Try संस्कृतवाहिनी (A word everyday) | YouTube Channel

दहन (dahana)

 
Shabda Sagara English

दहन

Neuter.

(

-नं

)

Burning,

combustion.

Masculine.

(

-नः

)

1.

Fire,

or

the

deity

AGNI.

2.

A

bad

man,

one

of

evil

dispositions.

3.

The

marking

nut

plant.

4.

Lead

wort,

(

Plumbago

zeylanica,

&c.

)

Etymology

दह्

to

burn,

affix

ल्युट्

Capeller Eng English

दहन

adjective

(

feminine

)

&

neuter

burning,

consuming,

destroying

masculine

(

adj.

—°

feminine

)

fire

or

the

god

Agni.

Yates English

दहन

(

नः

)

1.

Masculine.

Fire

or

the

deity

Agni

a

bad

man

the

marking

nut

lead-wort.

Neuter.

Burning.

Spoken Sanskrit English

दहन

dahana

Adjective

consuming

by

fire

दहन

dahana

Adjective

destroying

दहन

dahana

Adjective

scorching

दहन

dahana

Adjective

burning

दहन

dahana

Masculine

numeral

three

दहन

dahana

Masculine

marking-nut

tree

[

Semecarpus

Anacardium

-

Bot.

]

दहन

dahana

Masculine

pigeon

दहन

dahana

Masculine

one

of

the

5

forms

of

fire

used

for

svAhAkAra

दहन

dahana

Masculine

Ceylon

Leadwort

plant

[

Plumbago

zeylanica

-

Bot.

]

दहन

dahana

Masculine

fire

दहन

dahana

Neuter

cauterising

दहन

dahana

Neuter

sour

gruel

Wilson English

दहन

Neuter.

(

-नं

)

Burning,

combustion.

Masculine.

(

-नः

)

1

Fire,

or

the

deity

AGNI.

2

A

bad

man,

one

of

evil

dispositions.

3

The

marking

nut

plant.

4

Lead

wort,

(

Plumbago

zeylanica,

&c.

)

Etymology

दह

to

burn,

affix

ल्युट्.

Apte English

दहन

[

dahana

],

Adjective.

(

-नी

Feminine.

)

[

दह्-ल्युट्

]

Burning,

consuming

by

fire

Bhartṛihari's three Satakas (the figures 1., 2., 3. after Bh. denoting Sṛingâraº, Nîtiº, and Vâirâgyaº).

1.71.

Destructive,

injurious

दहनं

धाम

विलोकनक्षमम्

Kirâtârjunîya.

2.55.

नः

Fire

Mahâbhârata (Bombay).

*

13.2.28.

A

pigeon.

The

number

'three.'

A

bad

man.

The

Bhallātaka

plant.

Lead-wort.

(

चित्रक

).

The

constellation

कृत्तिका.

नम्

Burning,

consuming

by

fire

(

Figuentative.

also

)

अपरो

दहने

स्वकर्मणां

ववृते

ज्ञानमयेन

वह्निना

Raghuvamsa (Bombay).

8.2.

Cauterizing.

Sour

gruel.

Compound.

-अरातिः

water.

-उपलः

the

sun-stone.

-उल्का

a

firebrand.

-ऋक्षम्

(

दहनर्क्षम्

)

the

constellaton

कृत्तिका

Varâhamihira's Bṛihatsamhitâ.

1.19.

-केतनः

smoke.

-प्रिया

Svāhā,

wife

of

Agni.-सारथिः

wind.

Apte 1890 English

दहन

a.

(

नी

f.

)

[

दह्-ल्यु

]

1

Burning,

consuming

by

fire

Bh.

1.

71.

2

Destructive,

injurious.

नः

1

Fire.

2

A

pigeon.

3

The

number

‘three’.

4

A

bad

man.

5

The

Bhallātaka

plant.

6

Lead-wort.

(

चित्रक

).

7

The

constellation

कृत्तिका.

नं

1

Burning,

consuming

by

fire

(

fig.

also

)

R.

8.

20.

2

Cauterizing.

3

Sour

gruel.

Comp.

अरातिः

water.

उपलः

the

sun-stone.

उल्का

a

fire-brand.

केतनः

smoke.

प्रिया

Svāhā,

wife

of

Agni.

सारथिः

wind.

Monier Williams Cologne English

दहन

mf(

)n.

burning,

consuming

by

fire,

scorching,

destroying

(

chiefly

ifc.

),

harivaṃśa

bhāgavata-purāṇa

bhartṛhari

(

said

of

the

धारणा

of

fire

),

Gorakṣ.

164

दहन

masculine gender.

fire

(

of

three

kinds

),

Agni,

kauśika-sūtra

mahābhārata

et cetera.

(

ifc.

f(

).

,

horāśāstra

)

दहन

masculine gender.

the

numeral

three,

varāha-mihira 's bṛhat-saṃhitā

sūryasiddhānta

one

of

the

5

forms

of

fire

in

the

Svāhā-kāra,

harivaṃśa

10465

a

pigeon,

Lexicographers, esp. such as amarasiṃha, halāyudha, hemacandra, &c.

Plumbago

zeylanica,

Lexicographers, esp. such as amarasiṃha, halāyudha, hemacandra, &c.

Anacardium

officinarum,

Lexicographers, esp. such as amarasiṃha, halāyudha, hemacandra, &c.

nalopākhyāna

of

an

attendant

of

Skanda,

mahābhārata

ix,

2536

nalopākhyāna

of

a

Rudra,

i

matsya-purāṇa

दहन

neuter gender.

burning,

consuming

by

fire,

kauśika-sūtra

80

rāmāyaṇa

vii

raghuvaṃśa

et cetera.

cauterising,

suśruta

sour

gruel,

nighaṇṭuprakāśa

Monier Williams 1872 English

दहन,

अस्,

ई,

अम्,

burning,

consuming

by

fire,

scorching,

destroying

[

cf.

त्रिपुर-द्°

]

destructive,

injurious,

mischievous

(

अस्

),

m.

fire,

a

N.

of

Agni

the

god

of

fire

the

numeral

three

one

of

the

five

forms

of

fire

in

the

Svāhā-kāra

N.

of

one

of

the

eleven

Rudras

of

one

of

the

attendants

of

Skanda

a

bad

man

a

pigeon

lead-wort,

Plumbago

Zeyla-

nica

(

=

चित्रक

)

the

marking-nut,

Anacardium

Officinarum

(

=

भल्लातक

)

(

),

f.

fire

(

अम्

),

n.

burning,

cauterizing,

consuming

by

fire

sour

gruel.

—दहन-केतन,

अस्,

m.

‘the

mark

of

burning,

smoke.

—दहन-प्रिया,

f.

‘the

beloved

of

fire,

N.

of

Svāhā

or

the

wife

of

Agni.

—दहनर्क्ष

(

°न-ऋक्ष

),

अम्,

n.

‘the

burning

constellation,

the

constellation

Kṛttikā.

—दहनागुरु

(

°न-अग्°

),

उस्,

m.,

N.

of

a

species

of

the

plant

Agallochum.

—दहनाराति

(

°न-अर्°

),

इस्,

m.

‘enemy

of

fire,

water.

—दहनोपकरण

(

°न-उप्°

),

अम्,

n.

the

means

for

cauterizing.

—दहनोपल

(

°न-उप्°

),

अस्,

m.

‘fire-stone,

the

sun-gem,

a

crystal

lens

(

also

read

दहनोपम

cf.

सूर्य-कान्त।

)

—दह-

नोल्का

(

°न-उल्°

),

f.

a

firebrand.

Macdonell English

दहन

dah-ana,

Adjective.

(

ī

)

burning,

consuming

🞄with

fire

destroying

(

gnly.

—°

)

Masculine.

fire,

Agni

🞄(

Feminine.

—°

Adjective.

ā

)

Neuter.

burning:

-karman,

Neuter.

act

🞄of

burning

-garbha,

Adjective.

having

inward

fire,

🞄flashing

with

anger

(

eyes

)

-ātmaka,

Adjective.

whose

🞄nature

consists

in

burning

or

causing

grief.

Benfey English

दहन

दह्

+

अन,

I.

Adjective.

,

Feminine.

नी,

Con-

suming

by

fire,

Hariv.

2522.

2.

De-

stroying,

Bhartṛ.

1,

70.

II.

Masculine.

1.

Fire,

Bhartṛ.

2,

29.

2.

The

deity

of

fire,

MBh.

1,

8360.

3.

One

of

the

Rudras,

MBh.

1,

2567.

III.

Neuter.

1.

Consuming

by

fire,

Ragh.

8,

20.

2.

Burning,

Bhāṣāp.

156.

--

Compound

दव-,

Neuter.

The

fire

of

a

forest

conflagration,

Bhāg.

P.

5,

8,

22.

Apte Hindi Hindi

दहन

वि*

-

दह्

+

ल्युट्

"जलाना,

आग

में

जलाकर

समाप्त

कर

देना"

दहन

वि*

-

दह्

+

ल्युट्

"विनाशकारी,

क्षतिकर"

दहनः

पुंलिङ्गम्

-

-

आग

दहनः

पुंलिङ्गम्

-

-

कबूतर

दहनः

पुंलिङ्गम्

-

-

’तीन’

की

संख्या

दहनः

पुंलिङ्गम्

-

-

बुरा

आदमी

दहनः

पुंलिङ्गम्

-

-

’भल्लातक’

का

पौधा

दहनम्

नपुंलिङ्गम्

-

-

"जलाना,

आग

में

जलाकर

समाप्त

कर

देना"

Shabdartha Kaustubha Kannada

दहन

पदविभागः

पुल्लिङ्गः

कन्नडार्थः

ಅಗ್ನಿ

/ಬೆಂಕಿ

निष्पत्तिः

दह

(

भस्मीकरणे

)

-

"ल्युः"

(

३-१-१३४

)

व्युत्पत्तिः

दहति

प्रयोगाः

"द्यामियाय

दहनस्य

केतनः

कीर्तयन्निव

दिवौकसां

प्रियम्"

उल्लेखाः

माघ०

१४-२८

दहन

पदविभागः

पुल्लिङ्गः

कन्नडार्थः

ಕಪೋತ

/ಪಾರಿವಾಳದ

ಹಕ್ಕಿ

दहन

पदविभागः

पुल्लिङ्गः

कन्नडार्थः

ಗೇರುಮರ

दहन

पदविभागः

पुल्लिङ्गः

कन्नडार्थः

ಚಿತ್ರಮೂಲದ

ಗಿಡ

दहन

पदविभागः

पुल्लिङ्गः

कन्नडार्थः

ದುರ್ವ್ಯಾಪಾರ

/ಕೆಟ್ಟ

ಕೆಲಸ

विस्तारः

"दहनश्चित्रके

भल्लातकेऽग्नौ

दुष्टचेष्टिते"

-

मेदि०

दहन

पदविभागः

पुल्लिङ्गः

कन्नडार्थः

ಕೃತ್ತಿಕಾನಕ್ಷ್ತ್ರ

दहन

पदविभागः

नपुंसकलिङ्गः

कन्नडार्थः

ಸುಡುವುದು

निष्पत्तिः

दह

-

भावे

"ल्युट्"

(

३-३-११५

)

दहन

पदविभागः

विशेष्यनिघ्नम्

कन्नडार्थः

ಸುಡುವ

/ದಹಿಸುವ

निष्पत्तिः

दह

-

"ल्युः"

(

३-१-१३४

)

L R Vaidya English

dahana

{%

(

I

)

a.

(

f.

नी

)

%}

1.

Consuming

by

fire,

Bhartr.i.71

2.

destructive,

injurious.

dahana

{%

(

II

)

m.

%}

1.

Fire

2.

a

bad

man

3.

a

pigeon

4.

the

number

‘three.’

dahana

{%

(

III

)

n.

%}

1.

Burning,

extinguishing,

R.viii.20

2.

cauterising.

Bhutasankhya Sanskrit

३,

अग्नि,

अनल,

आज्यभुक्,

आज्याश,

उषर्बुध,

काल,

कृशानु,

कृष्णवर्त्मन्,

क्रम,

गुण,

गुप्ति,

जगत्,

ज्योति,

ज्वलन,

ज्वाल,

तपन,

तृतीय,

त्रय,

त्रिकटु,

त्रिकाल,

त्रिगत,

त्रिगुण,

त्रिजगत्,

त्रिनेत्र,

त्रिपदी,

त्रैत,

दह,

दहन,

दीप्ति,

द्युति,

धाम,

नेत्र,

पद,

पावक,

पुं,

पुर,

पुरुष,

पुष्कर,

ब्रह्मन्,

भुवन,

रत्न,

राम,

रुद्राक्ष,

रोहित,

लोक,

लोचन,

वचन,

वह्नि,

विक्रम,

विष्णु,

विष्णुक्रम,

वृत्त,

वैश्वानर,

शक्ति,

शिखा,

शिखिन्,

शिवनेत्र,

शूल,

सप्तार्चि,

सहोदर,

हरनयन,

हरनेत्र,

हव्यभुक्,

हव्यवाहन,

हव्याश,

हुतभुज्,

हुतवह,

हुताश,

हुताशन,

होतृ

Indian Epigraphical Glossary English

dahana

(

IE

7-1-2

),

‘three’.

Kridanta Forms Sanskrit

दह्

(

द॒हँ꣡

भस्मीकरणे

-

भ्वादिः

-

अनिट्

)

ल्युट् →

दहनम्

अनीयर् →

दहनीयः

-

दहनीया

ण्वुल् →

दाहकः

-

दाहिका

तुमुँन् →

दग्धुम्

तव्य →

दग्धव्यः

-

दग्धव्या

तृच् →

दग्धा

-

दग्ध्री

क्त्वा →

दग्ध्वा

ल्यप् →

प्रदह्य

क्तवतुँ →

दग्धवान्

-

दग्धवती

क्त →

दग्धः

-

दग्धा

शतृँ →

दहन्

-

दहन्ती

Schmidt Nachtrage zum Sanskrit Worterbuch German

दहन

m.

°consumer,

destroyer,

Vās.

28,

2.

°einer

der

Pfeile

des

Liebesgottes,

Gītag.

(

ed.

NSP

)

p.

115.

Mahabharata English

Dahana^1,

one

of

the

eleven

Rudras.

§

108

(

Aṃśāvat.

):

I,

66,

2567

(

son

of

Sthāṇu

).--§

191

(

Arjuna

):

I,

123,

4826

(

present

at

the

birth

of

Arjuna

).

Dahana^2

=

Agni,

q.v.

Dahana^3,

a

companion

of

Skanda.

§

615u

(

Skanda

):

IX,

45,

2536

(

given

to

Skanda

by

Aṃśa

).

Amarakosha Sanskrit

दहन

पुं।

अग्निः

समानार्थकाः

अग्नि,

वैश्वानर,

वह्नि,

वीतिहोत्र,

धन्ञ्जय,

कृपीटयोनि,

ज्वलन,

जातवेदस्,

तनूनपात्,

बर्हि,

शुष्मन्,

कृष्णवर्त्मन्,

शोचिष्केश,

उषर्बुध,

आश्रयाश,

बृहद्भानु,

कृशानु,

पावक,

अनल,

रोहिताश्व,

वायुसख,

शिखावत्,

आशुशुक्षणि,

हिरण्यरेतस्,

हुतभुज्,

दहन,

हव्यवाहन,

सप्तार्चिस्,

दमुनस्,

शुक्र,

चित्रभानु,

विभावसु,

शुचि,

अप्पित्त,

धूमकेतु,

त्रेता,

तमोनुद्,

शिखिन्,

विरोचन,

धिष्ण्य,

बहुल,

वसु,

तमोपह

1।1।55।2।3

रोहिताश्वो

वायुसखः

शिखावानाशुशुक्षणिः।

हिरण्यरेता

हुतभुग्दहनो

हव्यवाहनः॥

अवयव

==>

अग्निज्वाला,

अग्निकणः,

अग्नितापः,

अग्नेः_निर्गतज्वाला

पत्नी

==>

अग्नेः_प्रिया

सम्बन्धि2

==>

अरणिः

==>

बडवाग्निः,

वनवह्निः,

वज्राग्निः,

आकाशादिष्वग्निविकारः,

यागवेदिकायाम्_दक्षिणभागे_स्थिताग्निः,

गार्हपत्याग्निः,

आहवनीयाग्निः,

दक्षिणगार्हपत्याहवनीयाग्नयः,

संस्कृताग्निः,

अग्निनाम,

दक्षिणाग्नित्वेन_संस्कृत_गार्हपत्याग्निः,

करीषाग्निः

पदार्थ-विभागः

,

द्रव्यम्,

आत्मा,

देवता

Kalpadruma Sanskrit

दहनं,

क्लीबम्

(

दहौ

दाहे

+

भावे

ल्युट्

)

दाहः

।भस्मीकरणम्

पोडान

इति

भाषा

(

यथा,

रघुः

२०

।“इतरो

दहने

स्वकर्म्मणांववृते

ज्ञानमयेन

वह्निना

)

दहनः,

पुंलिङ्गम्

(

दहतीति

दह

दाहे

+

ल्युः

)अग्निः

(

यथा,

आर्य्यासप्तशत्याम्

३०४

।“धूमैरश्रु

निपातय

दह

शिखया

दहन

!

मलि-नयाङ्गारैः

।जागरयिष्यति

दुर्गतगृहिणी

त्वां

तदपिशिशिरनिशि

”तृतीयसंख्या

यथा,

सूर्य्यसिद्धान्ते

१२

८५

।“खत्रयाब्धिदहनाः

कक्षा

तु

हिमदीधितेः

”कृत्तिकानक्षत्रस्य

अधिष्ठातृदेवत्वात्

कृत्तिका-नक्षत्रम्

यथा,

ज्योतिस्तत्त्वे

।“दहनविधिशताख्या

मैत्रभं

सौम्यवारे

)चित्रकः

भल्लातकः

दुष्टचेतसि,

त्रि

इतिमेदिनी

ने,

७५

(

दह्यते

कामाग्निना

इति

।दह

+

ल्युट्

)

कपोतः

इति

राजनिर्घण्टः

(

रुद्रविशेषः

यथा,

महाभारते

६६

।“दहनोऽथेश्वरश्चैव

कपाली

महाद्युतिः

।स्थाणुर्भगश्च

भगवान्

रुद्रा

एकादश

स्मृताः

”स्कन्दस्यानुचरविशेषः

यथा

तत्रैव

४५

३३

।“दहतिं

दहनञ्चैव

प्रचण्डौ

वीर्य्यसम्मतौ

।अंशोऽप्युपाचरन्

पञ्च

ददौ

स्कन्दाय

धीमते

”दाहकमात्रे,

त्रि

यथा,

भागवते

२१

।“त्राहि

नः

शरणापन्नांस्त्रैलोक्यदहनाद्बिषात्

)

Vachaspatyam Sanskrit

दहन

पुंलिङ्गम्

दह-ल्यु

अग्नौ,

“दवदहनस्तुहिनदीधि-तिस्तस्य”

सा०

द०

“दह

दहन!

तदैतत्

पापमङ्गं

मदीयम्”सीतोक्तिः

चित्रकवृक्षे,

भल्लातके,

दुष्टचेतसि

।५

कपोते

पुंस्त्री०

राजनि०

स्त्रियां

जातित्वात्

ङीष्

दा-हकमात्रे

त्रीषु लिङ्गेषु

लोकदहन!

मनो

दहन

इत्यादि

रुद्र-भेदे

पुंलिङ्गम्

“एकादश

सुताः

स्थाणोः

ख्याताः

परमतेजसः

।मृगव्याधथ

सर्पश्च

निरृतिश्च

महायशाः,

अजैकपा-दहिर्बुध्न्यः

पिनाकी

परन्तपः

दहनोऽथेश्वरश्चैवकपाली

महाद्युतिः,

स्थाणुर्भगश्च

भगवान्

रुद्राएकादश

स्मृताः”

भा०

आ०

६६

अ०

उपचारात्८

कृत्तिकानक्षत्रे

“दहनविधिशताख्यामैत्रभं

सौम्यवारे”ज्यो०

त०

भावे

ल्युट्

दाहे

नपुंलिङ्गम्

“अपरो

दहनेस्वकर्म्मणां

ववृते

ज्ञानमयेन

वह्निना”

रघुः

Capeller German

दहन

Feminine.

brennend,

aufzehrend,

vernichtend

(

meist—°

)

Masculine.

(

adj.

—°

Feminine.

)

Feuer,

Agni

Neuter.

das

Brennen,

Brand.

Burnouf French

दहन

दहन

masculine

(

sfx.

अन

)

le

feu

Agni.

Méchant

homme.

Plumbago

zeyanica,

bot.

--

N.

combustion.

दहनकेतन

neuter

fumée.

दहनप्रिया

feminine

la

bien-aimée

d'Agni,

c-à-d.

la

स्वाहा

personnifiée.

Stchoupak French

दहन-

-ई-

ag.

qui

brûle,

calcine,

consume,

détruit

(

ord.

ifc.

)

Masculine.

feu,

Agni

nt.

fait

de

brûler,

de

consumer

(

fig.

aussi

)

une

des

5

flèches

de

Kāma.

°गर्भ-

a.

plein

de

feu

(

intérieur

).

°सारथि-

Masculine.

vent.