Try संस्कृतवाहिनी (A word everyday) | YouTube Channel
तामिस्र (tAmisra)
तामिस्रः
[
tāmisrḥ
],
1
A
division
of
hell
Manusmṛiti.
4.88
Bhágavata (Bombay).
3.
12.2.
The
dark
fortnight
of
a
month.
Hatred.
Anger
तमिस्रं
क्रोध
उच्यते
Mahâbhârata (Bombay).
*
12.313.25.
A
demon,
Rākṣasa
(
going
about
in
the
dark
).
(
Phil.
)
Dislike
तामिस्रोष्टादशधा
Sāṅ
Kâdambarî (Bombay).
48.
तामिस्र
Masculine, Feminine, Neuter
(
from.
तम्°
and
त॑मिस्रा
g.
ज्योत्स्नादि
)
(
with
पक्ष
)
or
masculine gender.
the
dark
half
of
the
month,
lāṭyāyana
ix
gobhila-śrāddha-kalpa
iii
feminine.
mahābhārata
iii,
11813
(
in
Sāṃkhya
philosophy.
)
indignation,
anger
(
one
of
the
5
forms
of
A-vidyā
),
mahābhārata
xiv,
1019
sāṃkhyakārikā
tattvasamāsa
bhāgavata-purāṇa
iii
(
also
neuter gender.
),
mārkaṇḍeya-purāṇa
iii
l
तामिस्र
तामिस्र
(
fr.
तमिस्र
),
scil.
पक्ष,
the
dark
half
of
the
month,
the
time
from
full
moon
to
new
moon
(
अस्
),
m.
a
Rākṣasa
(
as
going
about
in
the
dark
)
indignation
at
being
disappointed
or
slighted,
anger,
one
of
the
five
forms
of
Avidyā
in
the
Sāṅkhya
system
a
division
of
hell,
that
of
deep
gloom.
तामिस्रः
पुंलिङ्गम्
-
तमिस्रा
+
अण्
नरक
का
एक
प्रभाग
तामिस्र
पदविभागः
पुल्लिङ्गः
कन्नडार्थः
ತಾಮಿಸ್ರವೆಂಬ
ಒಂದು
ನರಕ
निष्पत्तिः
"अण्"
(
वा०
५-२-१०३
)
व्युत्पत्तिः
तमिस्रा
तमस्ततिरस्त्यस्य
प्रयोगाः
"स
पर्यायेण
यातीमान्
नरकानेकविंशतिम्
।
तामिस्रमन्धतामिस्रं
महारौरवरौरवौ
॥"
उल्लेखाः
मनु०
४-८८
तामिस्र
पदविभागः
पुल्लिङ्गः
कन्नडार्थः
ಕೃಷ್ಣಪಕ್ಷ
/ತಿಂಗಳಿನ
ಎರಡನೆಯ
ಅರ್ಧಭಾಗ
निष्पत्तिः
"अण्"
(
वा०
५-२-१०३
)
व्युत्पत्तिः
तामिस्राः
तमोयुक्तरात्रयः
अस्य
सन्ति
९,
अङ्क,
अन्तर,
अम्बुजासन,
उपेन्द्र,
ऋद्धि,
कपाट,
कवाट,
कवि,
कूप,
केशव,
क्षत,
खग,
खचर,
खेगामी,
खेचर,
गम्भीर,
गाम्भीर,
गो,
ग्रह,
छिद्र,
तामिस्र,
तार्क्ष्यध्वज,
दिविसद्,
दुर्गा,
द्वार,
नन्द,
नभोग,
नव,
निधान,
निधि,
पट,
पदार्थ,
बल,
बिल,
मिति,
यन्त्र,
रत्न,
रन्ध्र,
लब्ध,
लब्धि,
वट,
विल,
विवर,
शुषिर,
सुषिर,
हरि
तामिस्र
/
TĀMISRA.
A
hell.
(
See
under
kāla
).
तामिस्रं,
क्लीबम्
(
तमिस्रं
अन्धकारततिरस्त्यस्येति
।तमिस्र
+
अण
।
)
अन्धकारमयनरकम्
।
इतिमनुः
॥
परवित्तापत्यकलत्रापहर्त्ता
यमदूतैर्निपा-त्यते
यत्र
।
इति
श्रीभागवतम्
॥
(
अन्धकारमये,
त्रि
।
यथा,
महाभारते
।
३
।
१६२
।
१०
।“तामिस्रं
प्रथमं
पक्षं
वीतशोकभयो
वस
॥
”अन्धकारविचारिणि
।
यथा,
रघुः
।
१५
।
२
।“लवणेन
विलुप्तेज्यास्तामिस्रेण
तमभ्ययुः
॥
”
)
तामिस्र
पुंलिङ्गम्
तमिस्रा
तमस्ततिरस्त्यत्र
अण्
।
नरकभेदे
।“तामिस्रो
ह्यन्धतामिस्र
इत्युपक्रमे
।
तन्निदानरूपादिभाग०
।
५
।
२६
उक्तं
यथा
“यस्तु
परिवित्तापत्यकल-त्राण्यपहरति
स
हि
कालपाशबद्धो
यमपुरुषैरतिभयानकैस्तामिस्रे
नरके
बलान्निपात्यते”
“स
पर्य्यायेण
याती-मान्
नरकानेकविंशतिम्
।
तामिस्रमन्धतामिस्रं
महा-रौरवरौरवौ
।
नरकं
कालसूत्रञ्च
महानरकमेव
च
।सञ्जीवनं
महावीचिं
तपनं
सम्प्रतापनम्
।
संघातञ्चसकाकोलं
कुड्मलं
पूतिमृत्तिकम्
।
लोहशङ्कुमृजीषञ्चपन्थानं
शाल्मलीं
नदीम्
।
असिपत्रवनञ्चैव
लोहदा-रकमेव
च”
मनुः
अत्रोपक्रमे
यातीति
क्रियासम्बन्धा-पेक्षतया
पन्थानं
शाल्मलीं
नदीमित्युत्तरत्र
स्पष्टं
द्विती-याश्रवणाच्च
तामिस्रादिशब्दानां
द्वितीयान्ततैव
नरकविशे-षवाचित्वात्तस्य
पुंस्त्वात्
।
शब्दकल्पद्रुमे
क्लीवतोक्तिः
मनुवचने
द्वितीयान्ततामिस्रशब्दे
प्रथमान्तत्वभ्रान्त्यैवेतिबोध्यम्
।
तमिस्रया
साध्यमण्
।
२
द्वेषे
।
“भेदस्तमसो-ऽष्टविधो
मोहस्य
च
दशविधो
महामोहः
।
“तामिस्रो-ऽष्टदशधा”
सा०
का०
।
“तामिस्रो
द्वेषोऽष्टादशधाशब्दादयो
दशविषया
रञ्जनीयाः
स्वरूपतः,
ऐश्वर्य्यंत्वणिमादिकं
न
स्वरूपतो
रञ्जनं
किन्तु
रञ्जनीयशब्दा-द्युपायाः
।
ते
च
शब्दादय
उपस्थिताः
परस्परेणोपह-न्यमानास्तदुपायाश्चाणिमादयः
स्वरूपेणैव
कोपनीयामवन्तीति
।
शब्दादिभिर्दशभिः
सहाणिमाद्यष्टादशधेतितद्विषयो
द्वेषस्तामिस्रोऽष्टादशविषयत्वादष्टादशधेति”तत्त्वकौ०
द्वेषमूलत्वात्
भोगेच्छाप्रतिघातरूपे
३
क्रोधेभाग०
टी०
श्रीधरः
।
What is this? (Hidden Dictionary)
To avoid the clutter in the app, the unwanted dictionaries can be hidden to have clear view while browsing. This section shows entries from those hidden dictionaries if any.
How to hide/unhide dictionary?
Every dictionary entry will have top right corner menu . From there, you can hide or unhide dictionary. You must login to use this feature. So, KST can remember your preferences of hidden dictionaries.