प्रतिष्ठा (pratiSThA)

प्रतिष्ठा

-

pratiSThA

-

Feminine

-

foot

प्रतिष्ठा

-

pratiSThA

-

Feminine

-

foundation

प्रतिष्ठा

-

pratiSThA

-

Feminine

-

stability

प्रतिष्ठा

-

pratiSThA

-

Feminine

-

establishment

on

or

accession

to

प्रतिष्ठा

-

pratiSThA

-

Feminine

-

tranquillity

प्रतिष्ठा

-

pratiSThA

-

Feminine

-

homestead

प्रतिष्ठा

-

pratiSThA

-

Feminine

-

any

ceremony

for

obtaining

supernatural

and

magical

powers

प्रतिष्ठा

-

pratiSThA

-

Feminine

-

perseverance

in

प्रतिष्ठा

-

pratiSThA

-

Feminine

-

base

प्रतिष्ठा

-

pratiSThA

-

Feminine

-

superiority

प्रतिष्ठा

-

pratiSThA

-

Feminine

-

limit

प्रतिष्ठा

-

pratiSThA

-

Feminine

-

prop

प्रतिष्ठा

-

pratiSThA

-

Feminine

-

standing

still

प्रतिष्ठा

-

pratiSThA

-

Feminine

-

performance

of

any

ceremony

or

of

any

solemn

act

प्रतिष्ठा

-

pratiSThA

-

Feminine

-

comfort

प्रतिष्ठा

-

pratiSThA

-

Feminine

-

dwelling

प्रतिष्ठा

-

pratiSThA

-

Feminine

-

mystical

name

of

the

letter

A

प्रतिष्ठा

-

pratiSThA

-

Feminine

-

standpoint

प्रतिष्ठा

-

pratiSThA

-

Feminine

-

high

rank

or

position

प्रतिष्ठा

-

pratiSThA

-

Feminine

-

boundary

प्रतिष्ठा

-

pratiSThA

-

Feminine

-

standpoint

परिवाप

-

parivApa

-

Masculine

-

standpoint

पद

-

pada

-

Neuter

-

standpoint

प्रतिष्ठा

[

pratiṣṭhā

],

1

Parasmaipada.

To

stand

firm,

be

established.

To

be

supported.

To

rest

or

depend

upon.

To

stay,

abide,

be

situated.

To

set

(

as

the

sun

)

उदेति

च

यतः

सूर्यो

यत्र

च

प्रतितिष्ठति

Mahâbhârata (Bombay).

*

7.62.11.

Causal.

To

place

firmly

on,

station.

To

set

up,

erect,

establish

धुरि

प्रतिष्ठापयितव्य

एव

Mâlavikâgnimitra (Bombay).

1.16.

To

install,

inaugurate

(

on

a

throne

).

To

entrust

with,

consign

to.

To

offer,

present

पर्यङ्कमग्ऱ्यास्तरणं

नानारत्नविभूषितम्

।

तमपीच्छति

वैदेही

प्रतिष्ठापयितुं

त्वयि

Rāmāyana

2.22.9.

प्रतिष्ठा

[

pratiṣṭhā

],

1

Resting,

remaining,

situation,

position

धर्मो

विश्वस्य

जगतः

प्रतिष्ठा

Mahānār.

Up.

अलसचलिताङ्गुष्ठ-

शिरसि

प्रतिष्ठा

त्वय्यासीत्

Śivamhimna.

12.

अपौरुषेयप्रतिष्ठम्

Mâlatîmâdhava (Bombay).

9

Sakuntalâ (Bombay).

7.6.

A

house,

residence,

home,

habitation

अगाधसत्त्वो

मगधप्रतिष्ठः

Raghuvamsa (Bombay).

6.21

14.5.

Fixity,

stability,

strength,

permanence,

firm

basis

अप्रतिष्ठे

रघुज्येष्ठे

का

प्रतिष्ठा

कुलस्य

नः

Uttararàmacharita.

5.25

अत्र

खलु

मे

वंशप्रतिष्ठा

Sakuntalâ (Bombay).

7

वंशः

प्रतिष्ठां

नीतः

Kâdambarî (Bombay).

28

Sisupâlavadha.

2.34

असत्यमप्रतिष्ठं

ते

जगदाहुरनीश्वरम्

Bhagavadgîtâ (Bombay).

16.8

अहिंसाप्रतिष्ठायां

तत्संनिधौ

वैरत्यागः

Pātañjala

S.

Basis,

foundation,

site

as

in

गृह-

प्रतिष्ठा

लोकस्य

नाभिर्जगतः

प्रतिष्ठा

Mahâbhârata (Bombay).

*

12.245.27.

A

prop,

stay,

support

(

hence

)

an

object

of

glory,

a

distinguished

ornament

त्यक्ता

मया

नाम

कुलप्रतिष्ठा

Sakuntalâ (Bombay).

6.24

द्वे

प्रतिष्ठे

कुलस्य

नः

3.19

Kumârasambhava (Bombay).

7.27

Mahâvîracharita (Borooah's Edition),

7.21.

High

position,

pre-eminence,

high

authority

किंप्रमाणमिदं

काव्यं

का

प्रतिष्ठा

महात्मनः

Rāmāyana

7.94.23

मया

नात्मप्रतिष्ठार्थिना

Mudrârâkshasa (Bombay),

2.5.

Fame,

glory,

renown,

celebrity

मा

निषाद

प्रतिष्ठां

त्वमगमः

शाश्वतीः

समाः

Rāmāyana

1.2.15.

(

Equal or equivalent to, same as.

Uttararàmacharita.

2.5.

).

Installation,

inauguration

तं

गच्छन्त्यनु

ये

विपत्तिषु

पुनस्ते

तत्प्रतिष्ठाशया

Mudrârâkshasa (Bombay),

1.14.

Attainment

of

a

desired

object,

accomplishment,

fulfilment

(

of

one's

desire

)

औत्सुक्यमात्रमवसादयति

प्रतिष्ठा

Sakuntalâ (Bombay).

5.6.

Tranquillity,

rest,

repose.

A

receptacle.

The

earth.

The

consecration

of

an

idol

or

image

चलाचलेति

द्विविधा

प्रतिष्ठा

जीवमन्दिरम्

Bhágavata (Bombay).

11.27.13

Compare.

प्राणप्रतिष्ठा.

A

limit,

boundary.

The

foot

अहोरात्राणि

प्रतिष्ठा

Bṛihadâraṇyakopanishad.

1.1.1.

Completion

of

a

vow.

A

ceremony

for

obtaining

supernaturel

or

magical

powers.

प्रतिष्ठा

{c1c}

P.

1

To

stand

firm,

be

established.

2

To

be

supported.

3

To

rest

or

depend

upon.

4

To

stay,

abide,

be

situated.

Caus.

1

To

place

firmly

on,

station.

2

To

set

up,

erect,

establish.

3

To

install,

inaugurate

(

on

a

throne

).

4

To

entrust

with,

consign

to.

5

To

offer,

present.

प्रतिष्ठा

1

Resting,

remaining,

situation,

position

अपौरुषेयप्रतिष्ठं

Māl.

9

Ś.

7.

6.

2

A

house,

residence,

home,

habitation

R.

6.

21

14.

5.

3

Fixity,

stability,

strength,

permanence,

firm

basis

अप्रतिष्ठे

रघुज्येष्ठे

का

प्रतिष्ठा

कुलस्य

नः

U.

5.

25

अत्र

खलु

मे

वंशप्रतिष्ठा

Ś.

7

वंशः

प्रतिष्ठां

नीतः

K.

280

Śi.

2.

34.

4

Basis,

foundation,

site

as

in

गृहप्रतिष्ठा.

5

A

prop,

stay,

support

(

hence

)

an

object

of

glory,

a

distinguished

ornament

त्यक्ता

मया

नाम

कुलप्रतिष्ठा

Ś.

6.

23

द्वे

प्रतिष्ठे

कुलस्य

नः

3.

21

Ku.

7.

27

Mv.

7.

21.

6

High

position,

preeminence,

high

authority

Mu.

2.

5.

7

Fame,

glory,

renown,

celebrity

मा

निषाद

प्रतिष्ठां

त्वमगमः

शाश्वतीः

समाः

Rām.

(

=

U.

2.

5.

).

8

Installation,

inauguration

Mu.

1.

14.

9

Attainment

of

a

desired

object,

accomplishment,

fulfilment

(

of

one's

desire

)

औत्सुक्यमात्रमवसादयति

प्रतिष्ठा

Ś.

5.

6.

10

Tranquillity,

rest,

repose.

11

A

receptacle.

12

The

earth.

13

The

consecration

of

an

idol

or

image.

14

A

limit,

boundary.

15

The

foot.

1.

प्रति-ष्ठा

(

√

स्था

)

Parasmai-pada.

Ā.

-तिष्ठति,

°ते

to

stand,

stay,

abide,

dwell,

ṛg-veda

et cetera.

et cetera.

to

stand

still,

set

(

as

the

sun

),

cease,

mahābhārata

bhāgavata-purāṇa

to

stand

firm,

be

based

or

rest

on

(

locative case.

),

be

established,

thrive,

prosper,

ṛg-veda

et cetera.

et cetera.

to

depend

or

rely

on

(

locative case.

),

vajracchedikā

to

withstand,

resist

(

accusative case.

),

mahābhārata

harivaṃśa

to

spread

or

extend

over

(

accusative case.

),

mahābhārata

:

Causal.

ष्ठापयति,

to

put

down,

place

upon,

introduce

into

(

locative case.

),

brāhmaṇa

gṛhya-sūtra and śrauta-sūtra

to

set

up,

erect

(

as

an

image

),

ratnāvalī

to

bring

or

lead

into

(

locative case.

),

mahābhārata

to

establish

in,

appoint

to

(

locative case.

),

ib.

rāmāyaṇa

et cetera.

to

transfer

or

offer

or

present

to,

bestow

or

confer

upon

(

dative case.

or

locative case.

),

āśvalāyana-gṛhya-sūtra

manu-smṛti

mahābhārata

et cetera.

to

fix,

found,

prop,

support,

maintain,

taittirīya-saṃhitā

brāhmaṇa

mahābhārata

harivaṃśa

to

hold

against

or

opposite,

rāmāyaṇa

प्रति-°ष्ठा

a

(

आ

),

feminine.

See

next

2.

प्रति-ष्ठा॑

feminine.

(

ifc.

f(

आ

).

)

standing

still,

resting,

remaining,

steadfastness,

stability,

perseverance

in

(

comp.

),

vājasaneyi-saṃhitā

et cetera.

et cetera.

a

standpoint,

resting-place,

ground,

base,

foundation,

prop,

stay,

support,

ṛg-veda

et cetera.

et cetera.

a

receptacle,

homestead,

dwelling,

house,

atharva-veda

et cetera.

et cetera.

(

ifc.

abiding

or

dwelling

in

raghuvaṃśa

purāṇa

)

a

pedestal,

the

foot

(

of

men

or

animals

),

atharva-veda

brāhmaṇa

śāṅkhāyana-śrauta-sūtra

limit,

boundary,

Horace H. Wilson

state

of

rest,

quiet,

tranquillity,

comfort,

ease,

mahābhārata

kāvya literature

setting

up

(

as

of

an

idol

et cetera.

,

Religious Thought and Life in India, also called 'brāhmanism and hindūism,' by Sir M. Monier-Williams

70

)

pre-eminence,

superiority,

high

rank

or

position,

fame,

celebrity,

kāvya literature

kathāsaritsāgara

rājataraṃgiṇī

establishment

on

or

accession

to

(

the

throne

et cetera.

),

harivaṃśa

śakuntalā

varāha-mihira

rājataraṃgiṇī

the

performance

of

any

ceremony

or

of

any

solemn

act,

consecration

or

dedication

(

of

a

monument

or

of

an

idol

or

of

a

temple

et cetera.

confer, compare.

प्राण-प्र्°

),

settling

or

endowment

of

a

daughter,

completion

of

a

vow,

any

ceremony

for

obtaining

supernatural

and

magical

powers,

varāha-mihira

kathāsaritsāgara

rājataraṃgiṇī

purāṇa

a

mystical

nalopākhyāna

of

the

letter

आ,

Lexicographers, esp. such as amarasiṃha, halāyudha, hemacandra, &c.

nalopākhyāna

of

one

of

the

Mātṛs

attending

on

Skanda,

mahābhārata

of

sev.

metres,

ṛg-veda-prātiśākhya

(

with

प्रजा-पतेः

)

nalopākhyāna

of

a

Sāman,

ĀrṣBr.

equal, equivalent to, the same as, explained by.

ह्रस्व,

naighaṇṭuka, commented on by yāska

iii,

2

equal, equivalent to, the same as, explained by.

योग-सिद्धि

or

-निष्पत्ति,

Lexicographers, esp. such as amarasiṃha, halāyudha, hemacandra, &c.

प्रतिष्ठा

प्रति-ष्ठा

(

प्रति-स्था

),

cl.

1.

P.

A.

-तिष्ठति,

-ते,

-ष्ठातुम्,

to

stand

firmly,

stand

or

rest

upon,

to

be

supported

to

depend

upon

to

stay:

Caus.

P.

-ष्ठापयति,

-यितुम्,

to

place

firmly,

to

set

up,

erect

to

place

to

place

with,

consign

to

(

with

loc.

)

to

offer.

प्रतिष्ठा

प्रतिष्ठा,

i.

e.

प्रति-स्था,

Feminine.

1.

Place,

Bhag.

14,

27.

2.

A

firm

stand-

ing,

staying,

Bhag.

2,

70.

3.

Quiet,

Vikr.

d.

42.

4.

The

earth.

5.

Ac-

complishment,

completion.

6.

Fame,

celebrity,

Rājat.

5,

28

Utt.

Rāmac.

131,

7.

7.

Pre-eminence,

MBh.

12,

6690.

8.

Erecting

the

image

of

a

deity,

Rājat.

1,

124.

--

Compound

अ-प्र-

तिष्ठ,

Adjective.

1.

without

stability,

Bhag.

16,

8.

2.

perishable.

जन्मप्रतिष्ठा,

i.

e.

जन्मन्-,

Feminine.

a

mother,

Śāk.

83,

8.

सु-,

I.

Feminine.

1.

erection

(

as

of

a

temple

),

consecration.

2.

fame.

II.

Adjective.

,

Feminine.

ठा,

famous,

Nal.

12,

66.

आराम

प्रतिष्ठा

स्त्रीलिङ्गम्

-

प्रति+स्था+अङ्+टाप्

"ठहरना,

रहना,

स्थिति,

अवस्था"

प्रतिष्ठा

स्त्रीलिङ्गम्

-

प्रति+स्था+अङ्+टाप्

"गघर,

निवसस्थान,

जन्मभूमि,

आवास

@

रघु*

६/२१,

१४/५"

प्रतिष्ठा

स्त्रीलिङ्गम्

-

प्रति+स्था+अङ्+टाप्

"स्थैर्य,

स्थिरता,

दृढ़ता,

स्थायिता,

दृढाधार"

प्रतिष्ठा

स्त्रीलिङ्गम्

-

प्रति+स्था+अङ्+टाप्

"आधार,

नींव,

ठिकाना"

प्रतिष्ठा

स्त्रीलिङ्गम्

-

प्रति+स्था+अङ्+टाप्

"पाया,

टेक,

सहारा,

कीर्तिभाजन,

विश्रुत

अलंकार"

प्रतिष्ठा

स्त्रीलिङ्गम्

-

प्रति+स्था+अङ्+टाप्

"उच्चपद,

प्रमुखता,

उच्च

अधिकार"

प्रतिष्ठा

स्त्रीलिङ्गम्

-

प्रति+स्था+अङ्+टाप्

"ख्याति,

यश,

कीर्ति,

प्रसिद्धि"

प्रतिष्ठा

स्त्रीलिङ्गम्

-

प्रति+स्था+अङ्+टाप्

"अभीष्ट

पदार्थ

की

प्राप्ति,

निष्पत्ति,

पूर्ति"

प्रतिष्ठा

स्त्रीलिङ्गम्

-

प्रति+स्था+अङ्+टाप्

"शांति,

विश्राम,

विश्रान्ति"

प्रतिष्ठा

स्त्रीलिङ्गम्

-

प्रति+स्था+अङ्+टाप्

आधार

प्रतिष्ठा

स्त्रीलिङ्गम्

-

प्रति+स्था+अङ्+टाप्

पृथिवी

प्रतिष्ठा

स्त्रीलिङ्गम्

-

प्रति+स्था+अङ्+टाप्

किसी

देवप्रतिमा

की

स्थापना

प्रतिष्ठा

स्त्रीलिङ्गम्

-

प्रति+स्था+अङ्+टाप्

सीमा

हद

प्रतिष्ठा

स्त्रीलिङ्गम्

-

प्रति+स्था+अङ्+टाप्

व्रत

की

पूर्ति

प्रतिष्ठा

पदविभागः

स्त्रीलिङ्गः

कन्नडार्थः

ಗೌರವ

/ಮರ್ಯಾದೆ

निष्पत्तिः

प्रति

+

ष्ठा

(

गतिनिवृत्तौ

)

-

"अङ्"

(

३-३-१०६

)

प्रयोगाः

"अस्याधिकस्योपमयेपमाता

दाता

प्रतिष्ठां

खलु

तेभ्य

एव"

उल्लेखाः

नैष०

७-१६

प्रतिष्ठा

पदविभागः

स्त्रीलिङ्गः

कन्नडार्थः

ಸ್ಥಿರತೆ

/ಭದ್ರವಾಗಿರುವಿಕೆ

प्रयोगाः

"विपक्षमखिलीकृत्य

प्रतिष्ठा

खलु

दुर्लभा"

उल्लेखाः

माघ०

२-३४

प्रतिष्ठा

पदविभागः

स्त्रीलिङ्गः

कन्नडार्थः

ಆಸ್ಪದ

/ಸ್ಥಾನ

प्रयोगाः

"वेदप्रतिष्ठान्

वितताध्वराणां

यूपानपश्यत्

शतशो

रघूणाम्"

उल्लेखाः

रघु०

१६-३५

प्रतिष्ठा

पदविभागः

स्त्रीलिङ्गः

कन्नडार्थः

ವಾಸ

ಸ್ಥಾನ

/ಗೃಹ

प्रयोगाः

"असौ

शरणयः

शरणोन्मुखानानगाध

सत्त्वो

मगधप्रतिष्ठः"

उल्लेखाः

रघु०

६-२१

प्रतिष्ठा

पदविभागः

स्त्रीलिङ्गः

कन्नडार्थः

ಆಲಂಬನ

/ಆಧಾರ

/ಆಶ್ರಯ

प्रयोगाः

"संरोपितेऽप्यात्मनि

धर्मपत्नी

त्यक्ता

मया

नाम

कुलप्रतिष्ठा"

उल्लेखाः

शाकु०

६-२४

प्रतिष्ठा

पदविभागः

स्त्रीलिङ्गः

कन्नडार्थः

ಯಶಸ್ಸು

/ಕೀರ್ತಿ

/ಪ್ರಖ್ಯಾತಿ

प्रयोगाः

"प्राणप्रच्युतिभीरुणा

न

च

मया

नात्मप्रतिष्ठार्थिना"

उल्लेखाः

मुद्रा०

२-५

प्रतिष्ठा

पदविभागः

स्त्रीलिङ्गः

कन्नडार्थः

ವಿಜಯ

/ಸರ್ವೋತ್ಕರ್ಷದಿಂದಿರುವುದು

प्रयोगाः

"मानिषाद

प्रतिष्ठां

त्वमगमः

शाश्वतीः

समाः"

उल्लेखाः

चं०

रा०

प्रतिष्ठा

पदविभागः

स्त्रीलिङ्गः

कन्नडार्थः

ಸ್ಥಾಪನೆ

/ಇರಿಸುವುದು

/ವಿಧಿವತ್ತಾಗಿ

ಸ್ಥಾಪಿಸುವುದು

प्रयोगाः

"ऐश्वर्यादनपेतमीश्वरमयं

लोकोऽर्थतः

सेवते

तं

गच्छन्त्यनु

ये

विपत्तिषु

पुनस्ते

तत्प्रतिष्ठाशया"

उल्लेखाः

मुद्रा०

२-४०

प्रतिष्ठा

पदविभागः

स्त्रीलिङ्गः

कन्नडार्थः

ಯಾಗ

ನಿಷ್ಪತ್ತಿ

प्रतिष्ठा

पदविभागः

स्त्रीलिङ्गः

कन्नडार्थः

ವೃತ್ತರತ್ನಾಕರದಲ್ಲಿ

ಉಕ್ತವಾದ

ನಾಲಕನೆಯ

ಛಂದಸ್ಸು

प्रयोगाः

"उक्तात्युक्ता

तथा

मध्या

प्रतिष्ठान्या

सुपूर्विका"

उल्लेखाः

वृ०

र०

प्रतिष्ठा

पदविभागः

स्त्रीलिङ्गः

कन्नडार्थः

ಸ್ಥಿತಿ

/ಇರುವಿಕೆ

प्रयोगाः

"त्रिस्रोतसं

वहति

यो

गगनप्रतिष्ठां

ज्योतींषि

वर्तयति

च

प्रविभक्तरश्मिः"

उल्लेखाः

शाकु०

७-६

प्रतिष्ठा

पदविभागः

स्त्रीलिङ्गः

कन्नडार्थः

ದೇವರ

ಸಾನ್ನಿಧ್ಯಕ್ಕಾಗಿ

ವಿಗ್ರಹಗಳನ್ನು

ಶಾಸ್ತ್ರೋಕ್ತವಾಗಿ

ಮಂತ್ರಗಳಿಂದ

ಆವಾಹನಪೂರ್ವಕ

ಸ್ಥಾಪನೆಮಾಡುವುದು

प्रयोगाः

"पूजां

विना

प्रतिष्ठां

नास्ति

न

मन्त्रं

विना

प्रतिष्ठा

च

।

तदुभयविप्रतिपन्नः

पश्यतु

गीर्वाणपाषाणम्

॥"

उल्लेखाः

आर्यासप्त०

प्रतिष्ठा

पदविभागः

स्त्रीलिङ्गः

कन्नडार्थः

ಇಷ್ಟಸಿದ್ಧಿ

/ಇಷ್ಟಪ್ರಾಪ್ತಿ

/ಕಾರ್ಯವು

ಕೈಗೂಡುವುದು

प्रयोगाः

"औत्सुक्यमात्रमवसाययति

प्रतिष्ठा"

उल्लेखाः

शाकु०

५-६

pratizWA

{%

f.

%}

1.

Fixity,

strength,

firm

foundation,

विपक्षमखिलीकृत्य

प्रतिष्ठा

खलु

दुर्लभा

Sis.ii.34

2.

prop,

support,

stay,

द्वे

प्रतिष्ठे

कुलस्य

मे

Sak.iii.

3.

tranquility,

rest

4.

a

house,

a

home,

a

residence,

R.vi.21,

xiv.5

5.

a

receptacle

6.

the

earth

7.

high

authority,

pre-eminence

8.

fame,

celebrity

9.

the

consecration

of

an

idol

10.

accomplishment,

completion.

प्रतिष्ठा

f.

(

a

r.

स्था

stare,

esse

praef.

प्रति,

v.

gr.

80.

)

1

)

ha-

bitatio,

sedes,

domus.

BH.

14.

27.

2.

70.

In

fine

comp.

BAH.

BH.

6.

38.

(

Schol.

अप्रतिष्ठ

explicat

per

निराश्रय

).

2

)

gloria.

N.

12.

66.

in

fine

comp.

BAH.

पद

क्ली

पद,

लक्ष्मन्,

परित्राण,

क्रम,

वस्तु,

प्रतिष्ठा

पदं

लक्ष्म

परित्राणे

क्रमे

वस्तुप्रतिष्ठयोः

।

verse

2.1.1.12

page

0008

प्रतिष्ठा

Śāṅkh.

B.

1,

192.

pratiṣṭhā

(

EI

11

SII

1

BL

HA

),

installation,

consecra-

tion

ceremony

of

installation

or

consecration

(

Ep.

Ind.,

Vol.

XII,

p.

20

).

pratiṣṭhā́,

f.

stead

standing-place

then

(

like

Eng.

standing

),

position,

i.

e.

celebrity.

[

√sthā

+

prati.

]

Synonyms

प्रतिष्ठा

(Noun)

वर्णवृत्तविशेषः।

"प्रतिष्ठायां

चत्वारः

वर्णाः

भवन्ति।"

Synonyms

अवलम्ब्,

आश्रि,

विश्रम्,

संश्रि,

अधिष्ठा,

आलम्ब्,

विश्वस्,

श्रि,

वृत्,

समालम्ब्,

प्रतिष्ठा

(Verb)

वशिताजन्यः

निबन्धनकर्मकः

उपजीवनानुकूलः

व्यापारः।

"इतोऽपि

पुत्राः

पितरम्

अवलम्बन्ते

/

आश्रयन्ते।"

Synonyms

प्रतिष्ठा

(Noun)

मन्दिरस्य

मूर्तेः

स्थापना।

"ग्रामे

शिवमन्दिरस्य

प्रतिष्ठायाः

कार्यं

प्रचलति।"

Synonyms

प्रतिष्ठा

(Noun)

संस्कारविशेषः

"समयः

सर्वदेवानां

प्रतिष्ठा

शुभदा

भवेत्[

श

क

]"

Synonyms

सम्मानम्,

प्रभावः,

माहात्म्यम्,

प्रतापः,

प्रतिष्ठा,

अनुभावः,

अनुभूतिः,

आयत्तिः,

आयतिः,

आस्पदम्,

इन्द्रता,

इन्द्रत्वम्,

गरिमान्,

गुरुता,

गुरुत्त्वम्,

तेजस्विता,

पक्तिः,

भगः

(Noun)

लोके

प्रसिद्धिः।

"जनः

तस्य

सम्मानं

करोति।"

Synonyms

निवासः,

वसतिः,

वासः,

वासस्थानम्,

निवसतिः,

निवासस्थानम्,

निवासभूयम्,

गृहम्,

आवासः,

अधिवासः,

समावासः,

आवसथः,

वास्तुः,

वास्तु,

स्थानम्,

अवस्थानम्,

प्रतिष्ठा,

आयतनम्,

निकेतनम्,

आलयः,

निलयः,

निलयिता,

क्षिः

(Noun)

तत्

स्थानं

यत्र

पशवः

जनाः

वा

वसन्ति।

"व्याघ्रस्य

निवासः

वने

अस्ति।"

Synonyms

यशः,

कीर्तिः,

ख्यातिः,

प्रतिष्ठा,

मर्यादा,

सुकीर्तिः,

सत्कीर्तिः,

सुख्यातिः,

परिख्यातिः,

विश्रुतिः,

प्रतिष्ठा,

विश्रावः,

प्रसिद्धिः,

प्रकीर्तिः,

कीर्तनम्,

प्रथा,

प्रथितिः,

सम्प्रथी,

समज्ञा,

समाज्ञा,

प्रतिपत्तिः,

विख्यातिः,

प्रविख्यातिः,

प्रतिख्यातिः,

समाख्या,

जनश्रुतिः,

जनप्रवादः,

जनोदाहरणम्,

कीर्तना,

अभिख्यानम्,

समज्या,

आज्ञा

(Noun)

दानादि-सद्गुण-प्रभवाद्

विद्या-कलादिषु

प्रावीण्याद्

वा

आदरस्य

भावनया

सहिता

जनेषु

श्रुतिः।

"सचिन

तेण्डुलकर

महोदयेन

क्रिकेट

क्रीडायां

यशः

धनं

च

अर्जितम्।/

मन्दः

कविः

यशःप्रार्थी

गमिष्यामि

उपहास्यताम्।

प्रांशुलभ्ये

फले

लोभाद्

उद्बाहुर्

इव

वामनः॥"

Pratishṭhā,

a

mātṛ.

§

615u

(

Skanda

):

IX,

46,

2647.

प्रतिष्ठा

१

/

PRATIṢṬHĀ

I.

A

female

follower

of

subrahmaṇya

(

Śloka

29,

Chapter

46,

śalya

Parva

).

प्रतिष्ठा

२

/

PRATIṢṬHĀ

II.

The

installation

of

deities

in

temples.

According

to

agni

purāṇa

it

is

the

installation

of

śivaliṅga

that

is

called

pratiṣṭhā.

pīṭha

is

śakti

(

Power

)

and

Liṅga

is

śiva.

It

is

the

union

of

śakti

in

the

form

of

pīṭha

and

śiva

in

the

form

of

liṅga

that

is

called

pratiṣṭhā.

This

pratiṣṭhā

is

attained

by

means

of

Śivamantras.

There

are

five

different

kinds

of

Pratiṣṭhās:--1

)

Viśeṣapratiṣṭhā.

Any

pratiṣṭhā

in

which

Brahmaśilā

is

used

in

combination

is

called

Viśeṣapratiṣṭhā.2

)

Sthāpana.

Fixing

the

liṅga

on

the

pīṭha

(

platform

)

is

called

Sthāpana.

3

)

Sthitasthāpana.

The

fixing

of

the

liṅga

(

idol

)

on

the

pīṭha

(

platform

)

when

the

liṅga

gets

shaky

on

it

is

called

Sthitasthāpana.4

)

Utthāpana.

Taking

the

idol

out

from

the

platform

and

refixing

it,

is

called

Utthāpana.5

)

Āsthāpana.

A

pratiṣṭhā

in

which

after

the

fixation

learned

priests

eonduct

purification

ceremonies,

is

called

Āsthāpana.

Prati-ṣṭhā

is

found

in

one

passage

of

the

Atharvaveda,

^1

where

Zimmer^2

thinks

the

word

is

used

as

a

technical

term

of

law

possibly

a

‘sanctuary’

may

be

meant,

but

it

is

more

than

doubtful

whether

the

sense

of

‘home’

or

‘abode,

’

as

given

by

Roth,

^3

is

not

quite

adequate.

Cf.

Jñātṛ.

1

)

vi.

32,

3

=

viii.

8,

21

=

Śāṅkhāyana

Āraṇyaka,

xii.

14.

2

)

Altindisches

Leben,

181.

3

)

St.

Petersburg

Dictionary,

s.v.,

3.

So

a

pratiṣṭhā-kāma,

‘one

desirous

of

a

fixed

abode,

’

Taittirīya

Saṃhitā,

ii.

1,

3,

4

Pañcaviṃśa

Brāhmaṇa,

xxiii.

18,

1,

etc.

प्रतिष्ठा,

स्त्रीलिङ्गम्

(

प्रतितिष्ठतीति

।

प्रति

+

स्था

+“आतश्चोपसर्गे

।”

३

।

३

।

१०६

।

इति

भावादौअङ्

।

टाप्

।

)

गौरवः

।

(

यथा,

कथासरित्-सागरे

।

२

।

६९

।“किञ्च

व्याकरणं

लोके

प्रतिष्ठां

प्रापयिष्यति

॥

”

)क्षितिः

।

स्थानम्

।

(

यथा,

रघुः

।

१६

।

३५

।“वेदिप्रतिष्ठान्

वितताध्वराणांयूपानपश्यच्छतशो

रघूणाम्

॥

”आश्रयः

।

यथा,

मार्कण्डेये

।

८४

।

१०

।“गौरी

त्वमेव

शशिमौलिकृतप्रतिष्ठा

॥

”

)यागनिष्पत्तिः

।

चतुरक्षरपद्यम्

।

इति

मेदिनी

।ते,

१३

॥

*

॥

(

स्थितिः

।

यथा,

हरिवंशे

।२८

।

३७

।“य

इदं

च्यावनं

स्थानात्प्रतिष्ठाञ्च

शतक्रतोः

।शृणुयाद्धारयेद्वापि

न

स

दौरात्म्यमाप्नुयात्

॥

”शरीरम्

।

यथा,

ऋग्वेदे

।

१०

।

७३

।

६

।“साकं

प्रतिष्ठा

हृद्या

जघंथ

॥

”

)संस्कारविशेषः

।

(

यथा,

आर्य्यासप्तशत्याम्

।

३८६

।“पूजा

विना

प्रतिष्ठां

नास्ति

न

मन्त्रं

विनाप्रतिष्ठा

च

।तदुभयविप्रतिपन्नः

पश्यतु

गीर्व्वाणपाषाणम्

॥

”

)तद्दिनादि

यथा,

--मत्स्यपुराणे

।“चैत्रे

वा

फाल्गुने

वापि

ज्यैष्ठे

वा

माधवे

तथा

।समयः

सर्व्वदेवानां

प्रतिष्ठा

शुभदा

भवेत्

॥

प्राप्य

पक्षं

शुभं

शुक्लमतीते

चोत्तरायणे

।पञ्चमी

च

द्वितीया

च

तृतीया

सप्तमी

तथा

॥

दशमी

पौर्णमासी

च

तथा

श्रेष्ठा

त्रयोदशी

।आसु

प्रतिष्ठा

विधिवत्

कृता

बहुफला

भवेत्

॥

*प्रतिष्ठा

सर्व्वदेवानां

केशवस्य

विशेषतः

।उतरायणमापन्ने

शुक्लपक्षे

शुभे

दिने

॥

कृष्णपक्षे

च

पञ्चम्यामष्टम्याञ्चैव

शस्यते

॥

’

*

॥

भुजबलभीमे

।‘युगादावयने

पुण्ये

कर्त्तव्यं

विषुवद्वये

।चन्द्रसूर्य्यग्रहे

वापि

दिने

पुण्येऽथ

पर्व्वसु

॥

या

तिथिर्यस्य

देवस्य

तस्यां

वा

तस्य

कीर्त्तिता

।गृह्यागमविशेषेण

प्रतिष्ठा

मुक्तिदायिनी

॥

’

*

॥

पद्मपुराणे

।‘प्रतिपद्धनदस्योक्ता

पवित्रारोपणे

तिथिः

।श्रिया

देव्या

द्वितीया

तु

तिथीनामुत्तमा

स्मृता

॥

तृतीया

तु

भवान्याश्च

चतुर्थी

तत्सुतस्य

च

।पञ्चमी

सोमराजस्य

षष्ठी

प्रोक्ता

गुहस्य

च

॥

सप्तमी

भास्करस्योक्ता

दुर्गायाश्चाष्टमी

तथा

।मातॄणां

नवमी

प्रोक्ता

दशमी

वासुकेस्तथा

॥

एकादशी

ऋषीणाञ्च

द्वादशी

चक्रपाणिनः

।त्रयोदशी

त्वनङ्गस्य

शिवस्योक्ता

चतुर्द्दशी

।मम

चैव

मुनिश्रेष्ठ

!

पौर्णमासी

तिथिः

स्मृता

॥

’कल्पतरौ

देवीपुराणम्

।‘महिषासुरहन्त्र्याश्च

प्रतिष्ठा

दक्षिणायने

।यस्य

देवस्य

यः

कालः

प्रतिष्ठाध्वजरोपणे

॥

गर्त्तापूरशिलान्यासे

शुभदस्तस्य

पूजितः

॥

’यस्य

देवस्य

प्रतिष्ठाध्वजरोपणे

यः

कालः

शुभद-स्तस्य

गर्त्तापूरशिलान्यासे

गृहारम्भे

स

कालःपूजित

इत्यर्थः

॥

*

॥

प्रतिष्ठासमुच्चये

।‘माघे

वा

फालगुने

वापि

चैत्रवैशाखयोरपि

।ज्यैष्ठाषाढकयोर्वापि

प्रतिष्ठा

शुभदा

भवेत्

॥

’

*

॥

भविष्ये

।‘सोमो

वृहस्पतिश्चैव

शुक्रश्चैव

बुधस्तथा

।एते

सौम्यग्रहाः

प्रोक्ताः

प्रतिष्ठा

यज्ञकर्म्मणि

॥

मत्स्यपुराणम्

।‘आषाढे

द्वे

तथा

मूलमुत्तरात्रयमेव

च

।ज्येष्ठाश्रवणरोहिण्यः

पूर्व्वभाद्रपदस्तथा

॥

हस्ताश्विनी

रेवती

च

पुष्या

मृगशिरस्तथा

।अनुराधा

तथा

स्वाती

प्रतिष्ठादौ

प्रशस्यते

॥

’दीपिकायाम्

।‘प्राजेशवासवकरादितिभाश्विनीषुपौष्णामरेज्यशशिभेषु

तथोत्तरेषु

।कर्त्तुः

शुभे

शशिनि

केन्द्रगते

च

जीवेकार्य्या

हरेः

शुभतिथौ

विधिवत्

प्रतिष्ठा

॥

प्राजेशादयः

।

रोहिणीज्येष्ठाहस्तापुनर्व्वस्वश्वि-नीरेवतीपुष्यामृगशिरौत्तरफल्गुन्युत्तराषाढो-त्तरभाद्रपन्नक्षत्राणि

॥

*

॥

सर्व्वमङ्गलादृष्टान्तेदेवीपुराणम्

।‘यथा

द्वादशमे

जीवे

अष्टमे

वाथ

भास्करे

।प्रतिष्ठा

कारिता

विष्णोर्महाभयकरी

मता

॥

’कल्पतरौ

देवीपुराणम्

।‘चतुर्व्वर्णैस्तथा

विष्णुः

प्रतिष्ठाप्यः

सुखार्थिभिः

।’प्रतिष्ठा

ब्राह्मणद्वारैव

कर्त्तव्या

।‘कर्त्तुमिच्छति

यः

पुण्यं

मम

मूर्त्तिप्रतिष्ठया

॥

अन्वेषणीयस्त्वाचार्य्यस्तेन

लक्षणसंयुतः

॥

ब्राह्मणः

सर्व्ववर्णानां

पञ्चरात्रविशारदः

।ब्राह्मणानामलाभे

तु

क्षत्त्रियो

वैश्यशूद्रयोः

॥

क्षत्त्रियाणामलाभे

तु

वैश्यः

शूद्रस्य

कल्पितः

।कदाचिदपि

शूद्रस्तु

न

च

कार्य्यार्थमर्हति

॥

’

*

॥

बृहन्नारदीये

।‘प्रणमेच्छूद्रसंस्पृष्टं

लिङ्गं

वा

हरिमेव

वा

।स

सर्व्वयातनाभोगी

यावदाहूतसंप्लवम्

॥

’यावदाहूतसंप्लवं

प्रलयपर्य्यन्तम्

॥

तथा

।‘स्त्रीणामनुपनीतानां

शूद्राणाञ्च

जनेश्वर

!

।स्पर्शने

नाधिकारोऽस्ति

विष्णौ

वा

शङ्करेऽपिवा

॥

’

*

॥

प्रतिष्ठाप्रकारस्तु

मत्स्यपुराणादावुक्तः

।

तद-सम्भवे

विद्याकरवाजपेयिप्रभृतिसम्मतो

भवि-ष्याद्युक्तः

।

यथा

भविष्यपुराणम्

।‘स्नपनादि

यथाशक्ति

कृत्वा

तन्मूलमन्त्रकम्

।विन्यसेद्धृदयाम्भोजे

प्रतिमासु

कृता

भवेत्

॥

’आदिपदात्

पूजोत्सवहोमादि

महाकपिल-पञ्चरात्रोक्तकर्म्म

च

कर्त्तव्यम्

।

तद्यथा,

--‘सपुष्पं

सकुशं

पाणिं

न्यसेद्देवस्य

मस्तके

।पञ्चवारं

जपेन्मूलमष्टोत्तरशतोत्तरम्

॥

ततो

मूलेन

मूर्द्धादिपीठान्तं

संस्पृशेदिति

।तत्त्वन्यासं

लिपिन्यासं

मन्त्रन्यासञ्च

विन्यसेत्

॥

पूजाञ्च

महतीं

कुर्य्यात्

स्वमन्त्रोक्तां

यथाविधि

।प्राणप्रतिष्ठामन्त्रेण

प्राणस्थापनमाचरेत्

॥

’लिपिन्यासस्तु

मातृकान्यासः

।

उक्तञ्च

।‘जपादौ

सर्व्वमन्त्राणां

विन्यसेन्न

लिपिं

विना

।कृतं

तन्निष्फलं

विद्यात्तस्मात्

पूर्व्वं

लिपिं

न्यसेत्

॥

कादिमतेऽपि

।‘मातृकायाः

षडङ्गञ्च

मातृकान्यासमेव

च

।सर्व्वासां

प्रथमं

कृत्वा

पश्चात्तन्त्रोदितं

न्यसेत्

॥

एतद्वचनाच्च

मातृकान्यासः

पूर्व्वं

पश्चात्तत्त्व-न्यासः

॥

’क्रमदीपिकायामप्येवं

क्रमः

।

मन्त्रन्यासश्च

तत्त-न्मन्त्रविशेषोक्तपदवर्णन्यासः

।

तदभावे

मूल-मन्त्रेण

शिरसि

हस्तन्यासः

।

तत्त्वन्यासस्तुविष्णुविषयक

एव

।

न्यासप्रमाणानि

सारदाक्रम-दीपिकोक्तान्यनुसन्धेयानि

॥

*

॥

प्राणप्रतिष्ठा-मन्त्रस्तु

सारदात्रयोविंशतिपटलोक्तः

।

यथा,

--‘पाशाङ्कुशपुटाशक्तिर्वाणीबिन्दुविभूषितः

।याद्याः

सप्त

सकारान्ता

व्योमसत्येन्दुसंयुतम्

॥

समन्ते

हंसमन्त्रः

स्यात्ततोमुष्यपदं

भवेत्

।प्राणा

इति

वदेत्

पश्चात्

इह

प्राणास्ततः

परम्

॥

अमुष्य

जीव

च

इह

स्थितोऽमुष्यपदं

भवेत्

।सर्व्वेन्द्रियाण्यमुष्यान्ते

वाङ्मनश्चक्षुरन्ततः

॥

श्रोत्रघ्राणपदे

प्राणा

इहागत्य

सुखं

चिरम्

।तिष्ठन्त्वग्निवधूरन्ते

प्राणमन्त्रोऽयमीरितः

॥

प्रत्यमुष्यपदात्

पूर्व्वं

पाशाद्यानि

प्रयोजयेत्

।प्रयोगेषु

समाख्यातः

प्राणमन्त्रो

मनीषिभिः

॥

’पाशाङ्कुशपुटाशक्तिरित्यनेन

प्रथमं

पाशवीजंआं

ततः

शक्तिबीजं

ह्रीं

ततोऽङ्कुशबीजं

क्रोंवाणी

यकारः

बिन्दुविभूषितो

यं

।

याद्याःसप्त

सकारान्ताः

उद्धृतयकारानुवादेन

सप्ततद्भिन्नं

बीजं

पूर्व्वं

पृथगुद्धारस्तु

सप्तानामपिसबिन्दुताख्यापनाय

।

अङ्कुशवाय्वनलावनि-वरुणबीजानीत्युक्तम्

।

अत्र

वायुवीजस्यैकत्वंबीजत्वेन

सर्व्वेषां

सबिन्दुत्वं

व्यक्तम्

।

राघयभट्टो-ऽप्येवम्

।

अन्यस्तु

वाणीविन्दुविभूषिता

इतिपठित्वा

नादविन्दुविभूषिता

इति

व्याख्यातंयाद्या

इत्यस्य

विशेषणं

वदति

।

व्योम

हकारःसत्य

ओकारः

इन्दुर्विन्दुः

तेन

हों

।

अतएवपाशाङ्कुशान्तरितशक्तिमनोः

परस्तादुच्चार्य्ययादिवसुवर्णगुणं

सहंसमिति

प्रपञ्चसारप्रति-पाद्यगुणमित्यनेन

होमिति

पद्मपादाचार्य्यैर्व्या-ख्यातम्

।

अग्निवधूः

स्वाहा

।

तेनायं

मन्त्रः

।आं

ह्रीं

क्रों

यं

रं

लं

वं

शं

षं

सं

हों

हं

सःअमुष्य

प्राणा

इह

प्राणाः

आमित्यादि

अमुष्यजीव

इह

स्थितः

आमित्यादि

अमुष्य

सर्व्वेन्द्रि-याणि

आमित्यादि

अमुष्य

वाङ्मनश्चक्षुश्रोत्र-घ्राणप्राणा

इहागत्य

सुखं

चिरं

तिष्ठन्तु

स्वाहा

।अमुष्य

इति

षष्ठ्यन्तदेवतानामोपलक्षणम्

।‘अदःपदं

हि

यद्रूपं

यत्र

मन्त्रे

हि

दृश्यते

।अमुष्याभिधानं

तद्रूपं

तत्र

स्थाने

नियोजयेत्

॥

’इति

नारदीयात्

॥

वशिष्ठसंहितायाम्

।‘हृदि

हस्तं

सन्निधाय

प्राणस्थापनमाचरेत्

॥

’

*

॥

प्रागुक्तभविष्यपुराणवचनेन

तन्मूलमन्त्रकं

तत्तद्-देवतामन्त्रकं

स

च

वैदिकस्तान्त्रिकश्च

।‘ओङ्कारादिसमायुक्तं

नमस्कारान्तकीर्त्तितम्

।स्वनाम

सर्व्वसत्त्वानां

मन्त्र

इत्यभिधीयते

॥

’ब्रह्मपुराणे

।‘ओङ्कारादिनमोऽन्तेन

चतुर्थ्यन्ततत्तद्देवतानाम-रूपो

वा

।”कालिकापुराणे

।‘प्रतिमायाः

कपोलौ

द्वौ

स्पृष्ट्वा

दक्षिणपाणिना

।तथैव

हृदयेऽङ्गुष्ठं

दत्त्वा

शश्वच्च

मन्त्रवित्

॥

एभिर्मन्त्रैः

प्रतिष्ठान्तु

हृदयेऽपि

समाचरेत्

।अस्यै

प्राणाः

प्रतिष्ठन्तु

अस्यै

प्राणाः

क्षरन्तु

च

।अस्यै

देवत्वसंख्यायै

स्वाहेति

यजुरीरयन्

॥

अङ्गमन्त्रैरङ्गिमन्त्रैर्वैदिकैरित्यनेन

च

।प्राणप्रतिष्ठां

सर्व्वत्र

प्रतिमासु

समाचरेत्

॥

’अङ्गमन्त्रैः

अङ्गन्यासमन्त्रैः

।

अङ्गिमन्त्रैः

मूल-मन्त्रैः

वैदिकैर्मनोज्योतिरित्यादिभिः

॥

*

॥

स्नपनात्

पूर्व्वं

बल्मीकमृत्तिकादिभिस्तिसृभिःक्षालनमाह

हयशीर्षपञ्चरात्रम्

।‘वल्मीकमृत्तिकाभिस्तु

गोमयेन

स्वभस्मना

।क्षालयेच्छिल्पिसंस्पर्शदोषाणामुपशान्तये

॥

स्नापयेद्गन्धतोयेन

शुद्धवत्या

तु

देशिकः

॥

नमस्तेऽस्तु

सुरेशानि

प्रणीते

विश्वकर्म्मणा

।प्रभाविताशेषजगद्धात्रि

!

तुभ्यं

नमो

नमः

॥

त्वयि

संपूजयामीशे

नारायणमनामयम्

।रहिता

शिल्पिदोषैस्त्वमृद्धियुक्ता

सदा

भव

॥

’

*

॥

तेन

यथाशक्ति

स्नपनादिपूर्व्वकप्रतिमाहृदयेतन्मूलमन्त्रविन्यासेन

देवताया

विशेषसन्निधिःप्रतिष्ठेति

।

राघवभट्टधृतमहाकपिलपञ्चरात्रे-ऽपि

।‘प्रतिष्ठाशब्दसंसिद्धिः

प्रतिपूर्व्वाच्च

तिष्ठतेः

।बह्वर्थत्वान्निपातानां

संस्कारादौ

प्रतेः

स्थितिः

॥

अर्थस्तदयमेतस्य

गीयते

शाब्दिकैर्जनैः

।विशेषसन्निधिर्या

तु

क्रियते

व्यापकस्य

तु

॥

सन्मूर्त्तौ

भावनामन्त्रैः

प्रतिष्ठा

साभिधीयते

॥

’

*

॥

स्वभस्मना

गोमयभस्मना

।‘अष्टोत्तरं

पलशतं

स्नाने

देयञ्च

सर्व्वदा

॥

’पलमाह

मनुः

।‘पञ्चकृष्णलको

माषस्ते

सुवर्णस्तु

षोडश

।’पलं

सुवर्णाश्चत्वारः

।

तेनाष्टरक्तिकाधिक-लौकिकमाषद्बयाधिकतोलकत्रयेण

पलं

भवतिएवंविधाष्टोत्तरपलशतेन

लौकिकषष्ट्यांधकशत-त्रयतोलका

इति

।

एवं

वल्मीकमृदादिक्षालनेगायत्त्र्या

वल्मीकमृदा

स्नापयेत्

।

तत्रापिअष्टोत्तरशतपलं

शूलपाणिलिखितन्यायात्

।गायत्त्र्या

मूलमन्त्रेण

वा

गन्धोदकस्नाने

शुद्धवत्याएतोन्विन्द्रमित्यादि

ऋक्त्रयात्मिकया

देशिकोगुरुर्यजमानो

वा

विज्ञः

नमोऽस्तु

इत्यादिमन्त्रौदेवतान्तरे

च

तत्तद्देवतानामोहः

।

शिवलिङ्ग-स्याप्यर्च्चात्वात्

स्त्रीलिङ्गमविरुद्धम्

॥

*

॥

यमः

।‘कृत्वा

देवकुलं

सर्व्वं

प्रतिष्ठाप्य

च

देवताम्

।विधाय

विविधं

चित्रं

तल्लोकं

विन्दते

ध्रुवम्

॥

’नारसिंहे

।‘प्रतिमां

लक्षणोपेतां

नरसिंहस्य

कारयेत्

।सर्व्वपापानि

सन्त्यज्य

स

तु

विष्णुपुरं

व्रजेत्

॥

प्रतिष्ठा

नरसिंहस्य

यः

करोति

यथाविधि

।निष्कामो

नरशार्द्दूल

!

देहबन्धात्

प्रमुच्यते

।सकामो

नरसिंहस्य

पुरं

प्राप्य

प्रमोदते

॥

विधिवत्

स्थापयेद्यस्तु

कारयित्वा

जनार्द्दनम्

।न

जातु

निर्गमस्तस्य

विष्णुलोकात्

कथञ्चन

॥

’माधवमानसोल्लासे

।‘देवस्य

प्रमितायान्तु

यावन्तः

परमाणवः

।तावद्वर्षसहस्राणि

स्वर्गलोके

महीयते

॥

’राजमार्त्तण्डे

।‘पुत्त्रोत्पत्तौ

सदा

श्राद्धमन्नप्राशनिके

तथा

।चूडाकार्य्ये

व्रते

चैव

नाम्नि

पुंसवनेऽपि

च

॥

पाणिग्रहे

प्रतिष्ठायां

प्रवेशे

नववेश्मनः

।एतद्वृद्धिकरं

नाम

गृहस्थस्य

विधीयते

॥

’सूत

उवाच

।‘कलौ

चैकाहसाध्येन

प्रतिष्ठां

मन्त्रवित्तवान्

।मध्यमेनाधमेनापि

प्रकुर्य्यात्तान्त्रिकैर्मतैः

॥

’तथा

।‘नित्यं

निर्व्वर्त्य

मतिमान्

कुर्य्यादभ्युदयं

ततः

।विप्रान्

संपूजयित्वाथ

ततो

यागपुरं

व्रजेत्

॥

गणेशग्रहदिक्पालान्

प्रतिकुम्भेषु

पूजयेत्

।स्थण्डिल

विधिवद्विर्ष्णु

परिवारगणं

यजेत्

॥

स्नापयेत्

प्रथमं

देवं

तोयैः

पञ्चविधैरपि

।पञ्चामृतैः

पञ्चगव्यैः

पञ्चमृत्पिण्डकैरपि

॥