Try संस्कृतवाहिनी (A word everyday) | YouTube Channel

दह् (dah)

 
Capeller Eng English

दह्

द॑हति॑

(

द॑ह°ते

)

participle

दग्ध॑

(

which see

)

burn,

inflame

(

l.&f.

),

consume,

destroy.

passive

दह्य॑ते

(

°ति

)

be

burnt,

burn

(

intransitive

),

suffer,

pine.

causative

दाहयति

(

cause

to

)

burn.

desirative

दिधक्षति,

द॑हति॑

(

°ते

),

participle

दग्ध॑

(

which see

)

burn,

inflame

(

l.&f.

),

consume,

destroy.

passive

दह्य॑ते

(

°ति

)

be

burnt,

burn

(

intransitive

),

suffer,

pine.

causative

दाहयति

(

cause

to

)

burn.

desirative

दिधक्ष°ते

be

about

to

burn

or

destroy.

intensive

दन्दहीति

&

दन्दग्धि

burn

completely

(

tr.

)

दन्दह्यते

the

same

(

tr.

&

intransitive

).

अति

burn

over,

dry

up.

अनु

burn

over

again,

burn

thoroughly.

उप

kindle.

नि

burn

down,

passive

intransitive

निस्

&

विनिस्

burn

out,

destroy

by

fire.

परि

burn

round

(

tr.

)

passive

burn,

glow.

प्र

burn,

consume,

destroy.

प्रति

burn

against.

वि

burn

out,

damage

or

consume

by

fire

passive

be

burnt

or

inflamed,

glow.

सम्

Active

burn

or

destroy

(

together

)

passive

be

burnt

or

tortured.

causative

वि॑दग्ध.

Yates English

दह्

(

)

दहति

1.

a.

To

burn.

(

इ,

)

दंहयति

10.

a.

To

shine,

burn.

Spoken Sanskrit English

दह्

-

dah

-

Adjective

-

burning

दग्ध

{

दह्

}

-

dagdha

{

dah

}

-

ppp.

-

having

been

burned

दहति

{

दह्

}

-

dahati

{

dah

}

-

verb

1

-

torture

दहति

{

दह्

}

-

dahati

{

dah

}

-

verb

1

-

consume

by

fire

दहति

{

दह्

}

-

dahati

{

dah

}

-

verb

1

-

pain

दहति

{

दह्

}

-

dahati

{

dah

}

-

verb

1

-

destroy

completely

दहति

{

दह्

}

-

dahati

{

dah

}

-

verb

1

-

roast

दहति

{

दह्

}

-

dahati

{

dah

}

-

verb

1

-

burn

दहति

{

दह्

}

-

dahati

{

dah

}

-

verb

1

-

distress

दहति

{

दह्

}

-

dahati

{

dah

}

-

verb

1

-

grieve

दहति

{

दह्

}

-

dahati

{

dah

}

-

verb

1

-

scorch

दहति

{

दह्

}

-

dahati

{

dah

}

-

verb

1

-

cauterise

दहति

{

दह्

}

-

dahati

{

dah

}

-

verb

1

-

disturb

दहति

{

दह्

}

-

dahati

{

dah

}

-

verb

1

-

torment

दहति

{

दह्

}

-

dahati

{

dah

}

-

verb

1

-

consume

दहति

{

दह्

}

-

dahati

{

dah

}

-

verb

1

-

grieve

दह्यते

{

दह्

}

-

dahyate

{

dah

}

-

verb

pass.

-

be

consumed

by

fire

or

destroyed

दह्यते

{

दह्

}

-

dahyate

{

dah

}

-

verb

pass.

-

be

consumed

by

internal

heat

or

grief

दह्यते

{

दह्

}

-

dahyate

{

dah

}

-

verb

pass.

-

be

distressed

or

vexed

दह्यते

{

दह्

}

-

dahyate

{

dah

}

-

verb

pass.

-

be

in

flames

Apte English

दह्

[

dah

],

1

Parasmaipada.

(

दहति,

ददाह,

अधाक्षीत्,

धक्ष्यति,

दग्धुम्,

दग्ध,

Desiderative.

दिधक्षति

)

To

burn,

scorch

(

Figuentative.

also

)

दग्धुं

विश्वं

दहनकिरणैर्नोदिता

द्वादशार्काः

Veṇîsamhâra.

3.6

5.2

सपदि

मदनानलो

दहति

मम

मानसं

देहि

मुखकमलमधुपानम्

Gîtagovinda.

1

Sakuntalâ (Bombay).

3.16.

To

consume,

destroy

completely

एकमेव

दहत्यग्निर्नरं

दुरुप-

सर्पिणम्

Manusmṛiti.

7.9.

To

pain,

torment,

afflict,

distress,

grieve

इत्थमात्मकृतमप्रतिहतं

चापलं

दहति

Sakuntalâ (Bombay).

5

तत्

सविषमिव

शल्यं

दहति

माम्

6.9

एतत्तु

मां

दहति

यद्

गृहमस्मदीयं

क्षीणार्थमित्य-

तिथयः

परिवर्जयन्ति

Mṛichchhakaṭika

1.12

Raghuvamsa (Bombay).

8.86

Uttararàmacharita.

4.14.

To

cauterize

(

in

medicine

).

-With

निस्

To

burn,

consume.

to

torment,

distress,

pain.

-परि

to

burn,

scorch

दिशि

दिशि

परिदग्धा

भूमयः

पावकेन

Ritusamhâra (Bombay).

1.24

Bhagavadgîtâ (Bombay).

1.3.

प्र

to

burn.

to

burn

completely.

to

pain,

torment.

to

trouble,

tease.

-सम्

to

burn

अभिजनः

संदह्यतां

वह्निना

Bhartṛihari's three Satakas (the figures 1., 2., 3. after Bh. denoting Sṛingâraº, Nîtiº, and Vâirâgyaº).

2.39.

Apte 1890 English

दह्

{c1c}

P.

(

दहति,

ददाह,

अधाक्षति,

धक्ष्यति,

दग्धुं,

दग्ध,

desid.

दिधक्षति

)

1

To

burn,

scorch

(

fig.

also

)

दग्धुं

विश्वं

दहनकिरणैर्नोदिता

द्वादशार्काः

Ve.

3.

6,

5.

20

सपदि

मदनानलो

दहति

मम

मानसं

देहि

मुखकमलमधुपानं

Gīt.

10

Ś.

3.

17.

2

To

consume,

destroy

completely.

3

To

pain,

torment,

afflict,

distress,

grieve

इत्यमात्मकृतमप्रतिहतं

चापलं

दहति

Ś.

5

तत्सविषमिव

शल्यं

दहति

मां

6.

8

एतत्तु

मां

दहति

यद

गृहमस्मदीयं

क्षीणार्यमित्यतिथयः

पस्विर्जयंति

Mk.

1.

12,

R.

8.

86,

U.

4.

14.

4

To

cauterize

(

in

medicine

).

WITH

निस्

{1}

to

burn,

consume.

{2}

to

torment,

distress,

pain.

परि

to

burn,

scorch

दिशि

दिशि

परिदग्धा

भूमयः

पावकेन

Rs.

1.

24

Bg.

1.

30.

प्र

{1}

to

burn.

{2}

to

burn

completely.

{3}

to

pain,

torment.

{4}

to

trouble,

tease.

सं

to

burn

अभिजनः

संदह्यतां

वह्निना

Bh.

2.

39.

Monier Williams Cologne English

1.

दह्

class.

1.

Parasmai-pada.

दहति

(

Epic, i. e. such works as the Mahā-bhārata, Rāmāyaṇa, &c.

also

Ā.

page.

द॑हति

Imperfect tense.

अ॑दहत्

Aorist.

अधाक्,

ṛg-veda

ii,

15,

4

1.sg.

°क्षम्,

mahābhārata

vii

3.

plural number.

°क्षुर्,

kathāsaritsāgara

Subj.

धाक्,

ṛg-veda

i,

158,

4

2.

sg.

धक्षि,

iv,

4,

4

page.

ध॑क्षत्

[

also

nominative case.

masculine gender.

],

vi,

3,

4

x,

91,

7

द॑क्षत्,

i,

130,

8

fut.

धक्ष्यति

[

pāṇini

vii,

2,

10

siddhānta-kaumudī

kāraṇḍa-vyūha

6

]

mahābhārata

[

Potential.

धक्ष्येत्,

i,

8383

]

et cetera.

दहिष्य्°,

i,

2120

bhāgavata-purāṇa

iv

prasaṅgābharaṇa

xix,

7

Infinitive mood.

दग्धुम्

)

to

burn,

consume

by

fire,

scorch,

roast,

ṛg-veda

et cetera.

to

cauterise,

suśruta

to

consume,

destroy

completely,

manu-smṛti

vii,

9

mahābhārata

et cetera.

to

torment,

torture,

pain,

distress,

disturb,

grieve,

mahābhārata

et cetera.

:

Passive voice.

दह्यते

(

°ति,

mānava-gṛhya-sūtra

ii,

15

mahābhārata

i

feminine.

,

xii

feminine.

)

to

be

burnt,

burn,

be

in

flames,

atharva-veda

nirukta, by yāska

et cetera.

to

be

consumed

by

fire

or

destroyed,

manu-smṛti

vi,

71

to

be

inflamed

(

a

wound

),

suśruta

i,

28

to

be

consumed

by

internal

heat

or

grief,

suffer

pain,

be

distressed

or

vexed,

mahābhārata

et cetera.

Causal.

दाहयति

to

burn

or

be

burned,

manu-smṛti

yājñavalkya

i,

89

mahābhārata

et cetera.

to

cause

to

be

cooked,

harivaṃśa

15523

(

Aorist.

plural number.

अदीदहन्

)

:

Desiderative.

दिधक्षति

(

confer, compare.

°क्षा,

°क्षु

)

to

be

about

to

burn

or

consume

or

destroy,

mahābhārata

i-iv

rāmāyaṇa

(

page.

°क्षमाण

)

:

Desiderative.

Causal.

(

page.

°क्षयत्

)

to

cause

any

one

to

make

efforts

to

burn,

bhaṭṭi-kāvya

iii,

33

:

Intensive.

दन्दहीति,

°ह्यते

(

pāṇini

iii,

1,

24

vii,

4,

86

)

to

burn

or

destroy

completely,

harivaṃśa

8726

bhāgavata-purāṇa

vi,

8,

21

(

Imperative.

°दग्धि

),

śiśupāla-vadha

prasannarāghava

vi,

32

and

48

Ā.

to

be

burnt

completely,

harivaṃśa

7040

bhāgavata-purāṇa

pañcatantra

i,

8,

23/24

दह्

[

confer, compare.

Lithuanian.

degù,

‘I

am

hot’

Gothic.

dag-s

Old

German or High-German.

tāh-t,

‘a

wick’

]

2.

दह्

Masculine, Feminine, Neuter

‘burning’,

see

उश॑-.

Monier Williams 1872 English

दह्

1.

दह्

(

the

original

form

of

this

rt.

was

probably

दघ्

),

cl.

1.

P.

दहति

(

ep.

दहते

),

ददाह,

धक्ष्यति

(

ep.

दहिष्यति

),

धक्ष्यते,

दग्धुम्

(

Ved.

inf.

दग्धोस्

other

Vedic

forms

are

दक्षि,

अधाक्,

धाक्

part.

ध-

क्षत्

or

दक्षत्

),

to

burn,

consume

by

fire,

scorch,

roast

(

in

surgery

)

to

cauterize

to

consume,

de-

stroy

completely

to

torment,

torture,

pain,

distress,

disturb,

grieve:

Pass.

दह्यते

(

ep.

also

दह्यति

),

to

be

burnt,

to

burn,

to

be

in

flames

to

be

consumed

by

fire

to

be

inflamed

to

be

consumed

by

internal

heat

or

by

grief,

to

suffer

pain,

be

distressed,

be

vexed

to

be

destroyed

&c.

(

also

transitive

)

to

burn:

Caus.

दाहयति,

-यितुम्,

Aor.

अदीदहत्,

to

cause

to

burn

or

to

be

burned

&c.

to

cause

to

roast

or

to

be

cooked:

Desid.

दिधक्षति

(

ep.

-ते

),

to

wish

to

burn,

to

be

about

to

consume

or

destroy,

&c.

[

cf.

दिधक्षा

and

दिधक्षु

]:

Caus.

of

Desid.

दिधक्षयति,

-यितुम्,

to

cause

to

desire

to

burn

or

to

be

about

to

burn:

Intens.

दन्दहीति,

दन्दह्यते,

दन्दग्धि

(

also

2nd

sing.

impv.

),

to

burn

completely,

destroy

completely

(

A.

)

to

be

burnt

completely,

be

entirely

consumed

by

fire

or

grief

[

cf.

Hib.

daghaim

daighim,

daghte,

‘burnt,

=

दग्ध

dvighir,

‘flame:’

Lith.

degù,

‘I

am

hot

deginù,

‘I

burn:’

Old

Germ.

tāh-t

or

dāh-t,

‘a

wick,

fr.

Caus.:

Goth.

dag-s,

‘the

day:’

Angl.

Sax.

daeg:

Mod.

Germ.

tag:

Eng.

day:

perhaps

Gr.

τήγανον:

Lat.

lig-nu-m

for

dig-nu-m.

]

2.

दह्,

धक्,

क्,

क्,

burning

(

at

the

end

of

comp.

cf.

उश-धक्

).

Macdonell English

दह्

DAH,

Ⅰ.

P.

(

E.

also

Ā.

)

dáha,

burn,

🞄consume

with

fire

cauterize

destroy

🞄torment,

agitate

ps.

be

burned

be

destroyed

🞄be

consumed

with

in

ward

fire

be

tortured:

🞄pp.

dagdhá,

q.

v.

cs.

dāhaya,

cause

to

be

🞄burned

burn

(

tr.

)

des.

didhakṣa,

be

about

🞄to

burn

or

destroy

intv.

dandahīti,

dandagdhi,

🞄dandahyate,

burn

or

destroy

completely

🞄Ā.

be

completely

burned.

ati,

dry

🞄up

completely.

ā,

cs.

ps.

burn

oneself.

upa,

🞄set

on

fire.

nis,

burn

up

destroy

completely

🞄ps.

be

burned

or

destroyed

completely

🞄wither

cs.

order

to

be

set

on

fire.

🞄anu-nis,

burn

in

succession.

pari,

burn

🞄up

ps.

burn.

pra,

burn,

scorch

destroy

🞄ps.

catch

fire,

burn:

pp.

burnt

destroyed.

🞄vi,

cauterize

scorch

destroy

by

fire:

pp.

🞄vídagdha,

q.

v.

sam,

consume,

destroy

ps.

🞄be

burnt

be

consumed

with

grief.

Benfey English

दह्

दह्

(

originally

दघ्

),

i.

1,

Par.

(

in

epic

poetry

also

Ātm.

,

Rām.

5,

33,

38

also

i.

4,

MBh.

4,

799

),

1.

To

consume

by

fire,

MBh.

8,

116.

2.

To

destroy,

Man.

7,

9.

3.

To

give

pain,

Pañc.

pr.

d.

4

Pass.

To

suffer

pain,

MBh.

3,

2483.

4.

Pass.

To

burn,

MBh.

1,

8330.

Passive,

with

the

ter-

minations

of

the

Par.,

MBh.

1,

2061

8210.

Ptcple.

of

the

pf.

pass.

दग्ध,

1.

Consumed

by

fire,

Man.

8,

189.

2.

Pained,

Ṛt.

1,

10.

3.

Cunning,

Daśak.

in

Chr.

193,

15.

4.

Neuter.

Cauterising,

Suśr.

1,

33,

20.

Compound

अग्नि-,

1.

Adjective.

burned

with

fire.

2.

Masculine.

a

class

of

Pitṛs

or

Manes,

Man.

3,

199.

अन्

-अग्नि-,

Masculine.

another

class

of

Pitṛs,

Man.

3,

199.

Caus.

दाहय,

1.

To

cause

to

be

burned,

Man.

5,

167.

2.

To

cause

to

be

roasted,

Hariv.

15523.

Desider.

दिधक्ष

(

also

Ātm.

,

Rām.

2,

12,

106

),

To

wish

to

consume

by

fire,

to

be

about

to

consume,

MBh.

1,

1244

Rām.

1.

1.

Frequent.

1.

दन्दह्,

दन्दह्य,

To

destroy

completely,

Hariv.

8726

Śiś.

2,

11.

2.

दन्दह्य,

To

be

con-

sumed

completely

by

fire,

Bhāg.

P.

2,

2,

26

by

grief,

Pañc.

58,

2.

--

With

the

prep.

अति

अति,

To

burn

exces-

sively,

Suśr.

2,

47,

19.

2.

To

press

hard,

MBh.

6,

5238.

--

With

अनु

अनु,

To

consume

completely

by

fire,

Rām.

2,

63,

41.

--

With

अप

अप,

To

burn

away,

MBh.

12,

7705.

--

With

अव

अव,

To

burn

away,

Suśr.

2,

35,

10.

--

With

उप

उप,

To

set

on

fire,

MBh.

3,

546.

--

With

नि

नि,

To

con-

sume

by

fire,

MBh.

1,

4454.

--

With

निस्

निस्,

1.

To

consume

by

fire,

Man.

11,

246.

2.

To

destroy,

Rām.

1,

54,

22.

Caus.

To

order

to

set

on

fire,

Rājat.

6,

171.

--

With

विनिस्

वि

-निस्,

1.

To

consume

by

fire,

MBh.

1,

5307.

2.

To

destroy

completely,

MBh.

5,

5769.

--

With

परि

परि,

To

con-

sume

by

fire,

Suśr.

1,

155,

22.

Pass.

To

burn,

Bhāg.

P.

2,

7,

29.

--

With

संपरि

सम्-परि,

i.

4,

To

be

consumed

by

fire,

MBh.

3,

10067.

--

With

प्र

प्र,

1.

To

consume

by

fire,

MBh.

1,

2120.

2.

To

destroy,

Rām.

2,

24,

8.

Pass.

To

be

consumed

by

fire,

MBh.

2,

2689.

--

With

संप्र

सम्-प्र,

1.

To

consume

by

fire,

MBh.

1,

5796.

2.

To

destroy,

9,

3526.

--

With

प्रति

प्रति,

i.

4,

To

be

consumed

by

fire,

MBh.

8,

2750.

--

With

वि

वि,

1.

To

cauterise,

Suśr.

1,

100,

21.

2.

To

consume

by

fire,

MBh.

8,

464.

Pass.

1.

To

be

consumed

by

fire,

Rām.

4,

60,

20.

2.

To

burn

(

as

a

wound

),

Suśr.

1,

103,

19.

3.

To

be

consumed

by

grief,

MBh.

12,

52.

4.

To

puff

one's

self

up,

Rām.

2,

6,

12

Gorr.

विदग्ध,

1.

Inflamed,

Suśr.

2,

5,

21.

2.

Digested,

Suśr.

2,

110,

14

118,

15.

3.

Corrupt,

Suśr.

2,

369,

18.

4.

Clever,

MBh.

4,

745.

5.

Well-bred,

Vikr.

3,

12.

6.

Intriguing,

Bhartṛ.

1,

97.

Compound

अ-,

Adjective.

uncultivated,

fool-

ish,

Pañc.

i.

d.

180.

दुस्-,

Adjective.

1.

puffed

up,

Bhartṛ.

2,

3.

2.

stupid,

Prab.

27,

8.

--

With

सम्

सम्,

To

de-

stroy,

Rām.

1,

77,

12

Gorr.

Pass.

1.

To

burn,

Bhāg.

P.

3,

30,

8.

2.

To

grieve,

Ragh.

14,

56

Calc.

Caus.

To

cause

to

be

consumed

by

fire,

MBh.

1,

4954.

Cf.

probably

τήγανον

Lat.

lignum

O.H.G.

tāht

or

dāht

per-

haps

Goth.

dags,

A.S.

daeg.

Hindi Hindi

को

जलाने

के

Apte Hindi Hindi

दह्

"

भ्वा*

पर*

,

-

इच्छा*

"

-

-

"जलाना,

झुलसाना"

दह्

"

भ्वा*

पर*

,

-

इच्छा*

"

-

-

"उड़ा

देना,

पूर्ण

रूप

से

नष्ट

कर

देना"

दह्

"

भ्वा*

पर*

,

-

इच्छा*

"

-

-

"पीडा

देना,

सताना,

कष्ट

देना,

दुःखी

करना"

दह्

"

भ्वा*

पर*

,

-

इच्छा*

"

-

-

गर्म

लोहे

या

कास्टिक

तेजाब

से

जला

देना

L R Vaidya English

dah

{%

vt.

1P

(

pp.

दग्ध

desid.

दिधक्षति

)

%}

1.

To

burn,

to

scorch,

उष्णो

दहति

चांगारः

शीतः

कृष्णायते

करम्

Hit.i.,

सपदि

मदनानलो

दहति

मम

मानसम्

Git.G.

2.

to

torment,

to

pain,

to

distress,

स्वजनाश्रु

किलातिसंततं

दहति

प्रेतमिति

प्रचक्षते

R.viii.86,

पुनर्दृष्टिं

बाष्पप्रकरकलुषमर्पितवती

मयि

क्रूरे

यत्तत्सविषमिव

शल्यं

दहति

माम्

Sak.vi.With

निस्-,

1.

to

burn,

to

consume

2.

to

torment,

to

distress.With

परि-,

to

burn,

to

scorch,

दिशि

दिशि

परिदग्धा

भूमयः

पावकेन

Rt.i.24.With

प्र-,

1.

to

burn,

to

burn

completely

2.

to

trouble,

to

tease,

to

torment.With

सम्-,

to

burn,

अभिजनः

संदह्यतां

वह्निना

Bhartr.ii.39.

Bopp Latin

1.

दह्

1.

P.

दहामि,

अधाक्षिषम्

(

gr.

103.

b.

),

धक्ष्यामि

vel

दहिष्यमि,

दग्धुम्

(

gr.

103.

a.

)

urere

comburere,

ex-

urere.

BH.

2.

23.:

नै

ऽनन्

दहति

पावकः

MAH.

2.

1140.:

ते

दह्यन्ते

स्म

वह्निना

N.

11.

39.:

अग्निदग्ध

इव

द्रुमः

MAH.

1.

1058.:

जनमेजयस्य

वो

यज्ञे

धक्ष्यत्य्

अनिलसारथिः

DR.

6.

4.:

मनो

मे

दूयते

दह्यतेच

N.

15.

15.:

दह्यमानः

शोकेन

GITA-GOV.

10.

19.

2.:

मदनानलो

दहति

मे

मानसम्.

--

Notetur

Potent.

Futuri

धक्ष्येत्,

MAH.

1.

8383.:

कथम्

अग्निर्

नो

धक्ष्येत्.

--

Caus.

comburendum

curare.

MAH.

1.

8309.

वनं

वीरौ

दाहयामासतुस्

तदा

MAN.

8.

372.:

पुमां-

सन्

दाहयेत्

पापं

शयने

तप्ते.

--

Desid.

दिधक्ष्.

R.

Schl.

II.

97.

17.:

दिधक्षन्न्

इव

तां

सेनां

रुषितः

पाव

को

यथा.

(

Hib.

daghaim

«I

singe,

burn»,

daighim

id.

daghte

«singed,

burned»

=

दग्ध

daighim

«I

burn»

lith.

degù

ardeo,

deginu

uro

germ.

vet.

tâh-t,

dâh-t

el-

lychnium

ad

Caus.

दाहयामि

pertinere

videtur,

ita

gr.

δαίω,

δα-ιω,

ejecto

ह्

fortasse

goth.

dag-s,

Them.

daga,

dies

a

lucendo

dictum,

sicut

scrt.

दिवस

et

अहन्

q.

v.

lat.

lig-num,

mutato

d

in

l,

sicut

scrt.

इध्म

lignum

ab

इन्ध्

flagrare

(

v.

Pott.

p.

282.

)

eâdem

mutatione

nititur

gr.

λιγνύς.

)

c.

अनु

comburere.

R.

Schl.

II.

63.

41.:

त्वाम्

अनुद-

हेत्

क्रुद्धो

वनम्

अग्निर्

इवै

ऽधितः.

c.

उप

id.

सुप्तान्

उपाधाक्षीद्

बालकान्

वारणावते.

c.

नि

id.

MAH.

1.

4454.:

पाण्डुपावकम्

आसाद्य

न्यद-

ह्यन्त

नराधिपाः.

c.

निस्

id.

MAN.

11.

246.:

एधस्

तेजसा

वह्निर्

निर्द-

हति.

c.

निस्

praef.

वि

id.

A.

3.

52.:

जगद्

विनिर्दहेत्

(

अ-

स्त्रम्

).

c.

परि

id.

BH.

1.

30.:

त्वक्चै

ऽव

परिदह्यते.

c.

प्र

id.

MAH.

1.

8362.:

प्रदहन्

खाण्डवन्

दावम्

1.

2120.:

पावकस्

त्वाम्

प्रदहिष्यति

R.

Schl.

II.

94.

15.:

मां

शोकः

प्रधक्ष्यति.

c.

प्र

praef.

सम्

id.

MAH.

1.

5796.:

नस्

तत्र

हुताशः

सम्प्रधक्ष्यति.

c.

वि

विदग्ध

doctus,

eruditus,

aptus,

habilis.

UR.

11.

12.

BHAR.

1.

52.

97.

c.

सम्

comburere.

BHAR.

2.

32.:

सन्दह्यतां

वह्निना.

--

CAUS.

comburendum

curare.

MAH.

1.

4954.:

घृतावसिक्तं

राजानं

समदाहयन्.

2.

दह्

4.

P.

ardere,

flagrare.

N.

14.

1.:

ददर्श

दावन्

द-

ह्यन्तम्

SA.

5.

3.:

अङ्गानिचै

ऽव

सावित्रि

हृद-

यन्

दह्यती

ऽवच

MAH.

1.

2061.:

दह्यन्त्य्

अङ्गानि

मे.

c.

परि

praef.

सम्

i.

q.

simpl.

MAH.

3.

10067.:

गात्रम्

मे

सम्परिदह्यती

ऽव.

c.

प्र

id.

MAH.

3.

2394.:

वृक्षस्य

प्रदह्यतः.

Lanman English

√dah

(

dáhati,

-te

dadā́ha,

dehé

ádhākṣīt

dhakṣyáti

dagdhá

dágdhum

dagdhvā́

-dáhya

dahyáte

).

—1.

burn

with

fire

burn

—2.

pass.:

be

burned

be

pained

or

tortured

—3.

dagdha,

see

s.

v.

[

for

*dhagh:

cf.

Goth.

dags,

AS.

dœg,

Eng.

day,

Old

High

Ger.

tak,

‘day.’

]

+

ā,

in

ādahana.

+

vi,

injure

by

burning,

84^17.

+

sam,

consume.

Kridanta Forms Sanskrit

दह्

(

द॒हँ꣡

भस्मीकरणे

-

भ्वादिः

-

अनिट्

)

ल्युट् →

दहनम्

अनीयर् →

दहनीयः

-

दहनीया

ण्वुल् →

दाहकः

-

दाहिका

तुमुँन् →

दग्धुम्

तव्य →

दग्धव्यः

-

दग्धव्या

तृच् →

दग्धा

-

दग्ध्री

क्त्वा →

दग्ध्वा

ल्यप् →

प्रदह्य

क्तवतुँ →

दग्धवान्

-

दग्धवती

क्त →

दग्धः

-

दग्धा

शतृँ →

दहन्

-

दहन्ती

Dhatu Pata (Krishnacharya) Sanskrit

धातुः →

दह्

मूलधातुः →

दह

धात्वर्थः →

भस्मीकरणे

गणः →

भ्वादिः

कर्मकत्वं →

सकर्मकः

इट्त्वं →

अनिट्

उपग्रहः →

परस्मैपदी

रूपम् →

दहति

Wordnet Sanskrit

Synonyms

दह्

(Verb)

आतपादीनां

कारणेन

वनस्पत्यादीनां

शुष्कीभवनानुकूलः

व्यापारः।

"जलस्य

अभावात्

सम्पूर्णं

सस्यम्

अदहत्।"

Synonyms

भ्रस्ज्,

निष्टप्,

परिभ्रस्ज्,

प्रतप्,

दह्

(Verb)

औष्ण्येन

पाकानुकूलः

व्यापारः।

"बीजरुहः

अभ्राक्षीत्।"

Synonyms

दह्,

ज्वलय,

दीपय,

उपतापय,

सन्धुक्षय,

संधुक्षय,

समिन्ध्

(Verb)

भस्मीकरणानुकूलः

व्यापारः।

"शत्रुत्वात्

मङ्गलः

प्रतिनिवेशिनः

गृहम्

अदहत्।"

Synonyms

अभिज्वल्,

प्रज्वल्,

संप्रज्वल्,

सम्प्रज्वल्,

अभिप्रज्वल्,

ज्वल्,

प्रदीप्,

दह्

(Verb)

अपरिसमाप्तदहनानुकूलः

व्यापारः।

"चुल्ल्याम्

अग्निः

अभिज्वलति।"

Synonyms

दह्,

ज्वल्,

तप्,

दीप्,

प्लुष्

(Verb)

अग्निसम्पर्कात्

अङ्गपीडनानुकूलः

व्यापारः।

"पाकं

पचन्ती

स्नुषा

अदहत्।"

Synonyms

दह्

(Verb)

अग्निसम्पर्कात्

ज्वलनजन्यः

नाशानुकूलः

व्यापारः।

"एतद्

पुस्तकस्य

कानिचन्

पृष्ठानि

अग्नौ

अदहन्"

Synonyms

दह्,

प्लुष्

(Verb)

मरीचिकादीनां

कटुपदार्थानां

सेवनेन

शरीरान्तर्गतः

दाहानुकूलः

व्यापारः।

"कटोः

भक्षणेन

मम

जिह्वा

दहति।"

Capeller German

दह्

द॑हति

(

°ते

)

brennen,

verbrennen

verzehren,

vernichten,

quälen.

Pass.

दह्यते

(

°ति

)

dass.

Intrans.

o.

pass.—

p.p.

दग्ध॑

verbrannt,

verdorrt,

verzehrt,

geplagt,

elend,

nichtsnutzig.

Caus.

दा

=

=हयति

brennen,

verbrennen

(

lassen

).

Des.

दिधक्षति,

°ते

verbrennen

o.

vernichten

wollen.

Intens.

दन्दहीति,

दन्दग्धि

vollständig

verbrennen

(

trans.

)

दन्दह्यते

dass.

trans.

u.

intrans.

अति

heftig

brennen,

ausdörren.

अनु

ganz

o.

hinterher

verbrennen.

वि

niederbrennen.

निस्

ausbrennen,

verbrennen,

verzehren.

प्र

verbrennen,

vernichten.

वि

ausbrennen,

verderben.

सम्

(

zusammen

)

verbrennen,

vernichten.

Grassman German

√dah

[

dazu

lit.

deg-ti,

althochd.

tāht,

goth.

dag-s,

vgl.

áhan

],

verbrennen

[

A.

],

durch

Feuer

verzehren

[

A.

],

oft

bildlich,

was

aus

den

Objecten

ersichtlich

ist.

Mit

ánu

1〉

aufbrennen,

ganz

verbrennen

[

A.

]

2〉

aufbrennen,

entbrennen,

intransitiv.

ápa,

hinwegbrennen,

durch

Glut

vertreiben

[

A.

].

abhí,

anbrennen

[

A.

].

áva,

herabbrennen,

durch

Glut

herabtreiben

[

A.

]

von

[

Ab.

].

ní,

niederbrennen

[

A.

].

nís,

ganz

verbrennen,

vernichten

[

A.

].

prá,

verbrennen,

vernichten

[

A.

].

práti,

entgegenbrennen,

mit

Glut

entgegengehen

[

A.

].

ví,

durch

Brennen

beschädigen

[

A.

].

sám,

zusammenbrennen,

verbrennen,

vernichten

[

A.

].

Stamm

dáha

(

betont

nur

{300,

15}

):

-āmisám:

drúhas

{133,

1}.

-anti

ánu

1〉

tád

(

kṛ́pīṭam

)

{854,

8}.

nís:

hṛ́dayam

{860,

9}

(

akṣā́sas

).

-āti

[

C.

]

ní:

védas

{99,

1}.

-as

[

C.

]

ví:

mā́

enam

{842,

1}

(

agne

).

-a

aśásas

{300,

15}

yás

asmadhrúk

(

tám

)

{669,

7}

rákṣas

{944,

7}.

ánu

1〉

sahámūrān

{913,

19}.

ápa:

árātīs

{517,

7}.

ní:

māyínas,

rakṣásas

{643,

14}.

nís

(

erg.

amítrān

)

{929,

12}

(

hṛtsú

śókais

).

práti:

ríṣatas

{12,

5}

rī́ṣatas

{531,

13}

rakṣásas

{79,

6}

{913,

23}

mithunā́

yātudhā́nā

{913,

24}.

sám:

víśvam

atríṇam

{36,

14}.

_{36,

20}.

-atāt

[

2.

s.

Iv.

]

práti:

árātīs

{252,

1}.

-antu

práti:

agháśaṃsam

{913,

20}.

Imperf.

ádaha:

-as

járūtham

{517,

7}.

sam:

yám

{842,

13}.

-at

dásyūn

{324,

3}.

adaha:

-as

sámanam

{895,

11}.

áva:

divás

ā́

dásyum

{33,

7}.

-at

nís:

járūtham

{906,

3}.

3.

s.

Aor.

adhāk:

-k

ā́yudham

{206,

4}.

Conj.

Aor.

dhāk,

dhak:

-āk

mā́

mā́m

{158,

4}

(

édhas

).

-ákṣi

prá:

rakṣásas

{76,

3}.

-akṣi

tám

(

yás

nas

árātim

cakré

)

{300,

4}

(

nīcá

).

ánu

2〉

agne

{192,

10}

(

Saṃhita:

dakṣi

).

ní:

rákṣas

{459,

10}.

Part.

dáhat:

-an

tṛ́ṇā

{263,

6}

rákṣāṃsi

{663,

26}.

-antas

sam:

avratā́n

{785,

5}.

Part.

Fut.

dhakṣyát:

-án

vi:

tvā

(

den

Todten

)

{842,

7}.

[

Page587

]

Part.

Aor.

dhákṣat:

-at

[

N.

s.

m.

]

dā́ru

{444,

4}.

-atas

[

G.

]

śárdhāṃsi

ajárāṇi

{917,

7}

(

agnés

).

dákṣat

[

dass.,

Pada:

dhákṣat

]:

-at

[

dass.

]

2〉

víśvam

tātṛṣāṇám

oṣati

{130,

8}.

abhí:

urvī́m

{195,

7}.

Part.

III.

dágdhṛ:

-ā‿ási

1〉

vánā

{363,

4}.

Burnouf French

*दह्

दह्।

{@I.@}

दहामि

1

p.

ददाह

f1.

दग्धास्मि

f2.

धक्ष्यामि

et

qqf.

दहिष्यामि

a1.

अधाक्षम्

ou

अधाक्षिषम्

a2.

vd.

3p.

sg.

धक्

pp.

दग्ध।

Brûler:

नैनं

दहति

पावकस्

le

feu

ne

le

brûle

pas.

Consumer,

livrer

au

feu:

गृध्रम्

दग्ध्वा

ayant

brûlé

le

vautour

देहं

दग्धुम्

brûler

un

cadavre.

Au

fig.

détruire:

क्रुध्यन्

कुलं

धक्ष्यति

विप्रवह्निस्

le

feu

de

la

colère

du

brâhmane

consumera

la

famille

ज्ञानाग्निना

पापम्

सर्वं

दहति

par

le

feu

de

la

science

il

efface

tout

péché.

Au

ps.

être

consumé:

शोकेन

par

la

douleur

être

brûlant:

मन्युना

de

colère.

{@II.@}

दह्यांइ

4

etc.

Brûler

neuter

être

en

feu:

ददर्श

दावं

दह्यन्तम्

il

vit

un

feu

allumé.

Au

fig.

être

consumé:

शोकेन

de

douleur

s'affliger

se

tourmenter.

Qqf.

act.

brûler,

consumer.

Gr.

δαίω

lith.

degù

irland.

daghaim.

Stchoupak French

दह्-

दहति

(

-ते

)

{%dahyati

dehe

adīdahat

adhākṣīt

%}

अधक्षत्

(

-क्षुः

)

धक्ष्यति

-ते

दहिष्यति

(

धक्ष्येत्

अधक्ष्यम्

)

दह्यते

(

-ति

)

दाहयति

दन्दहीति

-ह्यते

दिधक्षति

{%-te

dagdha-

dagdhum

dagdhvā

°dahya

%}

--

brûler,

calciner,

griller,

consumer,

incendier

fig.

torturer,

affliger,

détruire

caus.

id.

et

faire

brûler

int.

brûler

d'un

éclat

violent,

consumer

entièrement,

détruire

par

le

feu.