Try संस्कृतवाहिनी (A word everyday) | YouTube Channel

ह्री (hrI)

 
Shabda Sagara English

ह्री

r.

3rd

cl.

(

-जिह्रेति

)

To

be

modest,

to

blush.

2.

To

be

ashamed

of,

(

with

an

ablative

or

genitive.

)

ह्री

Feminine.

(

-ह्रीः

)

Shame,

bashfulness.

Etymology

ह्री

to

be

ashamed,

Affix.

क्विप्

Capeller Eng English

1

ह्री

जिह्रेति

participle

ह्रीत

(

&

ह्रीण

)

be

ashamed

or

abashed.

causative

ह्रेपयति

put

to

shame,

confound.

intensive

जेह्रीयते

be

greatly

ashamed.

2

ह्री॑

feminine

shame,

bashfulness.

Yates English

ह्री

जिह्रेति

3.

a.

To

be

bashful.

ह्री

(

ह्रीः

)

3.

Feminine.

Shame,

bashfulness.

Spoken Sanskrit English

ह्री

-

hrI

-

Feminine

-

shame

लीला

-

lIlA

-

Feminine

-

sham

छल

-

chala

-

Neuter

-

sham

इन्द्रजाल

-

indrajAla

-

Neuter

-

sham

लक्ष्य

-

lakSya

-

Neuter

-

sham

लज्जा

-

lajjA

-

Feminine

-

shame

ह्रीति

-

hrIti

-

Feminine

-

shame

त्रपा

-

trapA

-

Feminine

-

shame

व्रीडा

-

vrIDA

-

Feminine

-

shame

नटान्तिका

-

naTAntikA

-

Feminine

-

shame

लज्या

-

lajyA

-

Feminine

-

shame

रीज्या

-

rIjyA

-

Feminine

-

shame

व्यपत्रपा

-

vyapatrapA

-

Feminine

-

shame

ह्लीका

-

hlIkA

-

Feminine

-

shame

ह्रीका

-

hrIkA

-

Feminine

-

shame

हृणिया

-

hRNiyA

-

Feminine

-

shame

असाधुना

-

asAdhunA

-

Indeclinable

-

shame

[

used

as

an

interjection

of

disapproval

]

व्रीड

-

vrIDa

-

Masculine

-

shame

सन्तान

-

santAna

-

Neuter

-

shame

अवद्य

-

avadya

-

Neuter

-

shame

ह्री

-

hrI

-

Feminine

-

shame

ह्री

-

hrI

-

Feminine

-

timidity

ह्री

-

hrI

-

Feminine

-

shyness

ह्री

-

hrI

-

Feminine

-

modesty

ह्री

-

hrI

-

Feminine

-

shyness

जेह्रेति

{

ह्री

}

-

jehreti

{

hrI

}

-

verb

Intens.

-

be

greatly

ashamed

जिह्रेति

{

ह्री

}

-

jihreti

{

hrI

}

-

verb

-

be

ashamed

of

anyone

or

anything

जिह्रेति

{

ह्री

}

-

jihreti

{

hrI

}

-

verb

-

be

bashful

or

modest

जिह्रेति

{

ह्री

}

-

jihreti

{

hrI

}

-

verb

-

feel

shame

जिह्रेति

{

ह्री

}

-

jihreti

{

hrI

}

-

verb

3

-

be

ashamed

जिह्रेति

{

ह्री

}

-

jihreti

{

hrI

}

-

verb

3

-

blush

ह्रेपयति

{

ह्री

}

-

hrepayati

{

hrI

}

-

verb

caus.

-

cause

to

blush

ह्रेपयति

{

ह्री

}

-

hrepayati

{

hrI

}

-

verb

caus.

-

make

ashamed

ह्रेपयति

{

ह्री

}

-

hrepayati

{

hrI

}

-

verb

caus.

-

put

to

shame

ह्रेपयति

{

ह्री

}

-

hrepayati

{

hrI

}

-

verb

caus.

-

confound

जेह्रयीति

{

ह्री

}

-

jehrayIti

{

hrI

}

-

verb

Intens.

-

be

greatly

ashamed

जेह्रीयते

{

ह्री

}

-

jehrIyate

{

hrI

}

-

verb

Intens.

-

be

greatly

ashamed

जिह्रीषति

{

ह्री

}

-

jihrISati

{

hrI

}

-

verb

Desid.

-

wish

to

be

bashful

or

modest

ह्री

-

hrI

-

Feminine

-

shame

लज्जा

-

lajjA

-

Feminine

-

shame

ह्रीति

-

hrIti

-

Feminine

-

shame

त्रपा

-

trapA

-

Feminine

-

shame

व्रीडा

-

vrIDA

-

Feminine

-

shame

नटान्तिका

-

naTAntikA

-

Feminine

-

shame

लज्या

-

lajyA

-

Feminine

-

shame

रीज्या

-

rIjyA

-

Feminine

-

shame

व्यपत्रपा

-

vyapatrapA

-

Feminine

-

shame

ह्लीका

-

hlIkA

-

Feminine

-

shame

ह्रीका

-

hrIkA

-

Feminine

-

shame

हृणिया

-

hRNiyA

-

Feminine

-

shame

असाधुना

-

asAdhunA

-

Indeclinable

-

shame

[

used

as

an

interjection

of

disapproval

]

व्रीड

-

vrIDa

-

Masculine

-

shame

सन्तान

-

santAna

-

Neuter

-

shame

अवद्य

-

avadya

-

Neuter

-

shame

मालिन्य

-

mAlinya

-

Neuter

-

shame

लज्जायित

-

lajjAyita

-

Neuter

-

shame

विलक्षत्व

-

vilakSatva

-

Neuter

-

shame

व्रीडन

-

vrIDana

-

Neuter

-

shame

ह्री

hrI

Feminine

timidity

अप्रतिभा

apratibhA

Feminine

timidity

कातरता

kAtaratA

Feminine

timidity

विक्लवता

viklavatA

Feminine

timidity

क्लैब्य

klaibya

Neuter

timidity

साध्वस

sAdhvasa

Neuter

timidity

कातर

kAtara

Neuter

timidity

कातरत्व

kAtaratva

Neuter

timidity

कातर्य

kAtarya

Neuter

timidity

चकित

cakita

Neuter

timidity

भीरुत्व

bhIrutva

Neuter

timidity

विक्लवत्व

viklavatva

Neuter

timidity

अतिशङ्का

atizaGkA

Feminine

excessive

timidity

Wilson English

ह्री

r.

3rd

cl.

(

जिह्रेति

)

To

be

modest

or

ashamed.

ह्री

Feminine.

(

-ह्रीः

)

Shame,

bashfulness.

Etymology

ह्री

to

be

ashamed,

Affix.

क्विप्.

Apte English

ह्री

[

hrī

],

3

Parasmaipada.

(

जिह्रेति,

ह्रीण-ह्रीत

)

To

blush,

be

modest.

To

be

ashamed

(

used

by

itself

or

with

Ablative.

or

Genitive.

)

जिह्रेम्यार्यपुत्रेण

सह

गुरुसमीपं

गन्तुम्

Sakuntalâ (Bombay).

7.6

अन्योन्यस्यापि

जिह्रीमः

किं

पुनः

सहवासिनाम्

Kirâtârjunîya.

11.58

Raghuvamsa (Bombay).

15.44

17.73

Bhaṭṭikâvya.

3.53

5.12

6.132.

Causal.

(

ह्रेपयति-ते

)

To

put

to

shame

(

Figuentative.

also

)

cause

to

blush,

make

ashamed

सकौस्तुभं

ह्रेपयतीव

कृष्णम्

Raghuvamsa (Bombay).

6.49

ह्रेपिता

हि

बहवो

नरेश्वराः

11.4

किं

वा

जात्या

स्वामिनो

ह्रेपयन्ति

Sisupâlavadha.

18.23

Kirâtârjunîya.

11.64

13.41

Veṇîsamhâra.

1.17.

ह्री

[

hrī

],

Feminine.

Shame

रतेरपि

ह्रीपदमादधाना

Kumârasambhava (Bombay).

3.57

दारिद्र्याद्

ह्रियमेति

ह्रीपरिगतः

प्रभ्रश्यते

तेजसः

Mṛichchhakaṭika

1.14

Raghuvamsa (Bombay).

4.8.

Bashfulness,

modesty

ह्रीसन्नकण्ठी

कथमप्युवाच

Kumârasambhava (Bombay).

7.85.Comp.

-जित,

-मूढ

Adjective.

overcome

or

confounded

by

shame

ह्रीमूढानां

भवति

विफलप्रेरणा

चूर्णमुष्टिः

Meghadūta (Bombay).

68.

-धारिन्a.

bashful.

-निरासः

shamelessness.

-निषेव

Adjective.

modest,

shy

जाताः

कुले

ह्यनृशंसा

वदान्या

ह्रीनिषेवाः

कर्मणा

निश्चयज्ञाः

Mahâbhârata (Bombay).

*

5.25.5.

-पदम्

cause

of

shame.

-बल

Adjective.

extremely

modest.

-यन्त्रणा

the

constraint

of

bashfulness

ह्रीयन्त्रणा-

मानशिरे

मनोज्ञाम्

Raghuvamsa (Bombay).

7.23.

Apte 1890 English

ह्री

{c3c}

P.

(

जिह्रेति,

ह्रीण

ह्रीत

)

1

To

blush,

be

modest.

2

To

be

ashamed

(

used

by

itself

or

with

abl.

or

gen.

)

जिह्रेम्यार्यपुत्रेण

सह

गुरुसमीपं

गंतुं

Ś.

7.

6

अन्योन्यस्यापि

जिह्रीमः

किं

पुनः

सहवासिनां

Ki.

11.

58

R.

15.

44

17.

73

Bk.

3.

53

5.

102

6.

132.

Caus.

(

ह्रेपयति-ते

)

To

put

to

shame

(

fig.

also

)

cause

to

blush,

make

ashamed

सकौस्तुभं

ह्रेपयतीव

कृष्णं

R.

6.

49

ह्रोपिता

हि

बहवो

नरेश्वराः

11.

40

किं

वा

जात्या

स्वामिनो

ह्रेपयंति

Śi.

18.

23

Ki.

11.

64

13.

41

Ve.

1.

17.

ह्री

f.

1

Shame

रतेरपि

ह्रीपदमादधाना

Ku.

3.

57

दारिद्र्याद्

ह्रियमेति

ह्रीपरिगतः

प्रभ्रश्यते

तेजसः

Mk.

1.

14

R.

4.

80.

2

Bashfulness,

modesty

ह्रीसन्नकंठी

कथमप्युवाच

Ku.

7.

85.

Comp.

जित,

मूढ

a.

overcome

or

confounded

by

shame

ह्रीमूढानां

भवति

विरलप्रेरणा

चूर्णमुष्टिः

Me.

68.

निरासः

shamelessness.

यंत्रणा

the

constraint

of

bashfulness

R.

7.

23.

Monier Williams Cologne English

1.

ह्री

class.

3.

Parasmai-pada.

(

dhātupāṭha

xxv,

3

)

जिह्रेति

(

जि॑ह्रियत्,

maitrāyaṇī-saṃhitā

pf.

जिह्राय,

raghuvaṃśa

जिह्रयां-चकार,

°याम्-आस,

Greek.

Aorist.

अह्रैषीत्,

ib.

Prec.

ह्रीयात्,

ib.

page.

ह्रयाण,

See

अ-ह्र्°

fut.

ह्रेता,

ह्रेष्यति

Greek.

),

to

feel

shame,

blush,

be

bashful

or

modest,

be

ashamed

of

any

one

(

genitive case.

)

or

anything

(

ablative case.

),

kāvya literature

kathāsaritsāgara

:

Causal.

ह्रेपयति

(

Aorist.

अजिह्रिपत्

),

to

make

ashamed,

cause

to

blush,

confound,

put

to

shame

(

also

fig.

equal, equivalent to, the same as, explained by.

‘surpass,

excel’

),

ib.

:

Desiderative.

जिह्रीषति

Greek.

:

Intensive.

जेह्रीयते

(

page.

°यमाण,

saddharma-puṇḍarīka

),

जेह्रयीति,

जेह्रेति,

to

be

greatly

ashamed,

ib.

2.

ह्री॑

feminine.

shame,

modesty,

shyness,

timidity

(

also

personified

as

daughter

of

Dakṣa

and

wife

of

Dharma

),

vājasaneyi-saṃhitā

et cetera.

Monier Williams 1872 English

ह्री

1.

ह्री

(

connected

with

rt.

2.

हृ

or

हॄ,

q.

v.

),

cl.

3.

P.

जिह्रेति

(

3rd

pl.

जिह्रियति

),

Perf.

जिह्राय

or

जिह्रयाञ्-चकार,

ह्रेष्यति,

अह्रैषीत्,

ह्रेतुम्,

to

blush

to

be

ashamed,

be

modest

to

be

ashamed

of

(

with

abl.

or

gen.,

e.

g.

अन्योन्यस्य

जिह्रीमः,

we

are

ashamed

of

one

an-

other,

Kirāt.

XI.

58

):

Caus.

ह्रेपयति,

-यितुम्,

Aor.

अजिह्रिपत्

(

according

to

some

अजिह्रीपत्

),

to

put

to

shame,

make

to

blush,

confound:

Desid.

जिह्रीषति:

Intens.

जेह्रीयते,

जेह्रयीति,

जेह्रेति

[

cf.

probably

Old

Germ.

hriuwan

Angl.

Sax.

hreowan.

]

2.

ह्री,

ईस्,

f.

shame,

bashfulness,

modesty

Modesty,

Shame,

(

personified

as

daughter

of

Dakṣa

and

wife

of

Dharma.

)

—ह्री-जित,

अस्,

आ,

अम्,

overcome

by

shame,

modest,

ashamed.

—ह्री-निरास,

अस्,

m.

abandonment

of

shame,

shamelessness.

—ह्री-नि-

षेध,

अस्,

आ,

अम्,

having

shame

as

a

check,

checked

by

modesty.

—ह्री-निषेव,

अस्,

आ,

अम्,

or

ह्री-निषेविन्,

ई,

इणी,

इ,

practising

modesty,

modest.

—ह्री-मत्,

आन्,

अती,

अत्,

bashful,

modest,

ashamed.

—ह्री-यन्त्रणा,

f.

the

constraint

or

pain

of

bash-

fulness,

torment

of

shame.

—ह्री-सन्न-कण्ठ,

अस्,

ई,

अम्,

having

the

throat

choked

by

shame,

i.

e.

having

a

feeble

or

broken

utterance

through

bashfulness.

Macdonell English

ह्री

HRĪ,

Ⅲ.

P.

jihreti,

be

ashamed

of

any

🞄one

(

g.

)

or

anything

(

ab.

):

pp.

hrīta,

ashamed,

🞄embarrassed,

bashful

hrīṇa

(

rare

),

id.

cs.

🞄hrepaya,

P.

make

ashamed,

cause

to

blush,

🞄put

to

shame

(

also

fig.

=

surpass

)

intv.

jahrīyate,

be

greatly

ashamed.

ह्री

hrī́,

Feminine.

shame

bashfulness.

Benfey English

ह्री

ह्री

(

cf.

हृणीय

),

ii.

3,

जिह्री,

Par.

To

be

ashamed,

Ragh.

15,

44.

Ptcple.

of

the

pf.

pass.

ह्रीण,

and

ह्रीत,

Ashamed,

bashful,

modest,

Nal.

13,

30

(

ह्रीत

).

Caus.

ह्रेपय,

To

put

to

blush,

to

confound,

Kir.

11,

64.

--

With

सम्

सम्,

संह्रीण,

Ashamed.

--

Cf.

pro-

bably

O.H.G.

hriuwan

A.S.

hreówan.

ह्री

ह्री,

Feminine.

Shame,

Hit.

i.

d.

133,

M.M.

bashfulness,

Pañc.

i.

d.

185

personified,

Rām.

3,

52,

26.

Apte Hindi Hindi

ह्री

"जुहो*

पर*

,

,

"

-

-

"शर्माना,

विनीत

होना"

ह्री

"जुहो*

पर*

,

,

"

-

-

लज्जित

होना

(

स्वतंत्र

प्रयोग

अथवा

अपादान

सं*

के

साथ

)

ह्री

"जुहो*

उभ*,

प्रेर*

,

"

-

-

"शर्मिंदा

करना,

(

आलं*

से

भी

)

"

ह्री

स्त्रीलिङ्गम्

-

ह्री

+

क्विप्

लज्जा

ह्री

स्त्रीलिङ्गम्

-

-

"शर्मीलापन,

विनय"

L R Vaidya English

hrI

{%

vi.

3P

(

pp.

ह्रीत

or

ह्रीण

pres.

जिह्रति

)

%}

1.

To

blush,

to

be

modest

2.

to

be

ashamed

of,

(

with

an

abl.

or

gen.

),

अन्योन्यस्यापि

जिह्राम्हः

किं

पुनः

सहवासिनाम्

Kir.xi.58,

Bt.iii.53,

R.xv.44.

hrI

{%

Caus.

(

ह्रपयति-ते

)

%}

to

put

to

shame,

to

degrade,

to

disgrace,

युष्मान्

ह्रेपयति

क्रोधाल्लोके

शत्रुकुलक्षयः

लज्जयति

दाराणां

सभायां

केशकर्षणम्

Ve.i.,

R.vi.49,

Kir.xi.64.

hrI

{%

f.

%}

1.

Shame,

पौलस्त्यतुलितस्याद्रेरादधान

इव

ह्रियम्

R.iv.8,

K.S.iii.57

2.

modesty,

bashfulness,

ह्रीमूढानां

भवति

विफलप्रेरणा

चूर्णमुष्टिः

Megh.ii.5.

Bopp Latin

1.

ह्री

3.

P.

जिह्रेमि,

part.

pass.

ह्रीत

et

ह्रीण.

Pudere,

erubescere.

RAGH.

15.

44.:

जिह्राय

राघवः.

--

ह्रीत

pudens,

pudibundus.

N.

13.

30.

(

Cf.

ह्रीछ्,

slav.

sram-

i-ti

pudore

afficere

c.

s

=

ह्

sicut

in

srjdjze

cor,

v.

हृ-

दय

fortasse

germ.

vet.

HRU,

RU

poenitere,

hriwu,

riwu,

hrau,

rou,

hruumês,

ruun

hriuwa,

riuwa,

riwa

poenitentia,

anglo-sax.

hreova

id.

v.

Pott

1.

209.

Graff

4.

1142.

)

2.

ह्री

f.

pudor.

Edgerton Buddhist Hybrid English

Hrī,

(

written

)

Hirī

(

so

as

common

noun,

examples

〔§

3.108〕

Pali

hirī,

Skt.

hrī

),

Modesty

personified:

as

one

of

the

four

daughters

of

Indra

(

see

Āśā

),

Mv

〔ii.59.22〕

(

vs

)

[

Page623-a

]

as

a

devakumārikā

in

the

northern

quarter,

Mv

〔iii.309.9〕

=

LV

〔391.4〕

(

vs

).

Kridanta Forms Sanskrit

ह्री

(

ह्री॒

लज्जायाम्

-

जुहोत्यादिः

-

अनिट्

)

ल्युट् →

ह्रयणम्

अनीयर् →

ह्रयणीयः

-

ह्रयणीया

ण्वुल् →

ह्रायकः

-

ह्रायिका

तुमुँन् →

ह्रेतुम्

तव्य →

ह्रेतव्यः

-

ह्रेतव्या

तृच् →

ह्रेता

-

ह्रेत्री

क्त्वा →

ह्रीत्वा

ल्यप् →

प्रह्रीय

क्तवतुँ →

ह्रीतवान्

/

ह्रीणवान्

-

ह्रीतवती

/

ह्रीणवती

क्त →

ह्रीतः

/

ह्रीणः

-

ह्रीता

/

ह्रीणा

शतृँ →

जिह्रियत्

/

जिह्रियद्

-

जिह्रियती

Dhatu Pata (Krishnacharya) Sanskrit

धातुः →

ह्री

मूलधातुः →

ह्री

धात्वर्थः →

लज्जायाम्

गणः →

जुहोत्यादिः

कर्मकत्वं →

अकर्मकः

इट्त्वं →

अनिट्

उपग्रहः →

परस्मैपदी

रूपम् →

जिह्रेति

Dhatu Pradipa Sanskrit

ह्री

लज्जायाम्

-

जिह्रेति

जिह्रीतः

जिह्रियति

जिह्राय

जिह्रयाञ्चकार

ह्रेता

अह्रैषीत्

ह्रयः

ह्रीणः

ह्रीतः

ह्रीः

3

Schmidt Nachtrage zum Sanskrit Worterbuch German

1.

ह्री

,

Maitr.

S.

1,

9,

8

(

139,

17

).

Wordnet Sanskrit

Synonyms

ह्री

(Noun)

दक्षप्रजापतेः

कन्या।

"ह्र्याः

वर्णनं

पुराणेषु

प्राप्यते।"

Synonyms

लज्ज्,

व्रीड्,

ह्री,

त्रप्

(Verb)

स्वस्य

पापकर्मणः

कारणात्

[

उत्पन्ना

]लज्जानुकूलः

व्यापारः।

"स्तेये

निगृहीते

श्यामः

अलज्जत।"

Synonyms

दुर्गा,

उमा,

कात्यायनी,

गौरी,

ब्रह्माणी,

काली,

हैमवती,

ईश्वरा,

शिवा,

भवानी,

रुद्राणी,

सर्वाणी,

सर्वमङ्गला,

अपर्णा,

पार्वती,

मृडानी,

लीलावती,

चणडिका,

अम्बिका,

शारदा,

चण्डी,

चण्डा,

चण्डनायिका,

गिरिजा,

मङ्गला,

नारायणी,

महामाया,

वैष्णवी,

महेश्वरी,

कोट्टवी,

षष्ठी,

माधवी,

नगनन्दिनी,

जयन्ती,

भार्गवी,

रम्भा,

सिंहरथा,

सती,

भ्रामरी,

दक्षकन्या,

महिषमर्दिनी,

हेरम्बजननी,

सावित्री,

कृष्णपिङ्गला,

वृषाकपायी,

लम्बा,

हिमशैलजा,

कार्त्तिकेयप्रसूः,

आद्या,

नित्या,

विद्या,

शुभह्करी,

सात्त्विकी,

राजसी,

तामसी,

भीमा,

नन्दनन्दिनी,

महामायी,

शूलधरा,

सुनन्दा,

शुम्यभघातिनी,

ह्री,

पर्वतराजतनया,

हिमालयसुता,

महेश्वरवनिता,

सत्या,

भगवती,

ईशाना,

सनातनी,

महाकाली,

शिवानी,

हरवल्लभा,

उग्रचण्डा,

चामुण्डा,

विधात्री,

आनन्दा,

महामात्रा,

महामुद्रा,

माकरी,

भौमी,

कल्याणी,

कृष्णा,

मानदात्री,

मदालसा,

मानिनी,

चार्वङ्गी,

वाणी,

ईशा,

वलेशी,

भ्रमरी,

भूष्या,

फाल्गुनी,

यती,

ब्रह्ममयी,

भाविनी,

देवी,

अचिन्ता,

त्रिनेत्रा,

त्रिशूला,

चर्चिका,

तीव्रा,

नन्दिनी,

नन्दा,

धरित्रिणी,

मातृका,

चिदानन्दस्वरूपिणी,

मनस्विनी,

महादेवी,

निद्रारूपा,

भवानिका,

तारा,

नीलसरस्वती,

कालिका,

उग्रतारा,

कामेश्वरी,

सुन्दरी,

भैरवी,

राजराजेश्वरी,

भुवनेशी,

त्वरिता,

महालक्ष्मी,

राजीवलोचनी,

धनदा,

वागीश्वरी,

त्रिपुरा,

ज्वाल्मुखी,

वगलामुखी,

सिद्धविद्या,

अन्नपूर्णा,

विशालाक्षी,

सुभगा,

सगुणा,

निर्गुणा,

धवला,

गीतिः,

गीतवाद्यप्रिया,

अट्टालवासिनी,

अट्टहासिनी,

घोरा,

प्रेमा,

वटेश्वरी,

कीर्तिदा,

बुद्धिदा,

अवीरा,

पण्डितालयवासिनी,

मण्डिता,

संवत्सरा,

कृष्णरूपा,

बलिप्रिया,

तुमुला,

कामिनी,

कामरूपा,

पुण्यदा,

विष्णुचक्रधरा,

पञ्चमा,

वृन्दावनस्वरूपिणी,

अयोध्यारुपिणी,

मायावती,

जीमूतवसना,

जगन्नाथस्वरूपिणी,

कृत्तिवसना,

त्रियामा,

जमलार्जुनी,

यामिनी,

यशोदा,

यादवी,

जगती,

कृष्णजाया,

सत्यभामा,

सुभद्रिका,

लक्ष्मणा,

दिगम्बरी,

पृथुका,

तीक्ष्णा,

आचारा,

अक्रूरा,

जाह्नवी,

गण्डकी,

ध्येया,

जृम्भणी,

मोहिनी,

विकारा,

अक्षरवासिनी,

अंशका,

पत्रिका,

पवित्रिका,

तुलसी,

अतुला,

जानकी,

वन्द्या,

कामना,

नारसिंही,

गिरीशा,

साध्वी,

कल्याणी,

कमला,

कान्ता,

शान्ता,

कुला,

वेदमाता,

कर्मदा,

सन्ध्या,

त्रिपुरसुन्दरी,

रासेशी,

दक्षयज्ञविनाशिनी,

अनन्ता,

धर्मेश्वरी,

चक्रेश्वरी,

खञ्जना,

विदग्धा,

कुञ्जिका,

चित्रा,

सुलेखा,

चतुर्भुजा,

राका,

प्रज्ञा,

ऋद्भिदा,

तापिनी,

तपा,

सुमन्त्रा,

दूती,

अशनी,

कराला,

कालकी,

कुष्माण्डी,

कैटभा,

कैटभी,

क्षत्रिया,

क्षमा,

क्षेमा,

चण्डालिका,

जयन्ती,

भेरुण्डा

(Noun)

सा

देवी

यया

नैके

दैत्याः

हताः

तथा

या

आदिशक्तिः

अस्ति

इति

मन्यते।

"नवरात्रोत्सवे

स्थाने

स्थाने

दुर्गायाः

प्रतिष्ठापना

क्रियते।"

Synonyms

त्रप्,

लज्ज्,

विलज्ज्,

संलज्ज्,

व्रीड्,

ह्री

(Verb)

लज्जाप्रकटीकरणानुकूलव्यापारः।

"अभ्यागतात्

त्रपते

सा।"

Mahabharata English

Hrī

(

“shame,

personif.

).

§

270

(

Brahmasabhāv.

):

II,

11,

458

(

in

the

palace

of

Brahmán

).--§

330

(

Indradarśana

):

III,

37,

1488.--§

615u

(

Skanda

):

IX,

45,

2515

(

came

to

the

investiture

of

Skanda

).

Purana English

ह्री

/

HRĪ

.1

)

Birth.

One

of

the

16

daughters

born

to

Svāyambhuvamanu

by

his

wife

called

śatarūpā.

(

bhāgavata,

4th

skandha

).2

)

Other

information.

(

1

)

Hrīdevī

worships

brahmā

in

his

assembly.(

2

)

When

arjuna

started

for

Indraloka

draupadī

meditated

upon

hrī

so

that

no

dangers

might

overtake

him.

(

Vana

Parva,

Chapters

37,

38

).(

3

)

hrī

too

was

present

at

the

installation

ceremony

of

subrahmaṇya.

(

śalya

Parva,

Chapter

45,

13

).

Amarakosha Sanskrit

ह्री

स्त्री।

लज्जा

समानार्थकाः

मन्दाक्ष,

ह्री,

त्रपा,

व्रीडा,

लज्जा

1।7।23।2।2

रीढावमाननावज्ञावहेलनमसूर्क्षणम्.

मन्दाक्षं

ह्रीस्त्रपा

व्रीडा

लज्जा

सापत्रपान्यतः॥

वैशिष्ट्य

==>

लज्जाशीलः

==>

पित्रादेः_पुरतः_जातलज्जा

पदार्थ-विभागः

,

गुणः,

मानसिकभावः

Kalpadruma Sanskrit

ह्री,

लि

लज्जे

इति

कविकल्पद्रुमः

(

ह्वा०-पर०-अक०-अनिट्

)

लि,

जिह्रेति

नीच-सङ्गत्या

यः

इति

दुर्गादासः

ह्री,

स्त्रीलिङ्गम्

(

ह्री

लज्जायां

+

सम्पदादित्वात्

क्विप्

)लज्जा

इत्यमरः

२३

(

यथा,

मार्कण्डेयपुराणे

१२९

२२

।“नाहं

तात

!

करिष्यामि

पृथिव्याः

परिपालनम्

।नापैति

ह्रीर्मे

मनसो

राज्येऽन्यं

त्वं

नियोजय

)

Vachaspatyam Sanskrit

ह्री

लज्जायां

जु०

प०

अक०

अनिट्

जिह्रेति

अह्रैषीत्

णिचि

ह्रेपयति

ते

ह्री

स्त्री

ह्री--सम्प०

भावे

क्विप्

लज्जायाम्

अमरः

Kshiratarangini Sanskrit

ह्री

लज्जायाम्

-

जिह्रेति,

जिह्रियति

भीह्री

(

3136

)

इति

जिह्रयांचकार,

जिह्राय

अर्तिह्रीव्ली

(

7336

)

इति

पुक्-ह्रेपयति

नुदविन्दोन्दत्रा

(

8256

)

इति

वा

नत्वम्-ह्रीणः

ह्रीतः

ह्रीः

3

Dhatu Vritti Sanskrit

ह्री

(

अर्थः

)

लज्जायाम्

(

जिहेति

)

इत्यादि

बिभेतिवत्

जिह्रीयतीत्यादौ

अजादौ

अजादौ

संयोगपूर्वत्वाद्यभावात्

इयङ्विशेषः

(

ह्रेपयति

)

"अर्तिह्रि''

इत्यादिना

पुगागमः

"पुगन्त''

इति

गुणः

(

अजिह्रिपत्

ह्रीः

)

सम्पदादित्वात्क्विप्

(

ह्रीतः

ह्रीणः,

ह्रीतवान्,

ह्रीणवान्

)

"नुदविद''

इत्यादिना

वो

निष्ठानत्वे

णत्वम्

(

ह्रीकः,

ह्लीकः

)

"ह्रियः

कन्नश्च

लो

वा''

इतिकनि

रेफस्य

वा

लत्वम्

(

ह्रीणियते

)

रुष्यतीत्यर्थः

"ह्रीणीङ्''

इति

कण्ड्वादिपाठात्

स्वर्थे

यक्

जुहोत्यादयोऽनुदात्ताः

परस्मैपदिनः

3

KridantaRupaMala Sanskrit

1

{@“ह्री

लज्जायाम्”@}

2

‘ह्रीष्--’

इति

केचित्।

3

ह्रीः,

4

ह्रीणः-ह्रीतः-ह्रीणवान्-ह्रीतवान्,

5

ह्रेपकः-

6

पिका,

7

जिह्रियत्-ती

8

रश्च

लो

वा’

9

इति

कन्प्रत्ययः।

बाहुल-

कात्

कनः

ककारस्य

इत्संज्ञा।

पक्षे

धातुरेफस्य

लकारोऽपि।

ह्रीकः-लज्जाविशिष्टः।

]

]

ह्रीकः-ह्लीकः,

इति

विशेषः।

सामान्यरूपाणि

‘डु

क्रीञ्’

धातुवत्

10

बोध्यानि।

प्रासङ्गिक्यः

01

(

२०३०

)

02

(

३-जुहोत्यादिः-१०८५।

अक।

अनिट्।

पर।

)

03

[

[

६।

क्विपि

रूपमेवम्।

]

]

04

[

[

७।

‘नुदविदोन्दत्राघ्राह्रीभ्योऽन्यतरस्याम्’

(

८-२-५६

)

इति

निष्ठानत्वविकल्पः।

नत्वपक्षे

णत्वम्।

]

]

05

[

[

८।

णिजन्तात्

ण्वुलि

रूपमेवम्।

‘अर्तिह्री--’

(

७-३-३६

)

इत्यादिना

पुगागमः।

‘पुगन्तलघूपधस्य

च’

(

७-३-८६

)

इति

गुणः।

एवं

ण्यन्तरूपेषु

सर्वत्राप्यस्य

धातोः

प्रक्रिया

ज्ञेया।

]

]

06

[

पृष्ठम्१४२३+

२६

]

07

[

[

१।

शतरि

श्लौ,

द्विर्वचने,

‘नाभ्यस्ताच्छतुः’

(

७-१-७८

)

इति

नुम्निषेधे

इयङादेशे

रूपम्।

]

]

08

[

[

२।

‘ह्रियः

कन्,

[

कुग्

]

09

(

द।

उ।

१-१५३

)

10

(

२७४

)

Capeller German

1.

ह्री,

जिह्रेति

sich

schämen.

p.

p.

ह्रीत

(

u.

ह्रीण

)

beschämt,

verlegen.

Caus.

ह्रेपयति

beschämen,

verlegen

machen.

2.

ह्री॑

Feminine.

Scham.

Grassman German

(

√hrī

),

sich

schämen

(

wol

mit

har

zusammenhängend

).

Part.

hrayāṇa

in

á-hrayāṇa.

Verbale

hrī

oder

hri

enthalten

in

á-hrī,

wovon

N.

s.

áhrīs

in

Śat.

Br.

〔11,

3,

3,

5〕

und

in

dem

gleichbedeutenden

á-hri.

Burnouf French

*ह्री

ह्री।

जिह्रेमि

3

p.

जिह्राय

f2.

ह्रेष्यामि

a1.

अह्रैषम्

pp.

ह्रीत

et

ह्रीण।

Rougir

de

honte,

de

pudeur

rougir

devant

qqn.

,

ab.

ह्री

ह्री

feminine

pudeur,

honte.

ह्रीक

a.

pudique,

modeste.

--

S.

feminine

ह्रीका

pudeur,

honte,

crainte

pudique.

ह्रीकु

a.

pudique,

modeste.

--

S.

masculine

laque

étain.

Stchoupak French

ह्री-

{%jihreti

jihrāya

jehrīyate

hrepayati

%}{%

hrīta-

%}

ह्रीण-

--

avoir

honte,

rougir,

être

honteux

de

qq'un

(

gén.

),

de

qqch.

(

abl.

)

caus.

faire

honte,

faire

rougir

fig.

surpasser

a.

v.

honteux,

pudique,

modeste.

ह्री-

Feminine.

honte,

fausse

honte,

pudeur,

modestie

Pudeur

personnifiée

-मन्त्-

a.

pudique,

modeste,

embarrassé.

°निषेव-

a.

modeste,

pudique.

°पद-

nt.

motif

de

honte.

°मूढ-

a.

confondu

de

honte.

°यन्त्रणा-

Feminine.

contrainte

due

à

la

honte.