Try संस्कृतवाहिनी (A word everyday) | YouTube Channel
महाभूत (mahAbhUta)
महाभूत
mahAbhUta
Adjective
being
great
महाभूत
mahAbhUta
Adjective
great
महाभूत
mahAbhUta
Masculine
great
creature
or
being
महाभूत
mahAbhUta
Neuter
great
element
महाभूत
mahAbhUta
Neuter
gross
element
महा—भूत
neuter gender.
a
great
element,
gross
el°
(
of
which
5
are
reckoned,
viz.
ether,
air,
fire,
water,
earth,
upaniṣad
nirukta, by yāska
manu-smṛti
et cetera.
[
confer, compare.
Indian Wisdom, by Sir M. Monier-Williams
83,
221
],
as
distinguished
from
the
subtle
el°
or
Tanmātra,
q.v.
),
Indian Wisdom, by Sir M. Monier-Williams
221
महाभूतम्
नपुंलिङ्गम्
महा-भूतम्
-
मूलतत्व
महाभूतः
पुंलिङ्गम्
महा-भूतः
-
एक
बड़ा
जानवर
महाभूत
पदविभागः
पुल्लिङ्गः
कन्नडार्थः
ವಿಷ್ಣು
/ನಾರಾಯಣ
व्युत्पत्तिः
महान्तः
महात्मानः
भूताः
स्वभूता
अस्य
प्रयोगाः
"महाभूतो
महानिधिः"
उल्लेखाः
वि०
स०
विस्तारः
"महाभूतो
महात्मानः
स्वभूता
यस्यचोच्यते"
-
निरुक्तिः
महाभूत
पदविभागः
नपुंसकलिङ्गः
कन्नडार्थः
ಪೃಥಿವಿ
ಜಲ
ಆಕಾಶ
ವಾಯು
ಮತ್ತು
ತೇಜಸ್ಸುಗಳೆಂಬ
ಪಂಚ
ಮಹಾಭೂತಗಳು
प्रयोगाः
"तं
वेधा
विदधे
नूनं
महाभूतसमाधिना"
उल्लेखाः
रघु०
१-२९
५,
अक्ष,
अनिल,
अनुत्तर,
अर्थ,
असु,
आशुग,
इन्द्रिय,
इषु,
कङ्कपत्री,
करणीय,
कलङ्क,
कामगुण,
कामदेव,
खग,
तत्त्व,
तन्मात्र,
धी,
नाराच,
नालीक,
पक्षि,
पञ्च,
पतङ्ग,
पत्रिन्,
पर्व,
पवन,
पाण्डव,
पुत्र,
पृषत्क,
प्राण,
बाण,
भाव,
भूत,
भेदक,
मरुत्,
महाभूत,
महाव्रत,
मार्गण,
रत्न,
लेय,
लेयक,
वध,
वर्ष्मन्,
वात,
वायु,
विशिख,
विषय,
व्रत,
शर,
शरीर,
शस्त्र,
शिलीमुख,
शूक,
श्वसन,
समिति,
सायक,
स्मरबाण,
स्मरेषु
*mahābhūta,
pl.
(
ºāni
)
(
“the
elements”
):
III,
13913
(
ºātmakaṃ
Brahma
),
13914
(
enumerated
),
13921
(
pañca,
do.
)
VI,
178
(
do.,
do.
),
182
(
pañcasu
),
1327
XII,
6821,
6823,
7071,
7072,
7073
(
pañca
),
7077,
7525
(
enumerated
),
7725,
8739,
8976
(
do.
),
8979
(
pañca
),
9877
(
do.
)
XIII,
7074
XIV,
983
(
pañca
),
1092
(
do.,
enumerated
)
XV,
924.
Cf.
Bhūta,
pl.
महाभूतं,
क्लीबम्
(
महत्
भूतम्
।
पञ्चतन्मात्रेभ्यःस्थौल्यादस्य
तथात्वम्
।
)
पृथिव्यादिपञ्चभूतम्
।यथा,
--“महाभूतानि
पञ्चैव
खानिलाग्न्यम्बुभूमिभिः
॥
”इति
शब्दचन्द्रिका
॥
(
अस्य
विषय
उत्पत्तिश्च
यथा,
--“तन्मात्रेभ्यो
वियद्वायुवह्निवायुवसुन्धराः
।एतानि
पञ्च
जायन्ते
महाभूतानि
तत्क्रमात्
॥
”एकोत्तरपरिवृद्ध्या
वियदादयो
जायन्त
इत्यर्थः
।तद्यथा
।
शब्दतन्मात्राच्छब्दगुणं
वियज्जायते
।शब्दतन्मात्रसहितात्
स्पर्शतन्मात्राच्छब्दस्पर्श-गुणो
वायुर्ज्जायते
।
शब्दतन्मात्रस्पर्शतन्मात्र-सहितात्
रूपतन्मात्राच्छब्दस्पर्शरूपगुणो
वह्नि-र्ज्जायते
।
शब्दतन्मात्रस्पर्शतन्मात्ररूपतन्मात्र-सहिताद्रसतन्मात्राच्छब्दस्पर्शरूपरसगुणं
वारि-जायते
।
शब्दतन्मात्रस्पर्शतन्मात्ररूपतन्मात्र-रसन्मात्रसहिताद्गन्धतन्मात्राच्छब्दस्पर्शरूपरस-गन्धगुणा
वसुन्धरा
जायते
।”
इति
भावप्रकाशस्यपूर्व्वखण्डे
प्रथमे
भागे
॥
”
“मातृजादयोऽप्यस्यमहाभूतविकारा
एव
तत्रास्याकाशात्मकं
शब्दःश्रोत्रं
लाघवं
सौक्ष्म्यं
विवेकश्च
।
वाय्वात्मकंस्पर्शः
स्पर्शनञ्च
रौक्ष्यं
प्रेरणं
धातुव्यूहनं
चेष्टाश्चशारीर्य्यः
।
अग्न्यात्मकं
रूपं
दर्शनं
प्रकाशःपक्तिरौष्ण्यञ्च
।
अबात्मकं
रसो
रसनं
शैत्यंमार्द्दवः
स्नेहः
क्लेदश्च
।
पृथिव्यात्मको
गन्धः
घ्राणंगौरवं
स्थैर्य्यं
मूर्त्तिश्च
।”
इति
चरके
शारीरस्थानेचतुर्थेऽध्याये
॥
सिद्धादयः
महाप्राणिनः
।
यथा,
महाभारते
।
१
।
११९
।
४८
।“रक्ष्यमाणो
महाभूतैः
सिद्धैश्च
परमर्षिभिः
॥
”
)
What is this? (Hidden Dictionary)
To avoid the clutter in the app, the unwanted dictionaries can be hidden to have clear view while browsing. This section shows entries from those hidden dictionaries if any.
How to hide/unhide dictionary?
Every dictionary entry will have top right corner menu . From there, you can hide or unhide dictionary. You must login to use this feature. So, KST can remember your preferences of hidden dictionaries.