Try संस्कृतवाहिनी (A word everyday) | YouTube Channel

जिष्णु (jiSNu)

 
Shabda Sagara English

जिष्णु

Masculine, Feminine, Neuter

(

-ष्णुः-ष्णुः-ष्णु

)

1.

Victorious,

triumphant.

2.

Winning.

3.

Ex-

celling

Masculine.

(

-ष्णुः

)

1.

A

name

of

VISHNU

or

KRISHNA.

2.

An

epithet

of

INDRA.

3.

A

name

of

ARJUNA.

4.

The

sun.

Etymology

जि

to

conquer,

ण्स्नु

Affix.

Capeller Eng English

जिष्णु॑

adjective

victorious,

triumphant,

superior,

winning,

conquering

(

—°

)

masculine

epithet

of

Viṣṇu

or

Arjuna

name

of

several

men.

Yates English

जिष्णु

(

ष्णुः

)

2.

Masculine.

A

name

of

Vishnu

Indra

or

Arjuna.

a.

Victorious.

Spoken Sanskrit English

जिष्णु

jiSNu

Adjective

triumphant

जिष्णु

jiSNu

Adjective

conquering

जिष्णु

jiSNu

Adjective

vanquishing

जिष्णु

jiSNu

Adjective

excelling

जिष्णु

jiSNu

Adjective

victorious

जिष्णु

jiSNu

Adjective

winning

जिष्णु

jiSNu

Masculine

indra

जिष्णु

jiSNu

Masculine

viSNu

जिष्णु

jiSNu

Masculine

sun

जिष्णु

jiSNu

Masculine

arjuna

Wilson English

जिष्णु

Masculine, Feminine, Neuter

(

-ष्णुः-ष्णुः-ष्णु

)

Victorious,

triumphant.

Masculine.

(

-ष्णुः

)

1

A

name

of

VIṢṆU

or

KṚṢṆA.

3

An

epithet

of

INDRA.

2

A

name

of

ARJUNA.

Etymology

जि

to

conquer,

कस्रु

Affix.

Apte English

जिष्णु

[

jiṣṇu

],

Adjective.

[

जि-गृत्स्नु

]

Victorious,

triumphant,

Raghuvamsa (Bombay).

4.

85

1.18.

Winning,

gaining.

(

At

the

end

of

Compound.

)

Conquering,

excelling

अलिनीजिष्णुः

कचानां

चयः

Bhartṛihari's three Satakas (the figures 1., 2., 3. after Bh. denoting Sṛingâraº, Nîtiº, and Vâirâgyaº).

1.5

Sisupâlavadha.

13.21.

ष्णुः

The

sun.

Name.

of

Indra

असौ

जिष्णु-

रभवत्

तत्र

म्लेच्छो$भून्महीधरः

Śiva.

B.21.52.

Name.

of

Viṣṇu.

Name.

of

Arjuna

जातस्पृहः

पुण्यजनः

जिष्णौ

Kirâtârjunîya.

3.

31

......

द्युतिजिष्णु

जिष्णुरभृतोष्णवारणम्

Sisupâlavadha.

13.21.

Apte 1890 English

जिष्णु

a.

[

जि-ग्त्स्नु

]

1

Victorious,

triumphant

R.

4.

85

10.

18.

2

Winning,

gaining.

3

(

At

the

end

of

comp.

)

Canquering,

excelling

अलिनीजिष्णुः

कचानां

चयः

Bh.

1.

5

Śi.

13.

21.

ष्णुः

1

The

sun.

2

N.

of

Indra.

3

N.

of

Viṣṇu.

4

N.

of

Arjuna.

Monier Williams Cologne English

जिष्णु॑

Masculine, Feminine, Neuter

(

जि,

pāṇini

iii,

2,

139

)

victorious,

triumphant,

winning,

ṛg-veda

atharva-veda

vājasaneyi-saṃhitā

et cetera.

(

with

accusative case.

)

vanquishing,

conquering,

excelling,

bhartṛhari

i,

5

vopadeva

v,

26

(

ifc.

)

winning,

conquering,

mahābhārata

vi,

xiii

जिष्णु॑

masculine gender.

the

sun,

Lexicographers, esp. such as amarasiṃha, halāyudha, hemacandra, &c.

Viṣṇu,

Lexicographers, esp. such as amarasiṃha, halāyudha, hemacandra, &c.

Indra,

Lexicographers, esp. such as amarasiṃha, halāyudha, hemacandra, &c.

Arjuna

(

son

of

Pāṇḍu

),

mahābhārata

bhāgavata-purāṇa

i

nalopākhyāna

of

a

man,

rājataraṃgiṇī

vi,

155

of

a

son

of

Manu

Bhautya,

harivaṃśa

495

‘of

Brahma-gupta's

father’,

see

-ज

of

a

Vasu,

Horace H. Wilson

confer, compare.

परा-.

Monier Williams 1872 English

जिष्णु

जिष्णु,

उस्,

उस्,

(

fr.

rt.

1.

जि

),

vic-

torious,

triumphant,

gaining,

winning

(

with

acc.

or

at

end

of

comp.

)

vanquishing,

conquering,

excelling

(

उस्

),

m.

the

sun

an

epithet

of

Indra,

of

Viṣṇu,

and

of

Arjuna

N.

of

a

Vasu

N.

of

a

son

of

Manu

Bhautya,

N.

of

the

father

of

Brahma-gupta

[

cf.

परा-जिष्णु।

]

Macdonell English

जिष्णु

ji-ṣṇú,

Adjective.

victorious,

superior

excelling

🞄(

ac.

)

Masculine.

N..

Benfey English

जिष्णु

जिष्णु,

i.

e.

जि

+

स्नु,

I.

Adjective.

1.

Overpowering,

MBh.

6,

5352.

2.

Victorious,

Rājat.

5,

136.

3.

Excelling,

Bhartṛ.

1,

5.

II.

Masculine.

1.

A

name

of

Viṣṇu,

MBh.

5,

2571.

2.

Of

Arjuna,

MBh.

3,

425.

--

Compound

स-,

Adjective.

with

Arjuna.

Apte Hindi Hindi

जिष्णु

वि*

-

जि+गुत्स्नु

"विजयी,

विजेता"

जिष्णु

वि*

-

-

"विजय

लाभ

करने

वाला,

लाभ

उठाने

वाला"

जिष्णु

वि*

-

-

"जीतने

वाला,

आगे

बढ़

जाने

वाला"

जिष्णुः

पुंलिङ्गम्

-

-

सूर्य

जिष्णुः

पुंलिङ्गम्

-

-

इन्द्र

जिष्णुः

पुंलिङ्गम्

-

-

विष्णु

जिष्णुः

पुंलिङ्गम्

-

-

अर्जुन

Shabdartha Kaustubha Kannada

जिष्णु

पदविभागः

पुल्लिङ्गः

कन्नडार्थः

ವಿಷ್ಣು

निष्पत्तिः

जि

(

जये

)

-

"क्स्नुः"

(

३-२-१३९

)

प्रयोगाः

"विष्णुर्विक्रमणाद्देवो

जयनाज्जिष्णुरुच्यते"

उल्लेखाः

भा०

उद्योग०

६९-१३

जिष्णु

पदविभागः

पुल्लिङ्गः

कन्नडार्थः

ಅರ್ಜುನ

प्रयोगाः

"भुजङ्गपाशान्

भुजवीर्यशाली

प्रबन्धनाय

प्रजिघाय

जिष्णुः"

उल्लेखाः

किरा०

१६-३६

विस्तारः

"अहं

दुरापो

दुर्धर्षो

दमनः

पाकशासनिः

तेन

देचमनुष्येषु

जिष्णुर्नाम्नास्मि

विश्रुतः

॥"

-

भा०

विरा०

जिष्णु

पदविभागः

पुल्लिङ्गः

कन्नडार्थः

ಇಂದ್ರ

जिष्णु

पदविभागः

पुल्लिङ्गः

कन्नडार्थः

ಸೂರ್ಯ

जिष्णु

पदविभागः

पुल्लिङ्गः

कन्नडार्थः

ಅಷ್ಟವಸುಗಳು

जिष्णु

पदविभागः

विशेष्यनिघ्नम्

कन्नडार्थः

ಜಯಶಾಲಿ

/ಜಯವನ್ನು

ಗಳಿಸಿದವನು

प्रयोगाः

"इति

जित्वा

दिशो

जिष्णुर्न्यवर्तत

रथोद्धतम्"

उल्लेखाः

रघु०

४-८५

विस्तारः

"जिष्णुः

शक्रेऽर्जुने

विष्णौ

जित्वरेऽर्र्के

वसुष्वपि"

-

हेम०

L R Vaidya English

jizRu

{%

(

I

)

a.

%}

1.

Victorious,

triumphant,

R.iv.85,

x.18

2.

winning

3.

excelling,

अलिनीजिष्णुः

Bhartr.i.6.

jizRu

{%

(

II

)

m.

%}

1.

The

sun

2.

an

epithet

of

Indra

3.

of

Vishṇu

4.

of

Arjuna.

Bhutasankhya Sanskrit

१४,

इन्द्र,

इन्द्रक,

कौशिक,

गुणस्थान,

जिष्णु,

पुरन्दर,

पूर्वप,

भुवन,

भूतग्राम,

मनु,

रज्जु,

लोक,

वज्रिन्,

वासव,

विद्या,

शक,

शक्वरी,

शचीपति,

सुराधिप,

सुरेश

Bopp Latin

जिष्णु

(

fem.

-ष्णु,

r.

जि

s.

स्नु

v.

gr.

645.

s.

स्नु

)

1

)

Adj.

vin-

cens,

victoriosus.

RAGH.

4.

85.

10.

18.

2

)

cognomen

Ar-

ǵuni.

Aufrecht Catalogus Catalogorum English

जिष्णु

father

of

Brahmagupta.

Cambr.

43.

Schmidt Nachtrage zum Sanskrit Worterbuch German

जिष्णु

m.

*

=

Indra,

Śrīk.

XIX,

16

XXIII,

39

Muk.

36a.

Wordnet Sanskrit

Synonyms

जिष्णु,

विजेता,

विजयिन्

(Adjective)

यः

पराजयते।

"जिष्णुना

राज्ञा

पराजितः

राजा

बद्धः।"

Mahabharata English

Jishṇu^1

=

Arjuna,

q.v.

Jishṇu^2

=

Vishṇu

(

Kṛshṇa

):

V,

2571

(

=

Kṛshṇa,

etymology

)

VI,

2074

(

ºr

Vajrabhṛteva,

sc.

uktaḥ,

only

C.

B.

has

Viº

)

VII,

2963

(

Vishṇo,

=

Kṛshṇa

)

VIII,

†4060

(

Vishṇoḥ,

=

Kṛshṇa

)

XII,

1503

(

Vishṇo,

=

Kṛshṇa

),

1602

(

Vishṇuṃ,

=

Kṛshṇa

)

XIII,

7106

(

Vishṇuḥ

)

XIV,

1085

(

Vishṇuḥ,

=

mahān

ātmā

).

Jishṇu^3,

a

Pāṇḍava

warrior.

§

608

(

Karṇap.

):

VIII,

56,

2739

(

slain

by

Karṇa

).

Purana English

जिष्णु

/

JIṢṆU

I.

A

name

of

arjuna.

(

See

under

arjuna

).

जिष्णु

/

JIṢṆU

II.

A

synonym

of

śrī

kṛṣṇa.

As

śrī

kṛṣṇa

had

won

all

the

battles

he

fought,

he

got

the

name

jiṣṇu.

(

M.B.

Udyoga

Parva,

Chapter

70,

Stanza

13

).

जिष्णु

/

JIṢṆU

III.

A

warrior

who

fought

on

the

side

of

the

pāṇḍavas

against

the

kauravas.

This

warrior

who

was

a

native

of

cedi,

was

killed

by

karṇa

(

M.B.

karṇa

Parva,

Chapter

56,

Stanza

48

).

Amarakosha Sanskrit

जिष्णु

पुं।

इन्द्रः

समानार्थकाः

इन्द्र,

मरुत्वत्,

मघवन्,

बिडौजस्,

पाकशासन,

वृद्धश्रवस्,

सुनासीर,

पुरुहूत,

पुरन्दर,

जिष्णु,

लेखर्षभ,

शक्र,

शतमन्यु,

दिवस्पति,

सुत्रामन्,

गोत्रभिद्,

वज्रिन्,

वासव,

वृत्रहन्,

वृषन्,

वास्तोष्पति,

सुरपति,

बलाराति,

शचीपति,

जम्भभेदिन्,

हरिहय,

स्वाराज्,

नमुचिसूदन,

सङ्क्रन्दन,

दुश्च्यवन,

तुराषा,

मेघवाहन,

आखण्डल,

सहस्राक्ष,

ऋभुक्षिन्,

कौशिक,

घनाघन,

पर्जन्य,

हरि

1।1।42।1।1

जिष्णुर्लेखर्षभः

शक्रः

शतमन्युर्दिवस्पतिः।

सुत्रामा

गोत्रभिद्वज्री

वासवो

वृत्रहा

वृषा॥

पत्नी

==>

शची

सम्बन्धि2

==>

इन्द्रपुरः,

इन्द्राश्वः,

इन्द्रसारथिः,

इन्द्रवनम्,

इन्द्रगृहम्,

इन्द्रहस्तिः,

इन्द्रस्य_वज्रायुधम्

जन्य

==>

जयन्तः

सेवक

==>

इन्द्रपुरः,

इन्द्राश्वः,

इन्द्रसारथिः,

इन्द्रवनम्,

इन्द्रगृहम्,

इन्द्रहस्तिः,

इन्द्रस्य_वज्रायुधम्,

देवरथः,

देवसभा,

देववृक्षः,

अश्विनीकुमारौ,

अप्सरस्,

घृताचीनामाप्सरा,

मेनकानामाप्सरा,

रम्भानामाप्सरा,

उर्वशीनामाप्सरा,

तिलोत्तमानामाप्सरा,

सुकेशीनामाप्सरा,

मञ्जुघोषानामाप्सरा,

हाहानामदेवगायकः,

हूहूनामदेवगायकः,

देवगायकः,

देवशिल्पिः

पदार्थ-विभागः

,

द्रव्यम्,

आत्मा,

देवता

जिष्णु

पुं।

जयशीलः

समानार्थकाः

जेतृ,

जिष्णु,

जित्वर

2।8।77।1।5

शूरो

वीरश्च

विक्रान्तो

जेता

जिष्णुश्च

जित्वरः।

सांयुगीनो

रणे

साधुः

शस्त्राजीवादयस्त्रिषु॥

वैशिष्ट्यवत्

==>

विजयः

पदार्थ-विभागः

,

द्रव्यम्,

पृथ्वी,

चलसजीवः,

मनुष्यः

Kalpadruma Sanskrit

जिष्णुः,

पुंलिङ्गम्

(

जयतीति

जि

जये

+

“ग्लाजिस्थश्चग्स्नुः

।”

१३९

इति

ग्स्नुः

)

विष्णुः

।इति

हेमचन्द्रः

१२८

(

यथा,

महा-भारते

७०

१३

।“विष्णुर्व्विक्रमणाद्देवो

जयनाज्जिष्णुरुच्यते

।शाश्वतत्वादनन्तश्च

गोविन्दो

वेदनाद्गवाम्

)इन्द्रः

(

यथा,

अथर्व्ववेदे

११

१८

।“जयंश्च

जिष्णुश्चामित्रा

जयतामिन्द्रमेदिनौ

)अर्ज्जुनः

(

यथा,

महाभारते

४२

२१

।“अहं

दुरापो

दुर्द्धर्षो

दमनः

पाकशासनिः

।तेन

देवमनुष्येषु

जिष्णुर्नामास्मि

विश्रुतः

”भौत्यस्य

मनोः

पुत्त्राणामन्यतमः

यथा,

हरि-वंशे

८८

।“तरङ्गभीरुर्व्वष्मश्च

तरस्वानुग्र

एव

।अभिमानी

प्रवीरश्च

जिष्णुः

संक्रन्दनस्तथा

तेजस्वी

सबलश्चैव

भौत्यस्यैते

मनोः

सुताः

)जेतरि

त्रि

इति

मेदिनी

णे,

१३

(

यथा,

रघुः

८५

।“इति

जित्वा

दिशो

जिष्णुर्न्यवर्त्तत

रथोद्धतम्

।रजो

विश्रामयन्

राज्ञां

छत्त्रशून्येषु

भौलिषु

)

Vachaspatyam Sanskrit

जिष्णु

पुंलिङ्गम्

जिष--ग्स्नु

विष्णौ

हेमच०

इन्द्रे

अर्ज्जुनेच

जेतरि

त्रीषु लिङ्गेषु

मेदि०

तत्रार्ज्जुने

जयशीले

।“यमुनाह्रदोपरिगंसमण्डलद्युतिजिष्णु

जिष्णुरभृतोष्ण-वारणम्”

“भूभुजश्च

परलोकजिष्णवः”

माघः

“अहंदुरापो

दुर्द्धर्षो

दमनः

पाकशासनिः

तेन

देव-मनुष्येषु

जिष्णुनामाऽस्मि

विश्रुतः”

भा०

वि०

४४

अ०

।इन्द्रे

“जयंश्च

जिष्णुश्चामित्राँआ

जयतामिद्रमेदिनौ”

अथ०११

१८

विष्णौ

“विष्णुर्विक्रमणाद्देवो

जयनात्जिष्णुरुच्यते”

भा०

उ०

६९

अ०

जिष्णुनामनिरुक्तौ

Capeller German

जिष्णु॑

siegreich,

überlegen

besiegend

(

Acc.

o.

—°

)

gewinnend

(

—°

).

Grassman German

jiṣṇú,

a.,

siegreich

[

von

1.

ji

].

-o

(

indra

)

{486,

15}.

-ús

anyás

vām

(

aśvínos

)

{181,

4}

rájasas

pátis

{551,

5}

indras

{937,

3}.

-úm

bṛ́haspátim

{893,

9}.

-únā

índreṇa

{929,

2}.

-ós

rā́jñas

{122,

15}

dadhikrā́vṇas

{335,

6}

bṛ́haspátes

{336,

1}

(

índrasya

)

{396,

6}.

Burnouf French

जिष्णु

जिष्णु

a.

(

जि

sfx.

स्नु

)

victorieux.

Ép.

de

Viṣṇu,

de

Kṛṣṇa,

d'Indra,

d'Arjuna.

Stchoupak French

जिष्णु-

a.

qui

triomphe,

qui

l'emporte

sur

(

acc.

)

ifc.

qui

gagne,

conquiert

Masculine.

ép.

d'Arjuna,

etc.