Try संस्कृतवाहिनी (A word everyday) | YouTube Channel

शूक (zUka)

 
Shabda Sagara English

शूक

mn.

(

-कः-कं

)

1.

The

awn

of

barley,

&c.

2.

A

bristle,

a

spiculæ.

3.

Compassion,

clemency,

tenderness.

4.

Top,

point.

5.

A

kind

of

poisonous

insect.

Feminine.

(

-का

)

Cowach.

Etymology

शो

to

make

sharp

or

thin,

ऊक

Affix.

,

Derivation

Irregular

.

or

श्वि-कक्-सम्प्र०

Capeller Eng English

शूक

masculine

neuter

awn

or

beard

(

of

corn

)

masculine

a

kind

of

corn

neuter

sting

(

literally

&

figuratively

).

Yates English

शूक

(

कः-कं

)

1.

Masculine.

Neuter.

The

awn

of

bar-

ley

compassion.

1.

Feminine.

Cowach.

Spoken Sanskrit English

शूक

-

zUka

-

Masculine

-

grief

शूक

-

zUka

-

Masculine

-

sorrow

शूक

-

zUka

-

Masculine

-

species

of

grain

शूक

-

zUka

-

Masculine

Neuter

-

bristle

शूक

-

zUka

-

Masculine

Neuter

-

spike

शूक

-

zUka

-

Masculine

Neuter

-

compassion

शूक

-

zUka

-

Masculine

Neuter

-

pity

शूक

-

zUka

-

Masculine

Neuter

-

sheath

or

calyx

of

a

bud

शूक

-

zUka

-

Masculine

Neuter

-

awn

of

grain

शूक

-

zUka

-

Masculine

Neuter

-

spicule

शूक

-

zUka

-

Neuter

-

aphrodisiac

शूक

zUka

Masculine

Neuter

spicule

करशूक

karazUka

Masculine

hand-spicule

Wilson English

शूक

mn.

(

-कः-कं

)

1

The

awn

of

barley,

&c.

2

A

bristle,

a

spicula.

3

Compassion,

clemency,

tenderness.

Feminine.

(

-का

)

Cowach.

Etymology

शो

to

make

sharp

or

thin,

ऊक

Affix.

,

Derivation

Irregular

.

Apte English

शूकः

[

śūkḥ

]

कम्

[

kam

],

कम्

1

The

awn

of

barley

Et cætera.

,

beard.

A

bristle

वृतं

खलु

शूकैः

Bhâminîvilâsa (Bombay).

1.24.

Point,

tip,

sharp

end

शालिशूकनिभाभासं

प्रासूतेमं

तदाञ्जना

Rāmāyana

7.35.21.

Tenderness,

compassion.

A

kind

of

poisonous

insect.

The

bristle

or

sharp

hair

of

insects.

Ferment,

yeast.

का

A

Mucuna

Pruritus

(

Marâṭhî.

कुहिली

).

Grief

Latin.

D.

B.

Compound.

-कीटः,

-कीटकः

a

kind

of

insect

or

worm

covered

with

bristles.

-धान्यम्

any

awned

grain

(

as

barely

).

-पिण्डिः,

-ण्डी,

-शिखा

the

pointed

beared

of

corn

निविशते

यदि

शूकशिखा

पदे

सृजति

सा

कयतीमिव

व्यथाम्

Naishadhacharita.

4.11.

-शिम्बा,

-शिम्बिका,

-शिम्बी

cowach

(

कपिकञ्छु

).

Mucuna

Pruritus

(

Marâṭhî.

कुहिली

).

Apte 1890 English

शूकः,

कं

1

The

awn

of

barley

&c.,

beard.

2

A

bristle

वृतं

खलु

शूकैः

Bv.

1.

24.

3

Point,

tip,

sharp

end.

4

Tenderness,

compassion.

5

A

kind

of

poisonous

insect.

6

The

bristle

or

sharp

hair

of

insects.

का

A

cowach.

Comp.

कीटः,

कीटकः

a

kind

of

insect

or

worm

covered

with

bristles.

धान्यं

any

awned

grain,

(

as

barely

).

पिंडिः,

डी,

शिंबा,

शिंबिका,

शिंबी

cowach

(

कपिकच्छु

).

Monier Williams Cologne English

शूक

mn.

(

g.

अर्धर्चादि

derivation

doubtful

)

the

awn

of

grain,

rāmāyaṇa

sarvadarśana-saṃgraha

kātyāyana-śrauta-sūtra

,

Sch.

a

bristle,

spicule,

spike

(

especially.

the

bristle

or

sharp

hair

of

insects

et cetera.

),

Horace H. Wilson

the

sheath

or

calyx

of

a

bud,

Lexicographers, esp. such as amarasiṃha, halāyudha, hemacandra, &c.

pity,

compassion

(

in

निः-शूक

),

Lexicographers, esp. such as amarasiṃha, halāyudha, hemacandra, &c.

शूक

masculine gender.

a

species

of

grain

(

confer, compare.

दीर्घ-श्°

),

suśruta

bhāvaprakāśa

sorrow,

grief,

Lexicographers, esp. such as amarasiṃha, halāyudha, hemacandra, &c.

equal, equivalent to, the same as, explained by.

अभि-षव,

Lexicographers, esp. such as amarasiṃha, halāyudha, hemacandra, &c.

Monier Williams 1872 English

शूक

शूक,

अस्,

अम्,

m.

n.

(

said

to

be

fr.

rt.

शो

),

the

awn

of

barley,

&c.

a

bristle,

spicule

the

bristle

or

sharp

hair

of

insects,

&c.

compassion,

clemency,

tenderness

a

kind

of

venomous

insect

or

lizard

(

produced

in

stagnant

water

)

a

sort

of

water-leech

(

?

)

a

kind

of

moss

or

weed

growing

on

stagnant

water

(

=

जल-श्°

)

a

particular

remedy

in

which

the

Śūka

is

used

(

),

f.

cowach.

—शूक-कीट

or

शूक-

कीटक,

अस्,

m.

a

kind

of

caterpillar

covered

with

bristles

or

hairs.

—शूक-तृण,

अम्,

n.

a

kind

of

grass.

—शूक-धान्य,

अम्,

n.

any

awned

or

bearded

grain

(

as

barley

&c.

).

—शूक-पिण्डि,

इस्,

or

शूक-

पिण्डी,

f.

cowach

(

=

कपि-कच्छु

).

—शूक-वत्,

आन्,

अती,

अत्,

awned,

bearded

(

अती

),

f.

cowach.

—शूक-शिम्बा,

f.

or

शुक-शिम्बि,

इस्,

or

शूक-

शिम्बिका

or

शूक-शिम्बी,

f.

cowach,

(

also

spelt

शुक-शिम्बा,

q.

v.

)

Macdonell English

शूक

śūka,

Masculine.

Neuter.

awn

of

grain

compassion

🞄(

only

in

niḥ-śūka

)

Neuter.

sting

of

an

insect.

Benfey English

शूक

शूक,

Masculine.

and

Neuter.

1.

The

awn

of

barley.

2.

A

bristle,

a

spicula.

3.

Compassion.

--

Compound

शस्य-,

Neuter.

the

beard

of

corn.

शित

(

or

सित-

),

Masculine.

1.

barley.

2.

wheat.

Apte Hindi Hindi

शूकः

पुंलिङ्गम्

-

श्वि

+

कक्

"जौ

की

बाल,

दाढ़ी"

शूकः

पुंलिङ्गम्

-

श्वि

+

कक्

पौधों

के

कड़े

रोएँ

शूकः

पुंलिङ्गम्

-

श्वि

+

कक्

"नोक,

सिरा,

तेज़

किनारा"

शूकः

पुंलिङ्गम्

-

श्वि

+

कक्

"सुकोमलता,

करुणा"

शूकः

पुंलिङ्गम्

-

श्वि

+

कक्

एक

प्रकार

का

विषैला

कीड़ा

शूकम्

नपुंलिङ्गम्

-

-

"जौ

की

बाल,

दाढ़ी"

शूकम्

नपुंलिङ्गम्

-

-

पौधों

के

कड़े

रोएँ

शूकम्

नपुंलिङ्गम्

-

-

"नोक,

सिरा,

तेज़

किनारा"

शूकम्

नपुंलिङ्गम्

-

-

"सुकोमलता,

करुणा"

शूकम्

नपुंलिङ्गम्

-

-

एक

प्रकार

का

विषैला

कीड़ा

L R Vaidya English

SUka

{%

m.n.

%}

1.

A

bristle

2.

point,

top

3.

compassion,

tenderness

4.

a

kind

of

insect

said

to

be

poisonous.

Bhutasankhya Sanskrit

५,

अक्ष,

अनिल,

अनुत्तर,

अर्थ,

असु,

आशुग,

इन्द्रिय,

इषु,

कङ्कपत्री,

करणीय,

कलङ्क,

कामगुण,

कामदेव,

खग,

तत्त्व,

तन्मात्र,

धी,

नाराच,

नालीक,

पक्षि,

पञ्च,

पतङ्ग,

पत्रिन्,

पर्व,

पवन,

पाण्डव,

पुत्र,

पृषत्क,

प्राण,

बाण,

भाव,

भूत,

भेदक,

मरुत्,

महाभूत,

महाव्रत,

मार्गण,

रत्न,

लेय,

लेयक,

वध,

वर्ष्मन्,

वात,

वायु,

विशिख,

विषय,

व्रत,

शर,

शरीर,

शस्त्र,

शिलीमुख,

शूक,

श्वसन,

समिति,

सायक,

स्मरबाण,

स्मरेषु

Edgerton Buddhist Hybrid English

śūka,

nt.,

(

1

)

in

manaḥ-śūka

(

possibly

for

śoka,

grief?

so

Skt.

Lex.

or

simply

mind-sting

),

either

grief,

or

pangs

of

conscience:

(

katham

ahaṃ

khedaṃ

na

smariṣyāmi

yena

mayā

evaṃvidhaṃ

)

pāpakaṃ

karma

kṛtam

?

tataḥ

sa

tayābhihitaḥ:

na

te

°kam

asminn

arthe

utpādayitavyaṃ

Divy

〔257.12〕

(

2

)

fig.

(

an

enemyʼs

)

offensive

power:

śatruś

ca

te

'grabala

durbalabhagnaśūko

Mv

〔i.156.16〕

(

vs

),

your

mighty

enemyʼs

‘sting’

is

powerless

and

broken.

Amarakosha Sanskrit

शूक

पुं-नपुं।

तीक्ष्णाग्रधान्यम्

समानार्थकाः

शूक

2।9।23।1।1

शूकोऽस्त्री

श्लक्ष्णतीक्ष्णाग्रे

शमी

शिम्बा

त्रिषूत्तरे।

ऋद्धमावसितं

धान्यं

पूतं

तु

बहुलीकृतम्.।

पदार्थ-विभागः

खाद्यम्,

प्राकृतिकखाद्यम्

Kalpadruma Sanskrit

शूकः,

पुंलिङ्गम्

क्लीबम्

(

शो

तनूकरणे

+

“उलूकादयश्च

।”इति

ऊकप्रत्ययेन

साधुः

)

श्लक्ष्णतीक्ष्णाग्रम्

।शुँया

इति

भाषा

तत्पर्य्यायः

किंशारुः

।इत्यमरः

शुङ्गा

कोशी

इति

हेमचन्द्रः

दया

इति

मेदिनी

सविषाल्पडुण्डुभादिजल-मलोद्भवजन्तुः

शूकप्रधानलिङ्गवृद्धिकरयोगः

।तद्विवरणं

यथा

अथ

शूकदोषाधिकारः

तत्रशूकदोषस्य

निदानमाह

।“अक्रमाच्छेफसो

वृद्धिं

योऽभिवाञ्छति

मूढधीःव्याधयस्तस्य

जायन्ते

दश

चाष्टौ

शूकजाः

”अक्रमात्

अनुचितवृद्धिक्रमात्

अनुचिता

चवृद्धिः

भूरिविकारजनकस्य

शूकस्य

योगेन

।शूकजाः

शूको

जलशूकः

सविषो

जलजन्तुविशेषः

तु

जलमलोद्भवः

अल्पडुण्डुभइत्यादिकः

तथा

शूकप्रधानो

लिङ्गवृद्धिकरोवात्स्यायनाद्युक्तो

योगः

शूक

उच्यते

यथा,

“भल्लातकास्थिजलशूकमथाब्जपत्र-मन्तर्विदह्य

मतिमान्

सह

सैन्धवेन

।एतद्विरूढबृहतीफलतोयपिष्ट-मालेपितं

महिषविड्विमलीकृतेऽङ्गे

स्थूलं

महद्वरतुरङ्गमलिङ्गतुल्यंशेफः

करोत्यभिमतं

हि

संशयोऽस्ति

।”इत्यादि

यत्तु

जलशूकरहितमश्वगन्धादितैलंतदुचितमेव

लिङ्गवर्द्धनम्

।“अश्वगन्धा

वरी

कुष्ठं

मांसी

सिंहीफलान्वितम्चतुर्गुणेन

दुग्धेन

तिलतैलं

विपाचयेत्

।तत्तैलं

मेढ्रवक्षोजकर्णपाणिविवर्द्धनम्

”ते

शूकदोषा

दश

चाष्टौ

भवन्ति

*

तेष्वादौ

सर्षपिकामाह

।“गौरसर्षपसंस्थाना

शूकदुर्भगहेतुका

।पिडिका

श्लेष्मवाताभ्यां

ज्ञेया

सर्षपिका

तु

सा

”शूकदुभगहेतुका

शूकनिमित्ता

दुष्टयोनि-निमित्ता

*

अष्ठीलिकामाह

।“कठिना

विषमेर्भुग्नैर्व्वायुनाष्ठीलिका

भवेत्

।”अष्ठीला

लाहकारस्य

भाण्डविशेषः

निहाइइति

लोके

तद्वत्

कठिना

इत्यष्ठीलिका

।विषमैर्भुग्नैरिति

वक्ष्यमाणशूकविशेषणम्

विषमैर्ह्र

स्वदीर्घैः

भुग्नैः

वक्रैः

*

ग्रथितमाह

।“शूकेर्यत्

पूरितं

शश्वत्

ग्रथितं

नाम

तत्

कफात्यल्लिङ्गं

सदा

शूकैः

पूरितं

तद्ग्रथितत्वाद्ग्रथितम्

*

कुम्भिकामाह

“कुम्भिका

रक्तपित्तोत्था

जम्बुकास्थिनिभासिता

”कुम्भिका

कुम्भतुल्यफलत्वात्

*

अलजीमाह“अलजी

स्यात्तथा

यादृक्

प्रमेहपिडिकालजी

।सा

रक्ता

सिता

स्फोटदारुणा

कथिता

चसा

”एषा

रक्तपित्तनिमित्ता

ज्ञेया

*

मृदिता-माह

।“मृदितं

पीडितं

यत्तु

संरब्धं

वातकोपतः

।पाणिभ्यां

भृशसंभूढे

संमूढपिडिका

भवेत्

”शूकदोषे

जाते

पाणिभ्यां

भृशसंमूढे

पिच्चितेलिङ्गे

अत्रापि

वातकोपत

इत्यनुवर्त्तते

*

अवमन्थमाह

।“दीर्घा

वाह्यश्च

पिडिका

दीर्य्यते

मध्यमस्तु

याम्सोऽवमन्थः

कफाशृग्भ्यां

वेदना

लोमहर्षकृत्

”दीर्घा

दीर्घाङ्कुराः

*

पुष्करिकामाह

।“पिडिका

पिडिकाव्याप्ता

पित्तशोणितसम्भवा

।पद्मकर्णिकसंस्थाना

ज्ञेया

पुष्करिकेति

सा

”पिडिकाव्याप्ता

क्षुद्रपिडिकाव्याप्ता

अतएवपद्मकर्णिकसंस्थाना

*

स्पर्शहानिमाह

।“स्पर्शहानिञ्च

जनयेच्छोणितं

शूकदूषितम्

।”अत्र

स्पर्शासहत्वमेव

लक्षणम्

*

उत्तमा-माह

।“मुद्गमासोपमा

रक्ता

रक्तपित्तोद्भवा

सा

।एषोत्तमाख्या

पिडिका

शूके

जीर्णसमुद्भवा”

*

शतयोनकमाह

।“च्छिद्रैरनुमुखैर्लिङ्गंचिरं

यस्य

समन्ततः

।वातशोणितजो

व्याधिर्विज्ञेयः

शतयोनकः

”शतयोनकं

चालनी

तत्तुल्यत्वाच्छतयोनकः

*

त्वक्पाकमाह

।“वातपित्तकृते

ज्ञेयस्त्वक्पाको

ज्वरदाहकृत्

।”एतस्य

लिङ्गं

त्वक्पाकलक्षणम्

*

शोणिता-र्व्वुदमाह

।“कृष्णैः

स्फोटैः

सरक्ताभिः

पिडकाभिः

प्रपी-डितम्

।लिङ्गं

वासरुजश्चोग्रा

ज्ञेयं

तत्

शोणितार्व्वुदम्

”वासरुजः

स्फोटकाधिस्थाने

वेदना

*

मांसा-र्वुदमाह

।“मांसदुष्ट्या

विजानीयादर्वुदं

मांससम्भवम्

।”मांसपाकमाह

।“शीर्य्यन्ते

यस्य

मांसानि

यस्य

सर्व्वाश्च

वेदनाःविद्यात्तं

मांसपाकन्तु

सर्व्वदोषकृतं

भिषक्

”शीर्य्यन्तेगलन्ति

सर्व्ववेदनाः

वातपित्तकफजाःविद्रधिमाह

।“विद्रधिं

सन्निपातेन

यथोक्तमभिनिर्दिशेत्

।उक्तं

सान्निपातिकविद्रधितुल्यं

कथयेत्

*

तिलकालकमाह

।“कृष्णानि

चित्राण्यथवा

शूकाणि

सविषाणि

तुपतितानि

पचन्त्याशु

मेढ्रं

निरवशेषतः

कलानि

भूत्वा

मांसानि

शीर्य्यन्ते

यस्य

देहिनः

।सन्निपातसमुत्थांश्च

विद्यात्तां

तिलकालकान्

”चित्राणि

नानावर्णानि

शूकानि

शूकव्रणानि

।मञ्चाः

क्रोशन्तीतिवत्

सविषाणि

सविष-शूकाख्यजन्तुविशेषकृतानि

शीर्य्यन्ते

गलन्तिकृष्णतिलतुल्यत्वात्

तिलकालकाः

*

असाध्यमाह

।“तत्र

मांसार्वुदं

यच्च

मांसपाकश्च

यः

स्मृतः

।विद्रधिश्च

सिध्यन्ति

ये

स्युस्तिलकालकाः

”अथ

शूकदोषस्य

चिकित्सा

।“शूकदोषेषु

सर्व्वेषु

विषघ्नीं

कारयेत्

क्रियाम्

।जलोकाभिर्हरेद्रक्तं

रेचयेल्लघु

भोजयेत्

गुग्गुलुं

पाचयेच्चापि

त्रिफलाक्वाथसंयुताम्

।क्षीरेण

लेपसेकाच्च

शीतानेव

हि

कारयेत्

दार्व्वीसुरसयष्ट्याह्वैर्गृहधूमनिशायुतैः

।सम्पक्वं

तैलमभ्यङ्गान्मेद्ररोगं

विनाशयेत्

”सुरसं

तुलसी

दार्व्वीतैलम्

।“रसाञ्जनं

साह्वयमेकमेवप्रलेपमात्रेण

नयेत्

प्रशान्तिम्

।सपूतिपूयव्रणशोथकण्डू-शूलान्वितं

सर्व्वमनङ्गरोगम्

”साह्वयमित्यनङ्गरोगस्य

विशेषणम्

अनङ्ग-रोगस्य

नामापि

दूरीकरोति

इति

शूक-दोपाधिकारः

इति

भावप्रकाशः

Vachaspatyam Sanskrit

शूक

पुंलिङ्गम्

नपुंलिङ्गम्

श्वि--कक्

सम्प्र०

(

शुङ्गा

)

तीक्ष्णाग्रे

अमरः

।२

शिखायां

दयायां

मेदि०

सविषजलमलोद्भवे

जन्तुभेदेभावप्र०

तद्दोषाधिकारेण

तज्जातरोगास्तत्र

दर्शिता

यथा“अथ

शूकदीषाधिकारः

तत्र

शूकदोषस्व

निदानमाह“अक्रमाच्छेफसो

वृद्धिं

योऽमिवाञ्छति

मूढधीः

।व्याधयस्तस्य

जायन्ते

दश

चाष्टौ

शूकजाः”

अक्रमात्

अनुचितवृद्धिक्रमात्

अनुचिता

वृद्धिः

भूरिवि-कारजनकस्व

योगेन

शूकजाः

शूकोजलशूकः

स-विषो

जलजन्तुविशेषः

तु

जलमलोद्भवः

अल्पडुण्डुभइत्यादिकः

तथा

शूकप्रधानो

लिङ्गवृद्धिकरे

वात्स्या-यनाद्युक्तो

रोगः

शूक

उच्यत”

शूकदोषा

दश

चाष्टौच

भवन्ति

तेष्वादौ

सर्षपिकामाह

“गौरसर्षपसंस्थानाशूकदुर्भगहेतुका

पिडका

श्लेष्मवाताभ्यां

ज्ञेयासर्षपिकातु

सा

शूकदुर्भगहेतुका

शूकदुष्टयोनिनिमित्ता

।अथाष्टीलिकामाह

“कठिना

विषमैर्भुग्नैर्वायुनाष्टीलिका

२भवेत्”

अष्टीला

लौहकारस्य

भाण्डविशेषः

(

निहार

)इति

लोके

तथा

कठिनेत्यष्टीलिका

विषमैर्भुग्नैरितिवक्ष्यकाणणूकविशेषणम्

विषमैर्ह्रस्वदीर्घैः

भुग्नैःवक्रैः

ग्रथितमाह

“शूकैर्यत्

पूरितं

शश्वद्ग्रथितं

२नाम

तद्भवेत्”

यल्लिङ्गं

सदा

शूकैः

पूरितं

तद्ग्रथि-तत्वाद्ग्रथितम्

कुम्भिकामाह

“कुम्भिका

रक्तपि-त्तात्

स्याज्जाम्बवास्थिनिभा

सिता”

कुम्भिका

कुम्भीफल-तुल्यत्वात्

अलजीमाह

“अलजी

स्यात्तथा

यादृक्-प्रमेहपिडका

तथा

सा

रक्ताऽसिता

स्फोटाचिताच

कथिता

बुधैः”

एषा

रक्तपित्तनिमित्ता

ज्ञेया

।मृदितमाह

“मृदितं

पीडितं

यत्तु

संरब्धं

वातकोपतः

।शूकदोषे

जाते

पीडितं

सद्यत्

संरब्धम्

सशोथं

भवतितल्लिङ्गं

मृदितमुच्यते

संमूढपिडकामाह

“पाणिभ्यांभृशसंमूढे

समूढण्डिका

भवेत्”

शूकदोषे

जाते

पा-णिभ्यां

मृशसंभूढे

पिशिते

लिङ्गे”

अत्रापि

वातको-पत

इत्यनुवर्त्तते

अथावमन्थमाह

“दीर्घा

वह्व्यश्च

पिडका

दीर्य्यन्ते

मध्यतस्तु

याः

सोऽवमन्थः

कफासृग्भ्यांवेदना

रोमहर्षकृत्”

दीर्घा

दीर्घाङ्कराः

पुष्कारका-माह

“पिडका

पिडकाव्याप्ता

पित्तशोणितसम्भवा

।पद्मकर्णिकसंस्थाना

ज्ञेया

पुष्करिकेति

सा”

पिडका-व्याप्ता

पार्श्वतः

क्षुद्रपिडकाव्याप्ता

अतएव

पद्मकर्णिकसं-स्थाना

स्पर्शहानिमाह

“स्पर्शहानिन्तु

१०

जनयेच्छोणितंशूकदूषितम्”

अत्र

स्पर्शासहत्वमेव

लक्षणम्

उत्तमा-माह

“मुद्गमाषोपमा

रक्ता

रक्तपित्तोद्भवा

या

एषो-त्तमाख्या

पिडला

११

शृकाजीर्णसमुद्भवा”

शतपोनकमाह“छिद्रैरणुमुखैर्लिङ्गं

चिरं

यस्य

समंन्ततः

वातशोणि-तजो

व्याधिः

विज्ञेयः

शतपोनकः

१२”

शतपोनकश्चालनीतत्तुल्यत्वाच्छतपोनकः

त्वक्पाकमाह

“वातपित्तकृतोज्ञेयस्त्वक्षाको

१३

ज्वरदाहकृत्”

शोणितार्बुदमाह

“कृष्णैःस्फोटैः

सरक्ताभिः

पिडकाभिर्निपीडितम्

लिङ्गं

वास्तु-रुजाश्चोग्रा

ज्ञेयं

तच्छोणितार्बुदम्

१४”

वास्तुरुजः

स्फो-टपिडकाधिष्ठानयेदनाः

अथ

मांसार्बुदमाह

“मांसदुष्टंविजग्नीयादर्बुदं

मांससम्भवम्

१५

मांसपाकमाह

“शीर्यन्तेयस्य

मांसानि

यस्य

सर्वाश्च

वेदनाः

विद्यात्तं

मांसपा-कन्तु

१६

सर्वदोषकृतं

भिषक्”

शीर्य्यन्ते

गलन्ति

सर्वाश्चवेदनाः

वातपित्तकफजाः

अथ

विद्रधिमाह

“विद्रधिः

१७सन्निपातेन

यथोक्तमभिनिर्दिशेत्”

यथोक्तं

सान्निपातिकंविद्रधितुल्यं

कथयेत्

तिलकालकानाह

“कृष्णानि

चि-त्राण्यथ

वा

शुक्लानि

सविषाणि

तु

पतन्ति

पातयन्त्याशुमेढ्रं

निरवशेषतः

कालानि

भूत्वा

मांसानि

शीर्व्यन्तेयस्य

देहिनः

सन्निपातसमुत्थांश्च

तान्

विद्यात्तिलका-लकान्

१८”

चित्राणि

नानावर्णानि

शुक्लानि

शुक्लव-र्णानि

मञ्चाः

क्रोशन्तीति

वत्

सविषाणि

सविष-शूकाख्यजन्तुविशेषकृतत्वात्

शीर्व्यन्ते

गलन्ति

कृष्ण-तिलतुल्यत्वात्तिलकालकाः

अथासाध्यमाह

“तत्र

मां-सार्बुदं

यच्च

मांसपाकश्च

यः

स्मृतः

विद्रधिश्च

सि-ध्यन्ति

ये

स्युस्तिलकालकाः”

Capeller German

शूक

Masculine.

Neuter.

Granne

am

Getreide.

Masculine.

eine

best.

Getreiderat

Neuter.

(

Insekten-

)Stachel.

Burnouf French

शूक

शूक

masculine

neuter

barbe

de

blé,

cf.

शुङ्ग।

Compassion,

pitié,

cf.

शोक

--

F.

carpopogon

pruriens,

bot.

शूकक

masculine

orge,

blé

barbu.

Compassion,

pitié.

शूककीट

neuter

chenille.

शूकतृण

neuter

esp.

d'herbe.

शूकधान्य

neuter

orge,

blé

barbu.

शूकपिण्डि

feminine

carpopogon

pruriens.

शूकर

masculine

(

sfx.

m

à

masculine

hérissé

ou

de

शू

onomat.

et

कृ

)

porc.

--

F.

[

]

truie.

शूकल

masculine

(

sfx.

)

cheval

rétif.

शूकवल्

a.

(

sfx.

वत्

)

barbu,

hérissé.

--

F.

carpopogon

pruriens,

bot.

शूकशिम्बा

feminine

carpopogon

pruriens.

शूकापुट्ट

masculine

(

पुट्ट्

)

pierre

précieuse

[

ambre

?

].

Stchoupak French

शूक-

Masculine.

nt.

épi,

barbe

(

des

céréales

).