Try संस्कृतवाहिनी (A word everyday) | YouTube Channel

दृष्टि (dRSTi)

 
Shabda Sagara English

दृष्टि

Feminine.

(

-ष्टिः

)

1.

The

eye.

2.

Sight,

seeing.

3.

Knowledge,

wisdom.

4.

The

sight

of

the

eye,

the

pupil.

5.

Aspect,

(

of

the

stars.

)

Etymology

दृश्

to

see,

affix

भावे

क्तिन्.

Capeller Eng English

दृ॑ष्टि

feminine

seeing,

looking

at

(

genetive

)

viewing,

beholding

(

literally

&

figuratively

)

sense

or

power

of

sight

look,

glance

eye.

Yates English

दृष्टि

(

ष्टिः

)

2.

Feminine.

The

eye,

sight,

wis-

dom,

the

pupil

of

the

eye

as-

pect

of

the

stars.

Spoken Sanskrit English

दृष्टि

-

dRSTi

-

Feminine

-

eyesight

निमीलन

-

nimIlana

-

Neuter

-

shuttingtheeyes

चक्षन्

-

cakSan

-

Neuter

-

eyes

निगृह्णीते

{

निग्रह्

}

-

nigRhNIte

{

nigrah

}

-

verb

-

close

[

as

the

eyes

]

निगृह्णाति

{

निग्रह्

}

-

nigRhNAti

{

nigrah

}

-

verb

-

close

[

as

the

eyes

]

द्विनयनी

-

dvinayanI

-

Feminine

-

two

eyes

नयनदृष्टि

-

nayanadRSTi

-

Feminine

-

eyesight

अक्षन्वत्

-

akSanvat

-

Adjective

-

having

eyes

नयनवत्

-

nayanavat

-

Adjective

-

having

eyes

सचक्षुष

-

sacakSuSa

-

Adjective

-

having

eyes

साक्ष

-

sAkSa

-

Adjective

-

having

eyes

महेशनेत्र

-

mahezanetra

-

Neuter

-

ziva's

eyes

लोकचाक्षुस्

-

lokacAkSus

-

Neuter

-

eyes

of

men

लोकलोचन

-

lokalocana

-

Neuter

-

eyes

of

men

अलोचन

-

alocana

-

Adjective

-

without

eyes

साक्षात्

-

sAkSAt

-

Indeclinable

-

with

the

eyes

वह्निनेत्र

-

vahninetra

-

Masculine

-

having

3

eyes

उन्मीलति

{

उन्मील्

}

-

unmIlati

{

unmIl

}

-

verb

-

open

the

eyes

उन्मिषति

{

उन्मिष्

}

-

unmiSati

{

unmiS

}

-

verb

-

open

the

eyes

निमीलति

{

निमील्

}

-

nimIlati

{

nimIl

}

-

verb

-

shut

the

eyes

दृष्टि

-

dRSTi

-

Feminine

-

attitude

अभिवृत्ति

-

abhivRtti

-

Masculine

-

attitude

संस्थिति

-

saMsthiti

-

Feminine

-

attitude

भूमि

-

bhUmi

-

Feminine

-

attitude

सन्धारणा

-

sandhAraNA

-

Feminine

-

attitude

भाव

-

bhAva

-

Masculine

-

attitude

[

mental

]

विन्यास

-

vinyAsa

-

Masculine

-

attitude

धी

-

dhI

-

Feminine

-

mental

attitude

प्रज्ञा

-

prajJA

-

Feminine

-

mental

attitude

बुद्धि

-

buddhi

-

Feminine

-

mental

attitude

द्युति

-

dyuti

-

Feminine

-

threatening

attitude

समपद

-

samapada

-

Masculine

-

attitude

in

shooting

स्थानक

-

sthAnaka

-

Neuter

-

attitude

of

the

body

कच्छप

-

kacchapa

-

Masculine

-

attitude

in

wrestling

स्वार्थसाधकता

-

svArthasAdhakatA

-

Feminine

-

self-centered

attitude

योगावाप

-

yogAvApa

-

Masculine

-

first

attitude

of

an

archer

आङ्गिक

-

AGgika

-

Adjective

-

expressed

by

bodily

attitude

मौनमुद्रा

-

maunamudrA

-

Feminine

-

mudrA

or

attitude

of

silence

विकट

-

vikaTa

-

Neuter

-

peculiar

attitude

in

sitting

नन्द्यावर्त

-

nandyAvarta

-

Masculine

-

particular

attitude

in

dancing

वर्धमान

-

vardhamAna

-

Masculine

-

particular

attitude

in

dancing

वेष्टन

-

veSTana

-

Neuter

-

particular

attitude

in

dancing

बाहुपाश

-

bAhupAza

-

Masculine

-

particular

attitude

in

fighting

विशाख

-

vizAkha

-

Masculine

-

particular

attitude

in

shooting

आलीढ

-

AlIDha

-

Neuter

-

particular

attitude

in

shooting

प्रत्यालीढ

-

pratyAlIDha

-

Neuter

-

particular

attitude

in

shooting

वैहायस

-

vaihAyasa

-

Neuter

-

particular

attitude

in

shooting

वैशाख

-

vaizAkha

-

Neuter

-

particular

attitude

in

shooting

विशाखल

-

vizAkhala

-

Neuter

-

particular

attitude

in

shooting

बाहुविघट्टण

-

bAhuvighaTTaNa

-

Neuter

-

particular

attitude

in

wrestling

बाहुविघट्टित

-

bAhuvighaTTita

-

Neuter

-

particular

attitude

in

wrestling

राधावेधिन्

-

rAdhAvedhin

-

Adjective

-

shooting

in

a

particular

attitude

प्रत्यालभते

{

प्रत्यालभ्

}

-

pratyAlabhate

{

pratyAlabh

}

-

verb

-

take

up

an

attitude

of

resistance

वेष्टित

-

veSTita

-

Neuter

-

one

of

the

gestures

or

attitudes

of

dancing

पदन्यास

-

padanyAsa

-

Masculine

-

position

of

the

feet

in

a

particular

attitude

आङ्गिक

-

AGgika

-

Adjective

-

expressed

by

bodily

action

or

attitude

or

gesture

ध्यानमुद्रा

-

dhyAnamudrA

-

Feminine

-

prescribed

attitude

in

which

to

meditate

on

a

deity

विधिलिङ्

-

vidhiliG

-

optative

mood

indicating

attitudes

of

the

speaker

such

as,

vidhi

(

duty

),

nimantraṇa

(

invitation

),

āmantraṇa

(

permission

),

adhīṣṭa

(

attend

honorary

office

),

sampraśna

(

courteous

enquiry

),

prārthana

(

prayer

)

and

others

[

gramm.

-

Sanskrit

]

विधिलिङ्

-

vidhiliG

-

potential

mood

-

indicating

attitudes

of

the

speaker

such

as,

vidhi

(

duty

),

nimantraṇa

(

invitation

),

āmantraṇa

(

permission

),

adhīṣṭa

(

attend

honorary

office

),

sampraśna

(

courteous

enquiry

),

prārthana

(

prayer

)

and

otherssampraśna

(

courteous

en

[

gramm.

-

Sanskrit

]

दृष्टि

-

dRSTi

-

Feminine

-

vision

दृष्टि

-

dRSTi

-

Feminine

-

attitude

दृष्टि

-

dRSTi

-

Feminine

-

eyesight

दृष्टि

-

dRSTi

-

Feminine

-

pupil

of

the

eye

दृष्टि

-

dRSTi

-

Feminine

-

beholding

दृष्टि

-

dRSTi

-

Feminine

-

wrong

view

दृष्टि

-

dRSTi

-

Feminine

-

intelligence

दृष्टि

-

dRSTi

-

Feminine

-

regard

दृष्टि

-

dRSTi

-

Feminine

-

consideration

दृष्टि

-

dRSTi

-

Feminine

-

look

दृष्टि

-

dRSTi

-

Feminine

-

point

of

view

दृष्टि

-

dRSTi

-

Feminine

-

system

दृष्टि

-

dRSTi

-

Feminine

-

doctrine

दृष्टि

-

dRSTi

-

Feminine

-

sight

दृष्टि

-

dRSTi

-

Feminine

-

mind's

eye

दृष्टि

-

dRSTi

-

Feminine

-

opinion

दृष्टि

-

dRSTi

-

Feminine

-

theory

दृष्टि

-

dRSTi

-

Feminine

-

eye

दृष्टि

-

dRSTi

-

Feminine

-

glance

दृष्टि

-

dRSTi

-

Feminine

-

notion

दृष्टि

-

dRSTi

-

Feminine

-

aspect

of

the

stars

दृष्टि

-

dRSTi

-

Feminine

-

wisdom

दृष्टि

-

dRSTi

-

Feminine

-

faculty

of

seeing

दृष्टि

-

dRSTi

-

Masculine

-

viewing

दृष्टि

-

dRSTi

-

Masculine

-

seeing

दृष्टि

-

dRSTi

-

Masculine

Feminine

-

view

नवा

दृष्टि

-

navA

dRSTi

-

Feminine

-

new

vision

स्फट-दृष्टि

-

sphaTa-dRSTi

-

Feminine

-

clear

vision

विहङ्गम-दृष्टि

-

vihaGgama-dRSTi

-

Feminine

-

bird's

eye

view

दृष्टि

-

dRSTi

-

Feminine

-

glance

समीक्षा

-

samIkSA

-

Feminine

-

glance

अवलोक

-

avaloka

-

Masculine

-

glance

कर्कराटु

-

karkarATu

-

Masculine

-

glance

दृष्टिनिपात

-

dRSTinipAta

-

Masculine

-

glance

दृष्टिप्रपात

-

dRSTiprapAta

-

Masculine

-

glance

दृष्टिबाण

-

dRSTibANa

-

Masculine

-

glance

लोचनापात

-

locanApAta

-

Masculine

-

glance

विलोचनपात

-

vilocanapAta

-

Masculine

-

glance

विलोक

-

viloka

-

Masculine

-

glance

काक्ष

-

kAkSa

-

Masculine

Neuter

-

glance

अवलोकन

-

avalokana

-

Neuter

-

glance

वीक्षण

-

vIkSaNa

-

Neuter

-

glance

अर्धवीक्षण

-

ardhavIkSaNa

-

Neuter

-

glance

ईषद्दर्शन

-

ISaddarzana

-

Neuter

-

glance

तिर्यक्प्रेक्षण

-

tiryakprekSaNa

-

Neuter

-

glance

प्रेक्षित

-

prekSita

-

Neuter

-

glance

विलोकित

-

vilokita

-

Neuter

-

glance

विप्रेक्षित

-

viprekSita

-

Neuter

-

glance

वीक्षित

-

vIkSita

-

Neuter

-

glance

दृष्टि

-

dRSTi

-

Feminine

-

eyesight

दृष्टि

-

dRSTi

-

Feminine

-

vision

दृष्टि

-

dRSTi

-

Feminine

-

attitude

दृष्टि

-

dRSTi

-

Feminine

-

eye

दृष्टि

-

dRSTi

-

Feminine

-

glance

दृष्टि

-

dRSTi

-

Feminine

-

notion

दृष्टि

-

dRSTi

-

Feminine

-

aspect

of

the

stars

दृष्टि

-

dRSTi

-

Feminine

-

wisdom

दृष्टि

-

dRSTi

-

Feminine

-

faculty

of

seeing

दृष्टि

-

dRSTi

-

Feminine

-

pupil

of

the

eye

दृष्टि

-

dRSTi

-

Feminine

-

beholding

दृष्टि

-

dRSTi

-

Feminine

-

wrong

view

दृष्टि

-

dRSTi

-

Feminine

-

intelligence

दृष्टि

-

dRSTi

-

Feminine

-

regard

दृष्टि

-

dRSTi

-

Feminine

-

consideration

दृष्टि

-

dRSTi

-

Feminine

-

look

दृष्टि

-

dRSTi

-

Feminine

-

point

of

view

दृष्टि

-

dRSTi

-

Feminine

-

system

दृष्टि

-

dRSTi

-

Feminine

-

doctrine

दृष्टि

-

dRSTi

-

Feminine

-

sight

दृष्टि

-

dRSTi

-

Feminine

-

mind's

eye

दृष्टि

-

dRSTi

-

Feminine

-

opinion

दृष्टि

-

dRSTi

-

Feminine

-

theory

दृष्टि

-

dRSTi

-

Masculine

-

seeing

दृष्टि

-

dRSTi

-

Masculine

-

viewing

दृष्टि

-

dRSTi

-

Masculine

Feminine

-

view

नवा

दृष्टि

-

navA

dRSTi

-

Feminine

-

new

vision

स्फट-दृष्टि

-

sphaTa-dRSTi

-

Feminine

-

clear

vision

विहङ्गम-दृष्टि

-

vihaGgama-dRSTi

-

Feminine

-

bird's

eye

view

दृष्टि

-

dRSTi

-

Feminine

-

eyesight

नयनदृष्टि

-

nayanadRSTi

-

Feminine

-

eyesight

चक्षुष्पा

-

cakSuSpA

-

Adjective

-

protecting

the

eyesight

चक्षुर्निरोध

-

cakSurnirodha

-

Masculine

-

cover

or

a

hindrance

for

the

eyesight

चक्षुष्य

-

cakSuSya

-

Adjective

-

wholesome

for

the

eyes

or

the

eyesight

दृष्टि

-

dRSTi

-

Feminine

-

vision

दृश्यता

-

dRzyatA

-

Feminine

-

vision

निशा

-

nizA

-

Feminine

-

vision

आलोक

-

Aloka

-

Masculine

-

vision

दृश्यत्व

-

dRzyatva

-

Neuter

-

vision

दर्शन

-

darzana

-

Neuter

-

vision

निदर्शन

-

nidarzana

-

Neuter

-

vision

मनःकल्पित

-

manaHkalpita

-

Adjective

-

visionary

नवा

दृष्टि

-

navA

dRSTi

-

Feminine

-

new

vision

अदृष्टि

-

adRSTi

-

Feminine

-

visionless

दिशाचक्षुस्

-

dizAcakSus

-

Masculine

-

sky-vision

अदर्शन

-

adarzana

-

Neuter

-

non-vision

स्फट-दृष्टि

-

sphaTa-dRSTi

-

Feminine

-

clear

vision

स्वप्नदर्शन

-

svapnadarzana

-

Neuter

-

dream

vision

स्वप्नदर्शन

-

svapnadarzana

-

Neuter

-

dream-vision

वक्रदृष्टि

-

vakradRSTi

-

Feminine

-

oblique

vision

स्वप्नदृश्

-

svapnadRz

-

Adjective

-

having

a

vision

आलोकमार्ग

-

AlokamArga

-

Masculine

-

range

of

vision

आलोकपथ

-

Alokapatha

-

Masculine

-

range

of

vision

विलोचनपथ

-

vilocanapatha

-

Masculine

-

range

of

vision

दृष्टिविद्या

-

dRSTividyA

-

Feminine

-

science

of

vision

स्वप्नदर्शन

-

svapnadarzana

-

Neuter

-

vision

in

a

dream

स्वप्न्य

-

svapnya

-

Neuter

-

vision

in

a

dream

ज्ञानचक्षुस्

-

jJAnacakSus

-

Neuter

-

intellectual

vision

दिव्यचक्षुस्

-

divyacakSus

-

Neuter

-

supernatural

vision

एकदृश्य

-

ekadRzya

-

Adjective

-

sole

object

of

vision

दिव्यदर्शिन्

-

divyadarzin

-

Adjective

-

having

a

divine

vision

जागर

-

jAgara

-

Masculine

-

vision

in

a

waking

state

स्वप्ननिदर्शनीय

-

svapnanidarzanIya

-

Adjective

-

treating

of

visions

and

dreams

अदर्शनपथ

-

adarzanapatha

-

Neuter

-

path

beyond

the

reach

of

vision

लोचनगोचर

-

locanagocara

-

Adjective

-

being

within

the

range

of

vision

चाक्षुषज्ञान

-

cAkSuSajJAna

-

Neuter

-

knowledge

which

depends

on

vision

अनिमित्तलिङ्गनास

-

animittaliGganAsa

-

Masculine

-

unaccountable

loss

of

distinct

vision

रञ्जक

-

raJjaka

-

Masculine

-

biliary

humour

on

which

vision

depends

मूढचक्षुर्गदच्छेतृ

-

mUDhacakSurgadacchetR

-

Masculine

-

remover

of

the

defect

of

vision

of

the

foolish

दृष्टि

dRSTi

Feminine

mind's

eye

मनोवाञ्छित

manovAJchita

Neuter

mind's

desire

ध्यानदृष्टि

dhyAnadRSTi

Adjective

seeing

with

the

mind's

eye

साक्षात्कृत

sAkSAtkRta

Adjective

clearly

placed

before

the

eyes

or

the

mind's

eye

Wilson English

दृष्टि

Feminine.

(

-ष्टिः

)

1

The

eye.

2

Sight,

seeing.

3

Knowledge,

wisdom.

4

The

sight

of

the

eye,

the

pupil.

5

Aspect,

(

of

the

stars.

)

Etymology

दृश

to

see,

affix

क्तिन्.

Apte English

दृष्टिः

[

dṛṣṭiḥ

],

Feminine.

[

दृश्-भावे-क्तिन्

]

Seeing,

viewing.

Seeing

with

the

mental

eye.

Knowing,

knowledge

सम्यग्-

दृष्टिस्तस्य

परं

पश्यति

यस्त्वाम्

Kirâtârjunîya.

18.28.

The

eye,

the

faculty

of

seeing,

sight

केनेदानीं

दृष्टिं

विलोभयामि

Vikramorvasîyam (Bombay).

2

चलापाङ्गं

दृष्टिं

स्पृशसि

&Sacute.1.23.

दृष्टिस्तृणीकृतजगत्त्रयसत्त्वसारा

Uttararàmacharita.

6.19

Raghuvamsa (Bombay).

2.28

Sakuntalâ (Bombay).

4.2

देव

दृष्टिप्रसादं

कुरु

Hitopadesa (Nirṇaya Ságara Edition).

1.

A

look,

glance.

View,

notion

क्षुद्रदृष्टिरेषा

Kâdambarî (Bombay).

173

एतां

दृष्टिमवष्टभ्य

Bhagavadgîtâ (Bombay).

16.9.

Consideration,

regard.

Intellect,

wisdom

तुभ्यं

नमस्ते$स्त्वविषक्तदृष्टये

Bhágavata (Bombay).

1.4.12.

(

In

Astrol.

)

Aspect

of

the

stars.

Light

(

प्रकाश

).

A

theory,

doctrine,

notion

याश्च

काश्च

कृदृष्टयः

(

सर्वास्ता

निष्फलाः

)

Manusmṛiti.

12.95.

Compound.

-कृत्

Neuter.

,

-कृतम्

a

kind

of

lily

(

स्थलपद्म

).

-क्षम

worth-seeing

Vikramorvasîyam (Bombay).

4.21.

-क्षेपः

a

glance,

look.-गतम्

a

theory,

doctrine.

-गुणः

a

mark

for

archers,

butt,

target.

-गोचर

Adjective.

within

the

range

of

sight,

in

sight,

visible.

(

-रः

)

the

range

of

sight.

-दानम्

appearance.

-दोषः

the

evil

influence

of

the

human

eye.

पातः

a

look,

glance

मार्गे

मृगप्रेक्षिणि

दृष्टिपातं

कुरुष्व

Raghuvamsa (Bombay).

13.18

Bhartṛihari's three Satakas (the figures 1., 2., 3. after Bh. denoting Sṛingâraº, Nîtiº, and Vâirâgyaº).

1.11,

94

3.66.

act

of

seeing,

function

of

the

eye

रजःकणैर्विघ्नितदृष्टिपाताः

Kumârasambhava (Bombay).

3.31

(

Malli.

interprets

unnecessarily

in

our

opinion

पात

by

प्रभा

).

-पथः

the

range

of

sight.

-पूत

Adjective.

'kept

pure

by

the

sight',

watched

that

no

impurity

is

contracted

दृष्टिपूतं

न्यसेत्पादम्

Manusmṛiti.

6.46.

-प्रसादः

the

favour

of

a

look.

-बन्धुः

a

firefly.

मण्डलम्

the

pupil

of

the

eye.

the

circle

of

sight.

-रागः

the

expression

of

the

eyes

भवन्तमन्तरेण

कीदृशो$स्या

दृष्टिरागः

Sakuntalâ (Bombay).

2.11-12.

वादः

a

Buddhist

canon

dealing

with

discussion

on

other

religious

views

दृष्टिवादो

द्वादशाङ्गी

स्याद्गणिपिटकाह्वया

प्रतिकर्मसूत्रपूर्वानुयोगो

पूर्व-

गतचूलिकाः

पञ्च

स्युर्द्दष्टिवादभेदाः

पूर्वाणि

चतुर्दशापि

पूर्वगते

Hem.

Name.

of

the

12th

Aṅga

of

the

Jainas.

-विक्षेपः

a

side-glance,

leer,

oblique

look.

-विद्या

optics.

-विभ्रमः

an

amorous

glance,

a

coquettish

look

Sakuntalâ (Bombay).

1.23.

-विषः

a

serpent.

-संभेदः

mutual

glance

त्वयापि

निरूपिता

अनयोर्द्दष्टिसंभेदाः

Mâlatîmâdhava (Bombay).

7.

Apte 1890 English

दृष्टिः

f.

[

दृश्-भावे

क्तिन्

]

1

Seeing,

viewing.

2

Seeing

with

the

mental

eye.

3

Knowing,

knowledge.

4

The

eye,

the

faculty

of

seeing,

sight

केनेदानीं

दृष्टिं

विलोभयामि

V.

2

चलापांगां

दृष्टिं

स्पृशसि

Ś.

1.

24

दृष्टिस्तृणीकृतजगत्त्रयसत्त्वसारा

U.

6.

19

R.

2.

28

Ś.

4.

2

देव

दृष्टिप्रसादं

कुरु

H.

1.

5

A

look,

glance.

6

View,

notion

क्षुद्रदृष्टिरेषा

K.

173

एतां

दृष्टिमवष्टभ्य

Bg.

16.

9.

7

Consideration,

regard.

8

Intellect,

wisdom,

knowledge.

9

(

In

astrol.

)

Aspect

of

the

stars.

10

Light

(

प्रकाश

).

Comp.

कृत्

n.,

कृतं

a

kind

of

lily

(

स्थलपद्म

).

क्षेपः

a

glance,

look.

गुणः

a

mark

for

archers,

butt,

target.

गोचर

a.

within

the

range

of

sight,

in

sight,

visible.

(

रः

)

the

range

of

sight.

पातः

{1}

a

look,

glance

मार्गे

मृगप्रेक्षिणि

दृष्टिपातं

कुरुष्व

R.

13.

18

Bh.

1.

11,

94

3.

66.

{2}

act

of

seeing,

function

of

the

eye

रजःकणौर्विघ्नितदृष्टिपाताः

Ku.

3.

31

(

Malli.

interprets-unnecessarily

in

our

opinion

पात

by

प्रभा

).

पथः

the

range

of

sight.

पूत

a.

‘kept

pure

by

the

sight’,

watched

that

no

impurity

is

contracted

दृष्टिपूतं

न्यसेत्पादं

Ms.

6.

46.

बंधुः

a

fire-fly.

विक्षेपः

a

side-glance,

leer,

oblique

look.

विद्या

optics.

विभ्रमः

an

amorous

glance,

a

coquettish

look

Ś.

1.

23.

विषः

a

serpent.

Monier Williams Cologne English

दृ॑ष्टि

feminine.

seeing,

viewing,

beholding

(

also

with

the

mental

eye

),

brāhmaṇa

upaniṣad

et cetera.

sight,

the

faculty

of

seeing,

śatapatha-brāhmaṇa

manu-smṛti

suśruta

et cetera.

the

mind's

eye,

wisdom,

intelligence,

bhāgavata-purāṇa

Lexicographers, esp. such as amarasiṃha, halāyudha, hemacandra, &c.

regard,

consideration,

Lexicographers, esp. such as amarasiṃha, halāyudha, hemacandra, &c.

view,

notion,

bhagavad-gītā

kapila

(

with

Buddhists

)

a

wrong

view

theory,

doctrine,

system,

jātakamālā

eye,

look,

glance,

manu-smṛti

mahābhārata

kāvya literature

et cetera.

(

°टिं

दा

with

locative case.

turn

the

eye

to,

look

at,

Śṛṅgār.

15

)

the

pupil

of

the

eye,

suśruta

aspect

of

the

stars

(

e.g.

शुभ-

),

varāha-mihira

Monier Williams 1872 English

दृष्टि,

इस्,

f.

seeing,

viewing

seeing

with

the

mental

eye

knowing

sight,

the

faculty

of

seeing

the

eye,

look,

the

sight

of

the

eye,

the

pupil

(

in

astrol.

)

aspect

of

the

stars

(

e.

g.

शुभ-द्°,

q.

v.

)

the

mind's

eye,

intellect,

wisdom,

knowledge

con-

sideration,

regard

view,

notion

(

with

Buddhists

generally

)

‘a

wrong

view.’

—दृष्टि-कृत्,

त्,

or

दृष्टि-कृत,

अम्,

n.

‘suitable

to

the

faculty

of

seeing,

the

plant

Hibiscus

Mutabilis.

—दृष्टि-

क्षेप,

अस्,

m.

‘throwing

the

sight,

a

glance,

look.

—दृष्टि-गुण,

अम्,

n.

‘an

object

for

the

sight,

a

mark

for

archers

&c.,

a

target,

butt.

—दृष्टि-

गुरु,

उस्,

m.

‘the

lord

or

master

of

sight,

an

epi-

thet

of

Śiva.

—दृष्टि-गोचर,

अस्,

m.

the

range

or

compass

of

the

sight

(

अस्,

आ,

अम्

),

within

the

range

of

sight,

in

sight,

visible.

—दृष्टि-निपात,

अस्,

m.

‘falling

of

the

sight,

looking

at

or

on,

a

look,

a

glance.

—दृष्टि-प,

अस्,

आ,

अम्,

drinking

with

the

eyes.

—दृष्टि-पथ,

अस्,

or

दृष्टि-

पथिन्,

-पन्थास्,

m.

the

path

or

range

of

sight.

—दृष्टि-पात,

अस्,

m.

‘falling

of

the

sight,

a

look,

a

glance.

—दृष्टि-पूत,

अस्,

आ,

अम्,

purified

or

kept

pure

by

the

sight,

i.

e.

watched

that

no

impropriety

is

committed

or

impurity

contracted.

—दृष्टि-प्रसाद,

अस्,

m.

the

favour

of

a

look.

—दृष्टि-फल,

अम्,

n.

‘the

results

or

conse-

quences

of

the

aspect

of

the

planets,

N.

of

the

seventeenth

or

eighteenth

Adhyāya

in

Varāha-mihi-

ra's

Bṛhat-saṃhitā.

—दृष्टि-बन्धु,

उस्,

m.

‘the

friend

of

sight,

a

fire-fly.

—दृष्टि-मण्डल,

अम्,

n.

the

circle

or

circuit

of

the

sight.

—दृष्टि-मत्,

आन्,

अती,

अत्,

having

eyes

or

intellect,

wise,

a

con-

naisseur.

—दृष्टि-वाण,

अस्,

m.

‘eye-arrow,

a

glance,

leer.

—दृष्टि-वाद,

अस्,

m.,

N.

of

the

last

of

the

twelve

sacred

writings

of

the

Jainas.

—दृष्टि-

विक्षेप,

अस्,

m.

‘casting

the

eye

obliquely,

an

oblique

look,

a

side

glance,

leer.

—दृष्टि-विद्या,

f.

the

science

of

vision,

optics.

—दृष्टि-विभ्रम,

अस्,

m.

‘the

wandering

of

the

eye,

a

coquettish

or

amorous

glance.

—दृष्टि-विष,

अस्,

आ,

अम्,

‘hav-

ing

poison

in

the

eyes,

poisoning

by

the

mere

look

(

अस्

),

m.

a

snake.

Macdonell English

दृष्टि

dṛ́ṣ-ṭi,

Feminine.

seeing,

looking

at

(

g.

),

beholding

🞄vision,

eyesight

intelligence

eye

🞄pupil

of

the

eye

glance,

look

regard

🞄opinion:

-ṃ

dā,

direct

the

gaze

towards

(

lc.

).

Benfey English

दृष्टि

दृष्टि,

i.

e.

दृश्

+

Feminine.

1.

Looking

at,

Rām.

5,

14,

57.

2.

Sight,

Pañc.

iii.

d.

195.

3.

Intelligence,

Bhāg.

P.

1,

4,

5.

4.

The

eye,

Mṛcch.

48,

23.

5.

The

pupil

of

the

eye,

Suśr.

1,

126,

8.

--

Compound

अ-,

Feminine.

a

look

of

dis-

pleasure.

अधस्-,

Adjective.

with

down-

cast

eyes,

Man.

4,

196.

एक-,

Feminine.

the.

eye

fixed

on

one

point,

Pañc.

252,

11.

--

Cf.

कु-।

Apte Hindi Hindi

दृष्टिः

स्त्रीलिङ्गम्

-

दृश्

+

क्तिन्

"देखना,

समीक्षण"

दृष्टिः

स्त्रीलिङ्गम्

-

दृश्

+

क्तिन्

मन

की

आँख

से

देखना

दृष्टिः

स्त्रीलिङ्गम्

-

दृश्

+

क्तिन्

"जानना,

ज्ञान"

दृष्टिः

स्त्रीलिङ्गम्

-

दृश्

+

क्तिन्

"आँख,

देखने

की

शक्ति,

नजर"

दृष्टिः

स्त्रीलिङ्गम्

-

दृश्

+

क्तिन्

"नजर,

चितवन"

दृष्टिः

स्त्रीलिङ्गम्

-

दृश्

+

क्तिन्

"विचार,

भाव"

दृष्टिः

स्त्रीलिङ्गम्

-

दृश्

+

क्तिन्

"विचार,

आदर"

दृष्टिः

स्त्रीलिङ्गम्

-

दृश्

+

क्तिन्

"बुद्धि,

बुद्धिमत्ता,

ज्ञान"

दृष्टिः

स्त्रीलिङ्गम्

-

दृश्+क्तिन्

"नज़र,

देखना"

दृष्टिः

स्त्रीलिङ्गम्

-

दृश्+क्तिन्

मानसिक

रूप

से

देखना

दृष्टिः

स्त्रीलिङ्गम्

-

दृश्+क्तिन्

जानना

दृष्टिः

स्त्रीलिङ्गम्

-

दृश्+क्तिन्

आँख

दृष्टिः

स्त्रीलिङ्गम्

-

दृश्+क्तिन्

सिद्धान्त

Shabdartha Kaustubha Kannada

दृष्टि

पदविभागः

स्त्रीलिङ्गः

कन्नडार्थः

ನೋಟ

/ದರ್ಶನ

निष्पत्तिः

दृशिर्

(

प्रेक्षणे

)

-भावे

"क्तिन्"

(

३-३-९४

)

प्रयोगाः

"दृष्टिपूतं

न्यसेत्पादं

वस्त्रपूतं

जलं

पिबेत्

सत्यपूतां

वदेद्वाचं

मनःपूतां

समाचरेत्

॥"

उल्लेखाः

मनु०

६-४६

दृष्टि

पदविभागः

स्त्रीलिङ्गः

कन्नडार्थः

ನೇತ್ರ

/ಕಣ್ಣು

निष्पत्तिः

दृशिर्

(

प्रेक्षणे

)

-"

कर०

"क्तिन्"

प्रयोगाः

"महीभृतः

पुत्रवतोऽपि

दृष्टिस्तस्निन्नपत्ये

जगाम

तृप्तिम्"

"चलापाङ्गां

दृष्टिं

स्पृशसि

बहुशो

वेपथुमतीं

रहस्याख्यायीव

स्वमसि

मूदु

कर्णान्तिकचरः"

उल्लेखाः

कुमा०

१-२७,

शाकु०

१-२०

दृष्टि

पदविभागः

स्त्रीलिङ्गः

कन्नडार्थः

ಜ್ಞಾನ

/ಅರಿವು

/ತಿಳುವಳಿಕೆ

प्रयोगाः

"विदितबन्धकारणस्य

दृष्ट्या

तद्रूपम्"

उल्लेखाः

सां०

सू०

दृष्टि

पदविभागः

स्त्रीलिङ्गः

कन्नडार्थः

ಗ್ರಹಗಳದೃಷ್ಟಿ

/ಗ್ರಹಗಳು

ತಾವಿರುವ

ರಾಶಿಯಿಂದ

ಇತರ

ರಾಶಿಗಳನ್ನೂ

ಅಲ್ಲಿರುವ

ಗ್ರಹಗಳನ್ನೂ

ನೋಡುವುದು

विस्तारः

"दृष्टिर्धीदर्शनाक्षिषु"

-

वैज०

L R Vaidya English

dfzwi

{%

f.

%}

1.

Seeing,

viewing

2.

knowing,

knowledge

3.

the

eye,

the

faculty

of

seeing,

the

sight,

दृष्टिस्तृणीकृतजगत्त्रयसत्वसारा

Ut.i,

सैव

कुमुद्वती

मे

दृष्टिं

नंदयति

संस्मरणीयशोभा

Sak.iv.,

चलापांगं

दृष्टिम्

i.,

R.ii.28

4.

intellect,

wisdom

5.

consideration,

regard

6.

view,

notion,

एतां

दृष्टिमवष्टभ्य

Bg.xvi.9.

Bhutasankhya Sanskrit

२,

अंस,

अक्षि,

अन्तक,

अम्बक,

अयन,

अश्वि,

अश्विनी,

ईक्षण,

ओष्ठ,

कर,

कर्ण,

कुच,

कुटुम्ब,

गरुत्,

गुल्फ,

चक्षु,

जङ्घा,

जानु,

दस्र,

दृश्

,

दृष्टि,

दोः,

द्वन्द्व,

द्वय,

द्वि,

ध्रुव,

नय,

नयन,

नासत्य,

नेत्र,

पक्ष,

पाणि,

बाहु,

भुज,

भुजा,

यम,

यमल,

युग,

युगल,

युग्म,

रविचन्द्रौ,

रविपुत्र,

लोचन,

श्रोत्र,

स्तन,

हस्त

Bopp Latin

दृष्टि

f.

(

r.

दृश्

s.

ति

)

visus,

aspectus.

SU.

3.

16.

SA.

6.

1.

RAGH.

6.

80.

Anekartha-Dvani-Manjari Sanskrit

गो

पुस्त्री

गो,

बाण,

वाच्,

पशु,

भूमि,

दिश्,

रश्मि,

जल,

अक्षि,

स्वर्ग,

मातृ,

वज्र,

अग्नि,

मुख,

तत्त्व,

वारि,

वाजिन्,

दृष्टि,

दीधिति

बाणे

वाचि

पशौ

भूमौ

दिशि

रश्मौ

जलेऽक्षिणि

स्वर्गे

मातरि

वज्रेऽग्नौ

मुखे

तत्वे

गोध्वनिः

१७

दिग्दृष्टि-दीधिति-स्वर्ग-वारि-वाग्वाण-वाजिषु

भूमौ

पशौ

गोशब्दो

विद्वद्भिर्दशसु

स्मृतः

१८

verse

1.1.1.17

page

0002

ज्योतिष्

पु

ज्योतिष्,

दीप्ति,

दृष्टि,

सुतारा

दीप्तौ

दृष्टौ

सुतारासु

ज्योतिःशब्दोऽभिधीयते

४७

verse

2.1.1.47

page

0011

दृष्टि

स्त्री

दृष्टि,

अक्षि

मूल्ये

पूजाविधावर्घो

दृष्टिरक्ष्णि

तथा

मता

२९

verse

3.1.1.29

page

0015

Edgerton Buddhist Hybrid English

dṛṣṭi,

f.

(

=

Pali

diṭṭhi

),

view,

opinion

rarely

in

a

good

sense,

(

tena,

sc.

by

Buddha,

dṛṣṭam

acalaṃ

paraṃ

sukhaṃ,

mss.

sukha

)

dṛṣṭibhiḥ

paramasādhudṛṣṭibhiḥ

Mv

〔i.73.17〕

(

vs

),

he

has

seen

immovable

supreme

bliss

by

views

characterized

by

supremely

good

insight

but,

as

in

Pali,

almost

always

wrong

opinion,

heresy:

SP

〔71.2〕

(

sattveṣu

nānā-

)-dṛṣṭi-praskanneṣu

LV

〔248.15〕,

attacked

by

various

heresies

Mv

〔i.179.2,

3〕

prahīna-d°

Mv

〔iii.61.7〕

〔62.12〕,

having

abandoned

heresy

dṛṣṭiṃ

kurvāmi

ujjukām

SP

〔125.14〕

(

vs

),

I

make

a

heretical

view

straight

(

correct

it

)

five

dṛṣṭi

listed

Dharmas

〔68〕

and

Mvy

〔1955—59〕,

satkāya-d°,

antagrāha-d°,

mithyā-d°,

dṛṣṭi-parāmarśa,

śīlavrataparāmarśa,

qq.v.

these

same

five

under

other

designations

AbhidhK.

LaV-P.

〔v.15〕,

as

explained

in

the

sequel

there

are

also,

as

in

Pali,

62

dṛṣṭi,

see

s.v.

dṛṣṭikṛta

see

the

following

items,

and

upalambha

(

-dṛṣṭi

).

Indian Epigraphical Glossary English

dṛṣṭi

(

IE

7-1-2

),

‘two’

cf.

netra

also

darśana,

‘six’.

(

IA

19

),

Buddhist

theory

or

doctrine

a

peculiar

or

heretical

doctrine.

Lanman English

dṛ́ṣṭi,

f.

—1.

seeing

—2.

sense

of

sight

—3.

glance,

look

—4.

view.

[

√dṛś:

cf.

δέρξις,

‘sense

of

sight.’

]

Schmidt Nachtrage zum Sanskrit Worterbuch German

दृष्टि

eine

philosophische

oder

religiöse

Ansicht,

Theorie,

Weltanschauung,

Jātakam.

23.

Amarakosha Sanskrit

दृष्टि

स्त्री।

नेत्रम्

समानार्थकाः

लोचन,

नयन,

नेत्र,

ईक्षण,

चक्षुस्,

अक्षि,

दृश्,

दृष्टि,

गो

2।6।93।2।2

लोचनं

नयनं

नेत्रमीक्षणं

चक्षुरक्षिणी।

दृग्दृष्टी

चास्रु

नेत्राम्बु

रोदनं

चास्रमश्रु

च॥

अवयव

==>

नेत्रमलम्,

नेत्रकनीनिका,

अश्रुः,

अक्षिलोमन्,

नेत्रच्छदः

सम्बन्धि2

==>

अश्रुः,

नेत्रप्रान्तः

पदार्थ-विभागः

अवयवः

दृष्टि

स्त्री।

ज्ञानम्

समानार्थकाः

दृष्टि,

संविद्,

प्रत्यय,

दृश्

3।3।38।2।2

आर्त्युत्कर्षाश्रयः

कोट्यो

मूले

लग्नकचे

जटा।

व्युष्टिः

फले

समृद्धौ

दृष्टिर्ज्ञानेऽक्ष्णि

दर्शने॥

वैशिष्ट्य

==>

ज्ञानशीलः

==>

संशयज्ञानम्,

अतस्मित्तज्ज्ञानम्,

आद्यज्ञानम्,

प्रकृतिपुरुषभेदज्ञानम्,

इन्द्रियज्ञानम्,

प्रमाज्ञानम्,

अर्थादिदर्पाज्ञानम्

पदार्थ-विभागः

,

गुणः,

बुद्धिः

दृष्टि

स्त्री।

वीक्षणम्

समानार्थकाः

निर्वर्णन,

निध्यान,

दर्शन,

आलोकन,

ईक्षण,

दृष्टि

3।3।38।2।2

आर्त्युत्कर्षाश्रयः

कोट्यो

मूले

लग्नकचे

जटा।

व्युष्टिः

फले

समृद्धौ

दृष्टिर्ज्ञानेऽक्ष्णि

दर्शने॥

पदार्थ-विभागः

,

क्रिया

Kalpadruma Sanskrit

दृष्टिः,

स्त्रीलिङ्गम्

(

पश्यत्यनेनेति

दृश्

+

करणे

क्तिन्

)चक्षुः

इत्यमरः

९३

(

यथा,

साहित्य-दर्पणे

६८

।“दृष्टा

दृष्टिमधोददाति

कुरुते

नालापमाभा-षिता

)बुद्धिः

(

दृश्

+

भावे

+

क्तिन्

)

दर्शनम्

।इति

मेदिनी

टे,

१०

(

यथा,

मनुः

४६

।“दृष्टिपूतं

क्षिपेत्

पादं

वस्त्रपूतं

जलं

पिबेत्

)ग्रहाणां

दृष्टिकथनम्

यथा,

तृतीयगृहे

दशमगृहे

शनेः

पूर्णदृष्टिरन्येषांपाददृष्टिः

पञ्चमगृहे

नवमगृहे

गुरोः

पूर्ण-दृष्टिरन्येषामर्द्धदृष्टिः

चतुर्थगृहे

अष्टमगृहे

चकुजस्य

पूर्णदृष्टिरन्येषां

त्रिपाददृष्टिः

सप्तम-गृहे

सर्व्वेषां

पूर्णदृष्टिः

पञ्चमगृहे

सप्तमे

नवमेद्वादशे

राहोः

पूर्णदृष्टिः

द्वितीये

दशमे

चत्रिपाददृष्टिः

तृतीये

षष्ठे

चतुर्थे

अष्टमे

चार्द्ध-दृष्टिः

*

ग्रहाणां

दृष्ट्यभावनिर्णयो

यथा,

--स्थितिभवने

एकादशे

राहोर्दृष्ट्यभावः

।स्थितिभवने

द्बितीये

षष्ठे

एकादशे

द्बादशेचान्येषां

दृष्ट्यभावः

*

एषां

प्रमाणं

यथा,

--“तृतीये

दशमे

चैव

पाददृष्टिरुदाहृता

।अर्द्धदृष्टिश्च

नवमे

पञ्चमे

प्रकीर्त्तिता

चतुर्थे

चाष्टमे

चैव

पादोना

परिकीर्त्तिता

।सप्तमे

परिपूर्णा

फलमेवं

प्रकल्प्यते

तृतीयदशमावार्किः

पश्यन्

पूर्णफलप्रदः

।त्रिकोणगान्

गुरुश्चैव

चतुर्थाष्टमगान्

कुजः

सुतमदननवान्त्ये

पूर्णदृष्टिः

सुरारे-र्युगलदशमराशौ

दृष्टिमात्रात्रयार्हः

।सहजरिपुचतुर्थेष्वष्टमे

चार्द्धदृष्टिःस्थितिभवनमुपान्त्यं

नैव

दृश्यं

हि

राहोः

स्वस्थानञ्च

द्बितीयञ्च

षष्ठमेकादशन्तथा

।द्वादशाख्यं

पश्यन्ति

शेषं

पश्यन्ति

ते

ग्रहाः

”इति

ज्योतिषतत्त्वम्

Vachaspatyam Sanskrit

दृष्टि

स्त्री

दृश--भावे

क्तिन्

दर्शने

चाक्षुषज्ञाने

“नान्धा-दृष्ट्या

चक्षुष्मतामनुपलम्भः”

सा०

सू०

अक्षिपटलशब्दे

४३

पृ०अक्षिशब्दे

४५

पृष्ठे

दृश्यम्

ज्ञानमात्रे

मेदि०

“त-थाप्येकतरदृष्ट्या

एकतरसिद्धेर्नापलापः”

“विदितबन्ध-कारणस्य

दृष्ट्या

तद्रूपम्”

सा०

सू०

प्रकाशे

“नद्रष्टुर्दृष्टेर्विपरिलोपोऽस्ति”

श्रुति०

ग्रहदृष्टिभेदादिकंग्रहदृष्टिशब्दे

२७५२

५३

पृ०

दृश्यम्

करणे

क्तिन्

।४

नेत्रे

अमरः

“अस्रैस्तावन्मुहुरुपचितैर्दृष्टिरालुप्यतेमे”

मेघ०

“दृष्टिर्गाढनिमीलिता

विकला

नाभ्यन्तरेचञ्चला”

मृच्छ०

“दृष्ट्या

प्रसादामलया

कुमारं

प्रत्य-ग्रहीत्”

रघुः

“दृष्टा

दृष्टिमधो

ददाति”

सा०

द०

Capeller German

दृ॑ष्टि

Feminine.

das

Sehen,

Erblicken,

Erkennen

Gesicht,

Auge,

Verstand.

Burnouf French

दृष्टि

दृष्टि

feminine

(

दृश्

sfx.

ति

)

vue,

vision

œil.

Au

fig.

aperception,

connaissance

vue

incomplète

et

erronée,

opinion

fausse,

Bd.

Manière

de

voir.

दृष्टिकृत्

neuter

hibiscus

mutabilis,

bot.

दृष्टिगुण

masculine

but,

cible.

दृष्टिविक्षेप

masculine

coup

d'œil.

Stchoupak French

दृष्टि-

Feminine.

vue,

vision,

faculté

visuelle

intervision,

compréhension,

intelligence,

connaissance

notion,

point

de

vue

regard,

coup

d'œil,

œil.

°क्षम-

a.

digne

d'être

vu.

°गोचर-

Masculine.

champ

de

vision.

°दान-

nt.

apparence.

°निपात-

°पात-

°प्रपात-

Masculine.

coup

d'œil,

regard.

°प-

a.

qui

boit

des

yeux.

°पथ-

-इन्-

Masculine.

=

{%°gocara-

%}

direction

du

regard.

°पूत-

a.

v.

conservé

pur

à

force

de

regarder

ou

de

surveiller.

°प्रसाद-

Masculine.

faveur

d'un

regard.

°मार्ग-

Masculine.

=

°पथ-।

°राग-

Masculine.

expression

des

yeux.

°विक्षेप-

Masculine.

fait

de

regarder

du

coin

de

l'œil

de

faire

errer

les

regards.

°विभ्रम-

Masculine.

regard

qui

chavire

œillade.

°विष-

a.

dont

le

regard

empoisonne

Masculine.

serpent.

°संभेद-

Masculine.

échange

de

regards.