दीप्ति (dIpti)

दीप्ति

Feminine.

(

-प्तिः

)

1.

Light,

lustre,

splendour.

2.

Beauty.

3.

The

swift

flight

of

an

arrow.

4.

A

property

of

women,

extreme

loveliness,

brilliant

beauty.

5.

Lac.

5.

Bell

metal.

Etymology

दीप्

to

shine,

affix

भावे

क्तिन्

।

दी॑प्ति

feminine

flame,

brilliancy,

brightness

(

possessive

°मन्त्†

)

lustre,

beauty.

दीप्ति

(

प्तिः

)

2.

Feminine.

Light

beauty

lac.

दीप्ति

-

dIpti

-

Feminine

-

lustre

भा

-

bhA

-

Feminine

-

lustre

शोभा

-

zobhA

-

Feminine

-

lustre

प्रकाश

-

prakAza

-

Masculine

-

lustre

स्वर्

-

svar

-

adverb

-

lustre

द्युति

-

dyuti

-

Feminine

-

lustre

श्री

-

zrI

-

Feminine

-

lustre

विभा

-

vibhA

-

Feminine

-

lustre

अमति

-

amati

-

Feminine

-

lustre

कासू

-

kAsU

-

Feminine

-

lustre

कीर्ति

-

kIrti

-

Feminine

-

lustre

छटा

-

chaTA

-

Feminine

-

lustre

प्रदीप्ति

-

pradIpti

-

Feminine

-

lustre

भ्राजि

-

bhrAji

-

Feminine

-

lustre

मणिमाला

-

maNimAlA

-

Feminine

-

lustre

लक्ष्मी

-

lakSmI

-

Feminine

-

lustre

लवणा

-

lavaNA

-

Feminine

-

lustre

रुचा

-

rucA

-

Feminine

-

lustre

रुचि

-

ruci

-

Feminine

-

lustre

विभासा

-

vibhAsA

-

Feminine

-

lustre

दीप्ति

-

dIpti

-

Feminine

-

radiance

कान्ति

-

kAnti

-

Feminine

-

radiance

प्रभा

-

prabhA

-

Feminine

-

radiance

उज्ज्वलता

-

ujjvalatA

-

Feminine

-

radiance

कमा

-

kamA

-

Feminine

-

radiance

बृहद्द्युति

-

bRhaddyuti

-

Feminine

-

radiance

भ्राजिष्णुता

-

bhrAjiSNutA

-

Feminine

-

radiance

वसु

-

vasu

-

Feminine

-

radiance

विभ्राष्टि

-

vibhrASTi

-

Feminine

-

radiance

श्री

-

zrI

-

Feminine

-

radiance

भर्ग

-

bharga

-

Masculine

-

radiance

उद्भास

-

udbhAsa

-

Masculine

-

radiance

घर्मरश्मि

-

gharmarazmi

-

Masculine

-

radiance

प्रद्योत

-

pradyota

-

Masculine

-

radiance

विकाश

-

vikAza

-

Masculine

-

radiance

धामन्

-

dhAman

-

Neuter

-

radiance

ज्वलित

-

jvalita

-

Neuter

-

radiance

औज्ज्वल्य

-

aujjvalya

-

Neuter

-

radiance

तेजस्

-

tejas

-

Neuter

-

radiance

किरणस्फुरण

-

kiraNasphuraNa

-

Neuter

-

radiance

दीप्ति

-

dIpti

-

Feminine

-

lustre

भा

-

bhA

-

Feminine

-

lustre

शोभा

-

zobhA

-

Feminine

-

lustre

प्रकाश

-

prakAza

-

Masculine

-

lustre

कामतः

-

kAmataH

-

adverb

-

outoflust

कामात्मता

-

kAmAtmatA

-

Feminine

-

lust

मदा

-

madA

-

Feminine

-

lust

प्रमद्

-

pramad

-

Feminine

-

lust

लोलुपा

-

lolupA

-

Feminine

+

loc.

-

lust

मद

-

mada

-

Masculine

-

lust

कन्दर्प

-

kandarpa

-

Masculine

-

lust

कामाग्नि

-

kAmAgni

-

Masculine

-

lust

कामानल

-

kAmAnala

-

Masculine

-

lust

कैशिक

-

kaizika

-

Masculine

-

lust

विलास

-

vilAsa

-

Masculine

-

lust

शरीरज

-

zarIraja

-

Masculine

-

lust

रत

-

rata

-

Neuter

-

lust

लोलुपत्व

-

lolupatva

-

Neuter

-

lust

आमिष

-

AmiSa

-

Neuter

-

lust

अंसल

-

aMsala

-

Adjective

-

lusty

दीप्ति

-

dIpti

-

Feminine

-

lustre

दीप्ति

-

dIpti

-

Masculine

-

brightness

दीप्ति

-

dIpti

-

Feminine

-

splendour

दीप्ति

-

dIpti

-

Feminine

-

lac

दीप्ति

-

dIpti

-

Feminine

-

radiance

दीप्ति

-

dIpti

-

Feminine

-

light

दीप्ति

-

dIpti

-

Feminine

-

beauty

दीप्ति

-

dIpti

-

Feminine

-

brass

दीप्ति

-

dIpti

-

Feminine

-

flash-like

flight

of

an

arrow

दीप्ति

Feminine.

(

-प्तिः

)

1

Light,

lustre,

splendour.

2

Beauty.

3

The

swift

flight

of

an

arrow.

4

A

property

of

women,

extreme

loveliness,

brilliant

beauty.

5

Lac.

6

Bell

metal.

Etymology

दीप

to

shine,

affix

क्तिन्.

दीप्तिः

[

dīptiḥ

],

Feminine.

[

दीप्-भावे-क्तिन्

]

Brightness,

splendour,

brilliance,

lustre.

Brilliancy

of

beauty,

extreme

loveliness

(

for

the

difference

between

दीप्ति

and

कान्ति

see

under

कान्ति

).

Lac.

Brass.

The

flash-like

flight

of

an

arrow.

दीप्तिः

f.

[

दीप्-भावे-क्तिन्

]

1

Brightness,

splendour,

brilliance,

lustre.

2

Brilliancy

of

beauty,

extreme

loveliness

(

for

the

difference

between

दीप्ति

and

कांति

see

under

कांति

).

3

Lac.

4

Brass.

5

The

flash-like

flight

of

an

arrow.

दी॑प्ति

feminine.

brightness,

light,

splendour,

beauty,

śatapatha-brāhmaṇa

manu-smṛti

(

confer, compare.

गृह-

)

et cetera.

the

flash-like

flight

of

an

arrow,

Lexicographers, esp. such as amarasiṃha, halāyudha, hemacandra, &c.

lac,

Lexicographers, esp. such as amarasiṃha, halāyudha, hemacandra, &c.

brass,

Lexicographers, esp. such as amarasiṃha, halāyudha, hemacandra, &c.

दी॑प्ति

masculine gender.

nalopākhyāna

of

one

of

the

Viśve

Devās.

दीप्ति,

इस्,

f.

brightness,

brilliancy,

splendor,

light,

glow,

lustre

clearness,

brilliancy

of

beauty

(

in

a

woman

),

extreme

loveliness

the

flash-like

flight

of

an

arrow

lac

brass,

bell-metal

(

इस्

),

m.

(

?

),

N.

of

one

of

the

Viśve-Devās.

—दीप्ति-कर,

अस्,

आ

or

ई,

अम्,

irradiating,

illuminating.

—दीप्ति-मत्,

आन्,

अती,

अत्,

having

brightness,

splendid,

brilliant,

lustrous,

radiant,

shining,

blazing,

flaming

(

आन्

),

m.,

N.

of

a

son

of

Kṛṣṇa.

दीप्ति

dī́p-ti,

Feminine.

radiance

brilliance,

grace

🞄N.

of

a

god

(

one

of

the

Viśvedevās

).

दीप्ति

दीप्

+

ति,

Feminine.

Splendour,

Rām.

1,

7,

18.

--

Compound

गृह-,

Feminine.

being

the

splendour

of

the

house,

Man.

9,

26.

दीप्तिः

स्त्रीलिङ्गम्

-

दीप्

+

क्तिन्

"उजाला,

चमक,

प्रभा,

आभा"

दीप्तिः

स्त्रीलिङ्गम्

-

दीप्

+

क्तिन्

"सौंदर्य

की

उज्ज्वलता,

अत्यन्त

मनोरमता"

दीप्तिः

स्त्रीलिङ्गम्

-

दीप्

+

क्तिन्

लाख

दीप्तिः

स्त्रीलिङ्गम्

-

दीप्

+

क्तिन्

पीतल

दीप्ति

पदविभागः

स्त्रीलिङ्गः

कन्नडार्थः

ಪ್ರಕಾಶ

/ಬೆಳಕು

निष्पत्तिः

दिपी

(

दीप्तौ

)

-

"क्तिन्"

(

३-३-९४

)

प्रयोगाः

"त्वां

धूरियं

योग्यतयाधिरूढा

दीप्त्या

दिनश्रीरिव

तिग्मरश्मिम्"

उल्लेखाः

किरा०

३-५०

दीप्ति

पदविभागः

स्त्रीलिङ्गः

कन्नडार्थः

ವೃದ್ಧಿ

ಹೊಂದಿದ

ಹೆಂಗಸರ

ಲಾವಣ್ಯ

/ಮನ್ಮಥೋನ್ಮೇಷದಿಂದ

ವಿಸ್ತಾರಗೊಂಡ

ಸ್ತ್ರೀಯರ

ದೇಹಕಾಂತಿ

विस्तारः

"कान्तिरेवातिविस्तीर्णा

दीप्तिरित्यभिधीयते"

-

सा०

द०

दीप्ति

पदविभागः

स्त्रीलिङ्गः

कन्नडार्थः

ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿ

/ಪ್ರಕಾಶವಾಗುವುದು

/ಪ್ರಕಟವಾಗುವುದು

दीप्ति

पदविभागः

स्त्रीलिङ्गः

कन्नडार्थः

ಅರಗು

दीप्ति

पदविभागः

स्त्रीलिङ्गः

कन्नडार्थः

ಕಂಚು

dIpti

{%

f.

%}

1.

Brightness,

splendour,

lustre

2.

brilliancy

of

beauty,

extreme

loveliness

(

for

the

difference

between

दीप्ति

and

कांति,

See

under

कांति

)

3.

lac

4.

brass.

३,

अग्नि,

अनल,

आज्यभुक्,

आज्याश,

उषर्बुध,

काल,

कृशानु,

कृष्णवर्त्मन्,

क्रम,

गुण,

गुप्ति,

जगत्,

ज्योति,

ज्वलन,

ज्वाल,

तपन,

तृतीय,

त्रय,

त्रिकटु,

त्रिकाल,

त्रिगत,

त्रिगुण,

त्रिजगत्,

त्रिनेत्र,

त्रिपदी,

त्रैत,

दह,

दहन,

दीप्ति,

द्युति,

धाम,

नेत्र,

पद,

पावक,

पुं,

पुर,

पुरुष,

पुष्कर,

ब्रह्मन्,

भुवन,

रत्न,

राम,

रुद्राक्ष,

रोहित,

लोक,

लोचन,

वचन,

वह्नि,

विक्रम,

विष्णु,

विष्णुक्रम,

वृत्त,

वैश्वानर,

शक्ति,

शिखा,

शिखिन्,

शिवनेत्र,

शूल,

सप्तार्चि,

सहोदर,

हरनयन,

हरनेत्र,

हव्यभुक्,

हव्यवाहन,

हव्याश,

हुतभुज्,

हुतवह,

हुताश,

हुताशन,

होतृ

दीप्ति

f.

(

r.

दीप्

s.

ति

)

lux,

splendor.

ज्योतिष्

पु

ज्योतिष्,

दीप्ति,

दृष्टि,

सुतारा

दीप्तौ

दृष्टौ

सुतारासु

ज्योतिःशब्दोऽभिधीयते

॥

४७

॥

verse

2.1.1.47

page

0011

रुचि

स्त्री

रुचि,

दीप्ति,

स्वेच्छा

स्पष्टप्राज्ञौ

मतौ

व्यक्तौ

दीप्तिः

स्वेच्छा

तथा

रुचिः

।

verse

3.1.1.24

page

0015

ओजस्

क्ली

ओजस्,

बल,

दीप्ति

नित्यं

स्वं

च

निजं

प्रोक्तं

बलदीप्तिस्तथौजसी

॥

२५

॥

verse

3.1.1.25

page

0015

दीप्ति

explained

as

स्फूर्ति

or

throbbing

in

utterance.

Out

of

the

seven

svaras

or

yamas

क्रुष्ट,

प्रथम,

द्वितीय,

तृतीय,

चतुर्थ,

मन्द्र

and

अतिस्वार्य,

the

throbbing

(

दीप्ति

)

of

the

latter

and

latter

tone

leads

to

the

per-

ception

of

the

former

and

former

one:

cf.

तेषां

दीप्तिजोपलब्धि:

T.

Pr.

XXIII.

15.

Synonyms

शोभा,

सौन्दर्यम्,

कान्तिः,

दीप्तिः,

रमणीयता,

छवि,

छटा,

सौन्दर्य,

सौंदर्य,

कांति,

कान्ति,

दीप्ति,

रमणीयता,

बहार,

सुन्दरता,

इन्दिरा

(Noun)

शोभनस्य

अवस्था

भावो

वा।

"सूर्यास्तकाले

आकाशस्य

शोभा

वर्धते।"

தீ3ப்தி

:

பளபளப்பு,

ஒளி,

அரக்கு,

பித்தளை.

Dīpti,

a

Viśvadeva.

§

749

(

Ānuśāsanik.

):

XIII,

91,

4359

(

enumeration

).

दीप्ति

/

DĪPTI.

A

Viśvadeva.

(

M.B.

anuśāsana

parva,

Chapter

91,

Verse

34

).

दीप्ति

स्त्री।

प्रभा

समानार्थकाः

प्रभा,

रुच्,

रुचि,

त्विष्,

भा,

भास्,

छवि,

द्युति,

दीप्ति,

रोचिस्,

शोचिस्,

वर्च,

महस्,

ओजस्,

तेजस्

1।3।34।1।9

स्युः

प्रभारुग्रुचिस्त्विड्भाभाश्छविद्युतिदीप्तयः।

रोचिः

शोचिरुभे

क्लीबे

प्रकाशो

द्योत

आतपः॥

वैशिष्ट्य

==>

सूर्यः

==>

तडित्,

किरणः,

आतपः,

ज्योत्स्ना

पदार्थ-विभागः

,

द्रव्यम्,

तेजः

दीप्तिः,

स्त्रीलिङ्गम्

(

दीप

+

क्तिन्

।

)

दीपनम्

।

तत्-पर्य्यायः

।

प्रभा

२

रुक्

३

रुचिः

४

त्विट्

५

भा

६भाः

७

छविः

८

द्युतिः

९

रोचिः

१०

शोचिः११

।

इत्यमरः

।

१

।

४

।

३४

॥

बाणवेगस्य

तीव्रता

।स्त्रिया

अयत्नजगुणः

।

इति

हेमचन्द्रः

।

२

।

१३

॥

“कान्तिरेव

वयोभोगदेशकालगुणादिभिः

।उद्दीपितातिविस्तारं

प्राप्ता

चेद्दीप्तिरुच्यते

॥

”इत्युज्ज्वलनीलमणिः

॥

(

यथा,

साहित्यदर्पणे

।

३

।

१३१

।“कान्तिरेवातिविस्तीर्णा

दीप्तिरित्यभिधीयते

॥

”

)लाक्षा

।

कांस्यम्

।

इति

राजनिर्घण्टः

॥

दीप्ति

स्त्री

दीप--भावे

क्तिन्

।

१

त्विषि

प्रभायाम्

“एवं

दीप्त्यायोजनं

भाति

सन्ध्या”

वृ०

सं०३१

अ०

२

अभिव्यक्तौ

चज्ञानाभिव्यक्तिरूपदीप्तेः

कारणानि

पात०

सू०

भाष्ययोरु-क्तानि

यथा“योगाङ्गानुष्ठानदशुद्धिक्षये

ज्ञानदीप्तिराविवेकख्यातेः”

सू०“योगाङ्गान्यष्टावभिधायिष्यमाणोनि

तेषामनुष्ठानात्

पञ्चपर्वणो

विषयस्याशुद्धिरूपस्य

क्षयोनाशस्तत्क्षये

सम्यग्ज्ञान-स्याभिव्यक्तिर्यथा

यथा

च

साधनान्यनुष्ठीयन्ते

तथा

तथातनुत्वमशुद्धिरापद्यते

यथा

यथा

च

क्षीयते

तथा

तथा

च-क्षयक्रमानुरोधिनी

ज्ञानस्यापि

दीप्तिर्विवर्द्धते

सा

खल्वेषा

पिवृद्धिः

प्रकर्षमनुभवति

आ

विवेकख्यातेरा

गुण-पुरुषस्वरूपविज्ञानादित्यर्थः

।

योगाङ्गानुष्ठानमशुद्धेर्वि-योगकारणं

यथा

परशुः

छेद्यस्य,

विवेकख्यातेस्तु

प्राप्ति-कारणं

यथा

धर्मः

सुखस्य,

नान्यकारणम्

।

कति

चैतानिकारणानि

शास्त्रे

भवन्ति

नवैवेत्याह

तद्

यथा“उत्पत्तिस्थित्यभिव्यक्तिविकारप्रत्ययाप्तयः

।

वियोगान्य-त्वधृतयः

कारणं

नवधा

स्मृतम्”

इति

।

तत्रोत्पत्ति-कारणं

मनोभवति

ज्ञानस्य

स्थितिकारणं

मनसः

पुरु-षार्थता

शरोरस्येवाहार

इति

अभिव्यक्तिकारणं

यथारूपस्यालोकस्तथा

रूपज्ञानम्

।

विकारकारणं

मनसोविषयान्तरम्

यथाग्निः

पाक्यस्थ,

प्रत्ययकारणं

धूमज्ञान-मग्निज्ञानस्य,

प्राप्तिकारणं

योगाङ्गानुष्ठानं

विवेकख्यातेःवियोगकारणं

तदेवाशुद्धेः

अन्यत्वकारणं,

यथा

सुवर्ण-कारः

सुवर्णस्य,

एवमेकस्य

प्रत्ययस्याविद्यामूढत्वे

द्वेषो,

दुःखत्वे

रागः,

सुखत्वे

तत्त्वज्ञानं

माध्यस्थ्ये,

धृति-कारणं

शरीरमिन्द्रियाणां,

तानि

च

तस्य

महाभूतानिशरीराणां

तानि

च

परस्परं

सर्वेषाम्

।

तैर्य्यग्यौनमा-नुषदैवतानि

च

परस्परार्थत्वादित्येवं

नव

कारणानितानि

च

यथासम्भवं

पदार्थान्तरेष्वपि

योज्यानि”

भा०स्त्रीणां

यौवने

अयत्नसाध्ये

गुणभेदरूपे

३

सत्वजेऽलङ्कारेच

“यौवने

सत्वजास्तासामष्टाविंशतिसंख्यकाः

।

अल-ङ्कारास्तत्र

भावहावहेलास्त्रयोऽङ्गजाः

।

शोभा

कान्तिश्चदीप्तिश्च

माधुर्यञ्च

प्रगल्भता”

इत्युपक्रमे

“रूपयौवमलालित्यभोगाद्यैरङ्गभूषणम्

।

शोभा

प्रोक्ता,

सैव

का-न्तिर्मन्मथाप्यायिता

दुतिः

।

कान्तिरेवातिविस्तीर्णादीप्तिरित्यभिधीयते”

सा०

द०

लक्षयित्वा

उदाजहार

यथा“तारुण्यस्य

विलासः

समधिकलावण्यसम्पदोहासः

।धरणितलस्याभरणं

युवजनमनसोवशीकरणम्”

।

दीप-कर्त्तरि

संज्ञायां

क्तिच्

।

४

लाक्षायां

५

कांस्ये

चराजनि०

।

विश्वदेवभेदे

पुंलिङ्गम्

“उष्णीनाभो

नभोदश्च

वि-श्वायुर्दीप्तिरेव

च”

भा०

अनु०

९१

अ०

विश्वदेवोक्तौ

।

दी॑प्ति

Feminine.

Flamme,

Glanz,

Anmut.

दीप्ति

दीप्ति

feminine

éclat

du

feu

lumière,

splendeur.

Au

fig.

beauté

éclatante.

Mouvement

rapide

d'une

flèche.

दीप्तिमत्

a.

(

sfx.

मत्

)

éclatant,

resplendissant.

दीप्ति-

Feminine.

lumière,

lueur,

éclat,

splendeur

-मन्त्-

a.

revêtu

d'éclat,

brillant

Masculine.

fils

de

Kṛṣṇa.