Try संस्कृतवाहिनी (A word everyday) | YouTube Channel
पोपुरकः-रिका (popurakaH-rikA)
1
{@“पुर
अग्रगतने”@}
2
पोरकः-रिका,
पोरकः-रिका,
पुपुरिषकः-पुपोरिषकः-षिका,
पोपुरकः-रिका
इत्यादीनि
सर्वाण्यपि
रूपाणि
तौदादिककुरतिवद्
3
ऊह्यानि।
शतरि-
4
पुरन्-न्ती-ती,
इति।
प्रासङ्गिक्यः
01
→
(
१०२१
)
02
→
(
६-तुदादिः-१३४६।
सक।
सेट्।
पर।
)
03
→
(
२२९
)
04
→
[
[
B।
‘मुरादिबन्धुः
क्षुरघोरचेताः
पुरन्
खलानां
जनजीवबर्ही।’
धा।
का।
२।
७७।
]
]
1
{@“पॄ
पालनपूरणयोः”@}
2
‘पृणाति
पूरणे,
श्लौ
तु
पिपर्ति,
णिचि
पारयेत्।।’
3
इति
देवः।
4
5
पारकः-रिका,
पारकः-रिका,
6
पुपूर्षकः-पिपरिषकः-पिपरीषकः-षिका,
7
पोपुरकः-रिका
परिता-परीता-त्री,
पारयिता-त्री,
पुपूर्षिता-पिपरिषिता-पिपरीषिता-त्री,
पोपुरिता-त्री
8
पिपुरत्-पिपुरतौ-पिपुरतः,
पारयन्-न्ती,
पुपूर्षन्-पिपरिषन्-पिपरीषन्-न्ती
--
परिष्यन्-परीष्यन्-न्ती-ती,
पारयिष्यन्-न्ती-ती,
पुपूर्षिष्यन्-पिपरिषिष्यन्-
पिपरीषिष्यन्-न्ती-ती
--
--
पारयमाणः,
--
पोपूर्यमाणः
--
पारयिष्यमाणः,
--
पोपुरिष्यमाणः
पूः-पुरौ-पुरः
--
--
--
9
पूर्तम्-पूर्तवान्,
पारितः,
पुपूर्षितः-पिपरिषितः-पिपरीषितः,
पोपुरितः-तवान्
परः-
10
पूः
11
12
पारयः,
13
पारयिष्णुः,
पुपूर्षुः-पिपरिषुः-पिपरीषुः,
पोपुरः
14
परितव्यम्-परीतव्यम्,
पारयितव्यम्,
पुपूर्षितव्यम्-पिपरिषितव्यम्-पिपरीषितव्यम्,
पोपुरितव्यम्
परणीयम्,
पारणीयम्,
पुपूर्षणीयम्,
पिपरिषणीयम्-पिपरीषणीयम्,
पोपुरणीयम्
पार्यम्,
पार्यम्,
पुपूर्ष्यम्-पिपरिष्यम्-पिपरीष्यम्,
पोपूर्यम्
ईषत्परः-दुष्परः-सुपरः
--
--
15
पूर्यमाणः,
पार्यमाणः,
पुपूर्ष्यमाणः-पिपरिष्यमाणः-पिपरीष्यमाणः,
पोपूर्यमाणः
परः,
पारः,
पुपूर्षः-पिपरिषः-पिपरीषः,
पोपुरः
परितुम्-परीतुम्,
पारयितुम्,
पुपूर्षितुम्-पिपरिषितुम्-पिपरीषितुम्,
पोपुरितुम्
पूर्तिः-
16
पूर्णिः,
पारणा,
पुपूर्षा-पिपरिषा-पिपरीषा,
पोपुरा
परणम्,
पारणम्,
पुपूर्षणम्-पिपरिषणम्-पिपरीषणम्,
पोपुरणम्
पूर्त्वा,
पारयित्वा,
पुपूर्षित्वा-पिपरिषित्वा-पिपरीषित्वा,
पोपुरित्वा
प्रपूर्य,
प्रपार्य,
प्रपुपूर्ष्य-प्रपिपरिष्य
प्रपिपरीष्य,
प्रपोपूर्य
पारम्
२,
पूर्त्वा
२,
पारम्
२,
पारयित्वा
२,
पुपूर्षम्
२
-पिपरिषम्
२
-पिपरीषम्
२,
पुपूर्षित्वा
२
-पिपरिषित्वा
२
-पिपरीषित्वा
२,
पोपुरम्
२
पोपुरित्वा
२
17
पुरुः,
18
पर्व,
19
पुरीषम्,
20
पुरुषः,
21
परुषः,
22
परुः।
23
प्रासङ्गिक्यः
01
→
(
१०५५
)
02
→
(
३-जुहोत्यादिः-१०८६।
सक।
सेट्।
पर।
)
03
→
(
श्लो।
३६
)
04
→
[
पृष्ठम्०८९१+
२८
]
05
→
[
[
१।
‘इत्वोत्वाभ्यां
गुणवृद्धी
भवतो
विप्रतिषेधेन’
(
वा।
७-१-१०२
)
इति
वचनेन
वृद्धिरत्र
ज्ञेया।
एवं
तव्यदादिषु
गुणोऽपि
ज्ञेयः।
]
]
06
→
[
[
२।
सन्नन्ते
सर्वत्र,
‘इको
झल्’
(
१-२-९
)
इति
सनः
कित्त्वे,
‘श्र्युकः
क्किति’
(
७-२-११
)
इति
प्राप्तमिण्निषेधं
बाधित्वा,
‘इट्
सनि
वा’
(
७-२-४१
)
इतीड्विकल्पः।
इट्पक्षे
‘उदोष्ठ्यपूर्वस्य’
(
७-१-१०२
)
इत्युत्त्वे
रपरत्वे,
‘हलि
च’
(
८-२-७७
)
इति
दीर्घे
च
रूपमेवम्।
इडभावपक्षे
‘वॄतो
वा’
(
७-२-३८
)
इति
इटो
दीर्घविकल्पे
रूपद्वयम्।
तत्र
सनः
कित्त्वाभावाद्
गुणः,
अभ्यासे
इकारश्चेति
ज्ञेयम्।
आहत्य
रूपत्रयमिति
बोध्यम्।
]
]
07
→
[
[
३।
यङन्ते
सर्वत्र,
उत्वरपरत्वाल्लोपयलोपेषु
अभ्यासे,
‘गुणो
यङ्लुकोः’
(
७-४-८२
)
इति
गुणो
ज्ञेयः।
]
]
08
→
[
[
४।
शतरि,
‘जुहोत्यादिभ्यः--’
(
२-४-७५
)
इति
शपः
श्लौ,
‘श्लौ’
(
६-१-१०
)
इति
द्विर्वचने,
श्लोः
शित्त्वेन
सार्वधातुकत्वात्
धातोरुत्वे
रपरत्वे,
‘अर्ति-
पिपर्त्योश्च’
(
७-४-७७
)
इत्यभ्यासेकारः।
]
]
09
→
[
[
५।
‘श्र्युकः
क्किति’
(
७-२-११
)
इति
इण्निषेधे,
उत्वादिकम्।
]
]
10
→
[
[
६।
तच्छीलादिषु
कर्तृषु
‘भ्राजभासधुर्विद्युतोर्जिपॄ--’
(
३-२-१७७
)
इति
क्विपि
उत्वादिषु
प्रवृत्तेषु
रेफस्य
विसर्गे
रूपम्।
]
]
11
→
[
[
आ।
‘रथस्य
तस्यां
पुरि
दत्तचक्षुः
विद्वान्
विदामास
शनैर्न
यातम्।।’
शि।
व।
३।
३२।
]
]
12
→
[
[
७।
ण्यन्तादस्मात्
‘अनुपसर्गाल्लिम्पविन्दधारिपारि--’
(
३-१-१३८
)
इति
कर्तरि
शप्रत्यये
तस्य
शित्त्वेन
सार्वधातुकत्वात्
शपि,
पररूपे,
अयादेशे
च
रूपम्।
]
]
13
→
[
[
८।
‘णेश्छन्दसि’
(
३-२-१३७
)
इति
इष्णुच्प्रत्यये,
‘अयामन्ताल्वाय्येत्न्विष्णुषु’
(
६-४-५५
)
इति
णेरयादेशः।
]
]
14
→
[
पृष्ठम्०८९२+
२४
]
15
→
[
[
१।
यकः
कित्त्वेन
उत्वरपरत्वादिकं
ज्ञेयम्।
]
]
16
→
[
[
२।
‘ॠल्वादिभ्यः
क्तिन्
निष्ठावद्
वाच्यः’
(
वा।
८-२-४४
)
इति
नकारे,
णत्वम्।
एतच्च
पाक्षिकमिति
केचित्।
]
]
17
→
[
[
३।
‘पॄभि--’
(
द।
उ।
१-१०८
)
इति
कुप्रत्ययः।
पृणाति,
पूर्यते
वा
इति
पुरुः
=
विस्तीर्णः,
लोकश्च।
]
]
18
→
[
[
४।
‘स्नामदिपद्यर्तिपॄ--’
(
द।
उ।
६-६८
)
इति
वनिप्प्रत्ययः।
पृणाति,
पिपर्ति
पूर्यते
वा
इति
पर्व
=
अङ्गुल्यग्रम्,
पुण्यतिथिश्च।
]
]
19
→
[
[
५।
‘शॄपॄभ्यां
कित्’
(
द।
उ।
९-१०
)
इतीषन्प्रत्ययः,
तस्य
कित्त्वं
च।
पृणाति,
पूर्यते
वा
तेनोदरमिति
पुरीषम्।
]
]
20
→
[
[
६।
‘पुरः
कुषन्’
(
द।
उ।
९-१४
)
इत्यनेन
कुषन्प्रत्यये,
उत्वादिकम्।
]
]
21
→
[
[
७।
‘पॄकलिभ्यामुषच्’
(
द।
उ।
९-१५
)
इत्युषच्प्रत्ययः।
पृणाति,
पिपर्ति
इति
वा
परुषः
=
अमृदुः।
]
]
22
→
[
[
८।
‘अर्तिपॄवपि--’
(
द।
उ।
९-३९
)
इत्युसिप्रत्ययः।
परुः
=
समुद्रः,
राजा
च।
]
]
23
→
[
पृष्ठम्०८९३+
२९
]
1
{@“पॄ
पालनपूरणयोः”@}
2
प्वादिः,
ल्वादिश्च।
‘पृणाति
पूरणे
श्लौ
तु
पिपर्ति,
णिचि
पारयेत्।।’
3
इति
देवः।
पारकः-रिका,
पारकः-रिका,
पुपूर्षकः-र्षिका,
पिपरीषकः-पिपरिषकः-षिका,
पोपुरकः-रिका
4
पारयः
5
,
6
पृणन्-ती,
इत्यादीनि
सर्वाण्यपि
रूपाणि
जौहोत्यादिकपिपर्तिवत्
7
ज्ञेयानि।
8
पूर्तम्
9
-पूर्तः-पूर्तवान्।
प्रासङ्गिक्यः
01
→
(
१०५६
)
02
→
(
९-क्र्यादिः-१४८९।
सक।
सेट्।
पर।
)
03
→
(
श्लो।
३६
)
04
→
[
[
१।
‘अनुपसर्गाल्लिम्पविन्दधारिपारि--’
(
३-१-१३८
)
इति
ण्यन्तादस्मात्
कर्तरि
शप्रत्यये,
शपि,
पररूपे,
णेरयादेशे
च
रूपम्।
]
]
05
→
[
[
आ।
‘धारयैः
कुसुमोर्मीणां
पारयैः
बाधितुं
जनान्।’
भ।
का।
६।
७९।
]
]
06
→
[
[
२।
शतरि,
‘क्र्यादिभ्यः--
(
३-१-८१
)
इति
श्ना
विकरणप्रत्ययः।
‘प्वादीनां
ह्रस्वः’
(
७-३-८०
)
इति
शिति
परे
ह्रस्वः।
‘ऋवर्णान्नस्य
णत्वं
वाच्यम्’
(
वा।
८-४-१
)
इति
णत्वम्।
]
]
07
→
(
१०५५
)
08
→
[
[
३।
‘न
ध्याख्यापॄमूर्च्छिमदाम्’
(
८-२-५७
)
इति
निष्ठानत्वनिषेधः।
]
]
09
→
[
[
B।
‘नागं
ददर्श
पटबूर्णमुखं
धुनानं
कर्णौ
शृणन्तमखिलान्
अभिपूर्तरोषम्।।’
धा।
का।
३।
६।
]
]
1
{@“पॄ
पूरणे”@}
2
‘पृणाति
पूरणे,
श्लौ
तु
पिपर्त्ति,
णिचि
पारयेत्।।’
3
इति
देवः।
पारकः-रिका,
पिपारयिषकः-षिका,
पारकः-रिका,
पुपूर्षकः-र्षिका,
पिपरीषकः-पिपरिषकः-षिका,
पोपुरकः-रिका
इत्यादीनि
सर्वाण्यपि
रूपाणि
ण्यन्तात्,
ण्यन्तप्रकृतिकसन्नन्तात्
शुद्धात्
तदुपरि
सन्नन्तात्
यङन्ताच्च
यथायथं
जौहोत्यादिकपृधातुवत्
4
बोध्यानि।
ण्यन्तात्
सनि--पिपारयिषिता-त्री,
पिपारयिषन्-न्ती,
पिपारयिषिष्यन्-
न्ती-ती
पिपारयिषमाणः,
पिपारयिषिष्यमाणः,
पिपारयिट्-यिषौ-यिषः,
पिपारयिषितम्-तः-तवान्,
पिपारयिषुः,
पिपारयिषितव्यम्,
पिपारयिषणीयम्,
पिपारयिष्यम्,
ईषत्पिपारयिषः-दुष्पिपारयिषः-सुपिपारयिषः,
पिपारयिष्यमाणः,
पिपारयिषः,
पिपारयिषितुम्,
पिपारयिषा,
पिपारयिषणम्,
पिपारयिषित्वा,
प्रपिपारयिष्य,
पिपारयिषम्
२-पिपारयिषित्वा
२,
इतीमानि
रूपाणीति
विशेषः।
णिजभावपक्षे
शुद्धात्
शतरि-परन्-न्ती,
परिष्यन्-न्ती-ती
इति
रूपाणीति
विशेषः।
5
प्रासङ्गिक्यः
01
→
(
१०५७
)
02
→
(
१०-चुरादिः-१५४८।
सक।
सेट्।
उभ।
)
03
→
(
श्लो।
३६
)
04
→
(
१०५२
)
05
→
[
पृष्ठम्०८९४+
२७
]
What is this? (Hidden Dictionary)
To avoid the clutter in the app, the unwanted dictionaries can be hidden to have clear view while browsing. This section shows entries from those hidden dictionaries if any.
How to hide/unhide dictionary?
Every dictionary entry will have top right corner menu . From there, you can hide or unhide dictionary. You must login to use this feature. So, KST can remember your preferences of hidden dictionaries.