Try संस्कृतवाहिनी (A word everyday) | YouTube Channel
पार्थिव (pArthiva)
पार्थिव
Masculine, Feminine, Neuter
(
-वः-वा
or
वी-वं
)
1.
Earthen,
made
or
derived
from
earth.
2.
Ruling
or
possessing
the
earth.
3.
Princely,
royal.
Masculine.
(
-वः
)
1.
A
king,
a
prince.
2.
An
earthen
vessel.
3.
An
inhabi-
tant
of
the
earth.
Feminine.
(
-वी
)
1.
A
name
of
ŚITA.
2.
An
epithet
of
Lakshmi.
Etymology
पृथिवी
the
earth,
अण्
Affix.
पार्थिव
-
pArthiva
-
Adjective
-
earthly
पार्थिव
-
pArthiva
-
Adjective
-
earthy
पार्थिव
-
pArthiva
-
Adjective
-
princely
पार्थिव
-
pArthiva
-
Adjective
-
being
in
or
relating
to
or
coming
from
the
earth
पार्थिव
-
pArthiva
-
Adjective
-
fit
for
kings
or
princes
पार्थिव
-
pArthiva
-
Adjective
-
terrestrial
पार्थिव
-
pArthiva
-
Adjective
-
royal
पार्थिव
-
pArthiva
-
Adjective
-
earthen
पार्थिव
-
pArthiva
-
Masculine
-
lord
of
the
earth
पार्थिव
-
pArthiva
-
Masculine
-
particular
god
of
fire
पार्थिव
-
pArthiva
-
Masculine
-
king
पार्थिव
-
pArthiva
-
Masculine
-
19th
year
in
Jupiter's
cycle
of
60
years
पार्थिव
-
pArthiva
-
Masculine
-
prince
पार्थिव
-
pArthiva
-
Masculine
-
inhabitant
of
the
earth
पार्थिव
-
pArthiva
-
Masculine
-
warrior
पार्थिव
-
pArthiva
-
Masculine
-
earthen
vessel
पार्थिव
-
pArthiva
-
Neuter
-
Crape
Jasmine
[
Tabernamontana
Coronaria
-
Bot.
]
पार्थिव
-
pArthiva
-
Neuter
-
earthy
substance
पार्थिव
-
pArthiva
-
Neuter
-
regions
of
the
earth
पार्थिव
चुम्बकत्व
-
pArthiva
cumbakatva
-
Neuter
-
terrestrial
magnetism
पार्थिव
चुम्बकीय
क्षेत्र
-
pArthiva
cumbakIya
kSetra
-
Neuter
-
terrestrial
magnetic
field
[
Physics
]
पार्थिव
-
pArthiva
-
Adjective
-
earthly
ऐहिकी
-
aihikI
-
Adjective
Feminine
-
earthly
ऐहिकः
-
aihikaH
-
Adjective
Masculine
-
earthly
भौम
-
bhauma
-
Adjective
-
earthly
भौम्य
-
bhaumya
-
Adjective
-
earthly
नाकनदी
-
nAkanadI
-
Feminine
-
earthly
अपार्थिव
-
apArthiva
-
Adjective
-
not
earthly
अरेणु
-
areNu
-
Adjective
-
not
earthly
महीमृग
-
mahImRga
-
Masculine
-
earthly
antelope
साशनानशन
-
sAzanAnazana
-
Neuter
-
earthly
and
heavenly
beings
चरमभविक
-
caramabhavika
-
Adjective
-
being
in
the
last
earthly
state
ब्रह्मदाय
-
brahmadAya
-
Masculine
-
earthly
possession
of
a
Brahman
पार्थिव
[
pārthiva
],
Adjective.
(
-वी
Feminine.
)
[
पृथिव्याः
ईश्वरः
इदं
वा
अण्
]
Earthen,
earthy,
terrestrial,
relating
to
the
earth
यतो
रजः
पार्थिवमुज्जिहीते
Raghuvamsa (Bombay).
13.64.
Ruling
the
earth.
Princely,
royal.
वः
An
inhabitant
of
the
earth.
A
king,
sovereign
अथ
तस्य
विवाहकौतुकं
ललितं
बिभ्रत
एव
पार्थिवः
Raghuvamsa (Bombay).
8.1.
An
earthen
vessel.
The
body.
The
विकार
of
the
earth
अयं
जनो
नाम
चलन्
पृथिव्यां
यः
पार्थिवः
पार्थिव
कस्य
हेतोः
Bhágavata (Bombay).
5.12.5.
A
गृह्याग्नि
of
the
naming
ceremony
(
नामकरण
).
-वम्
An
earthy
substance.
वा
A
royal
concubine.
Arsenic
(
see
निघण्टरत्नाकर
).
Compound.
a
prince,
the
son
of
a
king.-नन्दिनी,
-सुता,
-कन्या
the
daughter
of
a
king,
princess.
-आत्मजः,
-नन्दनः,
-सुतः,
-पुत्रः
the
sun.
˚पौत्रः
'Yama's
son',
Yudhiṣṭhira
स
वृत्तवांस्तेषु
कृताभिषेकः
सहानुजः
पार्थिवपुत्रपौत्रः
Mahâbhârata (Bombay).
*
3.118.2.
पार्थिव
a.
(
वी
f.
)
[
पृथिव्याः
ईश्ररः
इदं
वा
अण्
]
1
Earthen,
earthly,
terrestrial,
relating
to
the
earth
यतो
रजः
पार्थिवमुज्जिहीते
R.
13.
64.
2
Ruling
the
earth.
3
Princely,
royal.
वः
1
An
inhabitant
of
the
earth.
2
A
king,
sovereign
R.
8.
1.
3
An
earthen
vessel.
4
The
body.
वं
An
earthly
substance.
Comp.
आत्मजः
नंदनः,
सुतः
a
prince,
the
son
of
a
king.
कंन्या,
नंदिनी,
सुता
the
daughter
of
a
king,
princess.
पा॑र्थिव
mf(
ई
or
आ
confer, compare.
pāṇini
iv,
1,
85,
Vārttika.
2
)n.
(
from.
पृथिवी
feminine.
of
पृथु
)
earthen,
earthy,
earthly,
being
in
or
relating
to
or
coming
from
the
earth,
terrestrial,
ṛg-veda
et cetera.
et cetera.
पार्थिव,
अस्,
ई,
अम्
(
fr.
पृथिवी
for
पृथ्वी,
f.
of
पृथु
),
earthen,
earthly,
terrestrial,
relating
to
the
earth,
springing
or
derived
from
the
earth,
made
of
earth,
earthy
ruling
or
possessing
the
earth
fit
for
kings
or
princes,
royal,
princely
अ-पार्थिव,
unearthly,
i.
e.
heavenly,
celestial
(
अस्
),
m.
a
dweller
on
the
earth,
inhabitant
of
the
earth
a
lord
of
the
earth,
king,
prince,
sovereign,
warrior
an
earthen
vessel
the
19th
(
or
53rd
)
year
in
Jupiter's
cycle
of
60
years
(
आस्
),
m.
pl.
a
patronymic
(
ई
),
f.
‘earth-
born,
’
an
epithet
of
Sītā
of
Lakṣmī
(
अम्
),
n.
an
earthy
substance
(
आनि
),
n.
pl.,
Ved.
the
regions
of
the
earth
(
Sāy.
=
पृथिव्याम्
भवानि
स्थानानि
).
—पार्थिव-ता,
f.
or
पार्थिव-त्व,
अम्,
n.
the
dignity
or
rank
of
king,
royalty.
—पार्थिव-नन्-
दिनी,
f.
the
daughter
of
a
king.
—पार्थिवर्षभ
(
°व-ऋ°
),
अस्,
m.
‘king-bull,
’
an
excellent
king.
—पार्थिव-श्रेष्ठ,
अस्,
m.
best
of
kings,
an
excellent
sovereign.
—पार्थिव-सुता
or
पार्थिवात्-
मजा
(
°व-आत्°
),
f.
the
daughter
of
a
king.
—पार्-
थिवाधम
(
°व-अध्°
),
अस्,
m.
the
lowest
or
meanest
of
kings.
—पार्थिवेन्द्र
(
°व-इन्°
),
अस्,
m.
the
chief
or
greatest
of
princes.
पार्थिव
pārthiv-a,
Adjective.
(
ī
)
terrestrial,
earthly:
🞄with
vrata,
Neuter.
manner
of
the
earth
Masculine.
inhabitant
🞄or
son
of
earth
prince,
king,
warrior
🞄a.
royal:
ī,
Feminine.
daughter
of
earth,
Sītā
🞄-tā,
Feminine.
,
-tva,
Neuter.
royal
dignity,
kingship
🞄-nandinī,
Feminine.
kingʼs
daughter,
princess
-ṛṣabha,
Masculine.
illustrious
king
-śreṣṭha,
spv.
🞄best
of
kings
-sutā,
Feminine.
kingʼs
daughter
-ātmajā,
Feminine.
kingʼs
daughter
-indra,
Masculine.
most
🞄excellent
of
kings.
पार्थिव
पार्थिव,
i.
e.
पृथिवी
+
अ,
I.
Adjective.
,
Feminine.
वी।
1.
Terrestrial,
Chr.
290,
3
=
Rigv.
i.
64,
3
(
वा
for
वानि
).
2.
Ruling
or
possessing
the
earth,
Chr.
14,
17.
3.
Royal,
fit
for
kings
or
princes,
MBh.
5,
2187.
II.
Masculine.
1.
An
inhabitant
of
the
earth,
Rām.
2,
25,
20.
2.
A
king,
a
prince.
III.
Feminine.
वी,
Sītā.
पार्थिव
वि*
-
पृथिवी
+
अण्
"मिट्टी
का
बना
हुआ,
पृथ्वी
संबंधी,
भूमिसंबंधी,
धरती
से
संबंध
रखने
वाला
"
पार्थिव
वि*
-
पृथिवी
+
अण्
धरती
पर
शासन
करने
वाला
पार्थिव
वि*
-
पृथिवी
+
अण्
"राजसी,
राजकीय"
पार्थिवः
पुंलिङ्गम्
-
-
पृथ्वी
पर
रहने
वाला
पार्थिवः
पुंलिङ्गम्
-
-
"राजा,
प्रभु"
पार्थिवः
पुंलिङ्गम्
-
-
मिट्टी
का
वर्तन
पार्थिव
पदविभागः
पुल्लिङ्गः
कन्नडार्थः
ರಾಜ
/ದೊರೆ
/ಪೃಥಿವಿಯ
ಒಡೆಯ
निष्पत्तिः
"अण्"
(
५-१-४२
)
व्युत्पत्तिः
पृथिव्याः
ईश्वरः
प्रयोगाः
"दित्सया
ददपि
पार्थिवोऽर्थिनं
गुण्यगुण्य
इति
न
व्यजीगणत्"
उल्लेखाः
माघ०
१४-४७
पार्थिव
पदविभागः
पुल्लिङ्गः
कन्नडार्थः
ಒಂದು
ಸಂವತ್ಸರದ
ಹೆಸರು
/ಪ್ರಭವ
ಮೊದಲಾದ
ಅರವತ್ತು
ಸಂವತ್ಸರಗಳಲ್ಲಿ
ಹತ್ತೊಂಬತ್ತನೆಯ
ಸಂವತ್ಸರ
पार्थिव
पदविभागः
नपुंसकलिङ्गः
कन्नडार्थः
ಮೃತ್ಪಾತ್ರ
/ಮಣ್ಣಿನ
ಪಾತ್ರೆ
निष्पत्तिः
"अण्"
(
४-३-१३४
)
व्युत्पत्तिः
पृथिव्या
विकारः
पार्थिव
पदविभागः
विशेष्यनिघ्नम्
कन्नडार्थः
ಭೂಮಿಯ
ಸಂಬಂಧವಾದ
निष्पत्तिः
"अण्"
(
४-३-१२०
)
व्युत्पत्तिः
पृथिव्याः
इदम्
प्रयोगाः
"विरक्तसन्ध्याकपिशं
पुरस्ताद्यतो
रजः
पार्थिवमुज्जिहीते"
उल्लेखाः
रघु०
१३-६४
Synonyms
पार्थिव,
आवनेय
(Adjective)
पृथ्वीसम्बन्धी।
"वयम्
पार्थिवानां
वस्तूनां
आसक्त्या
बद्धाः
स्मः।"
पार्थिव
पुं।
राजा
समानार्थकाः
राज्,
राज्,
पार्थिव,
क्ष्माभृत्,
नृप,
भूप,
महीक्षित्,
स्वामिन्,
सुत,
भूभृत्,
मूर्धाभिषिक्त,
राजन्,
हाल
2।8।1।2।3
मूर्धाभिषिक्तो
राजन्यो
बाहुजः
क्षत्रियो
विराट्.
राजा
राट्पार्थिवक्ष्माभृन्नृपभूपमहीक्षितः॥
पत्नी
==>
बद्धपट्टा_राज्ञी,
राज्ञी,
पट्टमहिषी,
राजभार्या
स्वामी
==>
चक्रवर्ती
सम्बन्धि2
==>
राज्ञः_रक्षिगणम्,
सेवकः,
चामरम्,
राजासनम्,
छत्रम्
वैशिष्ट्यवत्
==>
राज्यगुणः,
राजशक्तिः,
राज्ञां_छत्रचामरादिव्यापारः,
चामरम्,
राजासनम्,
छत्रम्,
नृपच्छत्रम्
जन्य
==>
राजपुत्री,
राज्ञः_बाला
सेवक
==>
राजगृहम्,
राजगृहसामान्यम्,
राज्ञां_स्त्रीगृहम्,
मन्त्री,
धर्माध्यक्षः,
न्यायाधीशः,
द्वारपालकः,
राज्ञः_रक्षिगणम्,
अधिकारी,
एकग्रामाधिकारी,
बहुग्रामाधिकृतः,
सुवर्णाधिकृतः,
रूप्याधिकृतः,
अन्तःपुराधिकृतः,
अन्तःपुरस्य_रक्षाधिकारी,
अन्तःपुरचारिणनपुंसकाः,
सेवकः,
चारपुरुषः,
ज्यौतिषिकः,
लेखकः,
दूतः,
राज्याङ्गाः,
चामरम्,
राजासनम्,
सुवर्णकृतराजासनम्,
छत्रम्,
हस्तिपकः,
सारथिः,
रथारूढयोद्धा,
योद्धा,
सेनारक्षकः,
सहस्रभटनेता,
सेनानियन्तः,
सैन्याधिपतिः,
राजादिस्तुतिपाठकः
==>
सम्राट्,
स्वदेशाव्यवहितदेशराजा,
शत्रुराज्याव्यवहितराजा,
शत्रुमित्राभ्यां_परतरः_राजा,
पृष्ठतो_वर्तमानः_राजा
पदार्थ-विभागः
,
द्रव्यम्,
पृथ्वी,
चलसजीवः,
मनुष्यः
पार्थिवः,
पुंलिङ्गम्
(
पृथिव्या
ईश्वरः
।
)
पृथिवी
+“तस्येश्वरः
।”
५
।
१
।
४२
।
इति
अञ्
।
)राजा
।
इत्यमरः
॥
(
यथा,
मनुः
।
२
।
१३९
।“तेषान्तु
समवेतानां
मान्यौ
स्नातकपार्थिवौ
।राजस्नातकयोश्चैव
स्नातको
नृपमानभाक्
॥
”वत्सरविशेषः
।
यथा,
--“बहुशस्यानि
जायन्ते
सर्व्वदेशे
सुलोचने
।सौराष्ट्रलाटदेशे
च
पार्थिवे
नात्र
संशयः
॥
”इति
चिन्तामणिधृतवचनम्
॥
पृथिव्या
अयं
इत्यण्
।
)
शरावः
।
इतित्रिकाण्डशेषः
॥
(
पृथिव्या
विकार
इति
।
“सर्व्व-भूमिपृथिवीभ्यामणञौ
।”
५
।
१
।
४१
।
इत्यञ्
।
)पृथिवीविकृतौ,
त्रि
।
इति
मेदिनी
॥
(
यथा,
भागवते
।
१
।
२
।
२४
।“पार्थिवाद्दारुणो
धूमस्तस्मादग्निस्त्रयीमयः
॥
”पृथिव्या
निमित्तं
संयोग
उत्पातो
वा
॥
पृथिवीसम्बन्धिनि,
त्रि
।
यदुक्तम्
।“मधुमत्
पार्थिवं
रजः
॥
”
)
pā́rthiva,
a.,
m.,
n.
[
von
pṛthivi
],
1〉
a.,
irdisch,
auf
der
Erde
befindlich,
aus
der
Erde
entsprungen
2〉
a.,
von
Erdbewohnern
entsprungen,
Gegensatz
daívia
3〉
m.,
Erdbewohner
4〉
n.,
Raum
der
Erde,
irdischer
Raum.
Der
Gegensatz
divyá
[
in
der
Bed.
1〉
3〉
4〉
]
tritt
hervor
in
den
Stellen:
{548,
23}
{741,
6}
{731,
1}
{819,
24}
{902,
8}
{620,
23}
{879,
5}
{144,
6}
{205,
11}
{422,
3}
{423,
4}
{463,
9}
{613,
9}
{491,
11}
{551,
14}
{891,
9}
{551,
11}
{34,
6}
{463,
8}
{858,
2}
{349,
3}
{500,
9}
{726,
8}
{748,
5}
{775,
30}
{776,
6}
{809,
51}
{812,
3}
{645,
6}.
[
Page808
]
-as
3〉
{548,
17}.
_{548,
23}
{911,
4}
{1020,
8}.
-am
[
m.
]
1〉
rayím
{741,
6}.
-am
[
n.
]
1〉
sádma
{38,
10}
{441,
7}
rájas
{81,
5}
{90,
7}
{697,
5}
{784,
8}
{819,
24}
vásu
{731,
1}.
—
4〉
{128,
3}.
-āya
1〉
sunvaté
{902,
8}.
-āt
1〉
áṃhasas
{620,
23}
{879,
5}.
—
4〉
{6,
10}
(
Gegensatz
divás
).
-asya
1〉
{144,
6}
vásvas
{113,
7}
{205,
11}
{613,
10}
rāyás
{422,
3}
jágatas
{463,
9}.
—
4〉
{395,
1}
(
Gegensatz
divás
)
{423,
4}.
-e
1〉
sádane
{169,
6}
{706,
5}
rájasi
{841,
2}.
-āsas
[
m.
]
1〉
rā́yas
{477,
1}
devā́s
{891,
9}
{491,
11}
{551,
14}.
-ās
1〉
(
marútas
)
{406,
7}
devā́s
{551,
11}.
-āni
1〉
bheṣajā́
{34,
6}
rájāṃsi
{154,
1}
{435,
3}
{472,
2}
{490,
13}
jráyāṃsi
{447,
6}
rocanā́
{858,
2}.
—
2〉
jánma
{395,
14}.
—
4〉
{155,
4}
{463,
8}
{502,
11}
{703,
9}.
-ā
1〉
bhúvanāni
{64,
3}
rájāṃsi
{349,
3}
jráyāṃsi
{362,
7}
vásu
{500,
9}
{748,
5}
{776,
6}
vásūni
{486,
20}
{726,
8}
{775,
30}
{809,
51}
{812,
3}
{937,
10}
(
viersilbig
).
—
4〉
{457,
20}.
-ebhias
[
Ab.
]
4〉
{984,
1}
(
Gegensatz
divás,
antárikṣāt
).
-ānām
4〉
díśam
{95,
3}.
-eṣu
3〉
{942,
3}.
-āsas
[
N.
pl.
f.
]
1〉
(
devī́s
)
{400,
7}.
-īs
[
A.
pl.
f.
]
1〉
íṣas
{645,
6}.
What is this? (Hidden Dictionary)
To avoid the clutter in the app, the unwanted dictionaries can be hidden to have clear view while browsing. This section shows entries from those hidden dictionaries if any.
How to hide/unhide dictionary?
Every dictionary entry will have top right corner menu . From there, you can hide or unhide dictionary. You must login to use this feature. So, KST can remember your preferences of hidden dictionaries.