Try संस्कृतवाहिनी (A word everyday) | YouTube Channel
वक्तव्य (vaktavya)
This feature is only for logged in users. Please login to have full access to Kosha.
वक्तव्य
Masculine, Feminine, Neuter
(
-व्यः-व्या-व्यं
)
1.
Fit
or
proper
to
be
said
or
spoken,
to
be
spoken
or
uttered.
2.
To
be
spoken
about
or
against.
3.
Vile,
bad,
reprehensible.
4.
Subject,
dependent.
5.
Low,
base.
Neuter.
(
-व्यं
)
1.
A
rule,
a
dictum,
a
sentence.
2.
Speech.
3.
Reproach.
Etymology
वच्
to
speak,
and
तव्य
Affix.
,
of
the
future
participle.
वक्तव्य
-
vaktavya
-
Adjective
-
fittobesaid
वक्तव्य
-
vaktavya
-
Neuter
-
statement
वक्तव्य
-
vaktavya
-
Adjective
-
liable
to
be
called
to
account
वक्तव्य
-
vaktavya
-
Adjective
-
to
be
named
or
called
वक्तव्य
-
vaktavya
-
Adjective
-
reprehensible
वक्तव्य
-
vaktavya
-
Adjective
-
accountable
or
answerable
or
responsible
or
subject
to
वक्तव्य
-
vaktavya
-
Adjective
-
to
be
spoken
to
or
addressed
वक्तव्य
-
vaktavya
-
Adjective
-
vile
वक्तव्य
-
vaktavya
-
Adjective
-
to
be
said
or
spoken
वक्तव्य
-
vaktavya
-
Adjective
-
dependent
on
वक्तव्य
-
vaktavya
-
Adjective
-
to
be
told
वक्तव्य
-
vaktavya
-
Adjective
-
low
वक्तव्य
-
vaktavya
-
Adjective
-
to
be
spoken
or
said
or
uttered
or
declared
वक्तव्य
-
vaktavya
-
Adjective
-
to
be
spoken
about
or
against
वक्तव्य
-
vaktavya
-
Adjective
-
bad
वक्तव्य
-
vaktavya
-
Adjective
-
fit
to
be
said
or
spoken
वक्तव्य
-
vaktavya
-
Adjective
-
objectionable
वक्तव्य
-
vaktavya
-
Neuter
-
blame
वक्तव्य
-
vaktavya
-
Neuter
-
censure
वक्तव्य
-
vaktavya
-
Neuter
-
rule
वक्तव्य
-
vaktavya
-
Neuter
-
speaking
वक्तव्य
-
vaktavya
-
Neuter
-
dictum
वक्तव्य
-
vaktavya
-
Neuter
-
speech
वक्तव्य
-
vaktavya
-
Neuter
-
aphorism
वक्तव्य
Masculine, Feminine, Neuter
(
-व्यः-व्या-व्यं
)
1
Fit
or
proper
to
be
said
or
spoken,
to
be
spoken
or
uttered.
2
Vile,
bad,
reprehensible.
3
Subject,
dependant.
4
Low,
base.
Neuter.
(
-व्यं
)
1
A
rule,
a
dictum,
a
sentence.
2
Speech.
Etymology
वच
to
speak,
and
तव्य
Affix.
,
of
the
future
participle.
वक्तव्य
[
vaktavya
],
Potential passive participle.
[
वच्-तव्य
]
Fit
to
be
said,
told,
spoken
or
declared
तत्तर्हि
वक्तव्यं
न
वक्तव्यम्
(
frequently
occurring
in
Mbh.
)
To
be
spoken
about.
Reprehensible,
blamable,
censurable.
Low,
vile,
base.
Accountable,
responsible.
Dependent
कामवक्तव्य-
हृदया
भर्तृनाथाश्चरन्ति
याः
Rāmāyana
2.117.26.
व्यम्
Speaking,
speech.
A
precept,
rule,
dictum.
Blame,
censure,
reproach
एवमेतत्
।
वक्तव्यं
परिहर्तव्यं
च
Pañcharātram
2
वक्तव्यं
किञ्चिदस्मासु
Pratimā
3.6.
Compound.
-हृदय
Adjective.
one
whose
heart
is
dependent
on.
वक्तव्य
pot.
p.
[
वच्-तव्य
]
1
Fit
to
be
said,
told,
spoken
or
declared
तत्तर्हि
वक्तव्यं
न
वक्तव्यं
(
frequently
occurring
in
Mbh.
).
2
To
be
spoken
about.
3
Reprehensible,
blameable,
censurable.
4
Low,
vile,
base.
5
Accountable,
responsible.
6
Dependent.
व्यं
1
Speaking,
speech.
2
A
precept,
rule,
dictum.
3
Blame,
censure,
reproach.
वक्तव्य᳡
b
mf(
आ
)n.
to
be
(
or
being
)
spoken
or
said
or
uttered
or
declared,
fit
to
be
said
or
spoken
et cetera.
,
śatapatha-brāhmaṇa
et cetera.
et cetera.
(
neuter gender.
impersonal, i. e. used impersonally.
‘it
should
be
said’
et cetera.
)
to
be
spoken
to
or
addressed,
to
be
told
(
with
accusative case.
of
thing
),
mahābhārata
kāvya literature
et cetera.
to
be
spoken
about
or
against,
objection.
able,
reprehensible,
vile,
low,
bad,
manu-smṛti
mahābhārata
et cetera.
वक्तव्य,
अस्,
आ,
अम्,
to
be
spoken
or
uttered,
fit
or
proper
to
be
said
to
be
named
or
called
to
be
spoken
to
or
addressed
to
be
spoken
about
or
against,
having
a
bad
name
or
reputation,
blam-
able,
reprehensible,
vile,
low,
base,
bad
liable
to
be
called
upon
for
an
account,
answerable,
accountable,
responsible
subject,
dependent
(
अम्
),
n.
a
rule,
precept,
sentence,
dictum,
aphorism,
speech
speak-
ing
reproach,
censure.
—वक्तव्य-ता,
f.
or
वक्-
तव्य-त्व,
अम्,
n.
the
state
of
being
fit
or
proper
to
be
said
or
spoken
about,
the
state
of
being
spoken
against,
the
having
a
bad
name
or
reputation,
re-
proachableness,
blamableness,
reprehension,
blame
responsibility
subjection,
dependence.
वक्तव्य
vak-távya,
(
or
yâ
),
fp.
to
be
said,
🞄spoken,
uttered,
stated,
or
declared
(
w.
g.
or
🞄[
Page266a-2
]
🞄lc.
of
prs.
)
—
spoken
to
or
addressed
(
w.
ac.
🞄of
object
)
—
blamed,
reprehensible
responsible
🞄to,
dependent
on
(
g.,
—°
):
vaktavyasya
🞄kālaḥ,
time
to
speak
Neuter.
blame,
censure:
🞄-tā,
Feminine.
censure
responsibility.
वक्तव्य
सं*
कृ*
-
वच्
+
तव्यत्
"कहे
जाने
या
बोले
जाने
के
योग्य,
बात
किये
जाने
या
प्रकथन
के
योग्य"
वक्तव्य
सं*
कृ*
-
-
किसी
विषय
में
कहे
जाने
के
योग्य
वक्तव्य
सं*
कृ*
-
-
"गर्हणीय,
दूषणीय,
निन्दनीय"
वक्तव्य
सं*
कृ*
-
-
"नीच,
दुष्ट,
कमीना"
वक्तव्य
सं*
कृ*
-
-
"स्पष्टव्य,
उत्तरदायी"
वक्तव्य
सं*
कृ*
-
-
आश्रित
वक्तव्यम्
नपुंलिङ्गम्
-
-
"बोलना,
भाषण"
वक्तव्यम्
नपुंलिङ्गम्
-
-
"विधि,
नियम,
सिद्धान्त
वाक्य"
वक्तव्यम्
नपुंलिङ्गम्
-
-
"कलंक,
निन्दा,
भर्त्सना"
ब्रू
(
ब्रू꣡ञ्
व्यक्तायां
वाचि
-
अदादिः
-
सेट्
)
ल्युट् →
वचनम्
अनीयर् →
वचनीयः
-
वचनीया
ण्वुल् →
वाचकः
-
वाचिका
तुमुँन् →
वक्तुम्
तव्य →
वक्तव्यः
-
वक्तव्या
तृच् →
वक्ता
-
वक्त्री
क्त्वा →
उक्त्वा
ल्यप् →
प्रोच्य
क्तवतुँ →
उक्तवान्
-
उक्तवती
क्त →
उक्तः
-
उक्ता
शतृँ →
ब्रुवन्
-
ब्रुवती
शानच् →
ब्रुवाणः
-
ब्रुवाणा
वच्
(
व॒चँ꣡
परिभाषणे
-
अदादिः
-
अनिट्
)
ल्युट् →
वचनम्
अनीयर् →
वचनीयः
-
वचनीया
ण्वुल् →
वाचकः
-
वाचिका
तुमुँन् →
वक्तुम्
तव्य →
वक्तव्यः
-
वक्तव्या
तृच् →
वक्ता
-
वक्त्री
क्त्वा →
उक्त्वा
ल्यप् →
प्रोच्य
क्तवतुँ →
उक्तवान्
-
उक्तवती
क्त →
उक्तः
-
उक्ता
शतृँ →
वचन्
-
वचती
वक्तव्य
that
which
ought
to
be
stated
-
or
prescribed
the
word
is
fre-
quently
found
used
by
the
Vartti-
kakāra
when
he
suggests
any
addition
to,
or
modification
in
Panini's
rules.
Sometimes,
the
word
is
added
by
the
author
of
the
Mahabhasya
in
the
explanation
of
a
Varttika
after
stating
what
is
lack-
ing
in
the
Varttika.
40
Synonyms
कथनीय,
कथ्य,
वाच्य,
अभिभाष्य,
वक्तव्य,
आख्यातव्य
(Adjective)
प्रतिपादनयोग्यम्।
"किमर्थं
एतद्
डिण्डिमायते
एतद्
न
कथनीयम्
अस्ति।"
வக்தவ்ய
:
சொல்லத்தகுந்த,
பேசத்தகுந்த,
நிந்திக்கத்தக்க,
மட்டரகமான.
वक्तव्य
वि।
गर्ह्यः
समानार्थकाः
हीन,
न्यून,
वक्तव्य
3।3।160।1।1
गृह्याधीनौ
च
वक्तव्यौ
कल्यौ
सज्जनिरामयौ।
आत्मवाननपेतोऽर्थादर्थ्यौ
पुण्यं
तु
चार्वपि॥
पदार्थ-विभागः
,
द्रव्यम्,
पृथ्वी,
चलसजीवः,
मनुष्यः
वक्तव्य
वि।
अधीनः
समानार्थकाः
अधीन,
निघ्न,
आयत्त,
अस्वच्छन्द,
गृह्यक,
प्रत्यय,
वक्तव्य
3।3।160।1।1
गृह्याधीनौ
च
वक्तव्यौ
कल्यौ
सज्जनिरामयौ।
आत्मवाननपेतोऽर्थादर्थ्यौ
पुण्यं
तु
चार्वपि॥
पदार्थ-विभागः
,
द्रव्यम्,
पृथ्वी,
चलसजीवः,
मनुष्यः
वक्तव्यः,
त्रि,
(
ब्रू
वच्
वा
+
तव्यः
।
)
कुत्सितः
।हीनः
।
(
यथा,
मनुः
।
८
।
६६
।“नाध्यधीनो
न
वक्तव्यो
न
दस्युर्न
विकर्म्मकृत्
॥
”
)वचनार्हः
।
इति
मेदिनी
।
ये,
१०३
॥
(
यथा,
महाभारते
।
१४
।
७६
।
२३
।“वक्तव्याश्चापि
राजानः
सर्व्वे
सह
सुहृज्जनैः
।युधिष्ठिरस्याश्वमेधो
भवद्भिरनुभूयताम्
॥
”वच्
+
भावे
तव्य
।
)
वचने,
क्ली
॥
What is this? (Hidden Dictionary)
To avoid the clutter in the app, the unwanted dictionaries can be hidden to have clear view while browsing. This section shows entries from those hidden dictionaries if any.
How to hide/unhide dictionary?
Every dictionary entry will have top right corner menu . From there, you can hide or unhide dictionary. You must login to use this feature. So, KST can remember your preferences of hidden dictionaries.