Try संस्कृतवाहिनी (A word everyday) | YouTube Channel

शाखा (zAkhA)

 
Capeller Eng English

शा॑खा

feminine

(

adj.

—°

feminine

&

)

branch

(

literally

&

figuratively

)

limb,

arm,

leg,

finger

ramification,

subdivision,

species,

sort,

branch

of

a

Veda,

that is

Vedic

school.

Spoken Sanskrit English

शाखा

-

zAkhA

-

Feminine

-

branch

शाखानियामकविधान

-

zAkhAniyAmakavidhAna

-

Neuter

-

branchcontrolstructure

[

computer

]

काण्ड

-

kANDa

-

Adjective

-

branch

पल्लवः

-

pallavaH

-

bot.

-

branch

प्ररोहः

-

prarohaH

-

bot.

-

branch

यष्टि

{

-टी

}

-

yaSTi

{

-TI

}

-

Feminine

-

branch

लङ्का

-

laGkA

-

Feminine

-

branch

वया

-

vayA

-

Feminine

-

branch

वीरुध्

-

vIrudh

-

Feminine

-

branch

स्कन्धा

-

skandhA

-

Feminine

-

branch

विटप

-

viTapa

-

Masculine

-

branch

भुज

-

bhuja

-

Masculine

-

branch

अङ्घ्रि

-

aGghri

-

Masculine

-

branch

तरुविटप

-

taruviTapa

-

Masculine

-

branch

पल्लवाधार

-

pallavAdhAra

-

Masculine

-

branch

प्रलम्ब

-

pralamba

-

Masculine

-

branch

वल्श

-

valza

-

Masculine

-

branch

शिफाधर

-

ziphAdhara

-

Masculine

-

branch

प्रतिबन्धक

-

pratibandhaka

-

Masculine

-

branch

वलय

-

valaya

-

Masculine

-

branch

शाखा

-

zAkhA

-

Feminine

-

branch

शाखा

-

zAkhA

-

Feminine

-

limb

of

the

body

शाखा

-

zAkhA

-

Feminine

-

limb

[

of

a

tree

]

शाखा

-

zAkhA

-

Feminine

-

branch

of

any

science

शाखा

-

zAkhA

-

Feminine

-

wing

of

a

building

शाखा

-

zAkhA

-

Feminine

-

finger

शाखा

-

zAkhA

-

Feminine

-

arm

or

leg

शाखा

-

zAkhA

-

Feminine

-

third

part

of

an

astrological

saMhitA

शाखा

-

zAkhA

-

Feminine

-

door-post

शाखा

-

zAkhA

-

Feminine

-

surface

of

the

body

शाखा

-

zAkhA

-

Feminine

-

branch

of

tree

शाखा

-

zAkhA

-

Feminine

-

division

शाखा

-

zAkhA

-

Feminine

-

clan

शाखा

-

zAkhA

-

Feminine

-

subdivision

शाखा

-

zAkhA

-

Feminine

-

branch

or

school

of

the

veda

शाखा

-

zAkhA

-

Feminine

-

year

शाखा

-

लेखा

-

zAkhA

-

lekhA

-

Feminine

-

branch

account

रोहिणी

-

शाखा

-

rohiNI

-

zAkhA

-

Feminine

-

branch

of

artery

विदेश

-

शाखा

-

videza

-

zAkhA

-

Feminine

-

foreign

branch

Apte English

शाखा

[

śākhā

],

1

A

branch

(

as

of

a

tree

)

आवर्ज्य

शाखाः

Raghuvamsa (Bombay).

16.19.

An

arm.

A

party,

section,

faction.

A

part

of

subdivision

of

a

work.

A

school,

branch,

sect.

A

part

or

division

of

an

animal.

A

school

or

traditional

recension

of

the

Veda,

the

traditional

text

followed

by

a

school

as

in

शाखलशाखा,

आश्वलायनशाखा,

बाष्कलशाखा

Et cætera.

A

branch

of

any

science.

Compound.

-अध्येतृ

a

follower

of

any

particular

text

of

the

Veda.

-अन्तग

Adjective.

one

who

has

finished

one

शाखा

Manusmṛiti.

3.145.-चङ्क्रमणम्

'leaping

from

branch

to

branch',

irregular

study.

-चन्द्रन्यायः

see

under

न्याय.

-नगरम्,

-पुरम्

a

suburb

प्रवेशयेच्च

तान्

सर्वान्

शाखानगरकेष्वपि.

-पित्तम्

inflammation

of

the

extremities

of

the

body,

Exempli gratia, for example.

hands,

shoulders

Et cætera.

-बाहुः

a

branch-like

arm.

-भृत्

Masculine.

a

tree.-भेदः

difference

of

(

Vedic

)

school.

मृगः

a

monkey,

an

ape

एतां

दृष्ट्वा

स्त्रियो

मे$न्या

यथा

शाखामृगस्त्रियः

Mahâbhârata (Bombay).

*

3.267.

3.

a

squirrel.

-रण्डः

'a

traitor

to

his

Śākhā',

a

Brāhmaṇa

who

has

changed

his

own

school

of

the

Vedas.

-रथ्या

a

branch-road.

-वातः

pain

in

the

limbs.-विलीन

Adjective.

sitting

on

branches

(

as

a

bird

).

-शिफा

a

root

growing

from

a

branch

(

as

of

the

fig-tree

).

Apte 1890 English

शाखा

1

A

branch

(

as

of

a

tree

)

आवज्र्य

शाखाः

R.

16.

19.

2

An

arm.

3

A

party,

section,

faction.

4

A

part

of

subdivision

of

a

work.

5

A

school,

branch,

sect.

6

A

part

or

division

of

an

animal.

7

A

school

or

traditional

recension

of

the

Veda,

the

traditional

text

followed

by

a

school

as

in

शाकलशाखा,

आश्वलायनशाखा,

बाष्कलशाखा

&c.

Comp.

चंक्रमणं

leaping

from

branch

to

branch’,

irregular

study.

चंद्रन्यायः

see

under

न्याय.

नगरं,

पुरं

a

suburb.

पित्तः

inflammation

of

the

extremities

of

the

body,

e.

g.

hands,

shoulders

&c.

भृत्

m.

a

tree.

भेदः

difference

of

(

Vedic

)

school.

मृगः

{1}

a

monkey,

an

ape.

{2}

a

squirrel.

रंडः

‘a

traitor

to

his

Śākhā’,

a

Brāhmaṇa

who

has

changed

his

own

school

of

the

Vedas.

रथ्या

a

branch-road.

विलीन

a.

sitting

on

branches

(

as

a

bird

).

शिफा

a

root

growing

from

a

branch

(

as

of

the

fig-tree

).

Monier Williams Cologne English

शाखा

a

(

),

feminine.

See

next.

शा॑खा

b

feminine.

(

ifc.

f(

or

).

)

a

branch

(

literally.

and

fig.

),

ṛg-veda

et cetera.

et cetera.

a

limb

of

the

body,

arm

or

leg,

suśruta

a

finger,

naighaṇṭuka, commented on by yāska

ii,

5

the

surface

of

the

body,

cāṇakya

a

door-post,

varāha-mihira 's bṛhat-saṃhitā

(

confer, compare.

द्वार-श्°

)

the

wing

of

a

building,

mārkaṇḍeya-purāṇa

a

division,

subdivision,

mahābhārata

bhāgavata-purāṇa

the

third

part

of

an

astrological

Saṃhitā

(

also

°खा-स्कन्ध,

masculine gender.

),

varāha-mihira 's bṛhat-saṃhitā

a

branch

or

school

of

the

Veda

(

each

school

adhering

to

its

own

traditional

text

and

interpretation

in

the

Caraṇa-vyūha,

a

work

by

Śaunaka

treating

of

these

various

schools,

five

Śākhās

are

enumerated

of

the

Ṛg-veda,

viz.

those

of

the

Śākalas,

Bāṣkalas,

Āśvalāyanas,

Śāṅkhāyanas,

and

Māṇḍukāyanas

forty-two

or

forty-four

out

of

eighty-six

of

the

Yajur-veda,

fifteen

of

which

belong

to

the

Vājasaneyins,

including

those

of

the

Kāṇvas

and

Mādhyaṃdinas

twelve

out

of

a

thousand

said

to

have

once

existed

of

the

Sāma-veda

and

nine

of

the

Atharva-veda

of

all

these,

however,

the

Ṛg-veda

is

said

to

be

now

extant

in

one

only,

viz.

the

Śākala-śākhā,

the

Yajur-veda

in

five

and

partially

in

six,

the

Sāma-veda

in

one

or

perhaps

two,

and

the

Atharva-veda

in

one:

although

the

words

चरण

and

शाखा

are

sometimes

used

synonymously,

yet

चरण

properly

applies

to

the

sect

or

collection

of

persons

united

in

one

school,

and

शाखा

to

the

traditional

text

followed,

as

in

the

phrase

शाखाम्

अधीते,

he

recites

a

particular

version

of

the

Veda

),

prātiśākhya

manu-smṛti

mahābhārata

et cetera.

a

branch

of

any

science,

cāṇakya

a

year,

śrīkaṇṭha-carita

equal, equivalent to, the same as, explained by.

पक्षान्तर,

Lexicographers, esp. such as amarasiṃha, halāyudha, hemacandra, &c.

equal, equivalent to, the same as, explained by.

अन्तिक,

Lexicographers, esp. such as amarasiṃha, halāyudha, hemacandra, &c.

Macdonell English

शाखा

śā́khā,

Feminine.

(

—°

Adjective.

ā,

ī

)

branch

(

V.,

C.

)

🞄extremity,

limb,

arm

(

C.,

rare

)

finger

(

V.,

🞄very

rare

)

species,

subdivision

(

C.,

rare

)

🞄branch

of

the

Veda,

Vedic

school

(

C.

).

Benfey English

शाखा

शाखा,

Feminine.

1.

The

branch

of

a

tree,

Pañc.

148,

5.

2.

An

arm.

3.

Any

part

of

an

animal

devoid

of

sensi-

bility,

as

a

horn.

4.

A

division,

a

sect.

5.

A

subdivision

of

the

Vedas,

accord-

ing

to

the

different

schools

and

redac-

tions

of

the

holy

writings,

Windisch-

mann,

Sankara,

112.

6.

A

part,

Mālav.

d.

29.

--

Compound

त्रि-शाख,

Adjective.

,

Feminine.

खी,

consisting

of

three

wrinkles

(

viz.

a

frown

),

MBh.

8,

4336.

स्कन्ध-,

Feminine.

the

principal

branch

of

a

tree.

Apte Hindi Hindi

शाखा

स्त्रीलिङ्गम्

-

शाखति

गगनं

व्याप्नोति

-शाख्

+

अच्

+

टाप्

"(

वृक्ष

आदि

की

)

डाली,

शाख"

शाखा

स्त्रीलिङ्गम्

-

शाखति

गगनं

व्याप्नोति

-शाख्

+

अच्

+

टाप्

भुजा

शाखा

स्त्रीलिङ्गम्

-

शाखति

गगनं

व्याप्नोति

-शाख्

+

अच्

+

टाप्

"दल,

अनुभाग,

गुट"

शाखा

स्त्रीलिङ्गम्

-

शाखति

गगनं

व्याप्नोति

-शाख्

+

अच्

+

टाप्

किसी

कार्य

का

भाग

या

उपभाग

शाखा

स्त्रीलिङ्गम्

-

शाखति

गगनं

व्याप्नोति

-शाख्

+

अच्

+

टाप्

"सम्प्रदाय,

शाखा,

पन्थ"

शाखा

स्त्रीलिङ्गम्

-

शाखति

गगनं

व्याप्नोति

-शाख्

+

अच्

+

टाप्

"परम्परा

प्राप्त

वेद

का

पाठ,

किसी

सम्प्रदाय

द्वारा

मान्यताप्राप्त

परम्परागत

पाठ

यथा

शाकल

शाखा,

आश्वलायन

शाखा,

बाष्कल

शाखा

आदि

"

शाखा

स्त्रीलिङ्गम्

-

-

"परम्परा

प्राप्त

वेद

का

पाठ,

किसी

विशेष

शाखा

द्वारा

अनुसृत

वेद

पाठ

जैसे

शाकल

शाखा,

आश्वलायन

शाखा,

वाष्कल

शाखा

आदि"

L R Vaidya English

SAKA

{%

f.

%}

1.

A

branch,

especially

of

a

tree,

Megh.i.41,

Rt.i.26

2.

an

arm

3.

a

party,

a

faction

4.

a

school

or

traditional

recension

of

any

Veda,

e.g.

शाकलशाखा,

बाष्कलशाखा

&c.

M.iii.145

5.

a

part

or

section

of

a

work.

Bopp Latin

शाखा

f.

(

ut

videtur,

a

r.

शाख्

s.

in

fem.

)

ramus.

DR.

2.

1.

(

Lith.

szakà

id.,

russ.

suk

id.,

hib.

géag

id.

Anekartha-Dvani-Manjari Sanskrit

शाला

स्त्री

शाला,

श्लाघा,

शिला,

शाखा,

वेश्मन्

शाला

श्लाघा

शिला

शाला

शाला

शाखा

वेश्म

३५

verse

2.1.1.35

page

0010

Aufrecht Catalogus Catalogorum English

शाखा

Yajurvedabrāhmaṇa.

Oppert

II,

3471.

5273.

5356.

7207.

Very

obscure.

Indian Epigraphical Glossary English

śākhā

(

CII

3,

4

IA

18,

19

),

literally,

‘a

branch’

a

Vedic

school

following

any

particular

recension

of

the

Vedas.

(

LL

),

a

section

of

the

Jain

community.

Lanman English

śā́khā,

f.

branch.

Schmidt Nachtrage zum Sanskrit Worterbuch German

शाखा

Jahr,

Śrīk.

1,

42.

Wordnet Sanskrit

Synonyms

विभागः,

भागः,

शाखा

(Noun)

सुविधायै

कार्यस्य

कृतं

विभाजनम्।

"रमन्नामहोदयः

गणितस्य

विभागे

कार्यरतः

अस्ति।"

Synonyms

शाखा

(Noun)

मुख्यप्रवाहे

युज्यमानः

अन्यः

प्रवाहः।

"प्रत्येकस्य

दीर्घायाः

नद्याः

नैकाः

शाखाः

भवन्ति।"

Synonyms

शाखा,

विभागः

(Noun)

कस्यापि

संस्थायाः

सङ्घटनायाः

तदीयप्रधानफलजनकव्यापारजनकत्वे

सति

तदीयप्रधानफलाजनकः

अवयवः।

"भारयीयवित्तकोषस्य

बहवः

शाखाः

सन्ति।"

Synonyms

अङ्गम्,

शाखा,

घटकः,

अवयवः

(Noun)

कस्यापि

तत्त्वस्य

विषयस्य

वा

अवयवस्य

तदीयप्रधानफलजनकव्यापारजनकत्वे

सति

तदीयप्रधानफलाजनकत्वम्।

"वेदस्य

षट्

अङ्गानि

सन्ति।"

Synonyms

सम्प्रदायः,

शाखा,

पन्थः,

मार्गः,

मतम्

(Noun)

कस्मिन्

अपि

विषये

सिद्धान्ते

वा

मतान्तरस्य

पक्षान्तरस्य

वा

अनुयायिनः।

"जैनानां

सम्प्रदायो

द्विविधः

श्वेताम्बरो

दिगम्बरश्च।"

Synonyms

सम्प्रदायः,

शाखा,

पन्थः,

मार्गः,

मतम्

(Noun)

धर्मे

मतान्तरं

पक्षान्तरम्

वा।

"वैदिके

धर्मे

विविधाः

सम्प्रदायाः

सन्ति।"

Synonyms

अध्यायः,

परिच्छेदः,

अध्ययः,

सर्गः,

पर्वः,

विच्छेदः,

स्कन्धः,

प्रकरणम्,

प्रस्तावः,

अङ्कः,

वर्गः,

शाखा,

उल्लासः,

उच्छ्वासः,

आश्वासः,

उद्यतः

(Noun)

एकविषयप्रतिपादनदृष्ट्या

ग्रन्थस्थितप्रकरणस्य

अवयवः।

"अस्मिन्

अध्याये

प्रभुरामचन्द्रस्य

जन्मनः

अद्भुतं

वर्णनम्

अस्ति।"

Synonyms

शाखा,

स्कन्धः,

शिखा,

बाहुः,

लङ्का

(Noun)

वृक्षाङ्गविशेषः।

"बालकाः

आम्रस्य

शाखासु

हिन्दोलयन्ति।"

Tamil Tamil

சா’கா2

:

மரக்கிளை,

புயம்,

கை,

பகுதி,

பாகம்.

Vedic Reference English

Śākhā

in

the

Rigveda^1

and

later^2

denotes

the

‘branch’

of

a

tree.

Vayā

is

more

often

used

in

this

sense

in

the

Rigveda.

1

)

i.

8,

8

vii.

43,

1

x.

94,

3.

2

)

Av.

iii.

6,

8

x.

7,

21

xi.

2,

19,

etc.

Amarakosha Sanskrit

शाखा

स्त्री।

शाखा

समानार्थकाः

शाखा,

लता

2।4।11।1।1

समे

शाखालते

स्कन्धशाखाशाले

शिफाजटे।

शाखाशिफावरोहः

स्यान्मूलाच्चाग्रं

गता

लता॥

अवयव

==>

शिखरम्

==>

प्रधानशाखा

पदार्थ-विभागः

अवयवः

Kalpadruma Sanskrit

शाखा,

स्त्रीलिङ्गम्

(

शाखति

गगनं

व्याप्नोतीति

शाख+

अच्

टाप्

)

वृक्षाङ्गविशेषः

डाल

इतिभाषा

(

यथा,

दुर्गापूजापद्धतौ

।“शाखाच्छेदोद्भवं

दुःखं

कार्य्यं

त्वयाप्रभो

!

)तत्पर्य्यायः

लता

इत्यमरः

लङ्का

।इति

जटाधरः

शिखा

इति

भरतधृत-मेदिनी

पक्षान्तरम्

बाहुः

वेदभागः

।इति

मेदिनी

(

यथा,

मनौ

१४५

।“यत्नेन

भोजयेच्छ्राद्धे

बह्वृचं

वेदपारगम्

।शाखान्तगमथाध्वर्य्युं

छन्दोगन्तु

समाप्तिकम्

)ग्रन्थभेदः

इति

धरणिः

अन्तिकः

इतिविश्वः

(

प्रकारः

यथा,

गीतायाम्

४१

।“बहुशाखा

ह्यनन्ताश्च

बुद्धयोऽव्यवशायिनाम्

)

Capeller German

शा॑खा

Feminine.

(

adj.

—°

Feminine.

u.

)

Ast,

Zweig

(

über.

auch

Hand

u.

Fuß

)

Abart,

Unterabteilung

Branche,

Fach,

vedische

Schule.

Grassman German

śā́khā,

f.,

Ast,

Zweig

vgl.

dáśa-śākha.

pakvā́

{8,

8}.

-ām

vṛkṣásya

{920,

3}.

-ās

[

A.

p.

]

vanínas

[

G.

]

{559,

1}.

Stchoupak French

शाखा-

Feminine.

rameau,

branche

(

aussi

fig.

)

division,

subdivision,

espèce

extrémité

(

bras

ou

jambe

)

doigt

école

ou

secte

védique

version

d'un

texte

véd.

propre

à

telle

école

-ई-

Feminine.

ifc.

-मय-

-ई-

a.

qui

consiste

en

branches

de

(

ifc.

).

°ग्रहिकया

instr.

adv.

en

s'accrochant

aux

branches.

°नगर-

-क-

nt.

faubourg.

°पुष्प-पलाशवन्त्-

a.

qui

a

des

branches,

des

fleurs

et

des

feuilles.

°बाहु-

Masculine.

bras

(

mince

)

comme

un

rameau.

°भृत्-

Masculine.

arbre.

°मृग-

Masculine.

singe

-त्व-

nt.

nature

de

singe.

°विलीन-

a.

v.

perché

sur

une

branche

(

oiseau

).

°स्थ-

ag.

qui

se

tient

sur

une

branche.

शाखान्त-ग-

a.

qui

a

été

jusqu'au

bout

d'une

branche

(

du

Veda

).

शाखान्तर-

nt.

autre

école

(

védique

).