Try संस्कृतवाहिनी (A word everyday) | YouTube Channel

मत (mata)

 
Shabda Sagara English

मत

Masculine, Feminine, Neuter

(

-तः-ता-तं

)

1.

Known,

understood.

2.

Admitted,

believed,

held

or

entertained,

(

as

opinion,

&c.

)

3.

Respected,

reverenced,

mind-

ed,

regarded.

Neuter.

(

-तं

)

1.

Purpose,

intention,

wish,

mind,

(

as

to

have

a

mind

to

any

thing.

)

2.

Knowledge.

3.

Doctrine,

tenet,

belief,

opinion.

4.

Counsel,

advice.

5.

Design,

aim.

6.

Approba-

tion.

Etymology

मन्

to

mind,

Affix.

क्त

Capeller Eng English

मत॑

adjective

thought,

believed,

supposed

considered

as,

taken

for

(

nominative

&

adverb

)

esteemed,

honoured,

approved

or

liked

by

(

genetive

)

intended,

designed

known,

understood.

Yates English

मत

(

तः-ता-तं

)

a.

Known

admitted

respected.

Neuter.

Purpose

wish

te-

net,

opinion

sort,

kind.

Spoken Sanskrit English

मत

-

mata

-

Neuter

-

religion

धर्म

-

dharma

-

Masculine

-

religion

हिन्दुधर्म

-

hindudharma

-

Masculine

-

Hindu

religion

जिनमत

-

jinamata

-

Neuter

-

Jaina

religion

वैशिक

धर्म

-

vaizika

dharma

-

Masculine

-

tribal

religion

धर्मयुग

-

dharmayuga

-

Neuter

-

age

of

religion

धर्मदिन्ना

-

dharmadinnA

-

Feminine

-

given

by

religion

धर्मवल्लभ

-

dharmavallabha

-

Masculine

-

lover

of

religion

धर्मारण्य

-

dharmAraNya

-

Neuter

-

grove

of

religion

अपृथग्धर्मशील

-

apRthagdharmazIla

-

Adjective

-

of

the

same

religion

धर्मसंश्रय

-

dharmasaMzraya

-

Masculine

-

practice

of

religion

आर्यधर्म

-

Aryadharma

-

Masculine

-

religion

of

the

Aryans

धर्मत्याग

-

dharmatyAga

-

Masculine

-

abandonment

of

religion

साधर्म्य

-

sAdharmya

-

Neuter

-

being

of

the

same

religion

अधर्म्य

-

adharmya

-

Adjective

-

contrary

to

law

or

religion

धर्मकार्य

-

dharmakArya

-

Neuter

-

any

act

of

duty

or

religion

धर्मोपध

-

dharmopadha

-

Adjective

-

making

a

pretence

of

religion

धर्मभगिनी

-

dharmabhaginI

-

Feminine

-

sister

in

respect

of

religion

स्वधर्मत्याग

-

svadharmatyAga

-

Masculine

-

abandoning

one's

own

religion

गण

-

gaNa

-

Masculine

-

sect

in

philosophy

or

religion

धर्ममूल

-

dharmamUla

-

Neuter

-

foundation

of

law

and

religion

धर्ममहामात्र

-

dharmamahAmAtra

-

Masculine

-

minister

in

matters

of

religion

साधर्मिक

-

sAdharmika

-

Masculine

-

one

of

the

same

faith

or

religion

स्नात

-

snAta

-

Masculine

-

one

who

has

finished

his

religion

महावीर

-

mahAvIra

-

Masculine

-

mahAvIra,

founder

of

Jaina

religion

वैनेय

-

vaineya

-

Adjective

-

to

be

converted

to

the

true

religion

धर्मतत्त्वविद्

-

dharmatattvavid

-

Adjective

-

knowing

the

truths

of

laws

or

religion

ब्रह्मद्विष्

-

brahmadviS

-

Adjective

-

hostile

to

sacred

knowledge

or

religion

धर्मभ्रातृ

-

dharmabhrAtR

-

Masculine

-

brother

in

respect

of

religion

or

piety

धर्माभिमनस्

-

dharmAbhimanas

-

Adjective

-

directing

the

mind

to

virtue

or

religion

आर्य

-

Arya

-

Masculine

-

one

who

is

faithful

to

the

religion

of

his

country

धर्मार्थप्रतिबद्धता

-

dharmArthapratibaddhatA

-

Feminine

-

attachment

to

duty

and

interest

or

to

religion

and

wealth

धर्मार्थदर्शिन्

-

dharmArthadarzin

-

Adjective

-

having

an

eye

to

duty

and

interest

or

to

religion

and

wealth

प्रवृत्तिमार्ग

-

pravRttimArga

-

Masculine

-

occupancy

about

the

business

and

pleasures

of

the

world

or

with

the

rites

and

works

of

religion

मत

-

mata

-

Adjective

-

supposed

अध्यस्त

-

adhyasta

-

Adjective

-

supposed

अभिमत

-

abhimata

-

Adjective

-

supposed

कल्पित

-

kalpita

-

Adjective

-

supposed

सम्भावित

-

sambhAvita

-

Adjective

-

supposed

सम्मत

-

sammata

-

Adjective

-

supposed

किल

-

kila

-

adverb

-

supposedly

व्याजेन

-

vyAjena

-

adverb

ins

-

supposedly

कल्पयितव्य

-

kalpayitavya

-

Adjective

-

to

be

supposed

सम्भावयितव्य

-

sambhAvayitavya

-

Adjective

-

to

be

supposed

कल्पनीय

-

kalpanIya

-

Adjective

-

to

be

supposed

and

प्रजावत्

-

prajAvat

-

Masculine

-

supposed

author

of

शङ्कनीय

-

zaGkanIya

-

Adjective

-

to

be

supposed

to

be

भेरीभ्रमक

-

bherIbhramaka

-

Masculine

-

supposed

name

of

a

poet

सम्भावनीय

-

sambhAvanIya

-

Adjective

-

to

be

assumed

or

supposed

सप्तनाडीचङ्क्र

-

saptanADIcaGkra

-

Neuter

-

supposed

to

foretell

rain

परिग्रहीतव्य

-

parigrahItavya

-

Adjective

-

to

be

admitted

or

supposed

सम्भाव्य

-

sambhAvya

-

Adjective

-

to

be

supposed

or

expected

सोम

-

soma

-

Masculine

-

drug

of

supposed

magical

properties

कामवृद्धि

-

kAmavRddhi

-

Masculine

-

shrub

of

supposed

aphrodisiac

properties

मत

-

mata

-

Neuter

-

vote

संमतिप्रकाषन

-

saMmatiprakASana

-

Masculine

-

vote

संमतिख्यापन

-

saMmatikhyApana

-

Neuter

-

vote

मतदाता

-

matadAtA

-

Masculine

-

voter

संमतिं

प्रकाषयति

-

saMmatiM

prakASayati

-

verb

caus.

-

take

a

vote

अनुपस्थित

मतदातृ

-

anupasthita

matadAtR

-

Masculine

-

absent

voter

निर्णायक

मत

-

nirNAyaka

mata

-

Neuter

-

decided

vote

अतिरेक

मत

-

atireka

mata

-

Neuter

-

surplus

votes

मतगणन

-

matagaNana

-

Neuter

-

counting

of

votes

विश्वासमत

-

vizvAsamata

-

Neuter

-

vote

of

confidence

अनियुक्त

-

aniyukta

-

Masculine

-

assessor

at

a

court

who

has

not

been

formally

appointed

and

is

not

entitled

to

vote

Wilson English

मत

Masculine, Feminine, Neuter

(

-तः-ता-तं

)

1

Known,

understood.

2

Admitted,

believed,

held

or

entertained,

(

as

opinion,

&c.

)

3

Respected,

reverenced,

minded,

regarded.

Neuter.

(

-तं

)

1

Purpose,

intention,

wish,

mind,

(

as

to

have

a

mind

to

any

thing.

)

2

Knowledge.

3

Doctrine,

tenet,

belief,

opinion.

Etymology

मन

to

mind,

Affix.

क्त.

Apte English

मत

[

mata

],

Past passive participle.

[

मन्-क्त

]

Thought,

believed,

supposed

मे

युक्ततमो

मतः

Bhagavadgîtâ (Bombay).

6.47.

Considered,

regarded,

deemed,

looked

upon.

Esteemed,

honoured,

respected

बभौ

सा

तेन

सतां

मतेन

श्रद्धेव

साक्षाद्विधिनोपपन्ना

Raghuvamsa (Bombay).

2.16

8.8.

Commended,

valued.

Conjectured,

guessed.

Meditated

upon,

thought

of,

perceived,

recognised.

Thought

out.

Intended,

aimed

at.

Approved,

sanctioned.

Wished

or

hoped

for.

Perceived,

observed,

known,

understood.

(

See

मन्

).

-तम्

A

thought,

idea,

opinion,

belief,

view

निश्चितं

मतमुत्तमम्

Bhagavadgîtâ (Bombay).

18.6

केषांचिन्मतेन

Et cætera.

Doctrine,

tenet,

creed,

religious

belief

ये

मे

मतमिदं

नित्यमनुतिष्ठन्ति

मानवाः

Bhagavadgîtâ (Bombay).

3.31.

Advice,

instruction,

counsel.

Aim,

design,

intention,

purpose

आत्मप्रभावेण

मुने

ज्ञातुमर्हसि

मे

मतम्

Rāmāyana

7.

9.19.

Approbation,

sanction,

commendation.

Knowledge.

Compound.

-अक्ष

Adjective.

well-versed

in

playing

at

dice

कङ्को

नाम

द्विजो

भूत्वा

मताक्षः

प्रियदेवनः

Mahâbhârata (Bombay).

*

4.1.24.

-अनुज्ञा

one

of

the

निग्रहस्थानs

known

in

न्यायशास्त्र

Bhāṣā

Parasmaipada.

admission

of

a

fault

in

one's

own

reasoning,

while

insisting

on

a

similar

one

in

that

of

the

opponent.

अन्तरम्

a

different

view.

a

different

creed.-अवलम्बनम्

adopting

or

holding

a

particular

opinion.

-भेदः

difference

of

opinion.

Apte 1890 English

मत

p.

p.

[

मन्-क्त

]

1

Thought,

believed,

supposed.

2

Considered,

regarded,

deemed,

looked

upon.

3

Esteemed,

honoured,

respected

R.

2.

16,

8.

8.

4

Commended,

valued.

5

Conjectured,

guessed.

6

Meditated

upon,

thought

of,

perceived,

recognised.

7

Thought

out.

8

Intended,

aimed

at.

9

Approved,

sanctioned.

10

Wished

or

hoped

for.

11

Perceived,

observed,

known,

understood.

(

See

मन्

).

तं

1

A

thought,

idea,

opinion,

belief,

view:

निश्चितं

मतमुत्तमं

18.

6

केषांचिन्मतेन

&c.

2

Doctrine,

tenet

creed,

religious

belief

ये

मे

मतमिदं

नित्यमनुति

ष्ठंति

मानवाः

Bg.

3.

31.

3

Advice,

instruction,

counsel.

4

Aim,

design,

intention,

purpose.

5

Approbation,

sanction,

commendation.

6

Knowledge.

Comp.

अक्ष

a.

well-versed

in

playing

at

dice.

अंतरं

{1}

a

different

view.

{2}

a

different

creed.

अवलंबनं

adopting

or

holding

a

particular

opinion.

Monier Williams Cologne English

मत

a

मतं-ग

et cetera.

See

under

मन्,

page.

783,

col.

1.

मत॑

b

Masculine, Feminine, Neuter

thought,

believed,

imagined,

supposed,

understood,

ṛg-veda

et cetera.

et cetera.

regarded

or

considered

as,

taken

or

passing

for

(

nominative case.

or

adv.

),

manu-smṛti

mahābhārata

et cetera.

thought

fit

or

right,

approved,

yājñavalkya

kāvya literature

kāmandakīya-nītisāra

honoured,

esteemed,

respected,

liked

(

with

genitive case.

pāṇini

iii,

2,

188

),

raghuvaṃśa

kāmandakīya-nītisāra

desired,

intended,

rāmāyaṇa

मत॑

masculine gender.

nalopākhyāna

of

a

son

of

Śambara,

harivaṃśa

(

v.l.

मन

)

मत॑

neuter gender.

a

thought,

idea,

opinion,

sentiment,

view,

belief,

doctrine,

mahābhārata

kāvya literature

et cetera.

intention,

design,

purpose,

wish,

mahābhārata

bhāgavata-purāṇa

commendation,

approbation,

sanction,

Lexicographers, esp. such as amarasiṃha, halāyudha, hemacandra, &c.

knowledge,

Horace H. Wilson

Agallochum,

Lexicographers, esp. such as amarasiṃha, halāyudha, hemacandra, &c.

Monier Williams 1872 English

मत

मत।

See

p.

740,

col.

3.

मत,

अस्,

आ,

अम्,

thought,

believed,

understood,

supposed

conceived,

imagined,

conjectured

con-

sidered,

regarded,

deemed,

held,

regarded

as,

taken

for

esteemed,

thought

well

or

ill

of,

commended,

valued

[

cf.

बहु-म्°

]

honoured,

respected,

ap-

proved

(

sometimes

with

gen.,

e.

g.

राज्ञाम्

मत,

honoured

or

approved

by

kings

)

thought

fit

or

right,

sanctioned

thought

upon,

hoped

for,

wished

for

(

sometimes

with

gen.

)

intended,

designed,

aimed

at

kept

in

mind,

meditated

on,

remembered

(

as

in

prayer

),

mentioned

thought

out,

excogitated,

invented

perceived,

observed,

known,

recognised,

comprehended,

understood

(

अस्

),

m.,

N.

of

a

son

of

Śambara,

(

also

read

मन

)

(

अम्

),

n.

a

thought,

idea,

opinion,

sentiment,

view,

doctrine,

belief,

creed,

tenet,

sect

advice,

counsel

commendation,

approbation,

sanction

disposition

of

mind,

design,

aim,

intention,

purpose,

wish

knowledge.

—म-

ताक्ष

(

°त-अक्°

),

अस्,

आ,

अम्,

one

well

skilled

in

dice.

—मतान्तर

(

°त-अन्°

),

अम्,

n.

another

opinion

a

different

creed

or

sect.

—मतावलम्-

बन

(

°त-अव्°

),

अम्,

n.

the

holding

or

embracing

a

particular

creed.

—मतावलम्बिन्

(

°त-अव्°

),

ई,

इनी,

इ,

holding

or

embracing

the

acts

of

a

particular

sect.

Macdonell English

मत

ma-ta,

pp.

man

Neuter.

opinion,

view

🞄doctrine.

Hindi Hindi

राय

Apte Hindi Hindi

मत

भू*

क*

कृ*

-

मन्

+

क्त

"चिंतित,

विश्वसित,

कल्पित"

मत

भू*

क*

कृ*

-

-

"सोचा

हुआ,

माना

हुआ,

खयाल

किया

हुआ,

समझा

हुआ"

मत

भू*

क*

कृ*

-

-

"मूल्यमान

माना

हुआ,

सम्मानित,

प्रतिष्ठित"

मत

भू*

क*

कृ*

-

-

"प्रशंसित,

मूल्यवान"

मत

भू*

क*

कृ*

-

-

अटकल

लगाया

हुआ

मत

भू*

क*

कृ*

-

-

"मनन

किया

हुआ,

चिन्तन

किया

हुआ,

प्रत्यक्ष

किया

गया,

पहचाना

गया"

मत

भू*

क*

कृ*

-

-

सोचा

गया

मत

भू*

क*

कृ*

-

-

अभिप्रेत

उद्दिष्ट

मत

भू*

क*

कृ*

-

-

"अनुमोदित,

स्वीकृत

"

मतम्

नपुंलिङ्गम्

-

-

"चिन्तन,

विचार,

सम्मति,

विश्वास,

पर्यवेक्षण"

मतम्

नपुंलिङ्गम्

-

-

"सिद्धांत,

उसूल,

पन्थ,

धर्ममत,

विश्वास"

मतम्

नपुंलिङ्गम्

-

-

"उपदेश,

अनुदेश,

सलाह"

मतम्

नपुंलिङ्गम्

-

-

"उद्देश्य,

योजना,

अभिप्राय,

प्रयोजन"

मतम्

नपुंलिङ्गम्

-

-

"समनुमोदन,

स्वीकृति

प्रशंसा"

Shabdartha Kaustubha Kannada

मत

पदविभागः

नपुंसकलिङ्गः

कन्नडार्थः

ಅಭಿಪ್ರಾಯ

/ಮನೋಗತ

/ಆಶಯ

निष्पत्तिः

मन

(

ज्ञाने

)

-

"क्तः"

(

३-३-११४

)

प्रयोगाः

"मम

तावन्मतमिदं

श्रूयतामङ्ग

वामपि"

उल्लेखाः

माघ०

२-१२

मत

पदविभागः

नपुंसकलिङ्गः

कन्नडार्थः

ಒಂದು

ಪಕ್ಷ

/ಯಾವುದಾದರೊಂದು

ಕಕ್ಷಿ

प्रयोगाः

"सुहृदः

सहजास्तथेतरे

मतमेषां

विलङ्घयन्ति

ये"

उल्लेखाः

किरा०

२-४५

मत

पदविभागः

नपुंसकलिङ्गः

कन्नडार्थः

ಸಂಮತಿ

/ಒಪ್ಪಿಗೆ

/ಅಂಗೀಕಾರ

मत

पदविभागः

नपुंसकलिङ्गः

कन्नडार्थः

ಉಪದೇಶ

/ತತ್ತ್ವ

/ಬೋಧನೆ

प्रयोगाः

"ये

मे

मतमिदं

नित्यमनुतिष्ठन्ति

मानवाः"

उल्लेखाः

गीता०

३-३१

मत

पदविभागः

नपुंसकलिङ्गः

कन्नडार्थः

ಉದ್ದೇಶ

मत

पदविभागः

नपुंसकलिङ्गः

कन्नडार्थः

ಜ್ಞಾನ

/ತಿಳುವಳಿಕೆ

मत

पदविभागः

नपुंसकलिङ्गः

कन्नडार्थः

ಪೂಜೆ

/ಗೌರವ

मत

पदविभागः

विशेष्यनिघ्नम्

कन्नडार्थः

ತಿಳಿಯಲ್ಪಟ್ಟ

मत

पदविभागः

विशेष्यनिघ्नम्

कन्नडार्थः

ಸಂಮತಿಸಲ್ಪಟ್ಟ

/ಒಪ್ಪಿಗೆ

ಕೊಡಲ್ಪಟ್ಟ

मत

पदविभागः

विशेष्यनिघ्नम्

कन्नडार्थः

ಪೂಜಿಸಲ್ಪಟ್ಟ

/ಗೌರವಿಸಲ್ಪಟ್ಟ

प्रयोगाः

"बभौ

सा

तेन

सतां

मतेन

श्रद्धेव

साक्षाद्विधिनोपपन्ना"

उल्लेखाः

रघु०

२-१६

मत

पदविभागः

विशेष्यनिघ्नम्

कन्नडार्थः

ಉದ್ದೇಶಿಸಲ್ಪಟ್ಟ

मत

पदविभागः

विशेष्यनिघ्नम्

कन्नडार्थः

ಅಭಿಪ್ರಾಯಕೊಡಲ್ಪಟ್ಟ

विस्तारः

"मतं

सम्मते

ज्ञाते"

-

मेदि०

"मतं

स्यात्सम्मतेऽर्चिते"

-

हेम०

L R Vaidya English

mata

{%

(

I

)

a.

(

f.

ता

)

%}

1.

Thought,

supposed

2.

considered,

deemed,

regarded

3.

conjectured

4.

honoured,

respected

5.

commended,

valued

6.

meditated

upon,

perceived,

recognized

7.

assented

to,

approved,

consented

to,

(

pp.

of

मन्

q.v.

).

mata

{%

(

II

)

n.

%}

1.

Opinion,

view,

belief,

Bt.xviii.6

2.

doctrine,

creed,

tenet,

ये

ते

मतमिदं

नित्यमनुतिष्ठति

मानवाः

Bg.iii.31

3.

counsel,

advice

4.

design,

aim,

purpose

5.

approbation,

commendation.

Bopp Latin

मत

v.

मन्.

Indian Epigraphical Glossary English

mata,

cf.

guru-mata

(

CII

1

),

‘a

matter

considered

to

be

serious’.

(

LP

),

a

signature

cf.

the

use

of

the

word

with

the

signature

as

in

mataṃ

mama

amukasya

found

copied

in

many

copper-plate

grants.

Kridanta Forms Sanskrit

मन्

(

म॒नँ॒

ज्ञाने

-

दिवादिः

-

अनिट्

)

ल्युट् →

मननम्

अनीयर् →

मननीयः

-

मननीया

ण्वुल् →

मानकः

-

मानिका

तुमुँन् →

मन्तुम्

तव्य →

मन्तव्यः

-

मन्तव्या

तृच् →

मन्ता

-

मन्त्री

क्त्वा →

मत्वा

ल्यप् →

प्रमत्य

क्तवतुँ →

मतवान्

-

मतवती

क्त →

मतः

-

मता

शानच् →

मन्यमानः

-

मन्यमाना

मन्

(

म꣡नुँ॒

अवबोधने

-

तनादिः

-

सेट्

)

ल्युट् →

मननम्

अनीयर् →

मननीयः

-

मननीया

ण्वुल् →

मानकः

-

मानिका

तुमुँन् →

मनितुम्

तव्य →

मनितव्यः

-

मनितव्या

तृच् →

मनिता

-

मनित्री

क्त्वा →

मनित्वा

/

मत्वा

ल्यप् →

प्रमत्य

क्तवतुँ →

मनितवान्

/

मतवान्

-

मनितवती

/

मतवती

क्त →

मनितः

/

मतः

-

मनिता

/

मता

शानच् →

मन्वानः

-

मन्वाना

Wordnet Sanskrit

Synonyms

चिन्तित,

सुचिन्तित,

सञ्चिन्तित,

संचिन्तित,

परामृष्ट,

समीक्षित,

आलोचित,

निरुपित,

विचारित,

सुनिरुपित,

प्रतीक्षित,

निरीक्षित,

विगणित,

मत,

स्मृत

(Adjective)

यस्य

समीक्षा

कृता

वर्तते।

"अयं

विषयः

अस्माभिः

चिन्तितः

अस्ति

अत्र

पुनर्विचारस्य

आवश्यकता

नास्ति।"

Kalpadruma Sanskrit

मतं,

क्लीबम्

(

मन्

+

भावे

क्तः

)

सम्मतम्

तत्-पर्य्यायः

छन्दः

अभिप्रायः

आकूतम्

४भावः

आशयः

इति

हेमचन्द्रः

मतः,

त्रि,

(

मन्

+

कर्म्मणि

क्तः

)

सम्मतः

।ज्ञातः

इति

मेदिनी

ते,

४२

(

यथा,

रघौ

५७

।“किमप्यहिंस्यस्तव

चेन्मतोऽहंयशःशरीरे

भव

मे

दयालुः

)अर्च्चितः

इति

हेमचन्द्रः

Vachaspatyam Sanskrit

मत

त्रीषु लिङ्गेषु

मन--क्त

सम्मते

अभिप्रेते

ज्ञाते

अर्चिते

।भावे

क्त

सम्मतौ

अभिप्राये

ज्ञाने

अर्चायाञ्च

नपुंलिङ्गम्

।९

समीकृते

त्रीषु लिङ्गेषु

मत्यशब्दे

दृश्यम्

ततः

ऋश्या०

चतु-रर्थ्यां

मतक

तत्समीपादौ

त्रीषु लिङ्गेषु

स्वार्थे

मतशब्दार्थे

Capeller German

मत

(

s.

मन्

)

Neuter.

Meinung,

Lehre,

Absicht.

Burnouf French

मत

मत

pp.

de

मन्।

--

S.

neuter

doctrine,

croyance,

opinion

résolution,

intention.

Stchoupak French

मत-

(

मन्-

)

a.

v.

pensé,

cru,

imaginé,

compris

compris

pour,

considéré

comme

(

nom.

)

approuvé,

jugé

bon

honoré,

estimé

(

par,

gén.

)

supposé

reconnu

nt.

pensée,

idée,

opinion,

croyance

dessein,

vœu.

मताक्ष-

(

qui

connaît

les

dés

)

Masculine.

ép.

de

Śakuni.