-विभागः

,

द्रव्यम्,

पृथ्वी,

चलसजीवः,

मनुष्यः

Kalpadruma Sanskrit

केशवः,

पुंलिङ्गम्

(

को

ब्रह्मा

ईशः

रुद्रः

तौ

आत्मनि

स्वरूपेवयति

प्रलये

उपाधिरूपमूर्त्तित्रयं

मुक्त्वा

एकमात्र-परमात्मस्वरूपेणावतिष्ठते

इति

।

यथा,

भागवते२

अध्याये

चतुःश्लोक्याम्

।“अहमेवासमेवाग्रे

नान्यद्

यत्

सदसत्

परम्

।पश्चादहं

यदेतच्च

योऽवशिष्येत

सोऽस्म्यहम्

।ऋतेऽर्थं

यत्

प्रतीयेत

न

प्रतीयेत

चात्मनितद्विद्यादात्मनो

मायां

यथाभासो

यथातमः

॥

यथा

महान्ति

भूतानि

भूतेषूच्चावचेष्वनु

।प्रविष्टान्यप्रविष्टानि

तथा

तेषु

न

तेष्वहम्

॥

एतावदेव

जिज्ञास्यं

तत्त्वजिज्ञासुनात्मनः

।अन्वयव्यतिरेकाभ्यां

यत्

स्यात्

सर्व्वत्र

सर्व्वदा

॥

एतन्मतं

समातिष्ठ

परमेण

समाधिना

।भवान्

कल्पविकल्पेषु

न

विमुह्यति

कर्हिचित्”

॥

तथा,

केशं

केशिनं

वातिं

हन्ति

।

केश

+

वा

+

कः

।यथा,

हरिवंशे

।

८०

।

६६

।“यस्मात्त्वया

हतः

केशी

तस्मान्मच्छाशनं

शृणु

।केशवो

नाम

नाम्ना

त्वं

ख्यातो

लोके

भविष्यसि”

॥

यद्वा,

के

जले

शववत्

भातीति

।

प्रलयकालेक्षीरोदशायितया

तथात्वम्

।

कश्च

अश्च

ईशश्चते

केशा

ब्रह्मविष्णुरुद्राः

नियम्यतया

सन्त्यस्य

।यद्वा,

कश्च

ईशश्च

तौ

केशौ

पुत्त्रपौत्त्रत्वेन

भवतोऽस्य

।

“केशाद्वोऽन्यतरस्याम्”

।

५

।

२

।

१०९

।इति

वप्रत्ययः

।

अथवा

वाति

गच्छति

तद्वत्तया

।वा

+

कः

।

स्वरूपतस्तेषां

भेदाभावादपि

वासु-देवे

सर्व्वात्मनि

परमेश्वरेऽस्य

वृत्तिः

।

अतोविष्णुसंहितायाम्

।“नरसिंहवपुः

श्रीमान्

केशवः

पुरुषोत्तमः”

॥

किञ्च

।“त्रिलोकात्मा

त्रिलोकेशः

केशवः

केशिहा

हरिः”

॥

पूज्यपादैर्भाष्यकृद्भिरपि

केशवशब्दस्य

निरुक्ति-द्वयमवलम्ब्य

नामद्वयं

समर्थितं

तयोराद्ये

।

अभि-रूपाः

केशा

यस्य

स

केशवः

।

कश्च

अश्च

ईशश्चकेशास्त्रिमूर्त्तयस्ते

वशे

वर्त्तन्ते

यस्य

सः

।

केशि-दानवहननाद्वा

केशवः

।“यस्मात्

त्वयैव

दुष्टात्मा

हतः

केशी

जनार्द्दन

!तस्मात्

केशवनाम्ना

त्वं

लोके

ज्ञेयो

भविष्यसीति”

॥

भांगवतादिषु

।

द्वितीये

।

केशसंज्ञिताः

सूर्य्यादि-संक्रान्ता

अंशवः

तद्वत्त्वेन

केशवो

वा

।“अंशवो

ये

प्रकाशन्ते

मम

ते

केशसंज्ञिताः

।सर्व्वज्ञाः

केशवं

तस्मात्

प्राहुर्म्मां

द्विजसत्तमाः”

॥

इति

महाभारतम्

।

“त्रयः

केशिनः”

।

इतिश्रुतेश्च

ब्रह्मविष्णुशिवाख्या

हि

शक्तयः

केशसंज्ञि-ताः

।

“मत्केशा

वसुधातले”

इति

भागवते

च

।यथा,

हरिवंशोक्तौ,

--“को

ब्रह्मेति

समाख्यातः

ईशोऽहं

सर्व्वदेहिनाम्

।आवां

तवांशसम्भूतौ

तस्मात्

केशवनामवान्”

॥

तेनास्य

बहुधा

निरुक्तिः

।

)

विष्णुः

।

इत्यमरः

।१

।

१

।

१८

॥

पुन्नागवृक्षः

॥

(

केशाः

प्रशस्ताःसन्त्यस्य

।

“केशाद्वोऽन्यतरस्याम्”

।

५

।

२

।१०९

।

इति

वः

।

)

केशवति

त्रि

।

इति

मेदिनी

॥

(

जलस्थशवदेहः

।

यथा,

विदग्धमुखमुण्डनम्

।“केशवं

पतितं

दृष्ट्वा

द्रोणो

हर्षमुपागतः

।रुदन्ति

पाण्डवाः

सर्व्वे

हा

!

हा

!

केशव

!

केशव

!”

॥

के

जले

शवं

पतितं

दृष्ट्वा

द्रोणः

काकः

हर्षं

प्राप्त-वान्

पाण्डवाः

शृगालाः

रुदन्ति

चीत्कारं

कुर्व्व-न्तीत्यर्थः

॥

)

Vachaspatyam Sanskrit

केशव

त्रीषु लिङ्गेषु

।

केशाः

प्रशस्ताः

सन्त्यस्य

“केशाद्वोऽन्यत-रस्माम्”

पा०

व०

।

१

प्रशस्तकेशयुक्ते

।

केशं--केशिनं

वातिहन्ति

वा--क

।

२

विष्णौ

“यस्मात्

त्वया

हतः

केशीतस्मान्मच्छासनं

शृणु

।

केशवोनाम

नाम्ना

त्वं

ख्यातोलोके

भविष्यसि”

हरिवं०

८१

अ०

।

कश्च

अश्च

ईशश्च

केशाब्रह्मविष्णुरुद्रा

नियम्यतया

सन्त्यस्य

कश्च

ईशश्च

केशौपुत्रपौत्रत्वेन

स्तोऽस्य

वा

व,

तान्

तौ

वा

वाति

गच्छतितथात्व

न

वा--क

वा

।

३

परमेश्वरे

।

“शम्भोः

पितामहोब्रह्मपिता

शक्राद्यधीश्वरः”

इति

पाद्मे

तस्य

तथात्वो-क्तेः

।

तदभेदादपि

वासुदेवेऽस्य

वृत्तिः

।

अतएव

वि-ष्णुस०

“नारसिंहवपुः

श्रीमान्

केशवः

पुरुषोत्तमः”“त्रिलोकात्मा

त्रिलोकेशः

केशवः

केशिहा

हरिः”इत्युक्तं

तद्भाष्ये

च

केशवशब्दस्य

निरुक्तिद्वयमाश्रित्यनामद्वयं

समर्थितम्

तत्राद्यवाक्ये

“अभिरूपाः

केशायस्यस

केशवः

कश्च

अश्च

ईशश्च

केशास्त्रिमूर्त्तयस्ते

वशेवर्त्तन्ते

यस्य

स

केशवः

।

केशिबधाद्वा

केशवः

“यस्मा-त्त्वयैव

दुष्टात्मा

हतः

केशी

जनार्द्दन!

तस्मात्केशवनाम्ना

त्वं

लोके

ज्ञैयोभविष्यसीति”

विष्णु

पुंलिङ्गम्

”भा०

।

द्वितीयवाक्ये

“केशसंज्ञिताः

सूर्य्यादिसंक्रान्ताःअंशवस्तद्वत्तया

केशवः

“अंशवोये

प्रकाशन्ते

मम

ते

के-शसंज्ञिताः

सर्व्वज्ञाः

।

केशवं

तस्मात्

प्राहुर्मांद्विजसत्तमाः”

भारतम्

।

“त्रयः

केशिनः”

इतिश्रुतेःब्रह्मविष्णुशिवाख्या

हि

शक्तयः

केशसंज्ञिताः-मत्केशा

वसुधातले”

इति

स्मृतेश्च

।

आदौ

केशशब्दःशक्तिपर्य्ययत्वेन

प्रयुक्तः

।

कोव्रह्मैति

समाख्यात

ईशोऽहंसर्व्वदेहिनाम्

।

आवां

तवांशसंभूतौ

तस्मात्

केशवनाम-वान्”

हरिवंशोक्तेः”

भा०

।

तेनास्य

बहुधा

निरुक्तिः

।ज्योतिर्विद्भेदे

यस्य

जातकादिना

नानग्रन्थाः

सन्ति

।चतुर्विंशतिविष्णुमूर्त्तिमध्ये

५

विष्णुमूर्त्तिभेदे

तस्य

ध्यानंध्यानशब्दे

वक्ष्यते

।

अलुक्स०

।

६

जलस्थे

शवे

च

“के-शवं

पतितं

दृष्ट्वा

द्रोणो

हर्षमुपागतः

।

रुदन्ति

पाण्डवाःसर्व्वेहाहा

केशव

केशव”

विदग्धमु०

(

भेदेयथा

तन्त्रसारे

Capeller German

केशव॑

langhaarig

Masculine.

Bein.

Viṣṇu-

Kṛṣṇa's.

Abstr.

°त्व

Neuter.

Burnouf French

केशव

केशव

a.

(

sfx.

व

)

qui

a

une

belle

chevelure.

--

S.

masculine

le

dieu

chevelu,

c-à-d.

Kṛṣṇa

ou

Viṣṇu.

La

plante

nommée

पुन्नाग।

केशवायुध

masculine

(

आयुध

)

manguier,

arbre.

केशवालय

masculine

(

अलय

)

ficus

religiosa,

bot.

केशवावास

masculine

mms.

Stchoupak French

केशव-

Masculine.

ép.

de

Viṣṇu

ou

de

Kṛṣṇa

n

de

divers

personnages.