Try संस्कृतवाहिनी (A word everyday) | YouTube Channel

प्रजा (prajA)

 
Shabda Sagara English

प्रजा

Feminine.

(

-जा

)

1.

Progeny,

offspring.

2.

People,

subjects.

3.

Propagation,

generation.

4.

Semen.

5.

Mankind.

Etymology

प्र

before,

जन्

to

be

born,

affs.

and

टाप्.

This

word

changed

with

प्रजस्

when

used

as

the

last

member

of

a

Bahubrihi

compound

with

अ,

दुस्

or

सु

as

the

first

member.

Yates English

प्र-जा

(

जा

)

1.

Feminine.

Progeny

subject.

Spoken Sanskrit English

प्रजा

-

prajA

-

Feminine

-

semen

प्रजा

-

prajA

-

Feminine

-

era

प्रजा

-

prajA

-

Feminine

-

progeny

प्रजा

-

prajA

-

Feminine

-

procreation

प्रजा

-

prajA

-

Feminine

-

after-growth

प्रजा

-

prajA

-

Feminine

-

subjects

प्रजा

-

prajA

-

Feminine

-

family

प्रजा

-

prajA

-

Feminine

-

offspring

प्रजा

-

prajA

-

Feminine

-

propagation

प्रजा

-

prajA

-

Feminine

-

animal

प्रजा

-

prajA

-

Feminine

-

man

प्रजा

-

prajA

-

Feminine

-

children

प्रजा

-

prajA

-

Feminine

-

race

प्रजा

-

prajA

-

Feminine

-

birth

प्रजा

-

prajA

-

Feminine

-

generation

प्रजा

-

prajA

-

Feminine

-

mankind

प्रजा

-

prajA

-

Feminine

-

subject

of

a

king

प्रजा

-

prajA

-

Feminine

-

seed

प्रजा

-

prajA

-

Feminine

-

creature

प्रजा

-

prajA

-

Feminine

-

people

प्रजा

-

prajA

-

Feminine

-

posterity

प्रजा

-

prajA

-

Feminine

-

descendant

प्रजा

-

prajA

-

Feminine

-

semen

अङ्गकषाय

-

aGgakaSAya

-

Masculine

-

semen

हीलक

-

hIlaka

-

Masculine

-

semen

किट्टवर्जित

-

kiTTavarjita

-

Neuter

-

semen

कल

-

kala

-

Neuter

-

semen

धातुराजक

-

dhAturAjaka

-

Neuter

-

semen

बीज

-

bIja

-

Neuter

-

semen

प्रजनन

-

prajanana

-

Neuter

-

semen

यादस्

-

yAdas

-

Neuter

-

semen

हर्षज

-

harSaja

-

Neuter

-

semen

हिरण

-

hiraNa

-

Neuter

-

semen

हील

-

hIla

-

Neuter

-

semen

वह्निरेतस्

-

vahniretas

-

Masculine

-

fire-semen

सिञ्चते

{

सिच्

}

-

siJcate

{

sic

}

-

verb

-

emit

semen

सिञ्चति

{

सिच्

}

-

siJcati

{

sic

}

-

verb

6

-

emit

semen

रेत

-

reta

-

semen

virile

सरेतस्

-

saretas

-

Adjective

-

having

semen

मदा

-

madA

-

Feminine

-

semen

virile

इन्द्रिय

-

indriya

-

Masculine

-

semen

virile

प्रधानधातु

-

pradhAnadhAtu

-

Masculine

-

semen

virile

प्रजा

-

prajA

-

Feminine

-

after-growth

बहुसुत

-

bahusuta

-

Adjective

-

having

a

large

progeny

or

after-growth

बहुसन्तति

-

bahusantati

-

Adjective

-

having

a

numerous

posterity

or

after-growth

Wilson English

प्रजा

Feminine.

(

-जा

)

1

Progeny,

offspring.

2

People,

subjects.

Etymology

प्र

before

जन

to

be

born,

Affix.

and

टाप्.

Apte English

प्रजा

[

prajā

],

(

Changed

to

प्रजस्

at

the

end

of

a

Bahuvrîhi.

compound,

when

the

first

member

is

अ,

सु

or

दुस्

as

अवेक्षित-

प्रजः

Raghuvamsa (Bombay).

8.32

सुप्रजस्

18.29.

)

Procreation,

generation,

propagation,

birth,

production.

Offspring,

progeny,

issue

children,

brood

(

of

animals

)

प्रजार्थव्रतकर्शिताङ्गम्

B.2.73

प्रजायै

गृहमेधिनाम्

Raghuvamsa (Bombay).

1.7

Manusmṛiti.

3.42

Yâjñavalkya (Mr. Mandlik's Edition).

1.269

so

बकस्य

प्रजा,

सर्पप्रजा

Et cætera.

Posterity,

descendants.

A

creature.

Subjects,

people,

mankind

ननन्दुः

सप्रजाः

प्रजाः

Raghuvamsa (Bombay).

4.3

प्रजाः

प्रजाः

स्वा

इव

तन्त्रयित्वा

Sakuntalâ (Bombay).

5.5.

and

स्वाभ्यः

प्रजाभ्यो

हि

यथा

तथैव

सर्वप्रजाभ्यः

शिवमाशशंसे

Bu.

Ch.2.35

(

where

प्रजा

has

sense

2

also

)

Raghuvamsa (Bombay).

1.7

2.73

Manusmṛiti.

1.8.

Semen.

An

era

Buddh.

Compound.

अध्यक्षः

an

epithet

of

the

sun.

of

Dakṣa.

-अन्तकः

Yama,

the

god

of

death

अथ

वा

मृदु

वस्तु

हिंसितुं

मृदुनैवारभते

प्रजान्तकः

Raghuvamsa (Bombay).

8.45.

-ईप्सु

Adjective.

desirous

of

progeny.

-ईशः,

-ईश्वरः

the

lord

of

men,

a

king,

sovereign

तमभ्यनन्दत्

प्रथमं

प्रबोधितः

प्रजेश्वरः

शासनहारिणा

हरेः

Raghuvamsa (Bombay).

3.68

5.32

प्रजाश्चिरं

सुप्रजसि

प्रजेशे

ननन्दुरानन्दजलाविलाक्ष्यः

18.29.

-उत्पत्तिः

Feminine.

-उत्पादनम्

the

raising

up

of

progeny.

-कल्पः

the

time

of

creation

Hariv.

-काम

Adjective.

desirous

of

progeny.

-कारः

author

of

the

creation.

-तन्तुः

a

line

of

descendants,

lineage,

race.

-तीर्थम्

the

auspicious

moment

of

birth

Bhāg.

-द

Adjective.

granting

progeny.

removing

barrenness.

-दानम्

silver.

-द्वारम्

Name.

of

the

sun.

नाथः

an

epithet

of

Brahmā.

a

king,

sovereign,

prince

प्रजाः

प्रजानाथ

पितेव

पासि

Raghuvamsa (Bombay).

2.48

1.83.

निषेकः

impregnation,

seed

(

implanted

in

the

womb

)

प्रजानिषेकं

मयि

वर्तमानं

सूनोरनुध्यायत

चेतसेति

Raghuvamsa (Bombay).

14.6.

offspring.-पः

a

king.

पतिः

the

god

presiding

over

creation

प्रजने

प्रजापतिम्

Manusmṛiti.

12.121.

an

epithet

of

Brahmā

अस्याः

सर्गविधौ

प्रजापतिरभूच्चन्द्रो

नु

कान्तिप्रदः

Vikramorvasîyam (Bombay).

1.9.

an

epithet

of

the

ten

lords

of

created

beings

first

created

by

Brahmā

(

see

Manusmṛiti.

1.34

).

an

epithet

of

Viśvakarman,

the

architect

of

gods.

the

sun.

a

king.

a

son-in-law.

an

epithet

of

Viṣṇu.

a

father,

progenitor.

the

penis.

a

sacrifice

˚हृदयम्

A

kind

of

सामगान.

Name.

of

a

संवत्सर.

-परि-

पालनम्,

-पालनम्

the

protection

of

subjects.

-पालः,

-पालकः

a

king,

sovereign.

-पालिः

an

epithet

of

Śiva.

-पाल्यम्

royal

office.

-वृद्धिः

Feminine.

increase

of

progeny.-व्यापारः

care

for

or

anxiety

about

the

people.-सृज्

Masculine.

epithet

of

Brahmā

कृतः

प्रजाक्षेमकृता

प्रजासृजा

Sisupâlavadha.

1.28.

-हित

Adjective.

beneficial

to

children

or

people.

(

-तम्

)

water.

Apte 1890 English

प्रजा

(

Changed

to

प्रजस्

at

the

end

of

a

Bah.

compound,

when

the

first

member

is

अ,

सु

or

दुस्

see

R.

8.

32,

18.

29.

)

1

Procreation,

generation,

propagation,

birth,

production.

2

Offspring,

progeny,

issue

children,

brood

(

of

animals

)

प्रजार्थव्रतकर्शितांगं

R.

2.

73

प्रजायै

गृहमेधिनां

R.

1.

7

Ms.

3.

42

Y.

1.

269

so

बकस्य

प्रजा,

सर्पप्रजा

&c.

3

Posterity,

descendants.

4

A

creature.

5

Subjects,

people,

mankind

ननंदुः

सप्रजाः

प्रजाः

R.

4.

3

प्रजाः

प्रजाः

स्वा

इव

तंत्रीयत्वा

Ś.

5.

5

(

where

प्रजा

has

sense

2

also

)

R.

1.

7

2.

73

Ms.

1.

8.

6

Semen.

Comp.

अध्यक्षः

{1}

an

epithet

of

the

sun.

{2}

of

Dakṣa.

अंतकः

Yama,

the

god

of

death

R.

8.

45.

ईप्सु

a.

desirous

of

progeny.

ईशः,

ईश्वरः

the

lord

of

men,

a

king,

sovereign

R.

3.

68

5.

32

18.

29.

उत्पत्तिः,

f.

उत्पादनं

the

raising

up

of

progeny.

काम

a.

desirous

of

progeny.

कारः

author

of

the

creation.

तंतुः

a

line

of

descendants,

lineage,

race.

a.

{1}

granting

progeny.

{2}

removing

barrenness.

दानं

silver.

द्वारं

N.

of

the

sun.

नायः

{1}

an

epithet

of

Brahmā.

{2}

a

king,

sovereign,

prince

R.

2.

48

10.

83.

निषेकः

impregnation,

seed

(

implanted

in

the

womb

)

R.

14.

60.

{2}

offspring.

पः

a

king.

पतिः

{1}

the

god

presiding

over

creation

Ms.

12.

121.

{2}

an

epithet

of

Brahmā

अस्याः

सर्गविधौ

प्रजपतिरभूच्चंद्रो

नु

कांतिप्रदः

V.

1.

9.

{3}

an

epithet

of

the

ten

lords

of

created

beings

first

created

by

Brahmā

(

see

Ms.

1.

34

).

{4}

an

epithet

of

Viśvakarman,

the

architect

of

gods.

{5}

the

sun.

{6}

a

king

{7}

a

son-in-law

{8}

an

epithet

of

Viṣṇu.

{9}

a

father,

progenitor.

{10}

the

penis.

{11}

a

sacrifice.

पालः,

पालकः

a

king,

sovereign.

पालिः

an

epithet

of

Śiva.

पाल्यं

royal

office

वृद्धिः

f.

increase

of

progeny.

सृज्

m.

an

epithet

of

Brahmā

Śi.

1.

28.

हित

a.

beneficial

to

children

or

people.

(

तं

)

water.

Monier Williams Cologne English

प्र-°जा

a

feminine.

See

below.

प्रजा॑

b

feminine.

(

ifc.

f(

).

confer, compare.

प्र-ज

above

)

procreation,

propagation,

birth,

ṛg-veda

atharva-veda

offspring,

children,

family,

race,

posterity,

descendants,

after-growth

(

of

plants

),

ṛg-veda

et cetera.

et cetera.

a

creature,

animal,

man,

mankind

people,

subjects

(

of

a

prince

),

ib.

seed,

semen,

vājasaneyi-saṃhitā

(

confer, compare.

-निषेक

)

an

era,

divyāvadāna

Macdonell English

प्रजा

pra-jā́,

Feminine.

procreation,

propagation,

🞄birth

offspring,

progeny,

family,

descendants

🞄creature

folk,

people,

subjects

(

of

a

🞄prince

):

-kāma,

Adjective.

desirous

of

offspring

Masculine.

🞄desire

of

offspring.

Benfey English

प्रजा

प्रजा,

i.

e.

प्र

and

vb.

जन्,

Feminine.

1.

Progeny,

offspring,

Man.

3,

42.

2.

Creature,

Man.

3,

76.

3.

Subjects,

people,

1,

89.

--

Compound

अ-प्रज,

I.

Adjective.

,

Feminine.

जा।

1.

not

bringing

forth,

MBh.

1,

4491.

2.

childless,

Pañc.

ii.

d.

101.

II.

Feminine.

जा,

a

female

who

has

not

borne

(

a

child

),

Man.

9,

161.

सकृत्-प्रज,

Masculine.

a

crow.

Hindi Hindi

लोगों,

विषयों,

(

विशेष

रूप

से

शासन

और

एक

राजा

द्वारा

संरक्षित

)

Apte Hindi Hindi

प्रजा

स्त्रीलिङ्गम्

-

प्र+जन्+ड+टाप्

"प्रसृजन,

प्रसूति,

जनन,

प्रजोत्पत्ति,

जन्म,

उत्पादन"

प्रजा

स्त्रीलिङ्गम्

-

प्र+जन्+ड+टाप्

"सन्तान,

प्रजा,

सन्तति,

बच्चे,

पक्षिशावक"

प्रजा

स्त्रीलिङ्गम्

-

प्र+जन्+ड+टाप्

"लोग,

मनुष्य"

प्रजा

स्त्रीलिङ्गम्

-

प्र+जन्+ड+टाप्

वीर्य

प्रजा

स्त्रीलिङ्गम्

-

प्र+जन्+ड+टाप्

संवत्सर

Shabdartha Kaustubha Kannada

प्रजा

पदविभागः

स्त्रीलिङ्गः

कन्नडार्थः

ಜನ

/ಪ್ರಜೆಗಳು

निष्पत्तिः

प्र

+

जनी

(

प्रादुर्भावे

)

-

"डः"

(

३-२-९९

)

व्युत्पत्तिः

प्रजायते

इति

प्रयोगाः

)

"अथ

प्रजानामधिपः

प्रभाते

जायापतिग्राहितगन्धमाल्याम्"

)

"प्रजाः

प्रजानाथ

पितेव

पासि"

उल्लेखाः

रघु०

२-१,

रघु०

२-४८

प्रजा

पदविभागः

स्त्रीलिङ्गः

कन्नडार्थः

ಸಂತಾನ

/ಮಕ್ಕಳು

प्रयोगाः

"यशसे

विजिगीषूणां

प्रजायै

गृहमेधिनाम्"

उल्लेखाः

रघु०

१-७

प्रजा

पदविभागः

स्त्रीलिङ्गः

कन्नडार्थः

ಜನ್ಮ

/ಉತ್ಪತ್ತಿ

/ಹುಟ್ಟುವುದು

L R Vaidya English

prajA

{%

f.

(

this

word

is

changed

into

प्रजस्

when

used

as

the

last

member

of

a

Bahu.

compound

with

अ,

दुस्

or

सु

as

the

first

member,

R.xviii.29,

viii.32

)

%}

1.

Propagation,

generation

2.

offspring,

progeny,

issue,

e.g.

प्रजाः

प्रजाः

स्वा

इव

तन्त्रयित्वा

(

where

the

word

is

used

in

this

sense.

and

also

in

sense

4

),

M.iv.156,

iii.42

3.

semen

4.

subjects,

व्यतीयुः

प्रजास्तस्य

नियंतुर्नेमिवृत्तयः

R.i.17,

M.i.89,

R.ii.73,

iv.3

5.

mankind,

people,

M.i.8.

Bopp Latin

प्रजा

f.

(

r.

जन्

praef.

प्र,

abjecto

अन्,

suff.

in

fem.,

v.

gr.

645.

suff.

)

1

)

progenies.

N.

1.

5.

2

)

creatura.

3

)

Plur.

प्रजास्

subditi.

N.

5.

45.

SA.

1.

17.

Lanman English

prajā́,

f.

—1.

procreation

—2.

offspring,

children,

descendants

—3.

creatures,

57^1

esp.

—4.

folk,

subjects,

of

a

prince,

16^5.

[

√jan

or

+

pra,

1147.

]

Wordnet Sanskrit

Synonyms

प्रजा,

क्षेत्रम्,

जनता,

राज्यं,

देशः,

जनपदः,

जगत्,

जनाः,

लोकः

(Noun)

क्षेत्रवासिनः।

"एषा

प्रजा

मूल्यवृद्धिकारणात्

त्रस्ता।"

Synonyms

अपत्यम्,

संततिः,

प्रजा,

प्रसूतिः,

सन्तानः,

सन्तनः,

तोकः,

वंशः,

तुक्,

सूनुः,

गयः

(Noun)

कस्यापि

मनुष्यस्य

पशुपक्षिणां

वा

शरीरात्

प्रसूतः

पुत्रः

कन्या

वा।

"पशूनाम्

अपेक्षया

मनुष्यस्य

अपत्यं

स्वस्य

पितरौ

दीर्घकालं

यावत्

आश्रयते।"

Synonyms

जनः,

प्रजा

(Noun)

कस्यापि

देशे

निवसतां

मानवानां

वर्गः।

"आङ्ग्लैः

भारतीया

प्रजा

अतीव

पीडिता।"

Synonyms

प्रजा

(Noun)

राजाधीनः

जनपदनिवासिनः।

"राज्ञः

हर्षवर्धनस्य

काले

प्रजा

सुखम्

अन्वभवत्।"

Synonyms

वंशजः,

सन्तानः,

सन्तानम्,

सन्ततिः,

अपत्यम्,

प्रवरम्,

प्रजा,

सूनुः,

प्रसवः,

प्रसूतिः,

तन्तुः

(Noun)

वंशे

जातः।

"वयं

मनोः

वंशजाः।"

Synonyms

लोकः,

जनपदः,

प्रजा,

जनाः

(Noun)

एकात्

अधिकाः

व्यक्तयः।

"जनानां

हितार्थे

कार्यं

करणीयम्।"

Tamil Tamil

ப்ரஜா

:

வழித்தோன்றல்,

குழந்தை,

பிறப்பு,

உற்பத்தி,

ஆண்மை,

வீரியம்,

மக்கள்,

பிராணி,

மனித

இனம்.

Amarakosha Sanskrit

प्रजा

स्त्री।

जनः

समानार्थकाः

लोक,

प्रजा

3।3।32।1।2

समे

क्ष्मांशे

रणेऽप्याजिः

प्रजा

स्यात्सन्ततौ

जने।

अब्जौ

शङ्खशशाङ्कौ

स्वके

नित्ये

निजं

त्रिषु॥

पदार्थ-विभागः

,

द्रव्यम्,

पृथ्वी,

चलसजीवः,

मनुष्यः

प्रजा

स्त्री।

सन्ततिः

समानार्थकाः

प्रजा

3।3।32।1।2

समे

क्ष्मांशे

रणेऽप्याजिः

प्रजा

स्यात्सन्ततौ

जने।

अब्जौ

शङ्खशशाङ्कौ

स्वके

नित्ये

निजं

त्रिषु॥

पदार्थ-विभागः

,

द्रव्यम्,

पृथ्वी,

चलसजीवः,

मनुष्यः

Kalpadruma Sanskrit

प्रजा,

स्त्रीलिङ्गम्

(

प्रजायते

इति

प्र

+

जन्

+

“उप-सर्गे

संज्ञायाम्

।”

९९

इति

डः

)सन्ततिः

पितृमातृगुणदोषेण

प्रजा

विभिन्नाभवति

यथा,

अग्निपुराणे

।“मातॄणां

शीलदोषेण

पितृशीलगुणेन

।विभिन्नास्तु

प्रजाः

सर्व्वा

भवन्ति

भवशीलि-नाम्

”जनः

इत्यमरः

३२

(

यथा,

रघुः

२४

।“प्रजानां

विनयाघानात्

रक्षणात्

भरणादपि

।स

पिता

पितरस्तासां

केवलं

जन्महेतवः

”उत्पत्तिः

यथा,

ऋग्बेदे

१०

७२

।“प्रजायै

मृत्यवे

त्वत्पुनमार्त्ताण्डमाभरत्

)

Vachaspatyam Sanskrit

प्रजा

स्त्री

प्र

+

जन--ड

सन्ततौ

जने

अमरः

“नञ्दुःसुभ्यःपरस्य

बहु०

असिच्समा०

अप्रजाः

दुः

प्रजाः

जनने

KridantaRupaMala Sanskrit

1

{@“जै

क्षये”@}

2

3

जायकः-यिका,

4

जापकः-पिका,

5

जिजासकः-सिका,

6

जाजायकः-यिका

जाता-त्री,

जापयिता-त्री,

जिजासिता-त्री,

जाजायिता-त्री

7

जायन्-न्ती,

जापयन्-न्ती,

जिजासन्-न्ती

--

जास्यन्-न्ती-ती,

जापयिष्यन्-न्ती-ती,

जिजासिष्यन्-न्ती-ती

--

--

जापयमानः,

जापयिष्यमाणः,

--

जाजायमानः,

जाजायिष्यमाणः

8

9

10

प्रजाः-प्रजौ-प्रजाः

--

--

--

जातम्-तः,

जापितः,

जिजासितः,

जाजायितः-तवान्

11

प्रजः,

12

जायः,

जापः,

जिजासुः,

13

जाजः

जातव्यम्,

जापयितव्यम्,

जिजासितव्यम्,

जाजायितव्यम्

जानीयम्,

जापनीयम्,

जिजासनीयम्,

जाजायनीयम्

14

जेयम्,

जाप्यम्,

जिजास्यम्,

जाजाय्यम्

15

ईषज्जानः-दुर्जानः-सुजानः

--

--

--

जायमानः,

जाप्यमानः,

जिजास्यमानः,

जाजाय्यमानः

जायः,

जापः,

जिजासः,

जाजायः

जातुम्,

जापयितुम्,

जिजासितुम्,

जाजायितुम्

जातिः,

16

प्रजा,

जापना,

जिजासा,

जाजाया

17

जानम्,

जापनम्,

जिजासनम्,

जाजायनम्

जात्वा,

जापयित्वा,

जिजासित्वा,

जाजायित्वा

प्रजाय,

प्रजाप्य,

प्रजिजास्य,

प्रजाजाय्य

जायम्

२,

जात्वा

२,

जापम्

२,

जापयित्वा

२,

जिजासम्

२,

जिजासित्वा

२,

जाजायम्

च्जाजायित्वा

२।

18

प्रासङ्गिक्यः

01

(

६२३

)

02

(

१-भ्वादिः-९१४।

अक।

अनि।

पर।

)

03

[

[

३।

‘आदेच

उपदेशेऽशिति’

(

६-१-४५

)

इत्यनैमित्तिके

आत्त्वे,

‘आतो

युक्

चिण्-

कृतोः’

(

७-३-३८

)

इति

युगागमः।

एवं

घञि

णमुल्यपि

ज्ञेयम्।

]

]

04

[

[

४।

आत्त्वे,

आदन्तलक्षणः

पुगागमः।

एवं

ण्यन्ते

सर्वत्र

ज्ञेयम्।

]

]

05

[

[

५।

द्वित्वे,

‘सन्यतः’

(

७-४-७९

)

इतीत्वम्।

एवं

सन्नन्ते

सर्वत्र

ज्ञेयम्।

]

]

06

[

[

६।

यङि,

द्वित्वे,

अभ्यासस्य

‘दोर्घोऽकितः’

(

७-४-८६

)

इति

दीर्घः।

एवं

यङन्ते

सर्वत्र

ज्ञेयम्।

]

]

07

[

[

७।

‘--

अशिति’

(

६-१-४५

)

इति

प्रतिषेधात्

पूर्वमायादेशे

रूपम्।

]

]

08

[

[

८।

‘येषणाप्तहरिजेषसम्भ्रमान्नेषितस्मृतिरपेषितो

रथात्।।’

धा।

का।

१-७८।

]

]

09

[

पृष्ठम्०५८८+

२१

]

10

[

[

१।

क्विपि,

सोः

रुत्वविसर्गौ।

आकारान्तोऽयं

शब्दः।

]

]

11

[

[

२।

‘आतश्चोपसर्गे’

(

३-१-१३६

)

इति

कप्रत्ययः।

‘आतो

लोपः--’

(

६-४-६४

)

इत्याकारलोपः।

]

]

12

[

[

३।

‘श्याद्व्यधाश्रु--’

(

३-१-१४१

)

इति

कर्तरि

णप्रत्ययः।

]

]

13

[

[

४।

यङन्तादचि,

‘न

धातुलोप--’

(

१-१-४

)

इति

सूत्रप्रत्याख्यानपक्षे,

यङवयवाकार-

स्यातो

लोपे

यङो

लुकि,

अल्लोपस्य

स्थानिवद्भावात्

‘आतो

लोप

इटि

च’

(

६-४-६४

)

इत्युत्तरखण्डस्थाकारलोपः।

]

]

14

[

[

५।

यति,

आत्वे,

‘ईद्यति’

(

६-४-६५

)

इतीत्त्वे

गुणः।

]

]

15

[

[

६।

‘आतो

युच्’

(

३-३-१२८

)

इति

खलपवादो

युच्।

]

]

16

[

[

७।

‘आतश्चोपसर्गे’

(

३-३-१०६

)

इत्यङ्।

]

]

17

[

[

आ।

‘खाताशयोऽक्षाममुदा

पुनश्च

मग्नोऽन्यथाऽपश्यदजानमीशम्।।’

धा।

का।

२।

३१।

]

]

18

[

पृष्ठम्०५८९+

२६

]

Grassman German

prajā́,

f.

[

von

jan

mit

prá,

durch

die

Ableitendung

ā

gebildet

],

1〉

Nachkommenschaft,

Kinder

und

Kindeskinder,

Geschlecht,

oft

mit

dem

Gen.

insbesondere

2〉

in

Verbindungen

wie

prajáyā,

prajā́bhis

prá

jāyate

in

dieser

Verbindung

werden

auch

die

aus

der

Pflanze

durch

Samen

entsprossenen

Pflanzen

als

Nachkommenschaft

der

ersteren

aufgefasst

(

{226,

8}

)

3〉

Abkömmling,

sei

er

männlich

oder

weiblich,

Sohn,

Tochter

4〉

lebende

Geschöpfe,

bisweilen

(

{437,

10}

{918,

10}

)

speciell

die

Menschheit

5〉

Volk,

Stamm,

Hörige

6〉

Geburt

7〉

Erzeugung.

Vgl.

bahu-,

suprajā́

á-prajā.

-ā́

[

N.

s.

]

1〉

te

{921,

18}.

-ā́m

1〉

{125,

1}

{179,

6}

(

neben

ápatyam

)

{194,

9}

(

neben

nā́bhim

)

{223,

6}

{232,

17}

{332,

9}

{612,

6}

{626,

23}

{655,

10}

{720,

9}

{821,

9}

{844,

1}

(

neben

vīrā́n

)

{882,

6}.

_{882,

7}

{911,

43}

{983,

2}

(

neben

tanúam

)

{988,

5}.

_{988,

6}

{1009,

1}

{1028,

7}

bṛ́sayasya

{502,

3}.

3〉

ṛtásya

{626,

2}

(

índram

).

-áyā

1〉

{23,

24}

{93,

3}

{136,

6}

{844,

2}

{906,

3}

{911,

27}.

_{911,

38}

{954,

5}

(

neben

tanū́bhis

)

tā́sām

[

Page866

]

(

gávām

)

{995,

4}.

2〉

{1009,

1}.

_{1009,

2}.

-ā́yai

1〉

{395,

17}

(

paśumátyai

)

{573,

6}

nas

{954,

8}.

4〉

{821,

5}

{839,

4}

{880,

1}

(

tvasyai

)

{899,

5}.

6〉

{898,

9}

(

neben

mṛtyáve

).

7〉

{552,

9}

utá

gṛṇaté

váyas

dhus

(

vgl.

niṣiktapā́m

vorher

).

-ā́yās

[

G.

]

1〉

urú

amṛ́tam

{159,

2}.

3〉

ū́dhas

{887,

9}.

4〉

{918,

10}.

-ā́s

[

N.

pl.

]

1〉

diviásya

rétasas

{798,

28}.

3〉

tisrás

{710,

14}(

?

).

5〉

te

amṛ́tasya

{43,

9}.

-ā́s

[

A.

pl.

]

1〉

mánūnām

{96,

2}

(

Menschenkinder

).

4〉

{289,

19}

{882,

5}

{996,

1}

{1009,

3}

bhúvanāsya

{809,

40}.

5〉

tisrás

ā́riās

{549,

7}.

-ā́bhis

1〉

{358,

10}.

2〉

{224,

1}

{226,

8}

{511,

3}

{647,

16}

{889,

13}.

-ā́bhyas

1〉

nas

{551,

10}.

4〉

{204,

4}

{437,

10}

(

avidas

manīṣā́m

).

-ā́bhias

4〉

bhúvanasya

{349,

4}.

-ā́su

1〉

{1022,

6}

sátpatim

kṛdhí

ā́bhagam,

auch

in

{67,

9}

ist

(

nach

Bollensen

)

statt

prajā́

utá

zu

lesen

prajā́su.

Burnouf French

प्रजा

प्रजा

feminine

(

जन्

)

race,

lignée

tout

être

produit.

Au

pl.

les

sujets,

les

peuples.

प्रजाकाम

a.

qui

désire

des

enfants.

प्रजादून

neuter

argent.

प्रजाप

masculine

(

पा

)

roi

[

protecteur

de

ses

sujets

].

प्रजापति

masculine

seigneur

des

créatures

Brahmā.

Le

nombre

des

Prajāpatis

[

ou

premiers

ancêtres

du

monde

produits

par

Brahmā

]

a

varié

de

3

à

10.

Le

feu

Viśvakarman

le

Soleil.

Roi

[

maître

de

ses

sujets

].

Gendre.

प्रजायिनी

feminine

(

sfx.

इन्

)

mère.

प्रजावत्

a.

(

sfx.

वत्

)

qui

a

une

postérité.

--

F.

प्रजावती

belle-sœur.

प्रजाहित

neuter

(

pp.

de

धा

)

eau.

Stchoupak French

प्र-जा-

Feminine.

descendance,

enfants,

progéniture

lignée

postérité

créature

vivante,

homme,

humanité

sujets

(

d'un

prince

),

peuple

-वन्त्-

a.

qui

engendre

des

enfants,

prolifique,

fécond

-वती-

Feminine.

enceinte

(

femme

)

femme

du

frère

(

aîné

).

°काम-

a.

désireux

de

descendance.

°तन्तु-

Masculine.

descendance,

lignée.

°तीर्थ-

nt.

moment

sacré

de

la

naissance.

°द्वार-

nt.

soleil.

°धेनु-

Feminine.

peuple

comme

vache

à

lait.

°नाथ-

Masculine.

prince,

roi

Dakṣa.

°निषेक-

Masculine.

infusion

de

sperme,

conception.

°पति-

Masculine.

dieu

qui

préside

à

la

création,

seigneur

des

créatures,

protecteur

de

la

vie

(

Neuter.

de

divers

dieux

et

d'une

classe

de

démiurges

)

°पति-पति-

Brahma

Dakṣa

°पति-सम-

a.

égal

à

Prajāpati.

°पाल-

Masculine.

prince,

roi

Kṛṣṇa

-क-

id.

-ता-

Feminine.

fonction

de

chef

-न-

nt.

protection

des

sujets

-य-

nt.

dignité

royale,

charge

d'un

roi.

°पुण्य-

nt.

Plural

mérites

des

sujets

(

d'un

roi

).

°सृज्-

Masculine.

Brahma

père

roi.

प्रजाध्यक्ष-

Masculine.

soleil

Kardama

et

Dakṣa.

प्रजार्थम्

-थे

adv.

en

vue

de

la

progéniture.

प्रजेश-

Masculine.

seigneur

des

créatures

prince,

roi

प्रजेश्वर-

id.