Try संस्कृतवाहिनी (A word everyday) | YouTube Channel

वर्तक (vartaka)

In this section, you'll find information about the dhatus (verbal roots) related to your search. This includes details like dhatu information, forms, and any available commentaries.

Warning!

This feature is only for logged in users. Please login to have full access to Kosha.

Shabda Sagara English

 वर्त्तक
 Masculine, Feminine, Neuter
 (
 -कः-का-कं
 )
 Who
 is
 or
 abides,
 exists,
 lives,
 &c.
 
mf.
 (
 -कः-का
 
or
 की
 )
 
1.
 A
 sort
 of
 quail,
 (
 Perdix
 olivacea.
 )
 
2.
 A
 horse's
 hoof.
 
Neuter.
 
(
 -कं
 )
 A
 sort
 of
 mixed
 or
 bell-metal,
 commonly
 Vidari.
 
Etymology
 वृत्
 to
 be,
 
ण्वुल्
 Affix.
 

Capeller Eng English

 वर्तक
 masculine
 व॑र्तिका
 feminine
 a
 quail.
 

Yates English

 वर्त्तक
 (
 कः-का-कं
 )
 1.
 
Masculine.
 Feminine.
 A
 sort
 of
 
quail
 
horse's
 hoof.
 
Neuter.
 Mixed
 or
 
bell
 metal.
 
a.
 Extant,
 living.
 

Help us improve! Let us know about any improvements, bugs, or suggestions you have. Thanks.Click here for Feedback Form

Wilson English

 वर्त्तक
 
Masculine, Feminine, Neuter
 (
 -कः-का-कं
 )
 Who
 is
 or
 abides,
 exists,
 lives,
 &c.
 
mf.
 
(
 -कः-का
 )
 
1
 A
 sort
 of
 quail,
 (
 Perdix
 olivacea.
 )
 
2
 A
 horse's
 hoof.
 
Neuter.
 (
 -कं
 )
 A
 sort
 of
 mixed
 or
 bell-metal,
 commonly
 
Vidri.
 
Etymology
 वृत
 to
 be,
 वुन्
 Affix.
 

Apte English

वर्तक
 [
 vartaka
 ],
 Adjective.
 [
 वृत्-ण्वुल्
 ]
 

Living,
 being,
 existing.
 

Devoted
 to
 
अभिगन्तुं
 स
 काकुत्स्थमियेष
 गुरुवर्तकम्
 Rāmāyana
 2.98.
 1.
 

कः
 A
 quail
 
कौशिकं
 तु
 ततो
 हृत्वा
 नरो
 जायति
 वर्तकः
 Mahâbhârata (Bombay).
 *
 13.111.14.
 

A
 horse's
 hoof
 
कर्तयन्त
 इवाश्वीयवर्तकै-
 र्व्योममण्डलम्
 Śiva
 B.13.6.
 -कम्
 A
 sort
 of
 brass
 or
 bell-metal.
 

Apte 1890 English

 वर्तक
 a.
 [
 वृत्-ण्वुल्
 ]
 1
 Living,
 being,
 existing.
 
2
 Devoted
 to.
 
कः
 1
 A
 quail.
 
2
 A
 horse's
 hoof.
 
कं
 A
 sort
 of
 brass
 or
 bellmetal.
 

Monier Williams Cologne English

 वर्तक
 a
 Masculine, Feminine, Neuter
 who
 or
 what
 abides
 or
 exists,
 abiding,
 existing,
 living,
 Horace H. Wilson
 

 (
 ifc.
 )
 given
 up
 or
 devoted
 or
 attached
 to
 (
 confer, compare.
 गुरु-व्°
 ),
 rāmāyaṇa
 

 वर्तक
 masculine gender.
 a
 quail,
 cāṇakya
 

 a
 horse's
 hoof,
 Lexicographers, esp. such as amarasiṃha, halāyudha, hemacandra, &c.
 

 वर्तक
 neuter gender.
 a
 sort
 of
 brass
 or
 steel,
 Lexicographers, esp. such as amarasiṃha, halāyudha, hemacandra, &c.
 [
 confer, compare.
 Gk.
 ὄρτυξ,
 ὀρτυγία.
 ]
 

 वर्तक
 b
 et cetera.
 See
 page.
 925,
 col.
 2.
 

Monier Williams 1872 English

 वर्तक,
 अस्,
 आ,
 अम्,
 who
 or
 what
 abides
 or
 exists,
 
abiding,
 existing,
 living
 
given
 up
 to,
 devoted
 or
 
attached
 to
 (
 generally
 at
 the
 end
 of
 comps.
 )
 
(
 अस्
 ),
 
m.
 a
 sort
 of
 quail
 
a
 horse's
 hoof
 
(
 अका,
 अकी,
 इका
 ),
 
f.
 a
 quail
 
(
 अम्
 ),
 n.
 a
 sort
 of
 brass
 or
 bell-metal
 (
 =
 
वर्त-लोह
 ).
 

Macdonell English

 वर्तक
 varta-ka,
 Masculine.
 quail.
 

Benfey English

 वर्तक
 वर्तक,
 i.
 e.
 वृत्
 +
 अक,
 
I.
 Adjective.
 
Who
 is,
 or
 exists,
 or
 abides.
 
II.
 Masculine.
 ,
 
and
 Feminine.
 तका
 and
 तिका
 (
 Chr.
 298,
 6
 =
 Rigv.
 
i.
 112,
 6
 ),
 A
 quail,
 Hit.
 iii.
 d.
 22
 
Mālat.
 
135,
 8.
 
III.
 Masculine.
 A
 horse's
 hoof.
 
IV.
 Neuter.
 
A
 sort
 of
 mixed
 metal.
 --
 Cf.
 वर्तिका।
 

Apte Hindi Hindi

वर्तक
 
वि*
 -
 वृत्
 +
 ण्वुल्
 
"जीवित,
 विद्यमान,
 वर्तमान"
 

वर्तकः
 
पुंलिङ्गम्
 -
 -
 
"बटेर,
 लवा"
 

वर्तकः
 
पुंलिङ्गम्
 -
 -
 
घोड़े
 का
 सुम
 

वर्तकम्
 
नपुंलिङ्गम्
 -
 -
 
एक
 प्रकार
 का
 पीतल
 या
 कांसा
 

L R Vaidya English

 vartaka
 {%
 (
 I
 )
 m.
 %}
 1.
 A
 horse’s
 hoof
 
2.
 a
 kind
 of
 quail.
 

 vartaka
 {%
 (
 II
 )
 n.
 %}
 Bell-metal.
 

Bopp Latin

 वर्तक
 m.
 (
 r.
 वृत्
 s.
 अक
 )
 corturnicis
 genus.
 HIT.
 85.
 2.
 

Kridanta Forms Sanskrit

वृत्
 (
 वृ꣡तुँ॒
 वर्तने
 -
 भ्वादिः
 -
 सेट्
 )
 
ल्युट् →
 वर्तनम्
 
अनीयर् →
 वर्तनीयः
 -
 वर्तनीया
 
ण्वुल् →
 वर्तकः
 -
 वर्तिका
 
तुमुँन् →
 वर्तितुम्
 
तव्य →
 वर्तितव्यः
 -
 वर्तितव्या
 
तृच् →
 वर्तिता
 -
 वर्तित्री
 
क्त्वा →
 वर्तित्वा
 /
 वृत्त्वा
 
ल्यप् →
 प्रवृत्य
 
क्तवतुँ →
 वृत्तवान्
 -
 वृत्तवती
 
क्त →
 वृत्तः
 -
 वृत्ता
 
शानच् →
 वर्तमानः
 -
 वर्तमाना
 

वृत्
 (
 वृ꣡तुँ॒
 वरणे
 वर्तने
 -
 दिवादिः
 -
 सेट्
 )
 
ल्युट् →
 वर्तनम्
 
अनीयर् →
 वर्तनीयः
 -
 वर्तनीया
 
ण्वुल् →
 वर्तकः
 -
 वर्तिका
 
तुमुँन् →
 वर्तितुम्
 
तव्य →
 वर्तितव्यः
 -
 वर्तितव्या
 
तृच् →
 वर्तिता
 -
 वर्तित्री
 
क्त्वा →
 वर्तित्वा
 /
 वृत्त्वा
 
ल्यप् →
 प्रवृत्य
 
क्तवतुँ →
 वृत्तवान्
 -
 वृत्तवती
 
क्त →
 वृत्तः
 -
 वृत्ता
 
शानच् →
 वृत्यमानः
 -
 वृत्यमाना
 

वृत्
 (
 वृ꣡तुँ꣡
 भाषार्थः
 -
 चुरादिः
 -
 सेट्
 )
 
ल्युट् →
 वर्तनम्
 
अनीयर् →
 वर्तनीयः
 -
 वर्तनीया
 
ण्वुल् →
 वर्तकः
 -
 वर्तिका
 
तुमुँन् →
 वर्तयितुम्
 /
 वर्तितुम्
 
तव्य →
 वर्तयितव्यः
 /
 वर्तितव्यः
 -
 वर्तयितव्या
 /
 वर्तितव्या
 
तृच् →
 वर्तयिता
 /
 वर्तिता
 -
 वर्तयित्री
 /
 वर्तित्री
 
क्त्वा →
 वर्तयित्वा
 /
 वर्तित्वा
 /
 वृत्त्वा
 
ल्यप् →
 प्रवर्त्य
 /
 प्रवृत्य
 
क्तवतुँ →
 वर्तितवान्
 /
 वृत्तवान्
 -
 वर्तितवती
 /
 वृत्तवती
 
क्त →
 वर्तितः
 /
 वृत्तः
 -
 वर्तिता
 /
 वृत्ता
 
शतृँ →
 वर्तयन्
 /
 वर्तन्
 -
 वर्तयन्ती
 /
 वर्तन्ती
 
शानच् →
 वर्तयमानः
 /
 वर्तमानः
 -
 वर्तयमाना
 /
 वर्तमाना
 

Amarakosha Sanskrit

वर्तक
 पुं।
 
पक्षिजातिविशेषः
 
समानार्थकाः
 हारीत,
 मद्गु,
 कारण्डव,
 प्लव,
 तित्तिरि,
 कुक्कुभ,
 लाव,
 जीवञ्जीव,
 कोरक,
 कोयष्टिक,
 टिट्टिभक,
 वर्तक,
 वर्तिक
 
2।5।35।2।3
 
तित्तिरिः
 कुक्कुभो
 लावो
 जीवञ्जीवश्च
 कोरकः।
 कोयष्टिकष्टिट्टिभको
 वर्तको
 वर्तिकादयः॥
 
पदार्थ-विभागः
 ,
 द्रव्यम्,
 पृथ्वी,
 चलसजीवः,
 मनुष्येतरः,
 जन्तुः,
 पक्षी
 

वर्तक
 पुं।
 
अश्वखुरम्
 
समानार्थकाः
 वर्तक
 
3।3।11।1।1
 
जैवातृकः
 शशाङ्केऽपि
 खुरेऽप्यश्वस्य
 वर्तकः।
 व्याघ्रेऽपि
 पुण्डरीको
 ना
 यवान्यामपि
 दीपकः॥
 
पदार्थ-विभागः
 अवयवः
 

Kalpadruma Sanskrit

 वर्त्तकं,
 क्लीबम्
 (
 वर्त्तते
 इति
 ।
 वृत्
 +
 ण्वुल्
 ।
 )
 वर्त्त-लोहम्
 ।
 इति
 हेमचन्द्रः
 ॥
 
विदरि
 इति
 भाषा
 ॥
 
(
 पूजके,
 त्रि
 ।
 यथा,
 गो
 ०
 रामायणे
 ।
 २
 ।१०७
 ।
 १२
 ।“निवेश्य
 सेनां
 भरतः
 पद्भ्यां
 पादवतां
 वरः
 ।अभिगन्तु
 स
 काकुत्स्थमियेष
 गुरुवर्त्तकः
 ॥
 
”
 )
 

 वर्त्तकः,
 पुंलिङ्गम्
 (
 वृत्
 +
 ण्वुल्
 ।
 )
 पक्षिविशेषः
 ।
 भारैइति
 भाषा
 ॥
 
(
 यथा,
 महाभारते
 ।
 १३
 ।१११
 ।
 १०३
 ।“कौशिकन्तु
 ततो
 हृत्वा
 नरो
 जायति
 वर्त्तकः
 ॥
 
”अस्य
 पर्य्यायो
 गुणाश्च
 यथा,
 --“वर्त्तोको
 वर्त्तैकश्चित्रस्ततोऽन्या
 वर्त्तकाः
 स्मृताः
 ।वर्त्तकोऽग्निकरः
 शीतो
 ज्वरदोषत्रयापहः
 ।सुरुच्यः
 शुक्रदो
 बल्यो
 वर्त्तकाल्पगुणास्ततः
 ॥
 
”इति
 भावप्रकाशस्य
 पूर्व्वखण्डे
 द्वितीये
 भागे
 ॥
 
)अश्वश्य
 क्षुरः
 ।
 इत्यमरः
 ।
 ३
 ।
 ३
 ।
 ११
 ॥
 

Vachaspatyam Sanskrit

 वर्त्तक
 पुंलिङ्गम्
 वृत--ण्वुल्
 ।
 (
 भारुइ
 )
 १
 पक्षिभेदे
 वर्त्तकाप्यत्र
 ।२
 अश्वस्य
 क्षुरे
 च
 अमरः
 ।
 ३
 वर्त्तलोहे
 नपुंलिङ्गम्
 हेमच०
 ।
 

Capeller German

 वर्तक
 व॑तिका
 Feminine.
 Wachtel.
 

Burnouf French

 वर्तक
 वर्तक
 masculine
 [
 feminine
 आ
 ]
 (
 वृत्
 )
 esp.
 de
 caille,
 
perdrix
 diœca
 
gr.
 
ὄρτυξ.
 
Sabot
 de
 cheval.
 --
 N.
 sorte
 de
 métal
 de
 cloches.
 

Stchoupak French

 वर्तक-
 
a.
 ifc.
 dévoué,
 attaché
 à
 
Masculine.
 caille
 
-इका-
 v.
 s.
 v.
 

No entries for this word is found.

What is this? (Hidden Dictionary)

To avoid the clutter in the app, the unwanted dictionaries can be hidden to have clear view while browsing. This section shows entries from those hidden dictionaries if any.

How to hide/unhide dictionary?

Every dictionary entry will have top right corner menu . From there, you can hide or unhide dictionary. You must login to use this feature. So, KST can remember your preferences of hidden dictionaries.