Try संस्कृतवाहिनी (A word everyday) | YouTube Channel
रवि (ravi)
This feature is only for logged in users. Please login to have full access to Kosha.
रवि
-
ravi
-
Masculine
-
Crown
flower
plant
[
Calotropis
Gigantea
-
Bot.
]
रवि
-
ravi
-
Masculine
-
mountain
रवि
-
ravi
-
Masculine
-
right
canal
for
the
passage
of
the
vital
air
रवि
-
ravi
-
Masculine
-
sun
or
the
sun-god
रवि
-
ravi
-
Masculine
-
Sunday
रवि
-
ravi
-
Masculine
-
sun
रवि
ravi
Masculine
sun
or
the
sun-god
मार्तण्ड
mArtaNDa
Masculine
sun
or
the
god
of
the
sun
विरोचन
virocana
Masculine
sun
or
the
god
of
the
sun
मणिसृङ्ग
maNisRGga
Masculine
god
of
the
sun
वायुसवितृ
vAyusavitR
Masculine
god
of
wind
and
sun
वायुसवित्र
vAyusavitra
Masculine
god
of
wind
and
sun
मार्तण्ड
mArtaNDa
Masculine
statue
of
the
sun-god
भास्करनन्दिन्
bhAskaranandin
Masculine
son
of
the
god
of
the
sun
सवितृ
savitR
Masculine
orb
of
the
sun
or
its
god
मार्तण्डप्रतिमा
mArtaNDapratimA
Feminine
image
or
statue
of
the
sun-god
आदित्य
Aditya
Adjective
relating
to
the
god
of
the
sun
सौर्यवारुण
sauryavAruNa
Adjective
belonging
to
the
sun
and
god
of
water
सौर
saura
Adjective
relating
or
belonging
or
sacred
to
or
coming
from
the
sun
or
the
god
sUrya
रविः
[
raviḥ
],
[
Compare.
Uṇâdisūtras.
4.15
]
The
sun
सहस्रगुणमुत्स्रष्टुमादत्ते
हि
रसं
रविः
Raghuvamsa (Bombay).
1.18.
A
mountain.
The
Arka
plant.
The
number
'twelve'.
Compound.
-इष्टः
an
orange.
-कान्तः,
ग्रावन्
the
sun-stone
(
सूर्यकान्त
).-चक्रम्
a
particular
astronomical
diagram.
जः,
तनयः,
पुत्रः,
सूनुः
the
planet
Saturn.
epithets
of
Karṇa
रवितनयो$भ्यहनच्छिनिप्रवीरम्
Mahâbhârata (Bombay).
*
8.3.9.
of
Vāli.
of
Manu
Vaivasvata.
of
Yama.
of
Sugrīva.
-दिनम्,
-वारः,
-वासरः,
-रम्
Sunday.
-दीप्तa.
lighted
by
the
sun.
-ध्वजः
day.
-नेत्रः
Name.
of
Viṣṇu.
प्रियम्
a
red
lotus
flower.
copper.
-बिम्बः
the
sun's
disk.
-मासकः
a
solar
month.
-रत्नम्
a
ruby.-लोचनः
Name.
of
Viṣṇu.
Śiva.
-लोहम्,
-संज्ञकम्
copper.
-वंशः
the
solar
race
(
of
kings
).
-संक्रान्तिः
Feminine.
the
sun's
entrance
into
any
zodiacal
sign.
सारथिः
Name.
of
Aruṇa.
the
dawn.
रविः
[
cf.
Uṇ.
4.
138
]
1
The
sun
सहस्रगुणमुत्स्रष्टुमादत्ते
हि
रसं
रविः
R.
1.
18.
2
A
mountain.
3
The
Arka
plant.
4
The
number
‘twelve’.
Comp.
कांतः
the
sun-stone
(
सूर्यकांत
).
जः,
तनयः,
पुत्रः,
सूनूः
{1}
the
planet
Saturn.
{2}
epithets
of
Karṇa.
{3}
of
Vali.
{4}
of
Manu
Vaivasvata.
{5}
of
Yama.
{6}
of
Sugrīva.
दिनं,
वारः,
वासरः
रं
Sunday.
नेत्रः
N.
of
Viṣṇu.
प्रियं
{1}
a
red
lotus
flower.
{2}
copper.
रत्नं
a
ruby.
लोचनः
N.
of
{1}
Viṣṇu.
{2}
Śiva.
लौहं,
संज्ञकं
copper.
संक्रांतिः
f.
the
sun's
entrance
into
any
zodiacal
sign.
रवि
रवि,
इस्,
m.
(
said
to
be
fr.
rt.
1.
रु
),
a
particular
form
of
the
sun
(
sometimes
regarded
as
one
of
the
twelve
Ādityas
)
the
sun
(
in
general
)
or
the
god
of
the
sun
a
mountain
N.
of
a
Sauvīraka
of
a
son
of
Dhṛta-rāṣṭra
the
right
canal
for
the
passage
of
the
vital
air
(
?
).
—रवि-कर,
अस्,
m.,
N.
of
a
commentator.
—रवि-कान्त,
अस्,
m.
a
sort
of
crystal
(
=
सूर्य-कान्त
).
—रवि-गुप्त,
अस्,
m.,
N.
of
a
poet.
—रवि-चक्र,
अम्,
n.
a
particular
astro-
nomical
diagram
(
the
sun
represented
as
a
man
car-
rying
the
stars
on
the
various
parts
of
his
body
).
—रवि-ज,
अस्,
m.
‘child
of
the
sun,
’
N.
of
a
parti-
cular
Ketu
the
planet
Saturn.
—रवि-तनय,
अस्,
m.
the
son
of
the
sun,
the
planet
Saturn.
—रवि-
तीर्थ,
अम्,
n.,
N.
of
a
Tīrtha.
—रवि-तेजस्,
अस्,
n.
the
radiance
of
the
sun.
—रवि-दत्त,
अस्,
m.,
N.
of
a
priest
of
a
poet.
—रवि-दिन,
अम्,
n.
the
day
of
the
sun,
Sunday.
—रवि-दीप्त,
अस्,
sun-
lighted,
sun-illuminated.
—रवि-देव,
अस्,
m.,
N.
of
a
poet.
—रवि-नन्दन,
अस्,
m.
‘son
of
the
sun,
’
Manu
Vaivasvata
the
ape
Sugrīva.
—रवि-
पत्त्र,
अस्,
m.
a
sort
of
shrub.
—रवि-पुत्र,
अस्,
m.
the
son
of
the
sun,
the
planet
Saturn.
—रवि-
प्रिय,
अस्,
m.,
N.
of
various
plants,
=
लकुच
=
आदित्य-पत्त्र
=
रक्त-करवीर
(
आ
),
f.,
N.
of
Dākṣāyaṇī
in
Gaṅgā-dvāra
(
अम्
),
n.
a
red
lotus-
flower
copper.
—रवि-बिम्ब,
अम्,
n.,
Ved.
the
sun's
disk.
—रवि-मण्डल,
अम्,
n.
the
sun's
orb
or
disk.
—रवि-रत्न,
अम्,
n.
=
रवि-कान्त।
—रवि-रत्नक,
अम्,
n.
‘sun-jewel,
’
a
ruby.
—रवि-लोचन,
अस्,
m.
‘sun-eyed,
’
N.
of
Viṣṇu
of
Śiva.
—रवि-लोह,
अम्,
n.
copper.
—रवि-वार,
अस्,
m.
or
रवि-वासर,
अस्,
अम्,
m.
n.
the
day
of
the
sun,
Sunday.
—रवि-सङ्क्रान्ति,
इस्,
f.
the
sun's
entrance
into
a
sign
of
the
zodiac.
—रवि-सञ्ज्ञक,
अम्,
n.
copper
(
‘called
after
the
sun’
).
—रवि-सम-
प्रभ,
अस्,
आ,
अम्,
radiant
as
the
sun.
—रवि-सा-
रथि,
इस्,
m.
the
sun's
charioteer,
i.
e.
Aruṇa
or
the
Dawn.
—रवि-सुत,
अस्,
m.
son
of
the
sun,
the
planet
Saturn
the
ape
Sugrīva.
—रवि-सुन्दर-रस,
अस्,
m.,
N.
of
a
particular
elixir.
—रवि-सूनु,
उस्,
m.
son
of
the
sun,
the
planet
Saturn.
सूर्य
का
एक
नाम
रविः
पुंलिङ्गम्
-
रु
+
इ
सूर्य
रविः
पुंलिङ्गम्
-
रु+अच्(
इ
)
सूर्य
रविः
पुंलिङ्गम्
-
रु+अच्(
इ
)
पर्वत
रविः
पुंलिङ्गम्
-
रु+अच्(
इ
)
मदार
का
पौधा
रविः
पुंलिङ्गम्
-
रु+अच्(
इ
)
बारह
की
संख्या
रवि
पदविभागः
पुल्लिङ्गः
कन्नडार्थः
ಸೂರ್ಯ
रवि
पदविभागः
पुल्लिङ्गः
कन्नडार्थः
ಎಕ್ಕದ
ಗಿಡ
रवि
पदविभागः
पुल्लिङ्गः
कन्नडार्थः
ಹನ್ನೆರಡು
ಸಂಖ್ಯೆಯ
ಸಂಕೇತ
१२,
अर्क,
आदित्य,
इन,
उष्णांशु,
गण,
चक्र,
तपन,
तरणि,
तिग्मांशु,
तीक्ष्णांशु,
दिनकर,
दिननाथ,
दिनप,
दिनमणि,
दिनेश,
दिवाकर,
द्युमणि,
नर,
नृ,
ना,
पतङ्ग,
पूषन्,
प्रद्योतन,
भगण,
भानु,
भानुमत्,
भास्कर,
मण्डल,
मार्तण्ड,
मास,
मित्र,
मिहिर,
रवि,
राशि,
विवस्वत्,
व्यय,
शङ्कु,
सवितृ,
सूर्य,
हंस
हंस
पु
हंस,
जीव,
राजन्,
रवि,
धर्म,
तपस्विन्,
तुरङ्गम,
शित,
पक्षिविशेष,
हरि
जीवे
राज्ञि
रवौ
धर्मे
तपस्विनि
तुरङ्गमे
।
शिते
पक्षिविशेषे
च
हंसशब्दो
हरावपि
॥
२३
॥
verse
1.1.1.23
page
0002
धातुः →
रण्व्
मूलधातुः →
रवि
धात्वर्थः →
गतौ
गणः →
भ्वादिः
कर्मकत्वं →
सकर्मकः
इट्त्वं →
सेट्
उपग्रहः →
परस्मैपदी
रूपम् →
रण्वति
*Ravi^1
=
Sūrya
(
“the
Sun”
):
I,
42
(
a
form
or
son
of
Vivasvat,
cf.
Āśāvaha
),
419,
1274
II,
790
(
º-Somāgnivapushāṃ
)
III,
136,
138,
146
(
Sūrya's
108
names
),
192,
8437
(
yathā
cāpy
Angirā
Rºṃ
tathā
rakshasva
)
VI,
4566
(
dudruvuh…
grahāḥ
pañca
Rºṃ
yathā
)
XII,
440,
11732
XV,
826
XVIII,
167
(
after
death
Karṇa
entered
R.
).
Ravi^2,
one
of
the
standard-bearers
of
Jayadratha.
§
522
(
Draupadīharaṇap.
):
III,
265,
15598.
Ravi^3,
a
son
of
Dhṛtarāshṭra.
§
611
(
Śalyap.
):
IX,
26,
1404,
1414
(
among
eleven
sons
of
Dhṛtarāshṭra,
who
are
slain
by
Bhīmasena
).
Ravi^4
=
Śiva
(
1000
names^2
).
Do.^5
=
Vishṇu
(
1000
names
).
रवि
१
/
RAVI
I.
A
prince
of
sauvīra.
It
was
this
prince
who
stood
with
the
flag
behind
the
chariot
of
jayadratha,
who
had
come
to
carry
away
draupadī.
He
was
killed
by
arjuna.
(
Vana
Parva,
Chapter
221,
Verse
27
).
रवि
२
/
RAVI
II.
A
son
of
dhṛtarāṣṭra.
He
was
killed
by
bhīma
in
the
great
war.
(
śalya
Parva,
Chapter
26,
Verse
14
).
रवि
पुं।
पूर्वदिशायाः_ग्रहः
समानार्थकाः
रवि
1।3।3।2।1
कुबेरः
ईशः
पतयः
पूर्वादीनां
दिशां
क्रमात्.
रविः
शुक्रो
महीसूनुः
स्वर्भानुर्भानुजो
विधुः।
बुधो
बृहस्पतिश्चेति
दिशां
चैव
तथा
ग्रहाः।
ऐरावतः
पुण्डरीको
वामनः
कुमुदोऽञ्जनः॥
स्वामी
==>
पूर्वदिशायाः_स्वामी
सम्बन्धि1
==>
पूर्वदिक्
पदार्थ-विभागः
,
द्रव्यम्,
तेजः,
ग्रहः
रवि
पुं।
सूर्यः
समानार्थकाः
सूर,
सूर्य,
अर्यमन्,
आदित्य,
द्वादशात्मन्,
दिवाकर,
भास्कर,
अहस्कर,
ब्रध्न,
प्रभाकर,
विभाकर,
भास्वत्,
विवस्वत्,
सप्ताश्व,
हरिदश्व,
उष्णरश्मि,
विकर्तन,
अर्क,
मार्तण्ड,
मिहिर,
अरुण,
पूषन्,
द्युमणि,
तरणि,
मित्र,
चित्रभानु,
विरोचन,
विभावसु,
ग्रहपति,
त्विषाम्पति,
अहर्पति,
भानु,
हंस,
सहस्रांशु,
तपन,
सवितृ,
रवि,
पद्माक्ष,
तेजसांराशि,
छायानाथ,
तमिस्रहन्,
कर्मसाक्षिन्,
जगच्चक्षुस्,
लोकबन्धु,
त्रयीतनु,
प्रद्योतन,
दिनमणि,
खद्योत,
लोकबान्धव,
इन,
भग,
धामनिधि,
अंशुमालिन्,
अब्जिनीपति,
चण्डांशु,
क,
खग,
पतङ्ग,
तमोनुद्,
विश्वकर्मन्,
अद्रि,
हरि,
हेलि,
अवि,
अंशु,
तमोपह
1।3।31।1।6
भानुर्हंसः
सहस्रांशुस्तपनः
सविता
रविः।
पद्माक्षस्तेजसांराशिश्छायानाथस्तमिस्रहा।
कर्मसाक्षी
जगच्चक्षुर्लोकबन्धुस्त्रयीतनुः।
प्रद्योतनो
दिनमणिः
खद्योतो
लोकबान्धवः।
इनो
भगो
धामनिधिश्चांशुमाल्यब्जिनीपतिः।
माठरः
पिङ्गलो
दण्डश्चण्डांशोः
पारिपार्श्वकाः॥
अवयव
==>
किरणः
पत्नी
==>
सूर्यपत्नी
सम्बन्धि2
==>
सूर्यपार्श्वस्थः
वैशिष्ट्यवत्
==>
प्रभा
सेवक
==>
सूर्यपार्श्वस्थः,
सूर्यसारथिः
पदार्थ-विभागः
नाम,
द्रव्यम्,
तेजः,
ग्रहः
रविः,
पुंलिङ्गम्
(
रूयते
स्तूयते
इति
।
रु
+
“अच
इः
।”उणा०
४
।
१३८
।
इति
इः
।
)
सूर्य्यः
।
अर्क-वृक्षः
।
इत्यमरः
॥
सूर्य्यस्य
भोग्यं
दिनं
वार-रूपम्
॥
यथा,
--“रवौ
वर्ज्ज्यं
चतुः
पञ्च
सोमे
सप्त
द्बयं
तथा
॥
”इत्यादिवारवेलाकथने
समयप्रदीपः
॥
तत्र
निषिद्धानि
यथा,
--“माषमामिषमांसञ्च
मसूरं
निम्बपत्रकम्
।भक्षयेद्यो
रवेर्व्वारे
सप्तजन्मन्यपुत्त्रकः
॥
आर्द्रकं
मधु
मत्स्यञ्च
भक्षयेद्यो
रवेर्दिने
।सप्तजन्म
भवेद्रोगी
जन्म
जन्म
दरिद्रता
॥
निम्बं
मांसं
मसूरञ्च
विल्वकाञ्जिकमार्द्रकम्
।भक्षयेद्यो
रवेर्व्वारे
सप्तजन्मन्यपुत्त्रकः
॥
”इति
कर्म्मलोचनम्
॥
*
॥
रविग्रहस्य
रक्तश्याममिश्रितवर्णः
।
अयंपूर्व्वदिक्पुरुषक्षत्त्रियजातिसत्त्वगुणकटुरससिंह-राशिहस्तानक्षत्रसप्तमीतिथिताम्रकलिङ्गदेशा-नामधिपतिः
।
काश्यपगोत्रः
।
द्बादशाङ्गुल-शरीरः
।
पद्महस्तद्वयः
।
पूर्व्वाननः
।
सप्ताश्व-वाहनः
।
शिवाधिदैवतः
।
रह्निप्रत्यधिदैवतश्च
।इति
ग्रहयज्ञतत्त्वादयः
॥
*
॥
अस्य
व्युत्पत्तिर्यथा,
“अवतीमांस्त्रयो
लोकांस्तस्मात्
सूर्य्यः
परि-भ्रमात्
।अचिरात्तु
प्रकाशेत
अवनात्
स
रविः
स्मृतः
॥
”इति
मात्स्ये
१०१
अध्यायः
॥
*
॥
अस्य
भार्य्यापत्यानि
यथा,
--“मरीचेः
कश्यपो
जज्ञे
तस्माज्जज्ञे
विभावसुः
।तस्य
भार्य्याभवत्
संज्ञा
पुत्त्री
त्वष्टुः
प्रजापतेः
॥
त्रीण्यपत्यानि
राजेन्द्र
!
संज्ञायां
महसांनिधिः
।आदित्यो
जनयामास
कन्याञ्चैकां
सुलोचनाम्
।वैवस्वतं
मनुश्रेष्ठं
यमञ्च
यमुनां
ततः
॥
नातितेजोमयं
रूपं
सोढुं
सालं
विवस्वतः
।मायामयीं
ततश्छायां
सवर्णां
निर्म्ममे
स्वतः
॥
संज्ञोवाच
ततश्छायां
सवर्णे
शृणु
मे
वचः
।अहं
यास्यामि
सदनं
पितुस्त्वं
पुनरत्र
मे
।भवने
वस
कल्याणि
!
निर्व्विशङ्कं
ममाज्ञया
॥
मनुरेष
यमावेतौ
यमुनायमसंज्ञकौ
।स्वापत्यदृष्ट्या
द्रष्टव्यमेतद्बालत्रयं
त्वया
॥
न
वक्तव्यदिदं
वृत्तं
त्वया
पत्यौ
कदाचन
।इत्याकर्ण्याथ
सा
त्वाष्ट्रीं
देवी
छाया
जगादताम्
॥
आकचग्रहणान्नाहमाशापाच्चं
कदाचन
।आख्यास्यामि
चरित्रं
ते
याहिदेवि
!
यथासुखम्
॥
इति
च्छायां
गृहे
स्थाप्य
संज्ञागात्
पितुरालयम्
।उवाच
पितरं
देवी
जामातुस्तव
न
क्षमा
॥
तेजः
सोढुमहं
तात
!
काश्यपस्य
महात्मनः
।तन्निशम्य
चुकोपासौ
भर्त्सयामास
कन्यकाम्
॥
मह्यं
श्रेयः
कथं
वा
स्यादिति
सा
परिचिन्त्य
च
।अगच्छद्बडवा
भूत्वा
चरन्ती
चोत्तरान्
कुरून्
॥
तपस्तेपे
च
सा
तीव्रं
पतिमाधाय
चेतसि
।मन्यमानोऽथ
तां
संज्ञां
सवर्णायां
तथा
रविः
॥
सावर्णिं
जनयामास
मनुश्रेष्ठं
महीपते
।शनैश्चरं
द्बितीयञ्च
सुतां
भद्रं
तृयीयिकाम्
॥
सवर्णा
स्वेष्वपत्येषु
सापत्न्यात्
स्त्रीस्वभावतः
।चकाराप्यधिकं
स्नेहं
न
तथा
पूर्व्वजेष्वहो
॥
चिरमालोक्य
तां
भार्य्यां
उवाच
सविता
वचः
।अयि
भाविनि
बालेषु
समेष्वपि
कुतस्त्वया
॥
विधीयतेऽधिकः
स्नेहः
सावर्ण्यादिसुतान्
प्रति
।नाचचक्षे
तदा
साथ
भास्वते
परिपृच्छते
॥
ततः
समुद्यते
शप्तुं
छाया
सर्व्वं
शशंस
ह
।यथा
वृत्तं
तथा
तथ्यं
तुतोष
भगवान्
रविः
॥
निरागसं
न
शशाप
जगाम
त्वष्टुरन्तिकम्
।त्वष्टापि
च
यथान्यायं
सान्त्वयित्वाथ
काश्यपम्
।निर्दग्धुकामं
कोपेन
प्राणर्च्चच्च
मुदा
तदा
॥
त्वष्टोवाच
।तवातितेजसो
भीता
प्राप्योत्तरकुरून्
वने
।बडवारूपमास्थाय
संज्ञा
चरति
शाद्वले
।द्रष्टा
हि
तां
भवानद्य
स्वभार्य्यां
तात
मा
रुष
॥
लब्धानुज्ञोऽथ
सविता
गत्वोत्तरकुरूनथ
।स
हरिर्हरिरूपेण
मुखेन
समताडयत्
॥
त्वरमाणा
च
सवितुः
परपूरुषशङ्कया
।सा
तन्निरवमत्
शक्र
नासिकाभ्यां
विवस्वतः
।देवौ
तस्मादजायेतामश्विनौ
भिषजां
वरौ
॥
”इति
पाद्मे
स्वर्गखण्डे
११
अध्यायः
॥
(
अन्यत्
सूर्य्यशब्दे
द्रष्टव्यम्
॥
)
1
{@“रवि
गत्यर्थः”@}
2
रण्वकः-रण्विका,
रण्वकः-ण्विका,
रिरण्विषकः-षिका,
रारण्वकः-ण्विका
रण्विता-त्री,
रण्वयिता-त्री,
रिरण्विषिता-त्री,
रारण्विता-त्री
इत्यादिकानि
रूपाणि
सर्वाणि
भौवादिककन्दतिवत्
3
ज्ञेयानि।
शतरि-
4
रण्वन्-
न्ती,
इति
भवति।
प्रासङ्गिक्यः
01
→
(
१३८२
)
02
→
(
१-भ्वादिः-५९६।
सक।
सेट्।
पर।
)
03
→
(
१६३
)
04
→
[
[
आ।
‘जिन्वन्तमुर्वीं
निजरिण्वनैः
सतां
रण्वन्तमन्तर्भवधन्वपादपम्।’
धा।
का।
१-७६।
]
]
रवि
रवि
masculine
(
रु
1
)
le
Soleil.
रविकान्त
masculine
(
कम्
)
sorte
de
cristal
de
roche.
रविनन्दन
masculine
Sugrīva.
रविनाथ
masculine
pentapetes
phœnicea,
bot.
N.
lotus.
रविन्द
neuter
(
दा
)
lotus.
रविप्रिय
masculine
artocarpus
lacucha,
bot.
--
N.
lotus
rouge.
Cuivre.
रविलोह
neuter
cuivre.
रविसज्ञक
neuter
cuivre.
What is this? (Hidden Dictionary)
To avoid the clutter in the app, the unwanted dictionaries can be hidden to have clear view while browsing. This section shows entries from those hidden dictionaries if any.
How to hide/unhide dictionary?
Every dictionary entry will have top right corner menu . From there, you can hide or unhide dictionary. You must login to use this feature. So, KST can remember your preferences of hidden dictionaries.