विद्युत् (vidyut)

विद्युत्

Feminine.

(

-द्युत्

)

1.

Lightning.

2.

A

thunderbolt.

Etymology

वि

intensitive

or

privative,

and

द्युत

light,

lustre,

Affix.

क्विप्

।

विद्यु॑त्

adjective

gleaming,

glittering

feminine

lightning

or

a

shining

weapon.

विद्युत्

(

त्

)

5.

Feminine.

Lightning.

विद्युत्

-

vidyut

-

Feminine

-

electricity

विद्युत्

-

vidyut

-

Feminine

-

lightning

विद्युत्-कोष

-

vidyut-koSa

-

Masculine

-

battery

विद्युत्

व्यजन

-

vidyutvyajana

-

Neuter

-

electricfan

यदि

विद्युत्

अस्ति

तर्हि

दीपः

ज्वलति

-

yadividyutastitarhidIpaHjvalati

-

Sentence

-

Ifthereiselectricitythenthelampwillburn.

विद्युत्

-

vidyut

-

Adjective

-

flashing

विद्युत्

-

vidyut

-

Adjective

-

shining

विद्युत्

-

vidyut

-

Adjective

-

devoid

of

splendour

विद्युत्

-

vidyut

-

Adjective

-

lustreless

विद्युत्

-

vidyut

-

Adjective

-

glittering

विद्युत्

-

vidyut

-

Feminine

-

dawn

विद्युत्

-

vidyut

-

Feminine

-

flashing

thunderbolt

विद्युत्

-

vidyut

-

Feminine

-

species

of

the

atijagatI

metre

तापीय

विद्युत्-स्तात्र

-

tApIya

vidyut-stAtra

-

Neuter

-

thermal

power

station

विद्युत्

-

vidyut

-

Feminine

-

lightning

अशनि

-

azani

-

Feminine

-

flashoflightning

वज्रपात

-

vajrapAta

-

Masculine

-

strokeoflightning

चञ्चला

-

caJcalA

-

Feminine

-

lightning

सौदामिनी

-

saudAminI

-

Feminine

-

lightning

तडित्

-

taDit

-

Feminine

-

lightning

नीलाञ्जना

-

nIlAJjanA

-

Feminine

-

lightning

अधीरा

-

adhIrA

-

Feminine

-

lightning

अचिरद्युति

-

aciradyuti

-

Feminine

-

lightning

अचिरप्रभा

-

aciraprabhA

-

Feminine

-

lightning

अचिरभास्

-

acirabhAs

-

Feminine

-

lightning

अचिररोचिस्

-

acirarocis

-

Feminine

-

lightning

अचिराभा

-

acirAbhA

-

Feminine

-

lightning

अणुभा

-

aNubhA

-

Feminine

-

lightning

आकालिकी

-

AkAlikI

-

Feminine

-

lightning

क्षणदा

-

kSaNadA

-

Feminine

-

lightning

क्षणद्युति

-

kSaNadyuti

-

Feminine

-

lightning

क्षणांशु

-

kSaNAMzu

-

Feminine

-

lightning

क्षणिका

-

kSaNikA

-

Feminine

-

lightning

घनज्वाला

-

ghanajvAlA

-

Feminine

-

lightning

विद्युत्

Feminine.

(

-द्युत्

)

Lightning.

Etymology

वि

intensitive

or

privative,

and

द्युत

light,

lustre.

विद्युत्

[

vidyut

],

1

Ā.

To

shine,

sparkle,

be

bright

व्यद्योतिष्ट

सभावेद्यामसौ

नरशिखित्रयी

Sisupâlavadha.

2.3

1.2.

To

light,

illuminate

(

usually

caus.

in

this

sense

).

विद्युत्

[

vidyut

],

Feminine.

Lightning

वाताय

कपिला

विद्युत्

Mbh.

Manusmṛiti.

5.95

मा

भूदेवं

क्षणमपि

सखे

विद्युता

विप्रयोगः

Meghadūta (Bombay).

117,

4.

A

thunderbolt.

The

dawn.

Compound.

-उन्मेषः,

-कम्पः

a

flash

of

lightning.

-जिह्वः

a

kind

of

demon

or

Rākṣasa.

-ज्वाला,

-द्योतः

a

flash

or

lustre

of

lightning.-दामन्

Neuter.

a

flash

of

zigzag

or

forked

lightning.

-पातः,

प्रपातनम्

falling

or

stroke

of

lightning.

-प्रियम्

bellmetal.

लता,

लेखा

(

विद्युल्लता,

विद्युल्लेखा

)

a

streak

of

lightning.

forked

or

zigzag

lightning.

-वल्ली

a

flash

of

lightning.

-संपातम्

Indeclinable.

in

an

instant,

in

a

trice.

विद्युत्

{c1c}

A.

1

To

shine,

sparkle,

be

bright

व्यद्योतिष्ट

सभावेद्यामसौ

नरशिखित्रयी

Śi.

2.

3

1.

20.

2

To

light,

illuminate

(

usually

caus.

in

this

sense

).

विद्युत्

f.

1

Lightning

वाताय

कपिला

विद्युत्

Mbh.

Me.

38,

115.

2

A

thunderbolt.

Comp.

उन्मेषः

a

flash

of

lightning.

जिह्वः

a

kind

of

demon

or

Rākṣasa.

ज्वाला,

द्योतः

a

flash

or

lustre

of

lightning.

दामन्

n.

a

flash

of

zigzag

or

forked

lightning.

पातः

falling

or

stroke

of

lightning.

प्रियं

bellmetal.

लता,

लेखा

(

विद्युल्लता,

विद्युल्लेखा

)

{1}

a

streak

of

lightning.

{2}

forked

or

zigzag

lightning.

1.

वि—द्युत्

Masculine, Feminine, Neuter

(

for

2.

See

under

वि-√

द्युत्

)

devoid

of

splendour,

lustreless,

Lexicographers, esp. such as amarasiṃha, halāyudha, hemacandra, &c.

1.

वि-√

द्युत्

Ā.

-द्योतते

(

Vedic or Veda.

also

Parasmai-pada.

),

to

flash

forth,

lighten,

shine

forth

(

as

the

rising

sun

),

ṛg-veda

et cetera.

et cetera.

(

वि॑-द्योतते,

‘it

lightens’

वि-द्यो॑तमाने,

‘when

it

lightens’

)

to

hurl

away

by

a

stroke

of

lightning,

ṛg-veda

to

illuminate,

mahābhārata

:

Causal.

-द्योतयति,

to

illuminate,

irradiate,

enlighten,

make

brilliant,

mahābhārata

rāmāyaṇa

et cetera.

:

Intensive.

(

only.

वि-द॑विद्युतत्

)

to

shine

brightly,

ṛg-veda

2.

विद्यु॑त्

Masculine, Feminine, Neuter

flashing,

shining,

glittering,

ṛg-veda

vājasaneyi-saṃhitā

āśvalāyana-gṛhya-sūtra

विद्यु॑त्

masculine gender.

a

partic.

Samādhi,

kāraṇḍa-vyūha

nalopākhyāna

of

an

Asura,

Catalogue(s)

of

a

Rākṣasa,

viṣṇu-purāṇa

विद्यु॑त्

feminine.

lightning

(

rarely

neuter gender.

),

a

flashing

thunderbolt

(

as

the

weapon

of

the

Maruts

),

ṛg-veda

et cetera.

et cetera.

विद्यु॑त्

feminine.

the

dawn,

Lexicographers, esp. such as amarasiṃha, halāyudha, hemacandra, &c.

plural number.

nalopākhyāna

of

the

four

daughters

of

Prajā-pati

Bahuputra,

harivaṃśa

a

species

of

the

Ati-jagatī

metre,

Colebrooke

विद्युत्

1.

वि-द्युत्,

cl.

1.

A.

-द्योतते

(

ep.

also

P.

-द्योतति

Perf.

-दिद्युते

),

-द्योतितुम्,

to

shine

forth,

radiate,

flash,

be

brilliant

or

radiant,

sparkle

to

light,

lighten

to

illuminate:

Caus.

-द्योतयति,

-यितुम्,

to

illuminate,

irradiate,

enlighten,

make

brilliant.

2.

वि-द्युत्,

त्,

f.

lightning

a

thunderbolt

(

a

weapon

of

the

Maruts

)

a

species

of

the

Atijagatī

metre

(

त्

),

m.,

N.

of

an

Asura.

—विद्युज्-जिह्व,

अस्,

m.

‘lightning-tongued,

’

a

kind

of

Rākṣasa.

—वि-

द्युज्-ज्वाला,

f.

the

flashing

of

lightning

N.

of

a

particular

plant

(

=

कलि-कारी

).

—विद्युत्-केश,

अस्,

m.,

N.

of

a

Rākṣasa

(

son

of

Heti

and

father

of

Su-keśa

).

—विद्युत्-केशिन्,

ई,

m.,

N.

of

a

king

of

the

Rākṣasas.

—विद्युत्-पताक,

अस्,

m.

‘having

light-

ning

for

its

banner,

’

epithet

of

one

of

the

seven

kinds

of

cloud

at

the

destruction

of

the

world

[

cf.

वला-

हक।

]

—विद्युत्-पात,

अस्,

m.

the

falling

or

darting

of

lightning,

a

stroke

of

lightning.

—विद्युत्-प्रभ,

अस्,

आ,

अम्,

having

the

splendor

of

lightning,

flashing

like

lightning.

—विद्युत्-प्रिय,

अम्,

n.

‘lightning-

loved,

’

bell-metal.

—विद्युत्-वत्

or

विद्युन्-मत्,

आन्,

अती,

अत्,

having

or

containing

lightning,

electrical

(

a

cloud

&c.

).

—विद्युद्-उन्मेष,

अस्,

m.

a

flash

of

lightning.

—विद्युद्-दामन्,

अ,

n.

‘a

garland

or

mass

of

lightning,

’

a

flash

or

streak

of

zigzag

light-

ning.

—विद्युद्-द्योत,

अस्,

m.

the

brightness

or

brilliance

of

lightning.

—विद्युद्-रथ,

अस्,

आ,

अम्,

Ved.

having

lightning

for

a

vehicle

(

said

of

the

Maruts

).

—विद्युन्-महस्,

आस्,

आस्,

अस्,

Ved.

brilliant

or

radiant

with

lightning

(

said

of

the

Maruts

Sāy.

=

विद्योतमान-तेजस्

).

—विद्युन्-माला,

f.

‘gar-

land

of

lightning,

’

N.

of

a

metre

in

Sanskrit

prosody.

—विद्युन्-मालिन्,

ई,

m.

‘garlanded

with

lightning,

’

N.

of

an

Asura.

—विद्युल्-लता,

f.

‘lightning-creeper,

’

forked

or

zigzag

lightning.

—विद्युल्-लेखा,

f.

a

streak

of

lightning,

flash

of

lightning,

forked

lightning.

3.

वि-द्युत्,

त्,

त्,

त्,

devoid

of

splendor,

lustreless.

विद्युत्

vi-dyút,

Adjective.

(

shining

asunder

),

flashing

🞄(

V.

)

Feminine.

gleaming

weapon

(

V.

)

lightning:

🞄-kampa,

Masculine.

quivering

of

lightning

-pāta,

🞄m.

stroke

of

lightning

-puñja,

Masculine.

N.

of

a

🞄fairy

-prapatana,

Neuter.

(

fall

=

)

stroke

of

lightning

🞄-prabha,

Adjective.

shining

like

lightning

Masculine.

🞄N.:

ā,

Feminine.

N.

-vat,

Adjective.

containing

or

charged

🞄with

lightning

(

cloud

)

Masculine.

thunder-cloud.

विद्युत्

वि-द्युत्,

Feminine.

Lightning,

Vikr.

d.

76.

विद्युत्

भ्वा*

आ*

वि-

द्युत्

-

"चमकना,

उज्ज्वल

होना"

विद्युत्

स्त्रीलिङ्गम्

-

विशेषेण

द्योतते-वि

+

द्युत्

+

क्विप्

बिजली

विद्युत्

स्त्रीलिङ्गम्

-

-

वज्र

vidyut

{%

f.

%}

1.

Lightning,

मां

भूदेवं

क्षणमपि

च

ते

विद्युता

विप्रयोगः

Megh.ii.52,

i.38,

R.i.36

2.

a

thunderbolt.

विद्युत्

f.

(

r.

द्युत्

fulgere

q.

v.

praef.

वि

)

fulgur.

N.

13.

53.

सुधा

स्त्री

सुधा,

प्रासादभाग्द्रव्य,

विद्युत्,

अमृत,

भोजन,

धात्री,

स्नुही

सुधा

प्रासादभाग्द्रव्यं

सुधा

विद्युत्सुधामृतम्

।

सुधैव

भोजनं

ज्ञेयं

सुधा

धात्री

सुधा

स्नुही

॥

४३

॥

verse

1.1.1.43

page

0003

शम्पा

स्त्री

शम्पा,

विद्युत्,

पवि,

शङ्खध्वनि

शम्पा

विद्युत्पविः

शम्पा

शम्पा

शङ्खध्वनिर्मतः

॥

४०

॥

verse

2.1.1.40

page

0010

vidyút,

—1.

a.

lightening

and

so,

as

in

Eng.,

—2.

f.

lightning.

[

√dyut

+

vi,

‘lighten’

]

Synonyms

विद्युत्

(Noun)

पौराणिकः

ऋषिः।

"विद्युतः

वर्णनं

पुराणेषु

प्राप्यते।"

Synonyms

विद्युत्,

तडित्,

वैद्युतशक्तिः

(Noun)

विशिष्टाभिः

क्रियाभिः

उत्पाद्यमाना

एका

शक्तिः

यया

वस्तुषु

आकर्षणम्

अपकर्षणं

तापः

प्रकाशश्च

भवति।

"जलद्वारा

अपि

विद्युत्

उत्पाद्यते।"

Synonyms

विद्युत्,

तडित्,

वज्रस्फुलिङ्गः,

शम्पा,

शतह्रदा,

ह्रादिनी,

ऐरावती,

क्षणप्रभा,

तडित्,

सौदामिनी,

चञ्चला,

चपला,

वीजा,

सौदाम्नी,

चिलमीलिका,

सर्ज्जूः,

अचिरप्रभा,

सौदामनी,

अस्थिरा,

मेघप्रभा,

अशनिः,

वज्रा

(Noun)

पृथिव्याः

वायुमण्डलस्थायाः

वैद्युतायाः

ऊर्जायाः

उत्सर्गः

यद्

मेघानां

घर्षणात्

प्रादुर्भवति

तथा

च

आकाशे

प्रकाशं

तथा

च

घोषध्वनिं

जनयति।

"आकाशे

विद्युत्

देदीप्यते।"

Synonyms

प्रकाश्,

द्युत्,

विद्युत्,

दीप्,

भा,

विभा,

भास्,

राज्,

लस्,

विलस्,

विभास्,

शुभ्,

विदीप्,

भ्राज्,

भ्राश्,

भ्लाश्,

विभ्राज्,

अभिविराज्,

प्रतप्,

चकास्,

विशुभ्,

व्यतिभा,

शुच्

(Verb)

कान्त्या

प्रकाशनानुकूलः

व्यापारः।

"तस्याः

मुखं

तेजसा

प्रकाशते।"

வித்3யுத்

:

மின்னல்,

இடி,

மேகங்களின்

கர்ஜனை.

विद्युत्

स्त्री।

तडित्

समानार्थकाः

शम्पा,

शतह्रदा,

ह्रादिनी,

ऐरावती,

क्षणप्रभा,

तडित्,

सौदामिनी,

विद्युत्,

चञ्चला,

चपला,

ह्लादिनी

1।3।9।2।3

शम्पाशतह्रदाह्रादिन्यैरावत्यः

क्षणप्रभा।

तडित्सौदामिनी

विद्युच्चञ्चला

चपला

अपि॥

सम्बन्धि1

==>

मेघः

सम्बन्धि2

==>

वज्रध्वनिः,

वज्राग्निः

पदार्थ-विभागः

,

विद्युत्

विद्युत्,

स्त्रीलिङ्गम्

(

विशेषेण

द्योतते

इति

तच्छीलावा

।

वि

+

द्युत

+

“भ्राजभासेति

।”

३

।

२

।

१७७

।इति

क्विप्

।

)

सन्ध्या

।

इति

मेदिनी

।

ते,

१५५

॥

विद्योतते

या

।

तत्पर्य्यायः

।

शम्पा

२

शतह्रदा

३ह्रादिनी

४

ऐरावती

५

क्षणप्रभा

६

तडित्

७सौदामिनी

८

चञ्चला

९

चपला

१०

।

इत्य-मरः

॥

वीपा

११

सौदाम्नी

१२

चिल-मीलिका

१३

सर्ज्जूः

१४

अचिरप्रभा

१५सौदामनी

१६

अस्थिरा

१७

मेघप्रभा

१८अशनिः

१९

।

इति

शब्दरत्नावली

॥

चटुला

२०अचिररोचिः

२१

राधा

२२

नीलाञ्जना

२३

।इति

जटाधरः

॥

सा

चतुर्व्विधा

।

यथा,

--“अरिष्टनेमिपत्नीनामपत्यानीह

षोडश

।बहुपुत्त्रस्य

विदुषश्चतस्रो

विद्युतः

स्मृताः

॥

”इति

विष्णुपुराणे

१

अंशे

१५

अध्यायः

॥

चतस्रो

विद्युतस्तु

।“वाताय

कपिला

विद्युदातपाय

हि

लोहिता

।पीता

वर्षाय

विज्ञेया

दुर्भिक्षायासिता

भवेत्

॥

”इति

ज्योतिःशास्त्रे

प्रसिद्धाः

।

इति

तट्टीका

॥

विद्युत्,

त्रि,

(

विगता

द्युत्

कान्तिर्य्यस्य

।

)निष्प्रभः

।

इति

मेदिनी

।

ते,

१५५

॥

(

विशिष्टाद्युत्

दोप्तिर्यस्येति

विग्रहे

।

विशेषेण

दीप्ति-शाली

।

यथा,

ऋग्वेदे

।

१

।

२३

।

१२

।“हस्काराद्बिद्युतस्पर्य्यतो

जाता

अवन्तुनः

॥

”“हस्कारात्

दीप्तिकारात्

विद्युतो

विशेषेणदीप्यमानात्

।”

इति

तद्भाष्ये

सायणः

॥

)

विद्युत्

स्त्री

विद्योतते

वि

+

द्युत--क्विप्

।

१

तडिति

अमरः२

सन्ध्यायाञ्च

विगताद्युत्

यस्य

प्रा०

व०

३

निष्प्रभे

त्रीषु लिङ्गेषु

मेदि०

।विद्युतत

घतुविधाः

“अरिष्टनेमिपत्नीनामपत्यानाह

षा-डश

।

बहुपुत्रस्य

विदुषश्चतस्रा

विद्युतः

स्मृताः”

।

ताश्च“वाताय

कपिला

१

विद्युदातपाय

हि

लोहिता

२

।

पीता

३वर्षाय

विज्ञेया

दुर्भिक्षायासिता

४

भवेत्”

ज्यो०

।

आन्त-रिक्षोपद्रवविद्युत्कारणञ्च

श्रींपतिबोक्तं

यथा

“निर्घा-तोल्काघनसुरधनुर्विद्युतश्च

कुवायोः

संदृश्यन्ते

खनगर-परीवेषपूर्वास्तथान्ये”

“सुजलजलधिमध्ये

बाडवोऽग्निःस्थितोऽस्मात्

सलिलभरनिमग्नात्

विद्युतस्तत्स्फुसिङ्गाः”

।

तदग्निपातरूपवज्राग्निपातसम्भवकारणअकस्माद्वैद्युतं

तेजः

पार्थिवांशकमिश्रितम्

।

वात्यावद्भ्रमदाषाते

पतिकूलानुकूलयोः

।

वाथ्वोस्तत्

पततिप्रायो

ह्यकालप्राप्यवर्षणे

।

यतः

प्रावृषि

नैवेते

पांसवःप्रसरन्ति

हि

।

तत्

त्रेधा

पार्थिवं

चाप्यं

तैजसं

तत्त-दुत्थितम्

।

गतो

निर्झरदाहैश्च

भूमिस्थैरनुभूयते”

।

1

{@“द्युत

दीप्तौ”@}

2

प्रायेणायं

विपूर्वकः।

3

द्योतकः-तिका,

द्योतकः-तिका,

4

दिद्युतिषकः-दिद्योतिषकः-षिका,

5

देद्युतकः-तिका

द्योतिता-त्री,

द्योतयिता-त्री,

दिद्युतिषिता-दिद्योतिषिता-त्री,

देद्युतिता-त्री

--

द्योतयन्-न्ती,

द्योतयिष्यन्-न्ती-ती

--

द्योतमानः,

6

द्योतयमानः,

दिद्युतिषमाणः-दिद्योतिषमाणः,

देद्युत्यमानः

द्योतिष्यमाणः,

द्योतयिष्यमाणः,

दिद्युतिषिष्यमाणः-दिद्योतिषिष्यमाणः,

देद्युतिष्यमाणः

7

दिद्युत्-दिद्युतौ-दिद्युतः

--

--

8

द्युतितम्-

9

द्योतितम्-तः,

द्योतितः,

दिद्युतिषितः-दिद्योतिषितः,

देद्युतितः-तवान्

10

द्योतः,

11

खद्योतः,

12

प्रद्योतनः,

13

14

उद्द्योती,

15

विदिद्युतिवान्,

द्योतः,

दिद्युतिषुः-

16

दिद्योतिषुः,

देद्योतः

17

द्योतितव्यम्,

द्योतयितव्यम्,

दिद्युतिषितव्यम्-दिद्योतिषितव्यम्,

देद्युतितव्यम्

द्योतनीयम्,

द्योतनीयम्,

दिद्युतिषणीयम्-दिद्योतिषणीयम्,

देद्युतनीयम्

द्योत्यम्,

द्योत्यम्,

दिद्युतिष्यम्-दिद्योतिष्यम्,

देद्युत्यम्

ईषद्द्योतः-दुर्द्योतः-सुद्योतः

--

--

द्युत्यमानः,

द्योत्यमानः,

दिद्युतिष्यमाणः-दिद्योतिष्यमाणः,

देद्युत्यमानः

प्रद्योतः,

द्योतः,

दिद्युतिषः-दिद्योतिषः,

देद्युतः

द्योतितुम्,

द्योतयितुम्,

दिद्युतिषितुम्-दिद्योतिषितुम्,

देद्युतितुम्

18

विद्युत्,

19

द्युतिः,

द्योतना,

दिद्युतिषा-दिद्योतिषा,

देद्युता

द्योतनम्,

द्योतनम्,

दिद्युतिषणम्-दिद्योतिषणम्,

देद्युतनम्

20

द्युतित्वा-द्योतित्वा,

द्योतयित्वा,

दिद्युतिषित्वा-दिद्योतिषित्वा,

देद्युतित्वा

प्रद्युत्य,

प्रद्योत्य,

प्रदिद्युतिष्य-प्रदिद्योतिष्य,

प्रदेद्युत्य

द्योतम्

२,

द्युतित्वा

२

-द्योतित्वा

२,

द्योतम्

२,

द्योतयित्वा

२,

दिद्युतिषम्

२

-दिद्योतिषम्

२,

दिद्युतिषित्वा

२

-दिद्योतिषित्वा

२,

देद्युतम्

२

देद्युतित्वा

२

21

इतीसिन्प्रत्यये,

आदेश्च

जकारादेशः।

ज्योतिः

=

ग्रहनक्षत्रादिः।

केचित्तु

“अमरटीकायाम्,

क्षीरस्वामिना

“ज्योतते

ज्योतिः।”

इत्युक्तम्।

वस्तुतस्तु

द्युतिरिव

ज्युतिरपि

स्वतन्त्रो

धातुः।

तस्य

कात्यायनश्रौतसूत्रे

‘तृणेनावज्योत्यासिच्यापः

पुनरवज्योत्य

निधायं

त्रिरुद्वासयत्युदक्।’

22

इति

ल्यबन्तः

प्रयोगोऽप्युपलभ्यते।”

इत्याहुः।

‘अवज्योतनम्

दृष्टार्थम्’

इति

कर्कभाष्येऽपि

ल्युडन्तः

प्रयोगोऽ-

प्युपलभ्यते।

]

]

ज्योतिः।

प्रासङ्गिक्यः

01

→

(

८७४

)

02

→

(

१-भ्वादिः-७४१।

अक।

सेट्।

आत्म।

)

03

→

[

पृष्ठम्०७७४+

२७

]

04

→

[

[

१।

सन्नन्ताण्ण्वुलि,

‘रलो

व्युपधाद्धलादेः

संश्च’

(

१-२-२६

)

इति

सेटः

सनः

क्त्वायाश्च

कित्त्वविकल्पनात्,

कित्त्वपक्षे

गुणप्रतिषेधः,

कित्त्वाभावपक्षे

गुण

इति

रूपद्वयम्।

‘द्युतिस्वाप्योः

सम्प्रसारणम्’

(

७-४-६७

)

इति

अभ्यासे

हलादिशेषं

बाधित्वा

यकारस्य

सम्प्रसारणम्

इकारः।

सन्नन्ते

सर्वत्रैषा

प्रक्रिया

ज्ञेया।

क्त्वायामप्येवमेव

कित्त्वविकल्पः।

]

]

05

→

[

[

२।

यङन्तात्

ण्वुलि,

‘द्युतिस्वाप्योः--’

(

७-४-६७

)

इति

प्रथमं

हलादिशेषं

बाधित्वा

सम्प्रसारणे,

अनन्तरम्,

‘गुणो

यङ्लुकोः’

(

७-४-८२

)

इति

गुणः।

एवं

यङन्ते

सर्वत्र

ज्ञेयम्।

]

]

06

→

[

[

आ।

‘दिशो

द्योतयमानाभिः

दिव्यनारीभिराकुलम्।’

भ।

का।

८।

४६।

]

]

07

→

[

[

३।

कर्तरि,

क्विपि,

‘द्युतिगमिजुहोतीनां

द्वे

च’

(

वा।

३-२-१७८

)

इति

द्वित्वे,

अभ्यासे

सम्प्रसारणे,

रूपमेवम्।

]

]

08

→

[

[

४।

‘उदुपधाद्भावादिकर्मणोरन्यतरस्याम्’

(

१-२-२१

)

इति

निष्ठायाः

कित्त्वविकल्पः।

एतच्च

भावे

आदिकर्मणि

च

या

निष्ठा,

तत्रैवेति।

तेन

रूपद्वयम्।

]

]

09

→

[

[

B।

‘श्रिया

समग्रं

द्युतितं

मदेनेव

प्रलोठितम्।।’

भ।

का।

७।

१०४।

]

]

10

→

[

[

५।

इगुपधलक्षणं

कप्रत्ययं

बाधित्वा

पचादिषु

(

३-१-१३४

)

पाठात्

कर्तर्यच्प्रत्ययः।

]

]

11

→

[

[

६।

खं

द्योतयतीति

खद्योतः

=

क्रिमिविशेषः।

अन्तर्भावितण्यन्तादस्मात्

‘कर्म-

ण्यण्’

(

३-२-१

)

इत्यण्प्रत्यये

रूपम्।

]

]

12

→

[

[

७।

तच्छीलादिषु

कर्तृषु

‘अनुदात्तेतश्च

हलादेः’

(

३-२-१४९

)

इति

युच्।

]

]

13

→

[

[

C।

‘प्रद्योतनस्योदयमाप्य

गोपाः

श्वेतांशुक्रोन्मेदुरचारुवेषाः।’

धा।

का।

२।

१।

]

]

14

→

[

[

८।

‘सुप्यजातौ--’

(

३-२-७८

)

इति

ताच्छील्ये

णिनिः।

]

]

15

→

[

[

९।

लिटः

क्वसौ,

‘वस्वेकाजाद्धसाम्’

(

७-२-६७

)

इतीडागमे

अभ्यासे

सम्प्रसारणे

च

रूपम्।

]

]

16

→

[

[

ड्।

‘मेरोर्जेतुमिवाभोगमुच्चैर्दिद्योतिषुं

मुहुः।।’

भ।

का।

७।

१०७।

]

]

17

→

[

पृष्ठम्०७७५+

२५

]

18

→

[

[

१।

स्त्रियाम्,

भावादौ,

‘सम्पदादिभ्यः--’

(

वा।

३-३-९४

)

इति

क्विप्।

क्तिनोऽ-

पवादः।

]

]

19

→

[

[

२।

‘इक्

कृष्यादिभ्यः’

(

वा।

३-३-१०८

)

इति

इक्प्रत्ययः।

]

]

20

→

[

[

आ।

‘द्युतित्वा

शशिना

नक्तं

रश्मिभिः

परिवर्धितम्।’

भ।

का।

७।

१०७।

]

]

21

→

[

[

३।

‘द्युतेरिसिन्

आदेश्च

जः’

[

द।

उ।

९-३२

]

22

→

(

४-१४-५

)

विद्यु॑त्

blinkend,

glänzend

Feminine.

eine

glänzende

Waffe,

Blitz.

vidyút,

a.,

f.

[

von

dyut

m.

ví

],

1〉

a.,

blinkend,

blitzend

2〉

f.,

Blitz,

insbesondere

3〉

als

Waffe

der

Marutʼs

4〉

f.,

das

blinkende

Wasser

5〉

f.,

Licht,

Glanz

des

Agni.

—

Vgl.

ṛṣṭívidyut.

-út

2〉

{32,

13}

{38,

8}

(

vāśrā́

)

{64,

9}

{164,

29}

(

〰

bhávantī

)

{444,

8}

{788,

3}

{799,

8}

(

divás

ná

〰

)

{921,

10}

(

pátantī

).

-útam

4〉

gaurā́‿iva

〰

tṛṣāṇā́

{585,

6}.

—

5〉

〰

vásānas

{226,

9}

(

agnís

).

-útā

1〉

dhā́rayā

{796,

3}

dyutā́

{925,

2}.

—

2〉

{396,

14}.

—

3〉

{408,

2}.

-útas

[

Ab.

]

1〉

neben

haskārā́t

{23,

12}.

-útas

[

G.

]

2〉

jyótis

{549,

10}.

-utas

[

V.

]

1〉

(

devās

)

{105,

1}.

-útas

[

N.

p.

]

1〉

marútas

{406,

6}.

—

2〉

{39,

9}

{235,

14}

(

śukrā́s

)

{438,

3}

(

abhrásya

)

{572,

13}

{753,

3}

(

diví

)

{917,

5}

(

varṣíasya

)

parijmā́nas

ná

〰

{364,

5}.

—

3〉

{408,

11}

{437,

4}

{168,

8}.

-útas

[

A.

p.

]

3〉

{64,

5}

vā́tán

〰

akrata.

vidyút:

-útā

3〉

{86,

9}.

विद्युत्

विद्युत्

feminine

(

द्युत्,

दिव्

)

éclair.

विद्युत्वत्

a.

(

sfx.

वत्

)

où

il

y

a,

ou

qui

lance

des

éclairs.

विद्युत्प्रिय

neuter

métal

de

cloches.

१

वि-द्युत्-

moy.

luire,

jaillir

(

lumière

),

briller

(

éclair

aussi

impers.

),

éclairer

caus.

illuminer,

faire

briller.

२

वि-द्युत्-

Feminine.

(

rar.

nt.

)

éclair

-वन्त्-

a.

chargé

d'éclairs

Masculine.

nuée

d'orage

Neuter.

d'une

montagne.

°कम्प-

Masculine.

frémissement

de

l'éclair.

°केश-

Masculine.

Neuter.

d'un

Rakṣas.

°पर्णा-

Feminine.

Neuter.

d'une

Apsaras.

°पुञ्ज-

Masculine.

foudre

en

boule

Neuter.

d'un

Vidyādhara

-आ-

Feminine.

sa

fille.

°प्रभ-

Masculine.

Neuter.

d'un

Ṛṣi

d'un

roi

des

Daitya

-आ-

Feminine.

petite-fille

du

Daitya

Bali

fille

du

roi

des

Rakṣas

Plural

catégorie

d'Apsaras.

°संपातम्-

adv.

comme

un

éclair,

instantanément,

soudain.

विद्युच्-चल-

a.

mobile

comme

un

éclair.

°छत्रु-

Masculine.

Neuter.

d'un

Rakṣas

°छिखा-

Feminine.

d'une

Rakṣasī.

विद्युज्-जिह्व-

Masculine.

Neuter.

d'un

Rakṣas

d'un

Yakṣa.

विद्युद्-उन्मेष-

Masculine.

scintillement

de

l'éclair.

°दामन्-

nt.

(

guirlande

d'éclairs

),

éclair

circulaire

°वल्ली-

Feminine.

id.

°द्योता-

Feminine.

Neuter.

d'une

princesse.

°ध्वज-

Masculine.

Neuter.

d'un

Asura.

°वर्चस्-

Masculine.

Neuter.

d'un

être

divin.

°वल्ली-विलसित-

nt.

frémissement

des

éclairs

comparés

à

des

lianes.

विद्युन्-मण्डलवन्त्-

a.

entouré

d'éclairs.

°माल-

Masculine.

Neuter.

d'un

singe

-आ-

Feminine.

éclair

circulaire

Neuter.

d'une

Yakṣiṇī

°मालिन्-

a.

entouré

d'éclairs

Masculine.

Neuter.

d'un

Asura

d'un

Rakṣas,

etc.

विद्युल्-लता-

Feminine.

zigzag

de

l'éclair

(

comparé

à

une

liane

)

°लेखा-

id.

Neuter.

d'une

femme.