Try संस्कृतवाहिनी (A word everyday) | YouTube Channel
देवः (devaH)
(
Masc.nom.sing.
)
भगवान,
नरदेव
देवः
पुंलिङ्गम्
-
दिव्
+
अच्
"देव,
देवता"
देवः
पुंलिङ्गम्
-
दिव्
+
अच्
"वर्षा
का
देवता,
इन्द्र
का
विशेषण"
देवः
पुंलिङ्गम्
-
दिव्
+
अच्
"दिव्य
पुरुष,
ब्राह्मण"
देवः
पुंलिङ्गम्
-
दिव्
+
अच्
"राजा,
शासक,
जैसा
कि
‘मनुष्यदेव’
में"
देवः
पुंलिङ्गम्
-
दिव्
+
अच्
ब्राह्मणों
के
नामों
के
साथ
लगने
वाली
उपाधि
देवः
पुंलिङ्गम्
-
दिव्
+
अच्
राजा
को
सम्बोधित
करने
के
लिए
सम्मानसूचक
उपाधि
देवः
पुंलिङ्गम्
-
दिव्
+
अच्
अपने
देवता
के
रूप
में
देवः
पुंलिङ्गम्
-
-
देवता
देवः
पुंलिङ्गम्
-
-
वर्षा
का
देवता
देवः
पुंलिङ्गम्
-
-
"दिव्य
मानुष,
ब्राह्मण"
देवः
पुंलिङ्गम्
-
-
"देवर,
पति
का
भाई"
देवः
पदविभागः
पुल्लिङ्गः
कन्नडार्थः
ದೇವದತ್ತ
/ಯಜ್ಞದತ್ತ
Synonyms
भगवान्,
देवः,
देवता,
दैवतम्
(Noun)
सदाचरणात्
जनेषु
देवप्रख्यः
पुरुषः।
"मत्कृते
महात्मा-गांधीः
भगवान्
एव
अस्ति।"
Synonyms
मूर्तिः,
अर्चा,
देवः,
देवता,
देवप्रतिकृतिः,
प्रतिमा,
देवप्रतिमा,
देवताप्रतिमा,
सुरः
(Noun)
आराध्यस्य
पार्थिवं
प्रतिरूपम्।
"अद्य
मन्दिरे
मूर्तिः
स्थाप्यते।"
Synonyms
पारदः,
रसराजः,
रसनाथः,
महारसः,
रसः,
महातेजः,
रसलेहः,
रसोत्तमः,
सूतराट्,
चपलः,
जैत्रः,
रसेन्द्रः,
शिवबीजः,
शिवः,
अमृतम्,
लोकेशः,
दुर्धरः,
प्रभुः,
रुद्रजः,
हरतेजः,
रसधातुः,
अचिन्त्यजः,
खेचरः,
अमरः,
देहदः,
मृत्युनाशकः,
सूतः,
स्कन्दः,
स्कन्दांशकः,
देवः,
दिव्यरसः,
श्रेष्ठः,
यशोदः,
सूतकः,
सिद्धधातुः,
पारतः,
हरबीजम्,
रजस्वलः,
शिववीर्यम्,
शिवाह्वयः
(Noun)
धातुविशेषः,
क्रमिकुष्ठनाशकः
ओजयुक्तः
रसमयः
धातुः।
"पारदः
निखिलयोगवाहकः
अस्ति।"
Synonyms
देवः,
देवता,
सुरः,
अमरः,
निर्जरः,
त्रिदशः,
सुपर्वा,
सुमनाः,
त्रिदिवेशः,
दिवौकाः,
आदितायः,
दिविषत्,
लेखः,
अदितिनन्दनः,
ऋभुः,
अमर्त्यः,
अमृतान्धाः,
बर्हिर्मुखा,
क्रतुभुक्,
गीर्वाणः,
वृन्दारकः,
दनुजारिः,
आदित्यः,
विबुधः,
सुचिरायुः,
अस्वप्नः,
अनिमिषः,
दैत्यारिः,
दानवारिः,
शौभः,
निलिम्पः,
स्वाबाभुक्,
दनुजद्विट्,
द्युषत्,
दौषत्,
स्वर्गी,
स्थिरः,
कविः
(Noun)
हिन्दुधर्मानुसारी
यः
सर्वभूतेभ्यः
पूजनीयाः।
"अस्मिन्
देवालये
नैकाः
देवताः
सन्ति।"
Synonyms
ईश्वरः,
परमेश्वरः,
परेश्वरः,
परमात्मा,
देवः,
अमरः,
विबुधः,
अनिमिषः,
अजरः,
चिरायुः,
सुचिरायुः,
भगवान्,
सर्वस्रष्टा,
धाता,
विधाता,
जगत्कर्ता,
विश्वसृक्,
भूतादिः,
परब्रह्म,
ब्रह्म,
जगदात्मा,
हम्,
स्कम्भः,
सूक्ष्मः,
सर्वेशः,
सर्वसाक्षी,
सर्वविद्,
श्वःश्रेयसम्,
शब्दातीतः
(Noun)
धर्मग्रन्थैः
अखिलसृष्टेः
निर्मातृरूपेण
स्वामिरूपेण
वा
स्वीकृता
महासत्ता।
"ईश्वरः
सर्वव्यापी
अस्ति।"
Synonyms
देवः
(Noun)
नागार्जुनस्य
शिष्यः
।
"देवस्य
उल्लेखः
कोशे
वर्तते"
Synonyms
देवः
(Noun)
एकः
पुरुषः
।
"देवस्य
उल्लेखः
विष्णुपुराणे
वर्तते"
Synonyms
देवः
(Noun)
अर्हद्विशेषः
।
"देवः
इति
जैनानां
द्वाविंशतितमः
अर्हत्
वर्तते"
தே3வ:
:
தேவன்,
தேவதை,
அரசன்,
இந்திரன்.
देवः,
पुंलिङ्गम्
(
दीव्यति
आनन्देन
क्रीडतीति
।
दिव
+अच्
।
)
देवता
।
(
यथा,
मनुः
।
३
।
११७
।“देवानृषीन्
मनुष्यांश्च
पितॄन्
गृह्याश्च
देवताः
।पूजयित्वा
ततः
पश्चात्
गृहस्थः
शेषभुग्
भवेत्
॥
”
)नाठ्योक्तौ
राजा
।
इत्यमरः
।
१
।
७
।
१३
॥
राजा
।
(
यथा,
कादम्बरी
।
१८
।“सकलभूतलरत्नभूतोऽयं
वैशम्पायनो
नामशुकः
।
सर्व्वरत्नानामुदधिरिव
देवो
भाजन-मिति
कृत्वैनमादायास्मत्स्वामिदुहिता
देवपाद-मूलमायाता
तदयमात्मीयः
क्रियतामिति
॥
”
)मेघः
।
इति
मेदिनी
।
वे,
१२
॥
(
यथा,
महा-भारते
।
३
।
२३५
।
२३
।“क्षेत्रे
सुकृष्टे
ह्युपिते
च
बीजेदेवे
च
वर्षत्यृतुकालयुक्तम्
॥
”केचित्तु
देवशब्देन
इन्द्र
इति
व्याचक्षते
॥
)पारदः
।
इति
राजनिर्घण्टः
॥
ब्राह्मणाना-मुपाधिभेदः
।
यथा,
स्मृतिः
।“देवपूर्व्वं
नराख्यं
स्यात्
शर्म्मवर्म्मादिसंयुतम्
॥
”(
ऋत्विक्
।
यथा,
ऋग्वेदे
।
९
।
९६
।
६
।“ब्रह्मा
देवानां
पदवीः
कवीना-मृषिर्विप्राणां
महिषो
मृगाणाम्
॥
”“देवानां
स्तोत्रकारिणामृत्विजां
ब्रह्मा
ब्रह्मा-ख्यर्त्विक्स्थानीयो
भवति
।”
इति
तद्भाष्येसायनः
॥
)
कायस्थादीनां
पद्धतिविशेषः
।
तस्यविवरणं
कायस्थशब्दे
द्रष्टव्यम्
॥
(
त्रि,
दाता
।द्योतयिता
।
दीपयिता
।
यथा,
ऋग्वेदे
।
१
।
१
।
१
।“अग्निमीळे
पुरोहितं
यज्ञस्य
देवमृत्विजम्
॥
”“देवशब्दो
दानदीपनद्योतनानामन्यतममर्थ-माचष्टे
।
यज्ञस्य
दाता
दीपयिता
द्योतयितायमग्निरित्युक्तं
भवति
।”
इति
तद्भाष्ये
सायनः
॥
विष्णुः
।
यथा,
महाभारते
।
१३
।
१४९
।
५४
।“उद्भवः
क्षोभणो
देवः
श्रीगर्भः
परमेश्वरः
॥
”“दीव्यति
यत्
क्रीडति
सर्गादिति
विजिगीषतिअसुरान्
व्यवहरति
सर्व्वभूतेष्वात्मतया
द्योततेस्तूयते
स्तुत्यैः
सर्व्वत्र
गच्छति
तस्माद्देवः
।
एको-देव
इति
मन्त्रवर्णात्
॥
”
इति
तद्भाष्ये
शङ्करः
॥
महादेवः
।
यथा,
महाभारते
।
१३
।
१७
।
९८
।“परश्वधायुधो
देवः
अनुकारी
सुबान्धवः
॥
”
)
1
{@“दिवु
क्रीडा-विजिगीषा-व्यवहार-द्युति-स्तुति-मोद-मद-
स्वप्न-कान्ति-गतिषु”@}
2
व्यवहारः
=
क्रयविक्रयादिः।
यथासम्भवं
सकर्मकत्वाकर्मकत्वे
बोध्ये।
‘अर्दने
देवयेत्,
दीव्येत्
क्रीडादौ,
परिकूजने।।
देवयेत,
इदितो
दिन्वेत्,
देवेर्देवेत
देवने।’
3
इति
देवः।
देवकः-विका,
देवकः-विका,
4
दिदेविषकः-दुद्यूषकः-षिका,
5
देदिवकः-विका
देविता-त्री,
देवयिता-त्री,
दिदेविषिता-दुद्यूषिता-त्री,
देदिविता-त्री
6
7
दीव्यन्-न्ती,
8
9
दीव्यन्,
10
11
दीव्यन्,
12
13
प्रतिदीव्यन्,
देवयन्,
14
दिदेविषन्-दुद्यूषन्-न्ती
--
देविष्यन्-न्ती-ती,
देवयिष्यन्-न्ती-ती,
दिदेविषिष्यन्-दुद्यूषिष्यन्-न्ती-ती
15
व्यतिदीव्यमानः,
देवयमानः,
16
व्यतिदिदेविषमाणः-व्यतिदुद्यूषमाणः,
17
देदीव्यमानः
व्यतिदेविष्यमाणः,
देवयिष्यमाणः,
व्यतिदिदेविषिष्यमाणः-व्यतिदुद्यूषिष्यमाणः,
देदिविष्यमाणः
18
अक्षद्यूः-मृगद्यूः-
19
मृगद्युवौ-मृगद्युवः,
20
दयूः-दय्वौ-दय्वः
--
21
आद्यूनः,
22
द्यूतम्-द्यूतः-द्यूतवान्,
देवितः,
दिदेविषितः-दुद्यूषितः,
देदिवितः-तवान्
23
24
देवः-देवी,
25
मनसादेवः,
26
देवकः-देवकी,
27
देवनः,
28
दीव्यमानः,
29
30
दुद्यूवान्-दिदिवान्,
देवः,
31
आदेवकः,
32
परिदेवकः,
33
परिदेवी,
दिदेविषुः-
34
दुद्यूषुः
--
देवितव्यम्,
देवयितव्यम्,
दिदेविषितव्यम्-दुद्यूषितव्यम्,
देदिवितव्यम्
35
देवनीयम्,
देवनीयम्,
दिदेविषणीयम्-दुद्यूषणीयम्,
देदिवनीयम्
देव्यम्,
देव्यम्,
दिदेविष्यम्-दुद्यूष्यम्,
देदीव्यम्
ईषद्देवः-दुर्देवः-सुदेवः
--
--
दीव्यमानः,
देव्यमानः,
दिदेविष्यमाणः-दुद्यूष्यमाणः,
देदीव्यमानः
देवः,
36
दिवः-त्रिदिवः,
देवः,
दिदेविषः-दुद्यूषः,
देदिवः
देवनम्,
देवनम्,
दिदेविषणम्-दुद्यूषणम्,
देदिवनम्
37
देवित्वा-द्यूत्वा,
देवयित्वा,
दिदेविषित्वा-दुद्यूषित्वा,
देदिवित्वा
प्रदीव्य,
प्रदेव्य,
प्रदिदेविष्य-प्रदुद्यूष्य,
प्रंदेदीव्य
देवम्
२,
देवित्वा
२-द्यूत्वा
२,
देवम्
२,
देवयित्वा
२,
दिदेविषम्
२-दुद्यूषम्
२,
दिदेविषित्वा
२-दुद्यूषित्वा
२,
देदिवम्
२
देदिवित्वा
२
38
इत्यनेन
क्विन्प्रत्य-
यान्तो
दीर्घोपधश्च
निपातितः।
‘किकि’
इति
दीव्यतीति
किकिदीविः
=
चाषः।
‘श्येनेन
किकिदीविना’
39
इति,
‘छगलं
कल्माषं
किकिदीवि’
इति
तैत्तिरीयकप्रयोगाच्च
दीर्घतृतीयोऽयं
शब्दः,
केचित्तु
दीर्घद्वितीयं
किकीदिविः
इत्यपि
पठन्ति।
]
]
किकिदीविः,
40
कनिन्प्रत्यये
रूपम्।
प्रतिदीव्यतेऽस्मिन्
इत्यधिकरणे
प्रत्ययः।
प्रतिदिवा
=
दिवसः।
]
]
प्रतिदिवा,
41
क्विपि,
णेर्लुकि,
देवयतीति
द्यौः
=
स्वर्गोऽन्तरिक्षं
वा।
]
]
द्यौः,
42
इति
ष्ट्रन्प्रत्यये,
‘द्यु’
इति
प्रकृतेरादेशे
वृद्धौ
च
द्यौत्रम्
इति
भवति।
दीव्यन्ति
तस्मिन्
सुकृतिनः
इति
द्यौत्रम्
=
त्रिदिवः,
विमानं
वा।
]
]
द्यौत्रम्,
43
इति
कलप्रत्यये,
बाहुलकाद्
गुणे
च
रूपम्
देवलः
=
ऋषिः।
]
]
देवलः।
44
प्रासङ्गिक्यः
01
→
(
८३८
)
02
→
(
४-दिवादिः-११०७।
सक।
सेट्।
पर।
)
03
→
(
श्लो।
१६०-१६१
)
04
→
[
[
१।
‘सनीवन्तर्ध--’
(
७-२-४९
)
इत्यादिना
इवन्तत्वेन
सन्नन्ते
इड्विकल्पः।
इट्पक्षे
रूपमेवम्।
इडभावपक्षे,
‘च्छ्वोः
शूडनुनासिके
च’
(
६-४-१९
)
इत्यूठि,
यणा-
देशे,
द्विर्वचने
च,
‘हलन्ताच्च’
(
१-२-१०
)
इति
सनः
कित्त्वेन
गुणनिषेधः।
एवं
सन्नन्ते
सर्वत्र
रूपद्वयस्यापि
गतिरिति
ज्ञेयम्।
]
]
05
→
[
[
२।
यङन्तान्ण्वुलि,
अल्लोपयलोपयोः
कृतयोः
पूर्वखण्डे,
‘गुणो
यङ्लुकोः’
(
७-४-८२
)
इति
गुणः।
एवमेव
यङन्ते
सर्वत्र
प्रक्रिया
ज्ञेया।
‘वकारान्तानामूड्भाविनां
यङ्लुक्
नास्ति’
इति
भाष्यकारवचनात्
अस्य
धातोः
यङन्ते
पचाद्यच्
न
भवति
इति
ज्ञेयम्।
]
]
06
→
[
पृष्ठम्०७४२+
२७
]
07
→
[
[
१।
शतरि,
‘दिवादिभ्यः
श्यन्’
(
३-१-६९
)
इति
श्यन्।
‘हलि
च’
(
८-२-७७
)
इति
दीर्घः।
स्त्रियाम्,
‘शप्श्यनोर्नित्यम्’
(
७-१-८१
)
इति
नित्यं
नुमागमः।
एवं
यकि,
ल्यपि
च
दीर्घो
ज्ञेयः।
]
]
08
→
[
अक्षैः,
अक्षान्
वा
]
09
→
[
[
२।
‘दिवः
कर्म
च’
(
१-४-४३
)
इति
साधनस्य
वा
कर्मसंज्ञा।
तेन
अक्षशब्दात्
तृतीयाद्वितीये
भवतः।
]
]
10
→
[
शतस्य
]
11
→
[
[
३।
‘दिवस्तदर्थस्य’
(
२-३-५८
)
इति
कर्मणि
षष्ठी।
तदर्थः
=
पूर्वसूत्रोपात्तः
व्यवहारः
पणश्च।
]
]
12
→
[
शतस्य
शतं
वा
]
13
→
[
[
४।
‘विभाषोपसर्गे
(
२-३-५९
)
इति
प्रतिपूर्वकादस्मात्
कर्मणि
कारके
षष्ठी।
]
]
14
→
[
[
आ।
‘देहं
बिभ्रक्षुरस्त्राग्नौ
मृगः
प्राणैर्दिदेविषन्।’
भ।
का।
५।
५७।
]
]
15
→
[
[
५।
‘कर्तरि
कर्मव्यतीहारे’
(
१-३-१४
)
इति
शानच्।
गत्यर्थभिन्नेष्वर्थेष्वेव
कर्मव्यती-
हारो
ज्ञेयः।
]
]
16
→
[
[
६।
‘पूर्ववत्
सनः’
(
१-३-६२
)
इति
सन्नन्तात्
शानच्।
]
]
17
→
[
[
७।
यङन्ताच्छानचि,
‘हलि
च’
(
८-२-७७
)
इति
दीर्घः।
एवं
यत्-ल्यप्-प्रभृतिष्वपि
ज्ञेयम्।
]
]
18
→
[
[
८।
अक्षैः
दीव्यतीति
अक्षद्यूः।
‘क्विप्
च’
(
३-४-७६
)
इति
कर्मोपपदात्
क्विप्।
ऊठ्
यणादेशश्च।
‘दिवः
कर्म
च’
(
१-४-४३
)
इति
अक्षशब्दस्य
कर्मसंज्ञा।
एवं
मृगद्यूरित्यत्रापि।
द्विवचनादौ
उवङ्।
]
]
19
→
[
[
B।
{??}
]
]
20
→
[
[
९।
ण्यन्तात्
क्विपि,
णिज्निमित्तके
‘पुगन्तलघूपधस्य
च’
(
७-३-८६
)
इति
गुणे,
वकारस्य
ऊठि,
अयादेशे
च
रूपमेवम्।
द्विवचनादौ
यणादेशः।
]
]
21
→
[
[
१०।
‘दिवोऽविजिगीषायाम्’
(
८-२-४९
)
इति
निष्ठानत्वम्।
विजिगीषादिषु
तु
द्यूतम्
इत्यादि।
सर्वत्र,
अस्य
धातोरुदित्त्वेन
क्त्वायामिड्विकल्पनात्,
निष्ठायाम्
‘यस्य
विभाषा’
(
७-२-१५
)
इतीण्णिषेधे,
ऊठि
यणादेशो
भवति।
]
]
22
→
[
[
C।
{??}
]
]
23
→
[
पृष्ठम्०७४३+
२९
]
24
→
[
[
१।
पचादिषु
(
३-१-१३४
)
देवट्
इति
पाठात्
इगुपधलक्षणं
कप्रत्ययं
(
३-१-१३५
)
बाधित्वा
अजेव
भवति।
टित्त्वेन
स्त्रियां
‘टिड्ढाणञ्--’
(
४-१-१५
)
इति
ङीप्।
]
]
25
→
[
[
२।
‘मनसः
संज्ञायाम्’
(
६-३-४
)
इति
तृतीयाया
अलुक्।
अत्र
मनश्शब्दस्य
‘दिवः
कर्म
च’
(
१-४-४३
)
इति
कर्मसंज्ञायाम्,
‘कर्मण्यण्’
(
३-२-१
)
इत्यण्।
]
]
26
→
[
[
३।
संज्ञायाम्,
‘आशिषि
च’
(
३-१-१५०
)
इति
वुन्।
अकादेशः।
स्त्रियाम्,
‘पुंयोगादाख्यायाम्’
(
४-१-४८
)
इति
ङीष्।
]
]
27
→
[
[
४।
अस्य
धातोर्व्यवहाररूपार्थे
शब्दार्थकत्वाद्
अकर्मकत्वाच्च,
‘चलनशब्दार्थादकर्मकाद्
युच्’
(
३-२-१४८
)
इति
युचि,
अनादेशः।
देवनः
=
कितवः।
]
]
28
→
[
[
५।
‘ताच्छील्यवयोवचनशक्तिषु
चानश्’
(
३-२-१२९
)
इति
चानश्
प्रत्ययः,
न
तु
शानच्।
]
]
29
→
[
[
आ।
‘दीव्यमानं
शितान्
बाणानस्यमानं
महागदाः।’
भ।
का।
५।
८१।
]
]
30
→
[
[
६।
‘पपुष
आगतं
पपिवद्रूप्यम्’
(
भाष्यम्
४-३-२४
)
इति
भाष्यकारप्रयोगात्
छान्दसोऽपि
क्वसुर्भाषायामपि
क्वचिद्भवति।
तेन
क्वसौ,
ऊठ्,
यणादेशौ,
द्विर्वच-
नादिकं
च
भवन्ति।
‘वकारादौ
क्ङिति
प्रत्यये
परतः
‘च्छ्वोः
शूठ्--’
(
६-४-१९
)
इत्यूठ्
वा
भवति
इति
केचित्।’
इति
प्रक्रियाकौमुदीकार-
दर्शितमतानुसारेण,
ऊडभावे
वलिलोपे
च
दिदिवान्
इति
रूपं
प्रदर्शितम्।
]
]
31
→
[
[
७।
ण्यन्तात्,
‘देविक्रुशोश्चोपसर्गे’
(
३-२-१४७
)
इत्यनेन
तच्छीलादिषु
कर्तृषु
वुञ्-
प्रत्यये
अकादेशे
च
रूपम्।
]
]
32
→
[
[
B।
‘प्रावृष्यनैषीत्
काकुत्स्थः
कथञ्चित्
परिदेवकः।।’
भ।
का।
७।
१३।
]
]
33
→
[
[
८।
‘सम्पृचानुरुधाङ्यमाङ्यसपरिसृसंसृजपरिदेवि--’
(
३-२-१४२
)
इत्यादिना
ण्यन्तात्
घिनुण्प्रत्यये
रूपम्।
अयमपि
ताच्छीलिकः।
‘परिदेवी--इति
देवतेरिदम्।
ण्यन्तस्य
दीव्यतेस्तु
न।
लाक्षणिकत्वात्,
अण्यन्तसाहचर्यात्,
सकर्मकत्वात्,
‘घिनुण्
अकर्मकाणाम्’
इति
भाष्योक्तेश्च।’
इति
बृहच्छब्देन्दु-
शेखरे
प्रोक्तम्
साहचर्यपरिभाषाया
अनित्यत्वात्,
अस्य
धातोरनेकार्थत्वेन,
अकर्मकत्वस्य
व्यवहारादिष्वर्थेषु
सम्भवात्,
क्वचिदलाक्षणिकत्वस्यापि
बहुल-
ग्रहणाच्च
अस्यापि
धातोः
परिदेवीति
प्रदर्शितमिति
ज्ञेयम्।
]
]
34
→
[
[
ड्।
‘शस्त्रैर्दिदेविषुं
संख्ये
दुद्यषुः
परिघं
कपिः।’
भ।
का।
९।
३२।
]
]
35
→
[
पृष्ठम्०७४४+
२९
]
36
→
[
[
१।
‘घञर्थे
कविधानम्--’
(
वा।
३-३-५८
)
इति
घञर्थे
=
अधिकरणार्थे
कप्रत्ययः।
कित्त्वेनोपधागुणनिषेधः।
दिवः
=
द्युलोकः।
त्रिदशाः
दीव्यन्तीत्यधिकरणे
कप्रत्यये
पृषोदरादित्वेन
(
६-३-१०९
)
दशशब्दस्य
लोपे
त्रिदिवः
इति
रूपम्।
यद्वा,
त्रयो
देवाः-विष्णुब्रह्मेश्वराः
दीव्यन्त्यत्रेति
अधिकरणे
कप्रत्ययो
वा।
]
]
37
→
[
[
२।
‘उदितो
वा’
(
७-२-५६
)
इति
क्त्वायामिड्विकल्पः।
इट्पक्षे,
‘न
क्त्वा
सेट्’
(
१-२-१८
)
इति
कित्त्वनिषेधाद्
गुणः।
इडभावपक्षे
ऊडादिषु
द्यूत्वा
इति
रूपमिति
च
ज्ञेयम्।
]
]
38
→
[
[
३।
‘कृविघृष्विच्छविस्थविदविकिकिदीविः’
[
द।
उ।
१-२६
]
39
→
(
ऋग्वेदे
१०-९७-१३
)
40
→
[
[
४।
औणादिके
[
द।
उ।
६।
५१
]
41
→
[
[
५।
ण्यन्तात्
औणादिके
[
द।
उ।
८-४०
]
42
→
[
[
६।
‘दिवेर्द्यु
च’
[
द।
उ।
८।
८१
]
43
→
[
[
७।
‘वृषादिभ्यश्चित्’
[
द।
उ।
८-१०९
]
44
→
[
पृष्ठम्०७४५+
२७
]
1
{@“दिवु
परिकूजने”@}
2
आकुस्मीयः।
‘अर्दने
देवयेद्,
दीव्येत्
क्रीडादौ,
परिकूजने।।
देवयेतेदितो
दिन्वेद्,
देवेर्देवेत
देवने।’
3
इति
देवः।
देवकः-विका,
दिदेवयिषकः-षिका
देवयिता-त्री,
दिदेवयिषिता-त्री,
4
देवन्-न्ती,
--
देवयिष्यन्-न्ती-ती,
5
देवयमानः,
दिदेवयिषमाणः,
देवयिष्यमाणः,
दिदेवयिषिष्यमाणः,
6
दयूः-दय्वौ-दय्वः
देवितः,
दिदेवयिषितः-
तवान्
देवः,
7
आदेवकः,
8
परिदेवी,
दिदेवयिषुः,
देवयितव्यम्,
दिदेवयिषितव्यम्,
देवनीयम्,
दिदेवयिषणीयम्
देव्यम्,
दिदेवयिष्यम्
ईषद्देवः-दुर्देवः-सुदेवः
देव्यमानः,
दिदेवयिष्यमाणः
देवः,
दिदेवयिषः,
देवयितुम्,
दिदेवयिषितुम्
देवना,
दिदेवयिषा,
9
देवनम्,
दिदेवयिषणम्
देवयित्वा,
दिदेवयिषित्वा,
10
देवित्वा-द्यूत्वा
परिदेव्य,
प्रदिदेवयिष्य,
देवम्
२,
देवयित्वा
२,
दिदेवयिषम्
२-दिदेवयिषित्वा
२
प्रासङ्गिक्यः
01
→
(
८३९
)
02
→
(
१०-चुरादिः-१७०७।
अक।
सेट्।
आत्म।
)
03
→
(
श्लो।
१६०-१६१
)
04
→
[
[
१।
उदित्करणादस्य
धातोर्णिज्विकल्पः।
णिजभावपक्षे
‘शेषात्
कर्तरि
--’
(
१-३-७८
)
इति
परस्मैपदं
शता।
एवं
स्यप्रत्ययेऽपि
ज्ञेयम्।
विशेषविहितानि
रूपाणि
विना,
अन्यानि
सर्वाण्यपि
पूर्वोक्तदिवुधातुवत्
(
८३८
)
णिजभावपक्षे
ज्ञेयानि।
]
]
05
→
[
[
२।
‘आकुस्मादात्मनेपदिनः’
(
ग।
सू।
चुरादौ
)
इत्यात्मनेपदम्।
]
]
06
→
[
[
३।
क्विपि,
णिज्निमित्तके
वृद्धौ,
वकारस्योठि
अयादेशे
च
रूपमेवम्।
]
]
07
→
[
[
४।
‘देविक्रुशोश्चोपसर्गे’
(
३-२-१४७
)
इत्यनेन
ण्यन्तस्यास्य
वुञि
रूपमेवम्।
]
]
08
→
[
[
५।
‘सम्पृचानुरुधाङ्यमाङ्यसपरिसृसंसृजपरिदेवि--’
(
३-२-१४२
)
इत्यादिना
तच्छीलादिषु
कर्तृषु
घिनुणि
रूपम्।
]
]
09
→
[
[
आ।
‘इत्यादिवाद्यशतदेवनमध्य
एव
लोकः
समालपदगारितकृष्णवीर्यः।’
धा।
का।
३।
३७।
]
]
10
→
[
[
६।
णिजभावपक्षे,
‘उदितो
वा’
(
७-२-५६
)
इति
क्त्वायामिड्विकल्पः।
इट्पक्षे
सेटः
क्त्वायाः
कित्त्वनिषेधाद्गुणः।
इडभावपक्षे
ऊठि,
यणादेशे
च
रूपम्।
]
]
What is this? (Hidden Dictionary)
To avoid the clutter in the app, the unwanted dictionaries can be hidden to have clear view while browsing. This section shows entries from those hidden dictionaries if any.
How to hide/unhide dictionary?
Every dictionary entry will have top right corner menu . From there, you can hide or unhide dictionary. You must login to use this feature. So, KST can remember your preferences of hidden dictionaries.