वस्तु (vastu)

वस्तु

Neuter.

(

-स्तु

)

1.

Thing,

matter,

substance.

2.

Natural

disposition,

es-

sential

property,

nature,

essence.

3.

The

pith

or

substance

of

any

thing.

4.

The

main

plot

or

subject

of

a

poem

or

play.

5.

The

rear.

Etymology

वस्

to

abide,

Unādi

Affix.

तुन्

।

1

व॑स्तु

feminine

brightening,

dawning

genetive

व॑स्तोस्

in

the

morning,

प्रति

वस्तोस्

towards

morning.

2

वस्तु

neuter

seat,

place

thing,

object,

reality

matter,

circumstance

substance,

contents

or

subject

(

of

a

poem

etc.

).

वस्तु

(

स्तु

)

2.

Neuter.

Thing,

substance

nature,

scheme

of

a

play.

वस्तु

-

vastu

-

Neuter

-

item

कण्डूयनं

करोति

{

कृ

}

-

kaNDUyanaMkaroti{kR}

-

verb

-

itch

अस्ति

किल

?

-

astikila?

-

Sentence

-

isit?

कण्डुयन

-

kaNDuyana

-

Neuter

-

itching

आवर्तन

-

Avartana

-

Neuter

-

iteration

[

computer

]

एवं

भवतु

-

evaMbhavatu

-

Sentence

-

Beitso.

जानामि

भोः

-

jAnAmibhoH

-

expr.

-

Iknowit.

समाप्तं

वा?

-

samAptaMvA?

-

expr.

-

Isitover?

नास्ति

किल

?

-

nAstikila?

-

Sentence

-

isitnot?

कथं

आसीत्?

-

kathaMAsIt?

-

Sentence

-

Howwasit?

अपि

सत्यम्

?

-

apisatyam?

-

sentence

-

Isittrue?

अद्य

एव

वा?

-

adyaevavA?

-

expr.

-

Isittoday?

एषा

षट्

शून्य

शून्य

शून्य

चत्वारि

वा?

-

eSASaTzUnyazUnyazUnyacatvArivA?

-

Sentence

-

Isit60004?

एतद्

समीचीनं

अस्ति

वा?

-

etadsamIcInaMastivA?

-

Sentence

-

Isitgood?

तत्

तथा

न?

-

tattathAna?

-

expr.

-

Isitnotso?

तत्र

आसीत्

वा?

-

tatraAsItvA?

-

Sentence

-

Wasitthere?

न

किल

?

-

nakila?

-

Sentence

-

Isitnotso?

दृष्टुं

एव

न

शक्यते

-

dRSTuMevanazakyate

-

Sentence

-

Can'tseeit.

अद्य

आसीत्

वा?

-

adyaAsItvA?

-

Sentence

-

Wasittoday?

कियद्दूरे

अस्ति?

-

kiyaddUreasti?

-

Sentence

-

Howfarisit?

वस्तु

-

vastu

-

Neuter

-

item

कण्डूयनं

करोति

{

कृ

}

-

kaNDUyanaMkaroti{kR}

-

verb

-

itch

अस्ति

किल

?

-

astikila?

-

Sentence

-

isit?

कण्डुयन

-

kaNDuyana

-

Neuter

-

itching

आवर्तन

-

Avartana

-

Neuter

-

iteration

[

computer

]

एवं

भवतु

-

evaMbhavatu

-

Sentence

-

Beitso.

जानामि

भोः

-

jAnAmibhoH

-

expr.

-

Iknowit.

समाप्तं

वा?

-

samAptaMvA?

-

expr.

-

Isitover?

नास्ति

किल

?

-

nAstikila?

-

Sentence

-

isitnot?

कथं

आसीत्?

-

kathaMAsIt?

-

Sentence

-

Howwasit?

अपि

सत्यम्

?

-

apisatyam?

-

sentence

-

Isittrue?

अद्य

एव

वा?

-

adyaevavA?

-

expr.

-

Isittoday?

एषा

षट्

शून्य

शून्य

शून्य

चत्वारि

वा?

-

eSASaTzUnyazUnyazUnyacatvArivA?

-

Sentence

-

Isit60004?

एतद्

समीचीनं

अस्ति

वा?

-

etadsamIcInaMastivA?

-

Sentence

-

Isitgood?

तत्

तथा

न?

-

tattathAna?

-

expr.

-

Isitnotso?

तत्र

आसीत्

वा?

-

tatraAsItvA?

-

Sentence

-

Wasitthere?

न

किल

?

-

nakila?

-

Sentence

-

Isitnotso?

दृष्टुं

एव

न

शक्यते

-

dRSTuMevanazakyate

-

Sentence

-

Can'tseeit.

अद्य

आसीत्

वा?

-

adyaAsItvA?

-

Sentence

-

Wasittoday?

कियद्दूरे

अस्ति?

-

kiyaddUreasti?

-

Sentence

-

Howfarisit?

वस्तु

-

vastu

-

Neuter

-

thing

द्रव्य

-

dravya

-

Neuter

-

thing

माङ्गल्य

-

mAGgalya

-

Neuter

-

auspiciousthing

परीक्षा

अन्या,

योग्यता

अन्या!

-

parIkSAanyA,

yogyatAanyA!

-

Sentence

-

Examinationisonething,

abilityanother.

अहं

अन्यद्

उक्तवान्,

भवान्

अन्यद्

गृहीतवान्

-

ahaManyaduktavAn,

bhavAnanyadgRhItavAn

-

Sentence

-

Itoldyouonething.Youunderstooditdifferently.

अहं

सर्वं

व्यवस्थितं

स्थापयितुं,

सः

व्यस्तं

कर्तुम्

-

ahaMsarvaMvyavasthitaMsthApayituM,

saHvyastaMkartum

-

Sentence

-

Ikeepthingsinorderandhethrowseverythingaway.

श्वः

प्रातःकाले

प्रथमम्

एतं

विषयं

तं

निवेदयिष्यामि

-

zvaHprAtaHkAleprathamametaMviSayaMtaMnivedayiSyAmi

-

Sentence

-

Iwillinformhimaboutthismatterfirstthinginthemorningtomorrow.

आत्मना

निर्वोढव्यानि

महाकार्याणि

कानि

सन्ति

इति

किं

भवान्

विस्मृतवान्

?

-

AtmanAnirvoDhavyAnimahAkAryANikAnisantiitikiMbhavAnvismRtavAn?

-

Sentence

-

Haveyouforgottenhowmanybigthingsaretheretobeaccomplishedbyyou?

वर्ग

-

varga

-

Masculine

-

set

[

collection

of

things

]

गुणिन्

-

guNin

-

Adjective

-

thing

पदार्थ

-

padArtha

-

Masculine

-

thing

भाव

-

bhAva

-

Masculine

-

thing

अर्थ

-

artha

-

Masculine

-

thing

धर्म

-

dharma

-

Masculine

-

thing

धर्मिन्

-

dharmin

-

Masculine

-

thing

वस्तुतः

-

vastutaH

-

Neuter

-

thing

अर्थरूप

-

artharUpa

-

Neuter

-

thing

कार्य

-

kArya

-

Neuter

-

thing

रस्न

-

rasna

-

Neuter

-

thing

सत्त्व

-

sattva

-

Neuter

-

thing

वस्तु

-

vastu

-

Neuter

-

thing

द्रव्य

-

dravya

-

Neuter

-

thing

माङ्गल्य

-

mAGgalya

-

Neuter

-

auspiciousthing

परीक्षा

अन्या,

योग्यता

अन्या!

-

parIkSAanyA,

yogyatAanyA!

-

Sentence

-

Examinationisonething,

abilityanother.

अहं

अन्यद्

उक्तवान्,

भवान्

अन्यद्

गृहीतवान्

-

ahaManyaduktavAn,

bhavAnanyadgRhItavAn

-

Sentence

-

Itoldyouonething.Youunderstooditdifferently.

अहं

सर्वं

व्यवस्थितं

स्थापयितुं,

सः

व्यस्तं

कर्तुम्

-

ahaMsarvaMvyavasthitaMsthApayituM,

saHvyastaMkartum

-

Sentence

-

Ikeepthingsinorderandhethrowseverythingaway.

श्वः

प्रातःकाले

प्रथमम्

एतं

विषयं

तं

निवेदयिष्यामि

-

zvaHprAtaHkAleprathamametaMviSayaMtaMnivedayiSyAmi

-

Sentence

-

Iwillinformhimaboutthismatterfirstthinginthemorningtomorrow.

आत्मना

निर्वोढव्यानि

महाकार्याणि

कानि

सन्ति

इति

किं

भवान्

विस्मृतवान्

?

-

AtmanAnirvoDhavyAnimahAkAryANikAnisantiitikiMbhavAnvismRtavAn?

-

Sentence

-

Haveyouforgottenhowmanybigthingsaretheretobeaccomplishedbyyou?

वर्ग

-

varga

-

Masculine

-

set

[

collection

of

things

]

गुणिन्

-

guNin

-

Adjective

-

thing

पदार्थ

-

padArtha

-

Masculine

-

thing

भाव

-

bhAva

-

Masculine

-

thing

अर्थ

-

artha

-

Masculine

-

thing

धर्म

-

dharma

-

Masculine

-

thing

धर्मिन्

-

dharmin

-

Masculine

-

thing

वस्तुतः

-

vastutaH

-

Neuter

-

thing

अर्थरूप

-

artharUpa

-

Neuter

-

thing

कार्य

-

kArya

-

Neuter

-

thing

रस्न

-

rasna

-

Neuter

-

thing

सत्त्व

-

sattva

-

Neuter

-

thing

वस्तु

-

vastu

-

Neuter

-

object

वस्तु

-

vastu

-

Neuter

-

thing

वस्तु

-

vastu

-

Neuter

-

item

वस्तु

-

vastu

-

Feminine

-

becoming

light

वस्तु

-

vastu

-

Feminine

-

morning

वस्तु

-

vastu

-

Feminine

-

dawning

वस्तु

-

vastu

-

Neuter

-

right

thing

वस्तु

-

vastu

-

Neuter

-

circumstance

वस्तु

-

vastu

-

Neuter

-

object

of

or

for

वस्तु

-

vastu

-

Neuter

-

theme

वस्तु

-

vastu

-

Neuter

-

goods

वस्तु

-

vastu

-

Neuter

-

real

वस्तु

-

vastu

-

Neuter

-

natural

disposition

वस्तु

-

vastu

-

Neuter

-

subject-matter

वस्तु

-

vastu

-

Neuter

-

essential

property

वस्तु

-

vastu

-

Neuter

-

property

वस्तु

-

vastu

-

Neuter

-

wealth

वस्तु

-

vastu

-

Neuter

-

any

really

existing

or

abiding

substance

or

essence

वस्तु

-

vastu

-

Neuter

-

subject

वस्तु

-

vastu

-

Neuter

-

article

[

thing

]

वस्तु

-

vastu

-

Neuter

-

plot

वस्तु

-

vastu

-

Neuter

-

valuable

or

worthy

object

वस्तु

-

vastu

-

Neuter

-

affair

वस्तु

-

vastu

-

Neuter

-

matter

वस्तु

-

vastu

-

Neuter

-

seat

or

place

of

वस्तु

-

vastu

-

Neuter

-

contents

वस्तु

-

vastu

-

Neuter

-

pith

or

substance

of

anything

वस्तु

-

vastu

-

Neuter

-

thing

in

question

वस्तु

-

vastu

-

Neuter

-

chose

[

a

thing

(

Law

)

]

वस्तु

-

vastu

-

Neuter

-

kind

of

composition

चल

वस्तु

-

cala

vastu

-

Neuter

-

chose

transitory

[

Law

(

a

movable

)

]

स्व-

वस्तु

-

sva-

vastu

-

Neuter

-

chose

[

a

piece

of

personal

property

]

धृत

वस्तु

-

dhRta

vastu

-

Neuter

-

chose

in

possession

[

Law

]

वस्तु-लेखा

-

vastu-lekhA

-

Feminine

-

goods

account

[

Com.

]

करदेय

वस्तु

-

karadeya

vastu

-

Neuter

-

bonded

goods

[

Com.

]

उपभोक्तृअ-वस्तु

-

upabhoktRa-vastu

-

Neuter

-

consumer's

goods

[

Econ.

]

स्थानानुबद्ध

वस्तु

-

sthAnAnubaddha

vastu

-

Neuter

-

chose

local

[

Law

(

a

thing

annexed

to

a

place

)

]

विधिप्राप्य

स्व-वस्तु

-

vidhiprApya

sva-vastu

-

Neuter

-

chose

in

action

[

obtainable

by

suit

at

law

]

वस्तु

-

vastu

-

Neuter

-

item

सद्यस्तनानि

-

sadyastanAni

-

Neuter

pl.

-

pinned

items

अधुनातनानि

-

adhunAtanAni

-

Neuter

pl.

-

recently

used

items

प्राथमिकता

-

prAthamikatA

-

Feminine

-

item

of

highest

priority

वस्तु

-

vastu

-

Feminine

-

dawning

विवास

-

vivAsa

-

Masculine

-

dawning

सुप्रात

-

suprAta

-

Adjective

-

dawning

beautifully

कालप्रभात

-

kAlaprabhAta

-

Neuter

-

dawning

of

the

best

season

वस्तु

Neuter.

(

-स्तु

)

1

Thing,

matter,

substance.

2

Natural

disposition,

essential

property,

nature,

essence.

3

The

pith

or

substance

of

any

thing.

4

The

main

plot

or

subject

of

a

poem

or

play.

Etymology

वस

to

abide,

Uṇādi

Affix.

तुन्.

वस्तु

[

vastu

],

Neuter.

[

वस्-तुन्

Uṇâdisūtras.

1.71

]

A

really

existing

thing,

the

real,

a

reality

वस्तुन्यवस्त्वारोपो$ज्ञानम्

A

thing

in

general,

an

object,

article,

substance,

matter

अथवा

मृदु

वस्तु

हिंसितुं

मृदुनैवारभते

कृतान्तकः

Raghuvamsa (Bombay).

8.45

किं

वस्तु

विद्वन्

गुरवे

प्रदेयम्

5.18

3.5

वस्तुनीष्टे$प्यनादरः

S.

D.

Wealth,

property,

possessions.

Essence,

nature,

natural

or

essential

property.

Stuff

(

of

which

a

thing

in

made

),

materials,

ingredients

(

Figuentative.

also

)

आकृतिप्रत्ययादेवैनामनूनवस्तुकां

संभावयामि

Mâlavikâgnimitra (Bombay).

1.

The

plot

(

of

a

drama

),

the

subjet-matter

of

any

poetic

composition

कालिदासग्रथितवस्तुना

नवेनाभिज्ञानशकुन्तलाख्येन

नाटकेनोप-

स्थातव्यमस्माभिः

Sakuntalâ (Bombay).

1

अथवा

सद्वस्तुपुरुषबहुमानात्

Vikramorvasîyam (Bombay).

1.2

आशीर्नमस्क्रियावस्तुनिर्देशो

वापि

तन्मुखम्

Sâhityadarpaṇa.

6

Veṇîsamhâra.

1

Rāmāyana

1.3.1.

The

pith

of

a

thing.

A

plan,

design.

(

In

music

)

A

kind

of

composition.

Feminine.

Vedic.

A

day

(

?

)

Compound.

अभावः

absence

of

reality.

loss

of

property

or

possessions.

-उत्थापनम्

the

production

of

any

incident

in

a

drama

by

means

of

magic,

conjuration

see

Sâhityadarpaṇa.

42.

-उपमा

a

variety

of

Upamā

according

to

Daṇḍin

who

thus

illustrates

it:

राजीवमिव

ते

वक्त्रं

नेत्रे

नीलोत्पले

इव

।

इयं

प्रतीयमानैकधर्मा

वस्तूपमैव

सा

॥

Kāv.2.16

(

it

is

a

case

of

Upamā

where

the

साधारण-

धर्म

or

common

quality

is

omitted

).

-उपहित

Adjective.

applied

to

a

proper

object,

bestowed

on

a

proper

material

क्रिया

हि

वस्तूपहिता

प्रसीदति

Raghuvamsa (Bombay).

3.29.

-कृत

Adjective.

practised,

cherished

Buddh.

-कोशः

Name.

of

a

dictionary.

-क्षणात्ind.

at

the

right

moment.

-जातम्

the

aggregate

of

things.

-तन्त्र

Adjective.

objective.

-निर्देशः

table

of

contents,

register.

-पतित

Adjective.

being

real.

-पुरषः

the

hero

(

नायक

)

सद्वस्तुपुरुषबहुमानात्

Vikramorvasîyam (Bombay).

1.2.

-बलम्

the

power

of

things.-भावः

reality,

truth.

-भूत

Adjective.

substantial.

-मात्रम्

the

mere

outline

or

skeleton

of

any

subject

(

to

be

afterwards

developed

).

-रचना

style,

arrangement

of

matter.

-विनिमयः

barter.

-विवर्तः

(

in

Philosophy.

)

the

developing

of

the

one

real

essence.

वृत्तम्

the

real

matter,

fact.

a

beautiful

creature.

-शक्तितस्

Indeclinable.

through

the

force

of

circumstances.

-शासनम्

a

genuine

edict.

-शून्य

Adjective.

unreal.

-स्थितिः

reality.

वस्तु

n.

[

वस्-तुन्

]

1

A

really

existing

thing,

the

real,

a

reality

वस्तुन्यवस्त्वारोपोऽज्ञानम्.

2

A

thing

in

general,

an

object,

article,

substance,

matter

अथवा

मृदु

वस्तु

हिंसितुं

मृदुनैवारभते

कृतांतकः

R.

8.

45

किं

वस्तु

विद्वन्

गुरवे

प्रदेयं

5.

18,

3.

5

वस्तुनीष्टेप्यनादरः

S.

D.

3

Wealth,

property,

possessions.

4

Essence,

natuer,

natural

or

essential

property.

5

Stuff

(

of

which

a

thing

is

made

),

materials,

ingredients

(

fig.

also

)

आकृतिप्रत्ययादेवैनामनूनवस्तुकां

संभावयामि

M.

1.

6

The

plot

(

of

a

drama

),

the

subject-matter

of

any

poetic

composition

कालिदासग्रथितवस्तुना

नवेनाभिज्ञानशकुंतलाख्येन

नाटकेनोपस्थातव्यमस्माभिः

Ś.

1

अथवा

सद्वस्तुपुरुषबहुमानात्

V.

1.

2,

आशीर्नमस्क्रियावस्तुनिर्देशो

वापि

तन्मुखं

S.

D.

6

Ve.

1.

7

The

pith

of

a

thing.

8

A

plan,

design,

f.

Ved.

A

day

(

?

).

Comp.

अभावः

{1}

absence

of

reality.

{2}

loss

of

property

or

possessions.

उत्थापनं

the

production

of

any

incident

in

a

drama

by

means

of

magic,

conjuration

see

S.

D.

420.

उपमा

a

variety

of

Upamā

according

to

Daṇḍin

who

thus

illustrates

it:

राजीवमिव

ते

वक्त्रं

नेत्रे

नीलोत्पले

इव

।

इयं

प्रतीयमानैकधर्मा

वस्तूपमैव

सा

॥

Kāv.

2.

16

(

it

is

a

case

of

Upamā

where

the

साधारणधर्म

or

common

quality

is

omitted

).

उपहित

a.

applied

to

a

proper

object,

bestowed

on

a

proper

material

क्रिया

हि

वस्तूपहिता

प्रसीदति

R.

3.

29.

मात्रं

the

mere

outline

or

skeleton

of

any

subject

(

to

be

afterwards

developed

).

रचना

style,

arrangement

of

matter.

1.

व॑स्तु

feminine.

(

for

2.

See

page.

932,

col.

3

)

becoming

light,

dawning,

morning,

ṛg-veda

vājasaneyi-saṃhitā

(

genitive case.

व॑स्तोः,

in

the

m°

व॑स्तोर्

वस्तोः,

every

m°

व॑स्तोर्

अस्याः॑,

this

m°

प्र॑ति

व॑स्तोः,

towards

m°

dative case.

व॑स्तवे

See

under

√

2.

वस्

).

2.

वस्तु

neuter gender.

(

for

1.

See

page.

931,

col.

3

)

the

seat

or

place

of

(

See

कपिल-,

व्रण-व्°

)

any

really

existing

or

abiding

substance

or

essence,

thing,

object,

article,

kāvya literature

varāha-mihira 's bṛhat-saṃhitā

kathāsaritsāgara

et cetera.

(

also

applied

to

living

beings,

e.g.

śakuntalā

ii,

7/8

)

(

in

philosophy.

)

the

real

(

opp.

to

अ-व्°,

‘that

which

does

not

really

exist,

the

unreal’

अ-द्वितीय-व्°,

‘the

one

real

substance

or

essence

which

has

no

second’

),

Indian Wisdom, by Sir M. Monier-Williams

53

neuter gender.

1

103

et cetera.

the

right

thing,

a

valuable

or

worthy

object,

object

of

or

for

(

comp.

),

kāvya literature

goods,

wealth,

property

(

confer, compare.

-विनिमय

and

-हानि

)

the

thing

in

question,

matter,

affair,

circumstance,

mahābhārata

kāvya literature

et cetera.

subject,

subject-matter,

contents,

theme

(

of

a

speech

et cetera.

),

plot

(

of

a

drama

or

poem

),

kāvya literature

daśarūpa

sāhitya-darpaṇa

et cetera.

(

in

music

)

a

kind

of

composition,

saṃgīta-sārasaṃgraha

natural

disposition,

essential

property,

Horace H. Wilson

the

pith

or

substance

of

anything,

Horace H. Wilson

1.

2.

वस्तु

a

See

pp.

931

and

932.

वस्तु,

उ,

n.

any

really

existing

or

abiding

sub-

stance

or

essence

(

in

phil.

)

the

real

(

opposed

to

अ-वस्तु,

that

which

does

not

really

exist,

the

unreal

अ-द्वितीय-वस्तु,

the

one

real

substance

which

has

no

second

)

object,

the

object

(

of

love

&c.

)

thing,

matter,

article,

commodity

substance,

wealth,

pro-

perty

natural

disposition,

essential

property,

nature,

essence

material

essence,

body,

stuff,

materials,

in-

gredients

the

pith

or

substance

of

anything

the

main

plot

or

subject

of

a

poem

or

play

means,

mode,

plan,

project,

design

(

उस्

),

f.,

Ved.

day,

dawn

(

gen.

sing.

वस्तोस्

).

—वस्तु-क्षणात्,

ind.

at

the

very

moment,

at

the

right

moment.

—वस्तु-

तस्,

ind.

in

fact,

in

reality,

really,

actually,

in

very

deed,

verily,

essentially,

substantially

as

a

natural

consequence,

owing

to

the

very

nature

of

a

thing,

of

course

in

fine.

—वस्तु-ता,

f.

substantiality,

essen-

tiality,

reality,

(

परिहास-वस्तुता,

the

condition

of

being

the

object

of

derision.

)

—वस्तु-पाल,

अस्,

m.,

N.

of

a

poet.

—वस्तु-मात्र,

अम्,

n.

the

mere

out-

line

of

any

subject,

skeleton

of

a

discourse.

—वस्-

तु-रचना,

f.

arrangement

of

matter,

style

(

e.

g.

सङ्क्षिप्ता

वस्तु-रचना,

a

compressed

or

concise

style

).

—वस्तु-वत्,

आन्,

अती,

अत्,

supplied

with

commo-

dities.

—वस्तु-विनिमय,

अस्,

m.

exchange

of

goods,

barter.

—वस्तु-विवर्त,

अस्,

आ,

अम्,

enveloping

reality,

(

in

the

Vedānta

said

of

अवस्तु

or

unreality,

i.

e.

of

the

external

world

conceived

of

as

illusory.

)

—वस्तु-हानि,

इस्,

f.

loss

of

substance

or

property.

—वस्तूत्थापन

(

°तु-उत्°

),

अम्,

n.

the

production

of

any

change

or

incident

in

a

play

by

magic.

—वस्-

तूपहित

(

°तु-उप्°

),

अस्,

आ,

अम्,

applied

to

a

suitable

object,

placed

on

a

proper

object.

—वस्त्व्-अन्तर,

अम्,

n.

another

thing,

another

object

or

subject.

—वस्त्व्-अभाव,

अस्,

m.

absence

of

reality,

unsub-

stantial

existence

loss

or

destruction

of

property.

वस्तु,

उस्,

f.,

Ved.

the

becoming

light

or

bright,

dawning,

dawn,

early

morning,

(

in

these

senses

rather

to

be

derived

fr.

rt.

3.

वस्,

to

shine.

)

वस्तु

1.

vás-tu,

Feminine.

(

V.

)

growing

light,

dawning

🞄morning:

vástoḥ,

g.

in

the

morning

🞄vástor

vastoḥ,

every

morning

vástor

asyā́ḥ,

this

morning

práti

vástoḥ,

towards

🞄morning.

वस्तु

2.

vas-tu,

Neuter.

(

C.

)

place

(

rare

)

thing,

🞄substance,

object

really

existing

thing

🞄right

thing,

worthy

object,

object

of

(

—°

)

🞄matter,

circumstance

subject,

subject-matter,

🞄plot,

theme,

contents

°—,

in

reality:

🞄-ka,

Adjective.

(

—°

)

having

—

as

contents

(

anūna-,

of

🞄weighty

contents,

extraordinary

)

-jāta,

Neuter.

🞄the

aggregate

of

things

-tantra,

Adjective.

dependent

🞄on

things,

objective

-tas,

ad.

in

🞄reality

-tā,

Feminine.

being

the

object

of

(

—°

)

🞄reality:

in.

in

reality

-dharma,

Masculine.

sg.

&

Plural

🞄true

nature

of

things

-bhāva,

Masculine.

reality:

🞄in.

Plural

in

reality

-bheda,

Masculine.

actual

or

essential

🞄difference

-racanā,

Feminine.

elaboration

of

a

🞄plot

-vṛtta,

Neuter.

actual

fact

-śakti,

Feminine.

sg.

🞄&

Plural

force

of

circumstances:

-tas,

ad.

by

the

🞄—

-śāsana,

Neuter.

original

edict

-śūnya,

Adjective.

🞄devoid

of

reality,

unreal.

वस्तु

1.

वस्

+

तु,

Neuter.

1.

Natural

dis-

position.

2.

Essence,

the

true

object,

Vedāntas.

in

Chr.

204,

10

substance,

wealth,

Lass.

12,

14.

3.

Object,

Bhartṛ.

2,

37

thing,

Vedāntas.

in

Chr.

204,

9,

Pañc.

253,

19

means,

Hit.

i.

d.

30,

M.M.

4.

The

object

of

love,

Megh.

111.

5.

The

subject

of

a

poem

or

play,

Vikr.

3,

8.

--

Compound

अ-,

Neuter.

the

unreal,

the

nothing,

Vedāntas.

in

Chr.

204,

9,

10.

अ-द्वितीय-,

Neuter.

the

substance

besides

which

there

is

nothing

else,

Vedāntas.

in

Chr.

216,

2.

ग्रथित-,

Adjective.

com-

posed,

Vikr.

3,

8.

लेख

वस्तु

नपुंलिङ्गम्

-

वस्

+

तुन्

"वस्तुतः

विद्यमान

चीज,

वास्तविक,

वास्तविकता"

वस्तु

नपुंलिङ्गम्

-

-

"चीज,

पदार्थ,

सामग्री,

द्रव्य,

मामला"

वस्तु

नपुंलिङ्गम्

-

-

"धनदौलत,

सम्पत्ति,

वैभव"

वस्तु

नपुंलिङ्गम्

-

-

"सत,

प्रकृति,

नैसर्गिक

या

प्रधान

गुण"

वस्तु

नपुंलिङ्गम्

-

-

"सामान

(

जिससे

कोई

वस्तु

बन

सके

),

सामग्री,

मूलपदार्थ

"

वस्तु

नपुंलिङ्गम्

-

-

"(

नाटक

की

)

कथावस्तु,

किसी

काव्यकृति

की

विषयवस्तु"

वस्तु

नपुंलिङ्गम्

-

-

किसी

वस्तु

का

गूदा

वस्तु

नपुंलिङ्गम्

-

-

"योजना,

रूपरेखा"

वस्तु

नपुंलिङ्गम्

-

वस्+तुन्

वास्तविकता

वस्तु

नपुंलिङ्गम्

-

वस्+तुन्

चीज

वस्तु

नपुंलिङ्गम्

-

वस्+तुन्

धन-धान्य

वस्तु

नपुंलिङ्गम्

-

वस्+तुन्

सामग्री

वस्तु

नपुंलिङ्गम्

-

वस्+तुन्

"अभिकल्पना,

योजना"

vastu

{%

n.

%}

1.

A

really

existing

thing,

a

reality

2.

thing,

matter,

article,

स्पृहवती

वस्तुषु

केषु

मागधी

R.iii.5,

v.18

3.

object,

इष्टे

वस्तुन्युपचितरसाः

प्रेमराशीभवंति

Megh.ii.49

4.

property,

essence,

nature

5.

stuff,

materials,

क्रिया

हि

वस्तूपहिता

प्रसीदति

R.iii.29

6.

the

rear

7.

the

subject

of

a

poem

or

play,

कालिदासग्रथितवस्तुनाऽभिज्ञानशाकुंतलाख्येन

नाटकेन

Sak.i.,

अथवा

सद्वस्तुपुरुषबहुमानात्

Vikr.i.,

उदात्तकथावस्तुगौरवाद्वा

Ve.i.

वस्तु

n.

(

r.

वस्

s.

तु

)

res.

HIT.

13.

18.

14.

4.

पद

क्ली

पद,

लक्ष्मन्,

परित्राण,

क्रम,

वस्तु,

प्रतिष्ठा

पदं

लक्ष्म

परित्राणे

क्रमे

वस्तुप्रतिष्ठयोः

।

verse

2.1.1.12

page

0008

vastu,

nt.

(

semi-MIndic,

=

Skt.

vāstu

Skt.

vastu

in

this

sense

noted

only

in

vraṇa-v°,

Sitz,

Ort

einer

Wunde,

BR

in

Pali

vatthu

=

Skt.

vastu

and

vāstu

),

site,

place:

etasmiṃ

…

pṛthivīpradeśe

bhagavato

Kāśyapasya

āgama-

(

?

v.l.

āramana-

Senartʼs

note

em.

ārāma-

)-vastuṃ

abhūṣi

Mv

〔i.318.7〕

…

Kāśyapasya

kuṭī-vastu

(

v.l.

°vastum

)

abhūṣi

9,

the

site

of

the

hut

of

K.

ṛṣiṇā

taṃ

vastuṃ

teṣāṃ

…

dinnaṃ

〔i.352.3〕,

the

ṛṣi

(

Kapila

)

gave

them

the

site

(

on

which

they

were

to

build

the

city

called,

for

this

reason,

Kapila-vastu,

q.v.

).

Also

in

〔i.318.10〕,

parallel

to

7

and

9

above,

I

would

read

caṅkrama-vastu

for

text

°ṣaṣṭiḥ

(

rather

than

°bhūmiḥ

with

Senartʼs

note

).

[

In

LV

〔106.18〕

śuci-gātra-vastu-saṃpannaḥ

read

with

v.l.

vastra

for

vastu

so

Tib.,

perfect

in

having

clean

garments

(

na

bzaḥ

)

on

his

body.

]

Synonyms

कथावस्तु,

वस्तुरचनाविन्यासः,

कथा,

वस्तु

(Noun)

रूपक-प्रबन्ध-कल्पना।

"अस्य

नाटकस्य

कथावस्तु

अतिसामान्यम्

अस्ति।/कालिदासग्रथितवस्तु

नाटकम्।"

Synonyms

विषयः,

प्रकरणम्,

वस्तु,

आशयः

(Noun)

केषुचित्

लेखेषु

ग्रन्थादौ

वा

निरूपिताः

विचाराः

अथवा

यस्य

निरूपणं

करणीयम्

अस्ति।

"प्रेमचन्दमहोदयस्य

कथानां

विषयः

ग्राम्य-स्थितिः

आसीत्।"

Synonyms

विषयः,

प्रकरणम्,

सन्दर्भः,

वस्तु,

प्रसंगः,

प्रसङ्गः

(Noun)

यस्य

विवेचनं

क्रियते।

"अहम्

अस्मिन्

विषये

किमपि

वक्तुं

न

इच्छामि।"

Synonyms

पदार्थः,

वस्तु,

द्रव्यम्,

सत्त्वम्

(Noun)

यद्

सपिण्डं

साकारं

वा

अस्ति।

"दुग्धं

पेयं

पदार्थम्

अस्ति।"

வஸ்து

:

பொருள்,

உண்மை,

விஷயம்,

செல்வம்.

Vastu

as

a

designation

of

time

is

the

‘early

morning’

in

the

Rigveda.^1

1

)

i.

79,

6

104,

1

179,

1,

etc.

So

Vājasaneyi

Saṃhitā,

xxviii.

12.

Cf.

Zimmer,

Altindisches

Leben,

361.

वस्तु,

क्लीबम्

(

वसतीति

।

वस

+

“वसेस्तुन्

।”

उणा०१

।

७६

।

इति

तुन्

।

)

द्रव्यम्

।

यथा,

--“बुद्धद्रव्यं

स्तौपिकं

स्यात्

सत्त्वं

द्रव्यञ्च

वस्तु

च

॥

”इति

॥

(

तथा,

भागवते

।

९

।

४

।

२७

।“गृहेषु

दारेषु

सुतेषु

बन्धुषुद्विपोत्तमस्यन्दनवाजिवस्तुषु

।अक्षय्यरत्नाभरणाम्बरादि-अनन्तकोषेष्वकरोदसस्मतिम्

॥

”पात्रभूतम्

।

यथा,

रघौ

।

३

।

२९

।“अथोपनीतं

विधिवद्

विपश्चितोविनिन्युरेनं

गुरवो

गुरुप्रियम्

।अबन्ध्ययत्नाश्च

बभूवुरत्र

तेक्रिया

हि

वस्तूपहिता

प्रसीदति

॥

”

)पदार्थः

।

यथा,

--“भावः

पदार्थो

धर्म्मः

स्यात्

सत्त्वं

तत्त्वञ्चवस्तु

च

॥

”इति

त्रिकाण्डशेषः

॥

(

यथा,

शकुन्तलायाम्

१

अङ्के

।“सतां

हि

सन्देहपदेषु

वस्तुषुप्रमाणमन्तःकरणप्रवृत्तयः

॥

”

)जगति

वस्तुद्वयं

भावोऽभावश्च

।

इति

न्याय-शास्त्रम्

॥

सच्चिदानन्दाद्बयं

ब्रह्म

।

इति

वेदान्त-सारः

॥

(

यथा,

कथासरित्सागरे

।

२१

।

४९

।“अहो

वस्तुनि

मात्सर्य्यमहो

भक्तिरवस्तुनि

॥

”कार्य्यम्

।

यथा,

कामन्दकीयनीतिसारे

।

१५

।

२५

।“वस्तुष्वशक्येषु

समुद्यमश्चेत्शक्येषु

मोहादसमुद्यमश्च

।शक्येषु

कालेन

समुद्यमश्चत्रिधैव

कार्य्यव्यसनं

वदन्ति

॥

”अर्थः

।

इति

मल्लिनाथः

॥

यथा,

कुमारे

।६

।

६५

।“अथाङ्गिरसमग्रण्यमुदाहरणवस्तुषु

।ऋषयो

नोदयामासुः

प्रत्युवाच

स

भूधरम्

॥

”इतिवृत्तम्

।

यथा,

विक्रमोर्व्वश्याम्

।“अहमस्यां

कालिदासग्रथितवस्तुना

नवेन

त्रोट-केनोपस्थास्ये

॥

”

)