छिद्र (chidra)

छिद्र

r.

10th

cl.

(

छिद्रयति-ते

)

1.

To

pierce,

to

bore,

to

perforate,

to

make

openings

or

holes.

2.

To

perforate

the

ear

for

rings

&c.

चु-

उभ-सक-सेट्

।

छिद्र

Neuter.

(

-द्रं

)

1.

A

hole,

a

vacuity,

a

perforation,

&c.

2.

Fault,

defect,

flaw

(

moral

or

physical.

)

3.

A

weak

side.

4.

Infirmity.

Etymology

छिद्

to

pierce,

Unadi

affix

रक्,

or

छिद्र

अच्-वा

।

छिद्र॑

adjective

torn,

rent,

pierced

neuter

hole,

fissure,

opening,

interruption,

defect,

weakness,

flaw,

fault,

Abstr.

°ता†

feminine

छिद्र

(

क,

त्

)

छिद्रयति

10.

a.

To

pierce,

to

bore,

to

perforate.

छिद्र

(

द्रं

)

1.

Neuter.

A

hole

a

fault

or

defect.

छिद्र

-

chidra

-

Adjective

-

containing

holes

छिद्र

-

chidra

-

Adjective

-

pierced

छिद्र

-

chidra

-

Adjective

-

leaky

छिद्र

-

chidra

-

Adjective

-

perforated

छिद्र

-

chidra

-

Adjective

-

torn

asunder

छिद्र

-

chidra

-

Neuter

-

weak

point

छिद्र

-

chidra

-

Neuter

-

8th

lunar

mansion

छिद्र

-

chidra

-

Neuter

-

fault

छिद्र

-

chidra

-

Neuter

-

gap

छिद्र

-

chidra

-

Neuter

-

foible

छिद्र

-

chidra

-

Neuter

-

lower

regions

छिद्र

-

chidra

-

Neuter

-

blemish

छिद्र

-

chidra

-

Neuter

-

slit

छिद्र

-

chidra

-

Neuter

-

number

nine

छिद्र

-

chidra

-

Neuter

-

imperfection

छिद्र

-

chidra

-

Neuter

-

cleft

छिद्र

-

chidra

-

Neuter

-

bore

छिद्र

-

chidra

-

Neuter

-

infirmity

छिद्र

-

chidra

-

Neuter

-

opening

छिद्र

-

chidra

-

Neuter

-

defect

छिद्र

-

chidra

-

Neuter

-

hole

छिद्र

-

chidra

-

Neuter

-

aperture

रम्भ-छिद्र

-

rambha-chidra

-

Neuter

-

cylinder

bore

[

Automotive

]

अर्गली

-

छिद्र

-

argalI

-

chidra

-

Neuter

-

bolt

hole

छिद्र

chidra

Adjective

leaky

भिन्न

bhinna

Adjective

leaky

अस्रवत्

asravat

Adjective

not

leaky

छिद्र

chidra

Adjective

perforated

उत्कीर्ण

utkIrNa

Adjective

perforated

काण

kANa

Adjective

perforated

छिद्रित

chidrita

Adjective

perforated

छिन्न

chinna

Adjective

perforated

जर्जर

jarjara

Adjective

perforated

विद्ध

viddha

Adjective

perforated

सन्तृण्ण

santRNNa

Adjective

perforated

वेधित

vedhita

Adjective

perforated

श्वभ्रवत्

zvabhravat

Adjective

perforated

सरन्ध्र

sarandhra

Adjective

perforated

सुषिर

suSira

Adjective

perforated

सूचित

sUcita

ppp

perforated

आग्रस्त

Agrasta

Adjective

perforated

by

अविद्ध

aviddha

Adjective

not

perforated

छिद्रता

chidratA

Feminine

perforatedness

बहुरन्ध्रिका

bahurandhrikA

Feminine

much

perforated

नववितृण्ण

navavitRNNa

Adjective

perforated

in

9

places

छिद्रांश

chidrAMza

Masculine

having

perforated

parts

विध्य

vidhya

Adjective

to

be

pierced

or

perforated

वेध्य

vedhya

Adjective

to

be

pierced

or

perforated

व्यध्य

vyadhya

Adjective

to

be

pierced

or

perforated

समुत्कीर्ण

samutkIrNa

Adjective

completely

perforated

or

pierced

वेद्धव्य

veddhavya

Adjective

to

be

pierced

or

perforated

or

hit

सम्भेद्य

sambhedya

Adjective

to

be

broken

through

or

pierced

or

perforated

भेद्य

bhedya

Adjective

to

be

broken

or

split

or

pierced

or

perforated

वज्रसमुत्कीर्ण

vajrasamutkIrNa

Adjective

perforated

by

a

diamond

or

any

hard

instrument

छिद्र

chidra

Neuter

foible

छिद्र

r.

10th

cl.

(

छिद्रयति

)

1

To

pierce,

to

bore,

to

perforate,

to

make

openings

or

holes.

2

To

perforate

the

ear

for

rings,

&c.

छिद्र

Neuter.

(

-द्रं

)

1

A

hole,

a

vacuity,

a

perforation,

&c.

2

Fault,

defect,

flaw,

(

moral

or

physical.

)

3

A

weak

side.

4

Infirmity.

Etymology

छिद

to

pierce,

Uṇādi

affix

रक्.

छिद्र

[

chidra

],

Adjective.

[

छिद्-रक्,

छिद्र-अच्

वा

]

Pierced,

containing

holes.

द्रम्

A

hole,

slit,

cleft,

fissure,

rent,

pit,

opening,

crack

नव

छिद्राणि

तान्येव

प्राणस्यायतनानि

तु

Yâjñavalkya (Mr. Mandlik's Edition).

3.99

Manusmṛiti.

8.239

अयं

पटश्छिद्रशतैरलङ्कृतः

Mṛichchhakaṭika

2.9

so

काष्ठ˚,

भूमि˚

Et cætera.

A

defect,

flaw,

blemish

त्वं

हि

सर्षपमात्राणि

परच्छिद्राणि

पश्यसि

।

आत्मनो

बिल्वमात्राणि

पश्यन्नपि

न

पश्यसि

॥

Mb

सुग्रीवेण

समं

त्वस्य

अद्वैधं

छिद्रवर्जितम्

Rāmāyana

7.36.39.

A

vulnerable

or

weak

point,

weak

side,

imperfection,

foible

नास्य

छिद्रं

परो

विद्याद्विद्याच्छिद्रं

परस्य

तु

।

गूहेत्

कूर्म

इवाङ्गानि

रक्षेद्विवरमात्मनः

॥

Manusmṛiti.

7.15,

12

छिद्रं

निरूप्य

सहसा

प्रविशत्यशङ्कः

Hitopadesa (Nirṇaya Ságara Edition).

1.81.

(

where

छिद्र

means

a

hole

also

)

Panchatantra (Bombay).

3.39

Panchatantra (Bombay).

2.38

Proverb:

छिद्रेष्वनर्था

बहुली-

भवन्ति

'misfortunes

never

come

single'.

(

Astr.

)

Name.

of

the

eighth

house.

Division

भूमिच्छिद्रविधानम्

Kau.

Atmanepada.

2.2

Space

भूतानां

छिद्रदातृत्वं

बहिरन्तरमेव

च

Bhágavata (Bombay).

3.26.34.

Sky

नानात्वं

छिद्रयोर्यद्वज्ज्योतिषोर्वातयोरिव

Bhágavata (Bombay).

12.4.3.

Compound.

-अनुजीविन्,

-अनुसंधानिन्,

-अनुसारिन्,

अन्वेषिन्

Adjective.

looking

out

for

faults

or

flaws.

seeking

the

weak

points

of

another,

picking

holes,

censorious

सर्पाणां

दुर्जनानां

च

परच्छिद्रानुजीविनाम्

Panchatantra (Bombay).

1.-अन्तर्

Masculine.

a

cane,

reed.

-आत्मन्

Adjective.

one

who

exposes

his

weak

points

to

the

attack

of

others.

-कर्ण

Adjective.

having

the

ear

pierced.

-दर्शन

Adjective.

exhibiting

faults.

seeking

the

weak

points.

-दर्शिन्

Adjective.

observing

faults,

a

captious

critic.

छिद्र

a.

[

छिद्-रक्,

छिद्र-अच्

वा

]

Pierced,

containing

holes.

द्रं

1

A

hole,

slit

cleft,

fissure,

rent,

pit,

opening,

crack

नव

छिद्राणि

तान्येव

प्राणस्यायतनानि

तु

Y.

3.

99

Ms.

8.

239

अयं

पटश्छिद्रशतैरलंकृतः

Mk.

2.

9

so

काष्ठ°,

भूमि°

&c.

2

A

defect,

flaw,

blemish

त्वं

हि

सर्षपमात्राणि

परच्छिद्राणि

पश्यसि

।

आत्मनो

बिल्वमात्राणि

पश्यन्नपि

न

पश्यसि

॥

Mb.

3

A

vulnerable

or

weak

point,

weak

side,

imperfection,

foible

नास्य

छिद्रं

परो

विद्याद्विद्याच्छिद्रं

परस्य

तु

।

गूहेत्

कूर्म

इवांगानि

रक्षेद्विवरमात्मनः

॥

Ms.

7.

105,

102

छिद्रं

निरूप्य

सहसा

प्रविशत्यशंकः

H.

1.

81

(

where

छिद्र

means

a

hole

also

)

Pt.

3.

39

Pt.

2.

38

Proverb:

छिद्रेष्वनर्था

बहुलीभवंति

‘misfortunes

never

come

single’.

4

(

Astr.

)

N.

of

the

eighth

house.

Comp.

अनुजीविन्,

अनुसंधानिन्,

अनुसारिन्,

अन्वेषिन्

a.

{1}

looking

out

for

faults

or

flaws.

{2}

seeking

the

weak

points

of

another,

picking

holes,

censorious

सर्पाणां

दुर्जनानां

च

परच्छिद्रानुजीविनां

Pt.

1.

अंतर्

m.

a

cane,

reed.

आत्मन्

a.

one

who

exposes

his

weak

points

to

the

attack

of

others.

कर्ण

a.

having

the

ear

pierced.

दर्शन

a.

{1}

exhibiting

faults.

{2}

seeking

the

weak

points.

दर्शिन्

a.

observing

faults,

a

captious

critic.

छिद्र॑

mf(

आ

)n.

torn

asunder,

ṛg-veda

i,

162,

20

containing

holes,

pierced,

kātyāyana-śrauta-sūtra

xv

ff.

rāmāyaṇa

i,

73,

20

suśruta

v,

1,

43

leaky,

mahābhārata

v,

1307

1047

(

equal, equivalent to, the same as, explained by.

xii,

8782

)

छिद्र॑

neuter gender.

a

hole,

slit,

cleft,

opening,

vājasaneyi-saṃhitā

taittirīya-saṃhitā

i,

vi

kātyāyana-śrauta-sūtra

lāṭyāyana

kauśika-sūtra

manu-smṛti

et cetera.

(

दैव-कृत,

‘opening

or

hole

made

by

nature’,

the

cartilage

of

the

ear,

pupil

of

the

eye,

suśruta

°द्रं

√

दा,

‘to

yield

an

opening

or

free

access’,

bhāgavata-purāṇa

v,

6,

4

)

defect,

fault,

blemish,

imperfection,

infirmity,

weak

point,

foible,

mahābhārata

et cetera.

(

in

astrology.

)

the

8th

lunar

mansion,

varāha-mihira 's bṛhajjātaka

laghujātaka, by varāha-mihira

i,

17

the

number

‘nine’

(

there

being

9

openings

in

the

body

),

sūryasiddhānta

ii,

18

the

lower

regions,

Demetrius Galanos's Lexiko: sanskritikes, anglikes, hellenikes

(

confer, compare.

अ॑-,

कर्ण-,

कृत-,

गृह-,

निश्-,

महा-

).

छिद्र,

अस्,

आ,

अम्,

containing

holes,

pierced

(

अम्

),

n.

a

hole,

slit,

incision,

cleft,

opening,

fissure,

crack,

perforation,

vacuity,

interruption,

(

छिद्रं

दैव-कृतम्,

the

opening

or

hole

made

by

nature,

the

cartilage

of

the

ear,

the

pupil

of

the

eye,

&c.

)

defect,

fault,

blemish,

flaw

(

moral

or

physical

)

a

vulnerable

or

weak

point,

weak

side,

foible,

imper-

fection,

infirmity

(

in

astronomy

)

N.

of

the

eighth

house

[

cf.

अ-च्छिद्र,

कर्ण-च्छ्°,

कृत-च्छ्°,

गृ-

ह-च्छ्°,

निश्-छ्°।

]

—छिद्र-कर्ण,

अस्,

ई,

अम्,

having

the

ears

bored

or

pierced.

—छिद्र-ता,

f.

the

state

of

being

perforated,

the

quality

of

being

perforated

or

pervaded

by

everything.

—छिद्र-दर्शन,

अस्,

आ,

अम्,

exhibiting

faults

or

deficiencies,

(

अ-च्छिद्रदर्-

शन,

faultless

)

(

अस्

),

m.,

N.

of

a

Cakra-vāka

that

had

been

a

Brāhman

in

a

former

birth.

—छिद्र-

दर्शिन्,

ई,

इनी,

इ,

observing

faults

or

deficiencies,

a

captious

critic

(

ई

),

m.,

N.

of

a

Cakra-vāka

see

above.

—छिद्र-वैदेही,

f.

the

plant

Scindapsus

Officinalis,

=

गज-पिप्पली.

—छिद्रात्मन्

(

°र-

आत्°

),

आ,

आ,

अ,

one

who

exposes

his

weak

points

to

attack.

—छिद्रानुसन्धानिन्,

ई,

इनी,

इ,

or

छिद्रा-

नुसारिन्

or

छिद्रान्वेषिन्

(

°र-अन्°

),

ई,

इणी,

इ,

look-

ing

out

for

faults

or

flaws,

picking

holes,

a

censorious

or

captious

critic.

—छिद्रान्तर्

(

°र-अन्°

),

अः,

m.

‘internally

hollow,

’

cane

or

reed.

—छिद्रान्वेषण

(

°र-अन्°

),

अम्,

n.

the

searching

for

faults,

picking

holes

[

cf.

छिद्रानुसन्धानिन्

above.

]

—छिद्रा-

फल,

अम्,

n.

a

kind

of

fruit

[

cf.

माया-

फल।

]

छिद्र

chid-rá,

Adjective.

torn

perforated,

leaky

Neuter.

🞄hole,

gap,

aperture

opening,

entry

defect,

🞄failing,

weak

point

distress:

-tā,

Feminine.

openness,

🞄quality

of

giving

space.

छिद्र

छिद्

+

र,

I.

Adjective.

,

Feminine.

रा,

Per-

forated,

Rām.

1,

73,

20.

II.

Neuter.

1.

A

gap,

Man.

8,

239.

2.

A

defect,

Pañc.

40,

12.

3.

An

opening,

Suśr.

1,

54,

16

an

entry,

Bhāg.

P.

5,

6,

4.

4.

A

weak

point,

Pañc.

i.

d.

366

a

vulnerable

part,

Man.

7,

105.

--

Compound

अ-च्छिद्-

र,

I.

Neuter.

uninterruptedness,

Rām.

4,

43,

25.

II.

Adjective.

1.

unhurt,

Rām.

6,

23,

16.

2.

uninterrupted,

Rām.

1,

40,

10.

निश्छिद्र,

i.

e.

निस्-,

Adjective.

without

holes,

and

without

weak

points,

Böhtl.

Ind.

Spr.

122.

(

इस

अर्थ

में

neut

)

छेद

में

कटौती,

छिद्र

वि*

-

"छिद्+रक्+,

छिद्र+अच्

वा"

"छिदा

हुआ,

छिद्रों

से

युक्त्"

छिद्रम्

नपुंलिङ्गम्

-

-

"छिद्र,

दरार,

फाँट,

कटाव,

रन्ध्र,

गर्त,

विवर,

दरज"

छिद्रम्

नपुंलिङ्गम्

-

-

"दोष,

त्रुटि,

दूषण"

छिद्रम्

नपुंलिङ्गम्

-

-

"भेद्य

या

क्षीण

अंश,

दुर्बल

पक्ष,

दोष,

न्यूनता"

छिद्रम्

नपुंलिङ्गम्

-

छिद्+रक्

प्रभाग

छिद्रम्

नपुंलिङ्गम्

-

छिद्+रक्

स्थान

छिद्रम्

नपुंलिङ्गम्

-

छिद्+रक्

"आकाश,

अन्तरिक्ष"

छिद्र

-

कर्णभेदने

(

चुरा०

उभ०

सक०

से०

)

छिद्रयति

।

पदविभागः

धातुः

कन्नडार्थः

ರಂಧ್ರಮಾಡು

/ತೂತು

ಕೊರೆ

छिद्र

पदविभागः

नपुंसकलिङ्गः

कन्नडार्थः

ರಂಧ್ರ

/ವಿವರ

/ಬಿಲ

निष्पत्तिः

छिदिर्

(

द्वैधीकरणे

)

-

"रक्"

(

उ०२-१३

)

छिद्र

पदविभागः

नपुंसकलिङ्गः

कन्नडार्थः

ವ್ಯವಸಾಯಕ್ಕೆ

ಯೋಗ್ಯವಲ್ಲದ

ಭೂಮಿ

विस्तारः

"भूमिश्छिद्रं

कृष्ययोग्या

प्रहतं

नालमुत्थितम्"

-

वैज०

।

छिद्र

पदविभागः

नपुंसकलिङ्गः

कन्नडार्थः

ಜಾತಕುಂಡಲಿಯಲ್ಲಿ

ಲಗ್ನದಿಂದ

೮ನೆಯ

ಸ್ಥಾನ

प्रयोगाः

"धर्मकर्मादिनेतारौ

रन्ध्र

लाभाधिपौ

यदि

।

तयोः

सम्बन्धमात्रेण

न

योगं

लभते

नरः

॥"

उल्लेखाः

गोचारद०

छिद्र

पदविभागः

नपुंसकलिङ्गः

कन्नडार्थः

ದೋಷ

/ಕಳಂಕ

/ಅಪರಾಧ

छिद्र

पदविभागः

नपुंसकलिङ्गः

कन्नडार्थः

೯

ಸಂಖ್ಯೆ

छिद्र

पदविभागः

नपुंसकलिङ्गः

कन्नडार्थः

ದೋಷ

/ನ್ಯೂನತೆ

प्रयोगाः

"नास्य

छिद्रं

परो

विद्यात्

विद्याश्छिद्रं

परस्य

तु

।

गुहेत्कूर्म

इवाङ्गानि

रक्षेद्विवरमात्मनः

॥"

उल्लेखाः

मनु०

७-१०५

विस्तारः

"छिद्रं

रन्ध्रापराधयोः"-

वैज०

।

छिद्र

पदविभागः

विशेष्यनिघ्नम्

कन्नडार्थः

ರಂಧ್ರವುಳ್ಳ

/ವಿವರವಿರುವ

निष्पत्तिः

"अच्"

(

५-२-१२७

)

व्युत्पत्तिः

छिद्रमस्यास्ति

विस्तारः

"सुखं

दुःखं

मलं

छिद्रं

किलासं

सिध्ममर्मरौ

।

रभसः

पलितं

श्वित्रमेतेऽपि

त्रिषु

धर्मिणि

॥"

-

वैज०।

Cidra

{%

(

I

)

a.

(

f.

द्रा

)

%}

Pierced,

containing

holes.

Cidra

{%

(

II

)

n.

%}

1.

A

hole,

a

rent,

a

pit,

an

opening,

a

fissure,

अयं

पटश्छिद्रशतैरलंकृतः

Mrich.ii.,

M.viii.239,

Yaj.iii.83

2.

defect,

flaw,

blemish,

सर्षपमात्राणि

परच्छिद्राणि

पश्यसि

।

आत्मनो

बिल्वमात्राणि

पश्यन्नपि

न

पश्यसि

Bh.

3.

a

vulnerable

or

weak

point,

weak

side,

foible,

नाय

छिद्रं

परो

विद्याद्विद्याच्छिद्रं

परस्य

तु

।

गृहेत्

कूर्म

इवागांनि

रक्षेद्विवरमात्मनः

M.vii.105,

or

सर्पाणां

दुर्जनानां

च

परच्छिद्रानुजीविनाम्

Panch.i.

(

where

the

word

is

used

in

senses

1

and

3

).

०,

अनन्त,

अन्तरिक्ष,

अभ्र,

अम्बर,

अम्बुद,

असत्,

आकाश,

खं,

ख,

गगन,

छिद्र,

जलद,

जलधर,

जलधरपथ,

दिव,

नग्न,

नभ,

पयोद,

पयोधर,

पुष्कर,

पूर्ण,

पृथु,

पृथुल,

बिन्दु,

मेघ,

रन्ध्र,

वरीय,

विन्दु,

वियत्,

विष्णुपद,

विष्णुपाद,

विहायस्,

वृहत्,

व्योम,

शून्य

९,

अङ्क,

अन्तर,

अम्बुजासन,

उपेन्द्र,

ऋद्धि,

कपाट,

कवाट,

कवि,

कूप,

केशव,

क्षत,

खग,

खचर,

खेगामी,

खेचर,

गम्भीर,

गाम्भीर,

गो,

ग्रह,

छिद्र,

तामिस्र,

तार्क्ष्यध्वज,

दिविसद्,

दुर्गा,

द्वार,

नन्द,

नभोग,

नव,

निधान,

निधि,

पट,

पदार्थ,

बल,

बिल,

मिति,

यन्त्र,

रत्न,

रन्ध्र,

लब्ध,

लब्धि,

वट,

विल,

विवर,

शुषिर,

सुषिर,

हरि

छिद्र

n.

(

r.

छिद्

s.

र

)

1

)

cavum,

cavitas.

2

)

vitium,

in

cor-

pore.

SA.

2.

8.

in

sacrificio.

R.

Schl.

I.

11.

16.

ed.

Ser.

I.

32.

34.

प्रत्यय

पु

प्रत्यय,

शपथ,

छिद्र,

विश्वास,

सत्यहेतु

प्रत्ययः

शपथे

छिद्रे

विश्वासे

सत्य-हेतुषु

॥

११

॥

verse

2.1.1.11

page

0008

दर

क्ली

दर,

छिद्र,

भय

मित्रो

भानुः

सुहृन्मित्रं

दरं

छिद्रं

दरं

भयम्

॥

१

॥

verse

3.1.1.1

page

0013

chidra

(

7-1-2

),

‘nine’

cf.

randhra.

chidrá,

n.

hole

defect

weak

spot.

[

√chid.

]

छिद्र

(

छि꣡द्र꣡

कर्णभेदने

करणभेदन

इत्येके

-

चुरादिः

-

सेट्

)

ल्युट् →

छिद्रणम्

अनीयर् →

छिद्रणीयः

-

छिद्रणीया

ण्वुल् →

छिद्रकः

-

छिद्रिका

तुमुँन् →

छिद्रयितुम्

/

छिद्रितुम्

तव्य →

छिद्रयितव्यः

/

छिद्रितव्यः

-

छिद्रयितव्या

/

छिद्रितव्या

तृच् →

छिद्रयिता

/

छिद्रिता

-

छिद्रयित्री

/

छिद्रित्री

क्त्वा →

छिद्रयित्वा

/

छिद्रित्वा

ल्यप् →

प्रच्छिद्र्य

क्तवतुँ →

छिद्रितवान्

-

छिद्रितवती

क्त →

छिद्रितः

-

छिद्रिता

शतृँ →

छिद्रयन्

/

छिद्रन्

-

छिद्रयन्ती

/

छिद्रन्ती

शानच् →

छिद्रयमाणः

/

छिद्रमाणः

-

छिद्रयमाणा

/

छिद्रमाणा

धातुः →

छिद्र्

मूलधातुः →

छिद्र

धात्वर्थः →

कर्णभेदने

गणः →

चुरादिः

कर्मकत्वं →

सकर्मकः

इट्त्वं →

सेट्

उपग्रहः →

उभयपदी

रूपम् →

छिद्रयति-ते

अनुबन्धादिविशेषः →

अदन्तः

छिद्र

मानकरूपान्तरम्

-

कर्ण

कर्ण

भेदने

-

छिद्रयति

कर्णयति

कर्णेनानुभवति

आकर्णयति,

कर्णेन

भावयति

कर्णयतीति

व्याचक्षते

376-367

Synonyms

विद्ध,

अपविद्ध,

प्रतिविद्ध,

छिद्र

(Adjective)

यद्

विध्यते।

"आखेटकः

विद्धस्य

आखेटस्य

समीपम्

अप्राप्नोत्।"

छिद्र

नपुं।

बिलम्

समानार्थकाः

कुहर,

सुषिर,

विवर,

बिल,

छिद्र,

निर्व्यथन,

रोक,

रन्ध्र,

श्वभ्र,

वपा,

शुषि,

अवधि,

दर,

अन्तर

1।8।2।1।1

छिद्रं

निर्व्यथनं

रोकं

रन्ध्रं

श्वभ्रं

वपा

शुषिः।

गर्तावटौ

भुवि

श्वभ्रे

सरन्ध्रे

सुषिरं

त्रिषु॥

==>

भूमौ_वर्तमानं_रन्ध्रम्,

कृत्रिमगृहाकारगिरिविवरम्,

गिरिबिलम्

पदार्थ-विभागः

,

द्रव्यम्,

पृथ्वी,

अचलनिर्जीवः,

स्थानम्,

प्राकृतिकस्थानम्

छिद्र,

त्

क

भेदे

।

इति

कविकल्पद्रुमः

॥

(

अदन्त-चुरां-परं-सकं-सेट्

।

)

भेद

इह

रन्ध्रकरणम्

।छिद्रयति

छिद्रापयति

भाण्डं

बालकः

।

इतिदुर्गादासः

॥

छिद्रं,

क्लीबम्

(

छिद्यते

भिद्यते

यत्

।

छिदिरौछेदने

+

“स्फायितञ्चिवञ्चीति

।”

उणां

।

२

।

१३

।इति

रक्

।

)

भेदः

।

छेँदा

इति

भाषा

।

तत्-पर्य्यायः

।

कुहरम्

२

शुषिरम्

३

विवरम्

४विलम्

५

निर्व्यथनम्

६

रोकम्

७

रन्ध्रम्

८श्वभ्रम्

९

वपा

१०

शुषिः

११

।

इत्यमरः

।१

।

८

।

२

॥

स्वभ्रम्

१२

शुषी

१३

।

इतितट्टीका

॥

(

यथा,

महाभारते

।

३

।

८२

।

५३

।“ततो

गच्छेत

धर्म्मज्ञ

!

हिमवत्सुतमर्व्वुदम्

।पृथिव्यां

यत्र

वै

छिद्रं

पूर्व्वमासीत्

युधिष्ठिर

!

॥

”

)दूषणम्

।

इति

मेदिनी

।

रे,

३८

॥

(

यथा,

महाभारते

।

२

।

१२

।

२९

।“बहुविघ्नश्च

नृपते

!

क्रतुरेष

स्मृतो

महान्

।छिद्राण्यस्य

तु

वाञ्छन्ति

यज्ञघ्ना

ब्रह्मराक्षसाः

॥

”अवकाशः

।

नवमसंख्या

।

इति

ज्योतिषम्

॥

लग्नादष्टमस्थानम्

।

“छिद्राख्यमष्टमं

स्थान-मिति

।”

इति

ज्योतिस्तत्त्वम्

॥

)

छिद्र

भेदने

अद०

चुरा०

उभयपदी

सल०

सेट्

।

छिद्रयति

तेअचिच्छिद्रत्

त

।

छिद्रितः

छिद्रम्

।

छिद्र

नपुंलिङ्गम्

छिद--रक्

छिद्र--अच्

वा

।

१

दूषणे,

२

गर्त्ते,

३

अव-काशे

४

ज्योतिषोक्ते

लग्नतोऽष्टमस्थाने

।

“छिद्राख्यमष्टमंस्थानम्”

ज्यो०

त०

।

“छिद्र

निवारयेत्

सर्वं

श्वशूकर-मुखानुगम्”

मनुः

।

“छिद्रेष्वनर्था

बहुलीभवन्ति”

शकु०“नास्यच्छिद्रं

परोविद्यात्

विद्याच्छिद्रं

परस्य

तु”

मनुः

।देहे

छिद्रसंख्यामाह

याज्ञ०

मिताक्षरयोः“रोम्णां

कोट्यस्तु

पञ्चाशच्चतस्रः

कोट्य

एव

च

।

सप्त-षष्टिस्तथा

लक्षाः

सार्द्धाः

स्वेदायनैः

सह

।

वायवीयै-र्विगण्यन्ते

विभक्ताः

परमाणवः”

याज्ञ०

।

“पूर्वोदित-सिराकेशादिसहितानां

रोम्णाम्परमाणवः

सूक्ष्मसूक्ष्म-तररूपा

भागाः

स्वेदस्रवणशुषिरैः

सह

चतुःपञ्चा-शत्कोट्यः

तथा

सप्तोत्तरषष्टिलक्षाः

सार्द्धाः

पञ्चाशत्सहस्र-सहिताः

वायवोयैर्विभक्ताः

पवनपरमाणुभिः

पृथक्कृता

विगण्यन्ते”

मिता०

।

एता

सूक्ष्मच्छिद्रसंख्याःस्थूलच्छिद्रसंख्या

तु

नब

मुखनेत्रवर्णना

साद्वयपायूपस्थस्थानभेदात्

तत्संख्याः

तुल्यत्वेन

५

नव

संख्यायां

च

छिद्र

मानकरूपान्तरम्

-

कर्ण

कर्ण

(

अर्थः

)

भेदने

करणभेदनइति

गुप्तः,

मैत्रेयस्तु

छिद्रयति

कर्मयतीति

कर्णमपि

पृथग्धातुमुक्त्वा

कर्णेन

भाषयति

कर्णयतीति

व्याचक्षतेत्याह

379

1

{@“छिद्र

कर्णभेदने”@}

2

छिद्रकः-द्रिका,

चिच्छिद्रयिषकः-षिका

इत्यादीनि

सर्वाण्यपि

रूपाणि

चौरादिकचित्रयतिवत्

3

ज्ञेयानि।

4

छिद्रितम्।

5

प्रासङ्गिक्यः

01

→

(

५६८

)

02

→

(

१०-चुरादिः-१९२४।

सक।

सेट्।

उभ।

)

03

→

(

५२५

)

04

→

[

[

B।

‘यो

ह्यच्छिद्रित

एव

वीर्यशतकृत्

तस्मिन्

पतत्यन्धयन्

पिष्टाङ्गः

स

ममार

दण्डितखलस्येशस्य

पादाङ्कितः।’

धा।

का।

३।

६२।

]

]

05

→

[

पृष्ठम्०५४२+

२५

]

छिद्र॑

zerrissen,

durchlöchert

Neuter.

Loch,

Öffnung,

Zugang,

Eintritt

Lücke,

schwache

Stelle,

Gebrechen,

Böße.

Abstr.

छिद्रता

Feminine.

chidrá,

a.,

zersplittert,

schlecht

zerschnitten

[

von

chid

],

vgl.

áchidra.

-ā́

gátrāṇi

{162,

20}.

छिद्र

छिद्र

neuter

(

छिद्

sfx.

र

)

fente,

fissure

brèche,

trou.

Au

fig.

défaut,

difformité

physique

ou

morale

manquement

dans

une

cérémonie

sacrée,

dans

l'accomplissement

d'un

vœu,

etc.

छिद्रयामि

(

dénom.

)

et

छिद्रापयामि,

trouer,

perforer.

Pp.

छिद्रित।

छिद्र-

a.

fendu,

percé,

troué

nt.

trou,

fente,

ouverture

(

-अं

दा-

donner

accès

)

défaut,

lacune,

point

faible

-ता-

Feminine.

fait

d'être

pénétrable.

°दर्शन-

a.

qui

offre

des

lacunes,

des

défauts

(

अ°

impeccable

).

°दातृत्व-

nt.

fait

de

donner

accès,

d'être

pénétrable.

छिद्रात्मन्-

a.

qui

révèle

ses

points

faibles.

छिद्रानुसारिन्-

a.

qui

épie

les

points

faibles.

छिद्रान्वित-

a.

qui

a

des

points

faibles.