Try संस्कृतवाहिनी (A word everyday) | YouTube Channel

हरिद्रा (haridrA)

 
Shabda Sagara English

हरिद्रा

Feminine.

(

-द्रा

)

Turmeric,

(

either

the

plant

or

the

powdered

root

)

Etymology

हरित्

green,

द्रु

to

flow

or

ooze,

Affix.

or

हरि

VISHṆU,

&c.,

दृ

to

be

regarded,

Affix.

क.

Yates English

हरिद्रा

(

द्रा

)

1.

Feminine.

Turmeric.

Spoken Sanskrit English

हरिद्रा

-

haridrA

-

Feminine

-

turmeric

कावेरी

-

kAverI

-

Feminine

-

turmeric

सुन्दरी

-

sundarI

-

Feminine

-

turmeric

उमा

-

umA

-

Feminine

-

turmeric

कङ्कटेरी

-

kaGkaTerI

-

Feminine

-

turmeric

कटङ्कटेरी

-

kaTaGkaTerI

-

Feminine

-

turmeric

काञ्चनी

-

kAJcanI

-

Feminine

-

turmeric

क्षणदा

-

kSaNadA

-

Feminine

-

turmeric

क्षपा

-

kSapA

-

Feminine

-

turmeric

गन्धपलाशिका

-

gandhapalAzikA

-

Feminine

-

turmeric

घर्षणी

-

gharSaNI

-

Feminine

-

turmeric

जनेष्टा

-

janeSTA

-

Feminine

-

turmeric

तमस्वती

-

tamasvatI

-

Feminine

-

turmeric

तमि

-

tami

-

Feminine

-

turmeric

त्रियामा

-

triyAmA

-

Feminine

-

turmeric

दीर्घरङ्गा

-

dIrgharaGgA

-

Feminine

-

turmeric

धारा

-

dhArA

-

Feminine

-

turmeric

निशा

-

nizA

-

Feminine

-

turmeric

निशाह्वा

-

nizAhvA

-

Feminine

-

turmeric

पिङ्गवर्णवती

-

piGgavarNavatI

-

Feminine

-

turmeric

हरिद्रा

-

haridrA

-

Feminine

-

turmeric

हरिद्रा

-

haridrA

-

Feminine

-

turmeric

[

Curcuma

Longa

-

Bot.

]

हरिद्रा

-

haridrA

-

Feminine

-

turmeric

or

its

root

ground

to

powder

Wilson English

हरिद्रा

Feminine.

(

-द्रा

)

Turmeric,

(

either

the

plant

or

the

powdered

root.

)

Etymology

हरित्

green,

द्रु

to

flow

or

ooze,

Affix.

ड,

or

हरि

VIṢṆU,

&c.,

दृ

to

be

regarded,

Affix.

क.

Apte English

हरिद्रा

[

haridrā

],

[

हरिं

पीतवर्णं

द्रवति

द्रु-गतौ-ड

]

Turmeric.

The

root

of

turmeric

powdered

see

Malli.

on

Naishadhacharita.

22.49.Comp.

-अङ्गः

a

kind

of

pigeon.

-आभ

Adjective.

of

a

yellow

colour.

(

भः

)

the

yellow

colour.

Zedoary.-गणपतिः,

-गणेशः

a

particular

form

of

the

god

Gaṇeśa.

-राग,

-रागक

Adjective.

turmeric-coloured.

unsteady

in

attachment

or

affection,

fickle-minded

(

as

a

lover

)

(

thus

defined

by

Halāyudha:

क्षणमात्रानुरागश्च

हरिद्राराग

उच्यते

).

Apte 1890 English

हरिद्रा

[

हरिं

पीतवर्णं

द्रवति

द्रु-गतौ-ड

]

1

Turmeric.

2

The

root

of

turmeric

powdered

see

Malli.

on

N.

22.

49.

Comp.

आन

a.

of

a

yellow

colour.

(

भः

)

{1}

the

yellow

colour.

{2}

Zedoary.

गणपतिः,

गणेशः

a

particular

form

of

the

god

Gaṇeśa.

राग,

रागक

a.

{1}

turmeric-coloured.

{2}

unsteady

in

attachment

or

affection,

fickle-minded

(

as

a

lover

)

(

thus

defined

by

Halāyudha:

क्षणमात्रानुरागश्च

हरिद्राराग

उच्यते

).

Monier Williams Cologne English

हरिद्रा

a

(

),

feminine.

,

see

below.

हरिद्रा

b

feminine.

Curcuma

Longa,

turmeric

or

its

root

ground

to

powder

(

46

synonyms

of

this

plant

are

given

),

kauśika-sūtra

mahābhārata

suśruta

et cetera.

nalopākhyāna

of

a

river,

Colebrooke

Monier Williams 1872 English

हरिद्रा,

f.

turmeric

the

root

of

turmeric

pow-

dered,

(

forty-six

synonyms

of

this

plant

are

given.

)

—हरिद्राक्त

(

°रा-अक्°

),

अस्,

आ,

अम्,

smeared

or

stained

with

turmeric.

—हरिद्रा-गणपति,

इस्,

or

हरिद्रा-गणेश,

अस्,

m.

a

particular

form

of

the

god

Gaṇesa

(

in

whose

honour

a

Mantra

is

repeated,

ac-

companied

with

offerings

mixed

with

turmeric

).

—हरिद्राङ्ग

(

°रा-अङ्°

),

अस्,

m.

‘yellow-bodied,

a

kind

of

yellow

bird

(

=

हरिताल

).

—हरिद्राभ

(

°रा-आभ

),

अस्,

आ,

अम्,

resembling

turmeric,

of

a

yellow

colour

(

अस्

),

m.

the

plant

Pīta-śāla,

q.

v.

zedoary

(

=

कर्पूरक

).

—हरिद्रा-राग

or

हरि-

द्रा-रागक,

अस्,

आ,

अम्,

turmeric-coloured

unsteady

in

affection

or

attachment,

fickle,

capricious

(

like

the

colour

of

turmeric

which

does

not

last

).

Macdonell English

हरिद्रा

haridrā,

Feminine.

turmeric:

-rāga,

Adjective.

whose

🞄affection

lasts

only

as

long

as

the

colour

of

🞄turmeric.

Benfey English

हरिद्रा

हरिद्रा,

Feminine.

Turmeric,

Sch.

ad

Vikr.

d.

53

MBh.

3,

12880

Rājat.

5,

381.

Apte Hindi Hindi

हरिद्रा

स्त्रीलिङ्गम्

-

हरि

+

द्रु

+

+

टाप्

हल्दी

हरिद्रा

स्त्रीलिङ्गम्

-

-

पिसी

हुई

हल्दी

L R Vaidya English

haridrA

{%

f.

%}

1.

Turmeric

2.

the

root

of

turmeric

powdered,

Mall.

on

Na.xxii.49.

Anekartha-Dvani-Manjari Sanskrit

रजनी

स्त्री

रजनी,

हरिद्रा,

विभावरी

हरिद्रा

रजनी

प्रोक्ता

रजनी

विभावरी

verse

2.1.1.56

page

0011

Schmidt Nachtrage zum Sanskrit Worterbuch German

हरिद्रा

°eine

best.

Göttin,

Mgs.

Wordnet Sanskrit

Synonyms

दारुहरिद्रा,

पीतद्रुः,

कालीयकः,

हरिद्रवः,

दार्वी,

पचम्पचा,

पर्जनी,

पीतिका,

पीतदारु,

स्थिररागा,

कामिनी,

कटङ्कटेरी,

पर्जन्या,

पीता,

दारुनिशा,

कालीयकम्,

कामवती,

दारूपीता,

कर्कटिनी,

दारु,

निशा,

हरिद्रा

(Noun)

वृक्षविशेषः।

"दारुहरिद्रायाः

काण्डः

मूलं

औषधरूपेण

उपयुज्यते।"

Synonyms

हरिद्रा,

हरित्,

सुवर्णा,

काञ्चनी,

पीता,

गौरी,

स्वर्णवर्णा,

कावेरी,

उमा,

शिवा,

दीर्घरागा,

हलद्दी,

पौञ्जा,

पीतवालुका,

हेमनाशा,

रञ्जनी,

भङ्गवासा,

घर्षिणी,

पीतिका,

रजनी,

मेहघ्नी,

बहुला,

वर्णिनी,

रात्रिनामिका,

निशाह्वा,

निशा,

शर्वरी,

वरवर्णिनी,

वर्णदाता,

मङ्गलप्रदा,

हेमरागिणी,

घर्षणी,

जनेष्टा,

कृमघ्नी,

लसा,

यामिनी,

वराङ्गी,

वरा,

वर्णदात्री,

पवित्रा,

हरिता,

विषघ्नी,

पिङ्गा,

मङ्गल्या,

मङ्गला,

लक्ष्मीः,

भद्रा,

शिफा,

शोभा,

शोभना,

सुभगाह्वया,

श्यामा,

जयन्तिका

(Noun)

ओषधिमूलविशेषः।

हरिद्रा

नाम

ओषधेः

पीतवर्णीयानि

मूलानि

ये

जनैः

पाकादिषु

व्यञ्जनत्वेन

उपयुज्यन्ते।

रक्तशुद्धिकरत्वात्

ते

भेषजे

तथा

देहवर्णविधायित्वात्

प्रसाधकेषु

उपयुज्यन्ते।

"हरिद्रायाः

लेपेन

त्वक्शुद्धिः

भवति।"

Synonyms

हरिद्रा,

हरित्,

सुवर्णा,

काञ्चनी,

पीता,

गौरी,

स्वर्णवर्णा,

कावेरी,

उमा,

शिवा,

दीर्घरागा,

हलद्दी,

पौञ्जा,

पीतवालुका,

हेमनाशा,

रञ्जनी,

भङ्गवासा,

घर्षिणी,

पीतिका,

रजनी,

मेहघ्नी,

बहुला,

वर्णिनी,

रात्रिनामिका,

निशाह्वा,

निशा,

शर्वरी,

वरवर्णिनी,

वर्णदाता,

मङ्गलप्रदा,

हेमरागिणी,

घर्षणी,

जनेष्टा,

कृमघ्नी,

लसा,

यामिनी,

वराङ्गी,

वरा,

वर्णदात्री,

पवित्रा,

हरिता,

विषघ्नी,

पिङ्गा,

मङ्गल्या,

मङ्गला,

लक्ष्मीः,

भद्रा,

शिफा,

शोभा,

शोभना,

सुभगाह्वया,

श्यामा,

जयन्तिका

(Noun)

ओषधिविशेषः

अस्य

पीतवर्णीयानि

मूलानि

पाकादिषु

व्यञ्जनत्वेन

उपयुज्यन्ते

रक्तशुद्धिकरत्वात्

ते

भेषजे

तथा

देहवर्णविधायित्वात्

प्रसाधकेषु

अपि

उपयुज्यन्ते।

"समये

अकृतेन

सिंचनेन

हरिद्रा

शुष्का

जाता।

/

हरिद्रा

कफ-पित्तास्त्रशोथ-कण्डुव्रणापहा।"

Synonyms

हरिद्रा

(Noun)

एका

नदी

"हरिद्रायाः

उल्लेखः

कोशे

वर्तते"

Tamil Tamil

ஹரித்3ரா

:

மஞ்சள்

கிழங்கு.

Amarakosha Sanskrit

हरिद्रा

स्त्री।

हरिद्रा

समानार्थकाः

निशाह्वा,

काञ्चनी,

पीता,

हरिद्रा,

वरवर्णिनी

2।9।41।1।4

निशाख्या

काञ्चनी

पीता

हरिद्रा

वरवर्णिनी।

सामुद्रं

यत्तु

लवणमक्षीवं

वशिरं

तत्.।

पदार्थ-विभागः

खाद्यम्,

प्राकृतिकखाद्यम्

Kalpadruma Sanskrit

हरिद्रा,

स्त्रीलिङ्गम्

(

हरितं

पीतवर्णं

रातीति

हरित्+

रा

+

कः

टाप्

)

ओषधिविशेषः

हलुदइति

भाषा

तत्पर्य्यायः

निशाह्वा

काञ्चनी३

पीता

वरवर्णिनी

इत्यमरः

४१

कावेरी

उमा

वर्णवती

गौरी

पीञ्जा१०

इति

जटाधरः

पीतवालुका

११

हेम-नाशा

१२

भङ्गवासा

१३

घर्षिणी

१४

इतिशब्दरत्नावली

पीतिका

१५

रजनी

१६निशा

१७

मेहघ्नी

१८

बहुला

१९

वर्णिनी

२०रात्रिनामिका

२१

इति

रत्नमाला

हरित्२२

रञ्जनी

२३

स्वर्णवर्णा

२४

सुवर्णा

२५शिवा

२६

दीर्घरागा

२७

हलद्दी

२८

वराङ्गी२९

जनेष्टा

३०

वरा

३१

वर्णदात्री

३२

पवित्रा३३

हरिता

३४

विषघ्नी

३५

पिङ्गा

३६

मङ्गल्या३७

मङ्गला

३८

लक्ष्मीः

३९

भद्रा

४०

शिफा४१

शोभा

४२

शोभना

४३

सुभगाह्वया

४४श्यामा

४५

जयन्तिका

४६

अस्य

गुणाः

।कटुत्वम्

तिक्तत्वम्

उष्णत्वम्

कफवातास्र-कुष्ठमेहकण्डुव्रणनाशित्वम्

देहवर्णविधायि-त्वञ्च

इति

राजनिर्घण्टः

*

अन्यच्च

।“हरिद्रा

कफपित्तास्नशोथकण्डुव्रणापहा

।”इति

राजवल्लभः

अपि

।“हरिद्रा

काञ्जनी

पीता

निशाख्या

वर-वर्णिनी

।कृमिघ्ना

हलदी

योषित्प्रिया

हरिविलासिनी

हरिद्रा

कटुका

तिक्ता

रूक्षोष्णा

कफपित्तनुत्

।वर्ण्यात्वग्दोषमेहास्रशोथपाण्डुव्रणापहा

*

अथ

वनहरिद्रा

।“अरण्यहलदीकन्दः

कुष्ठवातास्रनाशनः

।”

*

।अथ

कर्पूरहरिद्रा

।“दार्व्वी

भेदाम्रगन्धा

सुरभिश्चारु

दारु

।कर्पूरा

पद्मपत्रा

स्यात्

सुरभिः

सुरनायिका

आम्रगन्धिहरिद्रा

या

सा

शीता

वातलामता

।पित्तहृन्मधुरा

तिक्ता

सर्व्वकण्डविनाशिनी

”इति

भावप्रकाशः

Vachaspatyam Sanskrit

हरिद्रा

स्त्री

हरिं

पीतवर्णं

द्रवति

द्रु--गतौ

स्वनाम-ख्याते

ओपधिभेदे

।“हरिद्रा

कटुका

तिक्ता

रूक्षोष्णा

कफपित्तनुत्

वर्ण्यात्वग्दोषमे

हास्रशोथपाण्डुव्रणापहा”

(

वनहरिद्रा

)“अरण्यहलद्दीकन्दः

कुष्ठवातास्रनाशनः”

(

कर्पूर-हरिद्रा

)

“दार्वी

भेदाम्रगन्धा

सुरभिश्चारुदारु

।कर्पूरा

पद्मपत्रा

स्यात्

सुरभिः

सुरनायिका

आम्रगन्धि-र्हरिद्रा

या

सा

शीता

वातला

मता

पित्तहृन्मधुरा-तिक्ता

सर्वकण्डूविनाशिनी”

भावप्र०

Stchoupak French

हरिद्रा-

Feminine.

sorte

de

gingembre

(

Curcuma

longa

)

ou

sa

racine

pulvérisée.