चित्रा (citrA)

चित्रा

citrA

Feminine

kind

of

mUrchanA

उत्तरमन्द्राद्या

uttaramandrAdyA

Feminine

particular

mUrchanA

कलावती

kalAvatI

Feminine

particular

mUrchanA

खेचरा

khecarA

Feminine

particular

mUrchanA

रौद्री

raudrI

Feminine

particular

mUrchanA

षड्जमध्या

SaDjamadhyA

Feminine

particular

mUrchanA

वैष्णवी

vaiSNavI

Feminine

particular

mUrchanA

विशाला

vizAlA

Feminine

particular

mUrchanA

शुद्धमध्यमार्गी

zuddhamadhyamArgI

Feminine

particular

mUrchanA

शुद्धान्ता

zuddhAntA

Feminine

particular

mUrchanA

शुद्धषड्जा

zuddhaSaDjA

Feminine

particular

mUrchanA

हारिणाश्वा

hAriNAzvA

Feminine

particular

mUrchanA

हृष्यका

hRSyakA

Feminine

particular

mUrchanA

सौवीर

sauvIra

Feminine

particular

mUrchanA

सुमुखी

sumukhI

Feminine

particular

mUrchanA

सप्तमी

saptamI

Feminine

particular

mUrchanA

ललित

lalita

Masculine

particular

mUrchanA

विचित्र

vicitra

Masculine

particular

mUrchanA

सुख

sukha

Masculine

particular

mUrchanA

आलापा

AlApA

Feminine

particular

mUrchanA

or

melody

पञ्चमी

paJcamI

Feminine

particular

rAgiNI

or

mUrchanA

मद्र

madra

Masculine

personification

of

the

first

mUrchanA

in

the

gAndhAragrAma

चित्रा

[

citrā

],

[

चित्र्-अच्

]

Name.

of

the

fourteenth

lunar

mansion

consisting

of

one

star

हिमनिर्मुक्तयोर्योगे

चित्राचन्द्रम-

सोरिव

Raghuvamsa (Bombay).

1.46.

A

kind

of

snake.

Worldly

illusion,

unreality.

Compound.

अटीरः

the

moon.

the

forehead

spotted

with

the

blood

of

a

goat

offered

as

a

victim

to

a

deity.

-ईशः

the

moon.

-मघा

the

dawn.

चित्रा

[

चित्र्-अच्

]

1

N.

of

the

fourteenth

lunar

mansion

consisting

of

one

star

हिमनिर्मुक्तयोर्योगे

चित्राचंद्रमसोरिव

R.

1.

46.

2

A

kind

of

snake.

3

Worldly

illusion,

unreality.

Comp.

अटीरः

{1}

the

moon.

{2}

the

forehead

spotted

with

the

blood

of

a

goat

offered

as

a

victim

to

a

deity.

ईशः

the

moon.

मघा

the

dawn.

चित्रा॑

(

आ॑

),

feminine.

Spica

virginis,

the

12th

(

in

later

reckoning

the

14th

)

lunar

mansion,

atharva-veda

xix,

7,

3

taittirīya-saṃhitā

ii,

iv,

vii

taittirīya-brāhmaṇa

i

śatapatha-brāhmaṇa

ii,

et cetera.

a

kind

of

snake,

Lexicographers, esp. such as amarasiṃha, halāyudha, hemacandra, &c.

nalopākhyāna

of

a

plant

(

Salvinia

cucullata,

Lexicographers, esp. such as amarasiṃha, halāyudha, hemacandra, &c.

Cucumis

maderaspatanus,

Lexicographers, esp. such as amarasiṃha, halāyudha, hemacandra, &c.

a

kind

of

cucumber,

Lexicographers, esp. such as amarasiṃha, halāyudha, hemacandra, &c.

Ricinus

communis,

Lexicographers, esp. such as amarasiṃha, halāyudha, hemacandra, &c.

Croton

polyandrum

or

Tiglium,

Lexicographers, esp. such as amarasiṃha, halāyudha, hemacandra, &c.

the

Myrobalan

tree,

Lexicographers, esp. such as amarasiṃha, halāyudha, hemacandra, &c.

Rubia

Munjista,

Lexicographers, esp. such as amarasiṃha, halāyudha, hemacandra, &c.

the

grass

Gaṇḍadūrvā,

Lexicographers, esp. such as amarasiṃha, halāyudha, hemacandra, &c.

),

cāṇakya

vii,

12

(

equal, equivalent to, the same as, explained by.

द्रवन्ति

),

suśruta

a

metre

of

4

×

16

syllabic

instants

another

of

4

×

15

syllables

another

of

4

×

16

syllables

a

kind

of

stringed

instrument

a

kind

of

Mūrchanā

(

in

music

)

illusion,

unreality,

Lexicographers, esp. such as amarasiṃha, halāyudha, hemacandra, &c.

‘born

under

the

asterism

Citrā

(

pāṇini

iv,

3,

34,

Vārttika.

1

)’,

nalopākhyāna

of

Arjuna's

wife

(

sister

of

Kṛṣṇa

equal, equivalent to, the same as, explained by.

सुभद्रा,

Lexicographers, esp. such as amarasiṃha, halāyudha, hemacandra, &c.

),

harivaṃśa

1952

nalopākhyāna

of

a

daughter

of

Gada

(

or

Kṛṣṇa

v.l.

),

9194

nalopākhyāna

of

an

Apsaras,

Lexicographers, esp. such as amarasiṃha, halāyudha, hemacandra, &c.

nalopākhyāna

of

a

river,

divyāvadāna

xxx

nalopākhyāna

of

a

rock,

bhāgavata-purāṇa

xii,

8,

17

चित्रा॑

feminine.

plural number.

the

asterism

Citrā,

varāha-mihira 's bṛhat-saṃhitā

xi,

57

सम-वृत्तम्,

अक्षराणि →

60,

पादेऽक्षराणि →

15

मात्राः →

28

सङ्ख्याजातिः

-

अतिशक्वरी

मात्रा-विन्यासः

दा

दा

दा

दा

दा

दा

दा

दा

दा

द

दा

दा

द

दा

दा

लक्षण-मूलम् →

आनन्दमिश्र-जालक्षेत्रम्

चौदहवें

नक्षत्र

चित्रा

स्त्रीलिङ्गम्

-

चित्र्

-

अच्

-

टाप्

चान्द्र

मास

का

चौदहवाँ

नक्षत्र

चित्रा

पदविभागः

स्त्रीलिङ्गः

कन्नडार्थः

ಆಖುಪರ್ಣೀ

ಗಿಡ

/ಇಲಿಯಾಲದ

ಗಿಡ

चित्रा

पदविभागः

स्त्रीलिङ्गः

कन्नडार्थः

ಬುಡುಮೆ

ಗಿಡ

चित्रा

पदविभागः

स्त्रीलिङ्गः

कन्नडार्थः

ಸುಭದ್ರೆ

/ಅರ್ಜುನನ

ಪತ್ನಿ

चित्रा

पदविभागः

स्त्रीलिङ्गः

कन्नडार्थः

ಅಶ್ವಿನೀ

ಮೊದಲಾದ

ನಕ್ಷತ್ರಗಳಲ್ಲಿ

೧೪

ನೆಯ

ನಕ್ಷತ್ರ

/ಚಿತ್ರಾನಕ್ಷತ್ರ

प्रयोगाः

"हिमनिर्मुक्तयोर्योगे

चित्राचन्द्रमसोरिव"

उल्लेखाः

रघु०

१-४६

चित्रा

पदविभागः

स्त्रीलिङ्गः

कन्नडार्थः

ಒಬ್ಬ

ಅಪ್ಸರಸ್ಸು

चित्रा

पदविभागः

स्त्रीलिङ्गः

कन्नडार्थः

ಒಂದು

ಸರ್ಪ

चित्रा

पदविभागः

स्त्रीलिङ्गः

कन्नडार्थः

ದಂತೀವೃಕ್ಷ

विस्तारः

"चित्राखुपर्णीगोतुम्बासुभद्रादन्तिकासु

च

।

ऋक्षाप्सरोऽहिभेदेषु

कर्बुरे

चाभिधेयवत्"

-

विश्व०

।

चित्रा

पदविभागः

विशेष्यनिघ्नम्

कन्नडार्थः

ಆಶ್ಚರ್ಯಕರವಾದ

प्रयोगाः

"चित्रं

चरित्रं

जगतीति

तस्य

न

श्लाघयामास

नरेषु

को

वा"

उल्लेखाः

चं०

भा०

चित्रा

पदविभागः

विशेष्यनिघ्नम्

कन्नडार्थः

ಚಿತ್ರವರ್ಣದ

/ನಾನಾವರ್ಣಗಳಿಂದ

ಕೂಡಿದ

प्रयोगाः

"कुर्वन्नानाकुसुमरजसा

यत्र

चित्रं

वितानम्"

उल्लेखाः

हंस०

१-४१

चित्रा

पदविभागः

पुल्लिङ्गः

कन्नडार्थः

ಏರಂಡವೃಕ್ಷ

/ಹರಳು

ಗಿಡ

चित्रा

पदविभागः

पुल्लिङ्गः

कन्नडार्थः

ಅಶೋಕವೃಕ್ಷ

चित्रा

पदविभागः

स्त्रीलिङ्गः

कन्नडार्थः

ಹೇಮಂತ

ಋತುವಿನ

ರಾತ್ರಿ

विस्तारः

"तामसी

सात्त्विकी

चित्रा

चित्रोपघ्ना

च

राजसी

।

खण्डिता

चेति

शर्वर्यः

प्रावृडाद्यृतुषु

क्रमात्

॥"

-

वैज०

।

चित्रा

पदविभागः

स्त्रीलिङ्गः

कन्नडार्थः

ಇಲಿಯಾಲದ

ಗಿಡ

/ಇಲಿಕಿವಿಯ

ಗಿಡ

विस्तारः

"चित्रोपचित्रान्यग्रोघी

रण्डा

मूषिकपर्ण्यपि"

-वैज०

।

चित्रा

पदविभागः

स्त्रीलिङ्गः

कन्नडार्थः

ಕರಿಯ

ತಿಗಡೆಮರ

विस्तारः

"कृष्णायां

रोचनी

श्यामा

काला

चित्रा

सुषेण्यपि"

-

वैज०

।

चित्रा

पदविभागः

स्त्रीलिङ्गः

कन्नडार्थः

ಬುಡುಮೆ

ಗಿಡ

विस्तारः

"चित्रा

गवाक्षी

गोतुम्बा"

-

अम०

।

चित्रा

पदविभागः

स्त्रीलिङ्गः

कन्नडार्थः

೭

ತಂತಿಯುಳ್ಳ

ವೀಣೆ

विस्तारः

"अथ

स्यात्

चित्रा

परिवादिनी

।

तन्त्र्यश्चेत्सप्त"

-

वैज०।

चित्रा

पदविभागः

स्त्रीलिङ्गः

कन्नडार्थः

ಚಿತ್ರಾನಕ್ಷತ್ರ

चित्रा

पदविभागः

स्त्रीलिङ्गः

कन्नडार्थः

ಸುಭದ್ರೆ

/ಅರ್ಜುನನ

ಪತ್ನಿ

प्रयोगाः

"हिमनिर्मुक्तर्योगे

चित्राचन्द्रमसोरिव"

उल्लेखाः

रघु०

१-४६

citra

{%

(

I

)

a.

(

f.

त्रा

)

%}

1.

Variegated,

spotted

2.

various,

different,

manifold,

Yaj.i.288,

M.ix.248

3.

wonderful,

surprising.

citrA

{%

f.

%}

Name

of

the

fourteenth

lunar

mansion

consisting

of

one

star,

हिमनिर्मुक्तयोर्योगे

चित्राचंद्रमसोरिव

R.i.46.

चित्रा

f.

(

Fem.

a

चित्र

)

stella,

Virginis

Spica.

RAGH.

1.

46.

Citrā,

(

1

)

(

Skt.

Lex.

id.

)

n.

of

a

river:

Divy

〔451.1

ff.〕

〔456.19

ff.〕

(

2

)

n.

of

an

ogress:

Māy

〔244.1〕.

Synonyms

चित्रा

(Noun)

षोडशभिः

वर्णैः

युक्तः

वर्णवृत्तविशेषः।

"चित्रायाम्

आदौ

त्रयः

नगणाः

अनन्तरं

द्वौ

यगणौ

भवतः।"

Synonyms

चित्रा

(Noun)

अप्सरोविशेषः।

"चित्रायाः

वर्णनं

पुराणेषु

प्राप्यते।"

Synonyms

चित्रा

(Noun)

छन्दोविशेषः

यस्य

पञ्चमी

अष्टमी

नवमी

च

मात्रा

लघ्वी

तथा

तथा

अन्तिमा

मात्रा

गुर्वी

भवति।

"चित्रायाः

प्रत्येकस्मिन्

चरणे

षोडश

मात्राः

भवन्ति।"

Synonyms

जवनिका,

यवनिका,

प्रतिसीरा,

छाया,

चित्रा,

तिरस्करणी,

कट

(Noun)

चित्रादीनाम्

यन्त्रेण

प्रक्षेपणार्थे

उपयुक्ता

जवनिका

"अस्याम्

चलचित्रशालायाम्

लघु

जवनिका

अस्ति"

Synonyms

तित्तिरीफलम्,

रूक्षा,

वीशोधनी,

शीघ्रा,

दशानिकः,

सर्पदंष्ट्रः,

सेतुभेदिन्,

वाराहाङ्गी,

मधुपुष्पा,

चित्रा,

सामान्य-जयपालम्

(Noun)

एरण्डस्य

जातेः

वृक्षः।

"तित्तिरीफलस्य

मूलपत्रादीनि

ओषध्यां

प्रयुज्यन्ते।"

Synonyms

मूषिकपर्णी,

चित्रा,

उपचित्रा,

न्यग्रोधी,

द्रवन्ती,

शम्बरी,

वृषा,

प्रत्यक्श्रेणी,

सुतश्रेणी,

रण्डा,

पुत्रश्रेणी,

आखुपर्णिका,

वृषपर्णी,

आखुपर्णी,

मूषिका,

फञ्जिपत्रिका,

मूषिकपर्णिका,

सञ्चित्रा,

मूषीकर्णी,

सुकर्णिका

(Noun)

एका

लता

यस्याः

पत्राणि

मूषिककर्णवत्

भवन्ति।

"मूषिकपर्णी

औषधरूपेण

उपयुज्यते।"

Synonyms

सुभद्रा,

चित्रा

(Noun)

अर्जुनस्य

पत्नी।

"सुभद्रा

कृष्णस्य

बलरामस्य

च

भगिनी

आसीत्।"

Synonyms

चित्रा

(Noun)

अश्विन्यादिसप्तविंशतिनक्षत्रेषु

चतुर्द्दशनक्षत्रम्।

"चित्रा

इति

चन्द्रस्य

मार्गे

वर्तमानं

चतुर्विंशतितमं

नक्षत्रम्।

हिमनिर्मुक्तयोर्योगे

चित्राचन्द्रमसोरिव

[

रघु

1.46

]"

Synonyms

इन्द्रवारुणी,

विशाला,

ऐन्द्री,

चित्रा,

गवाक्षी,

गजचिर्भचा,

मृगेर्वारु,

पिटङ्गिकी,

मृगादनी,

इन्द्रा,

अरुणा,

गवादनी,

क्षुद्रसहा,

इन्द्रचर्भिटी,

सूर्या,

विषघ्नी,

गणकर्णिका,

अमरा,

माता,

सुकर्णी,

सुफला,

तारका,

वृषभाक्षी,

पोतपुष्पा,

इन्द्रवल्लरी,

हेमपुष्पी,

क्षुद्रफला,

वारुणी,

बालकप्रिया,

रक्तैर्वारुः,

विषलता,

शक्रवल्ली,

विषापहा,

अमृता,

विषवल्ली,

चित्रफला

(Noun)

लताविशेषः

यः

भेषजयुक्तः

दीर्घजीवी

अस्ति

तथा

च

यस्य

पर्णानि

ताम्बुलस्य

पर्णसदृशानि

सन्ति।

"इन्द्रवारुणेः

पुष्पाणि

पीतवर्णीयानि

सन्ति

तथा

च

समूहरूपेण

सन्ति।"

Synonyms

मञ्जिष्ठा,

विकसा,

जिङ्गी,

समङ्गा,

कालमेषिका,

मण्डूकपर्णी,

भण्डीरी,

भण्डी,

योजनवल्ली,

कालमेषी,

काली,

जिङ्गिः,

भण्डिरी,

भण्डिः,

हरिणी,

रक्ता,

गौरी,

योजनावल्लिका,

वप्रा,

रोहिणी,

चित्रलता,

चित्रा,

चित्राङ्गी,

जननी,

विजया,

मञ्जूषा,

रक्तयष्टिका,

क्षत्रिणी,

रागाढ्या,

कालभाण्डिका,

अरुणा,

ज्वरहन्त्री,

छत्रा,

नागकुमारिका,

भण्डीरलतिका,

रागाङ्गी,

वस्त्रभूषणा

(Noun)

लताप्रकारः

यस्याः

पुष्पाणि

पीतानि

तथा

च

लघूनि

सन्ति।

"मञ्जिष्ठायाः

दण्डात्

तथा

च

सूलात्

रक्तः

वर्णः

प्राप्यते।"

Synonyms

चित्रा,

चित्रानक्षत्रम्

(Noun)

तद्

कालम्

यस्मिन्

चन्द्रः

चित्रा-नक्षत्रे

वर्तते

"चित्रा

नक्षत्रे

स्वाति

अजनित्"

Synonyms

इन्द्रवल्ली,

विशाला,

ऐन्द्री,

चित्रा,

गवाक्षी,

गजचिर्भटा,

मृगेर्वारुः,

पिटङ्कीकी,

मृगादनी,

इन्द्रा,

अरुणा,

गवादनी,

क्षुद्रसहा,

इन्द्रचिर्भिटी,

सूर्या,

विषघ्नी,

गणकर्णिका,

अमरा,

ममाता,

सुकर्णी,

सुफला,

तारका,

वृषभाक्षी,

पीतपुष्पा,

इन्द्रवल्लरी,

हेमपुष्पी,

क्षुद्रफला,

वारुणी,

बालकप्रिया,

रक्तैर्वारुः,

विषलता,

शक्रवल्ली,

विषापहा,

अमृता,

विषवल्ली,

चित्रफला,

गवाक्षः

(Noun)

एका

वन्या

लता

यस्याः

फलानि

रक्तवर्णीयानि

सन्ति।

"इन्द्रवल्यः

फलं

तिक्तम्

अस्ति।"

Synonyms

दुर्गा,

उमा,

कात्यायनी,

गौरी,

ब्रह्माणी,

काली,

हैमवती,

ईश्वरा,

शिवा,

भवानी,

रुद्राणी,

सर्वाणी,

सर्वमङ्गला,

अपर्णा,

पार्वती,

मृडानी,

लीलावती,

चणडिका,

अम्बिका,

शारदा,

चण्डी,

चण्डा,

चण्डनायिका,

गिरिजा,

मङ्गला,

नारायणी,

महामाया,

वैष्णवी,

महेश्वरी,

कोट्टवी,

षष्ठी,

माधवी,

नगनन्दिनी,

जयन्ती,

भार्गवी,

रम्भा,

सिंहरथा,

सती,

भ्रामरी,

दक्षकन्या,

महिषमर्दिनी,

हेरम्बजननी,

सावित्री,

कृष्णपिङ्गला,

वृषाकपायी,

लम्बा,

हिमशैलजा,

कार्त्तिकेयप्रसूः,

आद्या,

नित्या,

विद्या,

शुभह्करी,

सात्त्विकी,

राजसी,

तामसी,

भीमा,

नन्दनन्दिनी,

महामायी,

शूलधरा,

सुनन्दा,

शुम्यभघातिनी,

ह्री,

पर्वतराजतनया,

हिमालयसुता,

महेश्वरवनिता,

सत्या,

भगवती,

ईशाना,

सनातनी,

महाकाली,

शिवानी,

हरवल्लभा,

उग्रचण्डा,

चामुण्डा,

विधात्री,

आनन्दा,

महामात्रा,

महामुद्रा,

माकरी,

भौमी,

कल्याणी,

कृष्णा,

मानदात्री,

मदालसा,

मानिनी,

चार्वङ्गी,

वाणी,

ईशा,

वलेशी,

भ्रमरी,

भूष्या,

फाल्गुनी,

यती,

ब्रह्ममयी,

भाविनी,

देवी,

अचिन्ता,

त्रिनेत्रा,

त्रिशूला,

चर्चिका,

तीव्रा,

नन्दिनी,

नन्दा,

धरित्रिणी,

मातृका,

चिदानन्दस्वरूपिणी,

मनस्विनी,

महादेवी,

निद्रारूपा,

भवानिका,

तारा,

नीलसरस्वती,

कालिका,

उग्रतारा,

कामेश्वरी,

सुन्दरी,

भैरवी,

राजराजेश्वरी,

भुवनेशी,

त्वरिता,

महालक्ष्मी,

राजीवलोचनी,

धनदा,

वागीश्वरी,

त्रिपुरा,

ज्वाल्मुखी,

वगलामुखी,

सिद्धविद्या,

अन्नपूर्णा,

विशालाक्षी,

सुभगा,

सगुणा,

निर्गुणा,

धवला,

गीतिः,

गीतवाद्यप्रिया,

अट्टालवासिनी,

अट्टहासिनी,

घोरा,

प्रेमा,

वटेश्वरी,

कीर्तिदा,

बुद्धिदा,

अवीरा,

पण्डितालयवासिनी,

मण्डिता,

संवत्सरा,

कृष्णरूपा,

बलिप्रिया,

तुमुला,

कामिनी,

कामरूपा,

पुण्यदा,

विष्णुचक्रधरा,

पञ्चमा,

वृन्दावनस्वरूपिणी,

अयोध्यारुपिणी,

मायावती,

जीमूतवसना,

जगन्नाथस्वरूपिणी,

कृत्तिवसना,

त्रियामा,

जमलार्जुनी,

यामिनी,

यशोदा,

यादवी,

जगती,

कृष्णजाया,

सत्यभामा,

सुभद्रिका,

लक्ष्मणा,

दिगम्बरी,

पृथुका,

तीक्ष्णा,

आचारा,

अक्रूरा,

जाह्नवी,

गण्डकी,

ध्येया,

जृम्भणी,

मोहिनी,

विकारा,

अक्षरवासिनी,

अंशका,

पत्रिका,

पवित्रिका,

तुलसी,

अतुला,

जानकी,

वन्द्या,

कामना,

नारसिंही,

गिरीशा,

साध्वी,

कल्याणी,

कमला,

कान्ता,

शान्ता,

कुला,

वेदमाता,

कर्मदा,

सन्ध्या,

त्रिपुरसुन्दरी,

रासेशी,

दक्षयज्ञविनाशिनी,

अनन्ता,

धर्मेश्वरी,

चक्रेश्वरी,

खञ्जना,

विदग्धा,

कुञ्जिका,

चित्रा,

सुलेखा,

चतुर्भुजा,

राका,

प्रज्ञा,

ऋद्भिदा,

तापिनी,

तपा,

सुमन्त्रा,

दूती,

अशनी,

कराला,

कालकी,

कुष्माण्डी,

कैटभा,

कैटभी,

क्षत्रिया,

क्षमा,

क्षेमा,

चण्डालिका,

जयन्ती,

भेरुण्डा

(Noun)

सा

देवी

यया

नैके

दैत्याः

हताः

तथा

च

या

आदिशक्तिः

अस्ति

इति

मन्यते।

"नवरात्रोत्सवे

स्थाने

स्थाने

दुर्गायाः

प्रतिष्ठापना

क्रियते।"

Synonyms

यवानी,

यवानिका,

दीप्यकः,

दीप्यः,

यवसाह्वः,

यवाग्रजः,

दीपनी,

उग्रगन्धा,

वातारिः,

भूकदम्बकः,

यवजः,

दीपनीयः,

शूलहन्त्री,

उग्रा,

तीव्रगन्धा,

चित्रा

(Noun)

ओषधीबीजविशेषः

यवान्यः

सगन्धानि

बीजानि

ये

भाजने

तथा

च

भेषजे

उपयुज्यन्ते

अस्य

गुणाः

कटुत्वं

तिक्तत्वं

उष्णत्वं

वात-अर्शः-श्लेष्म-शूल-अष्मान्-अकृमि-नाशित्वम्

च।

"यवानी

पाचनी

रुच्या

तीक्ष्णोष्णा

कटुका

लघुः।"

Synonyms

यवानी,

यवानिका,

दीप्यकः,

दीप्यः,

यवसाह्वः,

यवाग्रजः,

दीपनी,

उग्रगन्धा,

वातारिः,

भूकदम्बकः,

यवजः,

दीपनीयः,

शूलहन्त्री,

उग्रा,

तीव्रगन्धा,

चित्रा

(Noun)

ओषधीविशेषः,

यस्य

सगन्धानि

बीजानि

भाजने

तथा

च

भेषजे

उपयुज्यन्ते

अस्य

गुणाः

कटुत्वं

तिक्तत्वं

उष्णत्वं

वात-अर्शः-श्लेष्म-शूल-अष्मान्-अकृमि-नाशित्वम्

च।

"यवान्यः

बीजानि

पत्राणि

च

सुगन्धितानि

सन्ति।"

Synonyms

चित्रा

(Noun)

एका

शीला

।

"चित्रायाः

उल्लेखः

भागवतपुराणे

वर्तते"

Synonyms

चित्रा

(Noun)

एका

नदी

।

"चित्रायाः

उल्लेखः

दिव्यावदाने

वर्तते"

சித்ரா

:

ஒரு

நக்ஷத்திரம்,

மாயை.

Citrā,

a

nakshatra

(

v.

Suº

Si.

).

§

569

(

Bhagavadyānap.

):

V,

143,

4842

(

ºāṃ

pīḍayate

grahaḥ,

omens

).--§

574

(

Jambūkh.

):

VI,

3,

79

(

śveto

grahaḥ

(

i.e.

Ketu,

Nīl.

)

tathā

Cºāṃ

samatikramya

tishṭhati,

omens

),

85

(

Cº-Svātyantare

caiva

vishṭhitaḥ

(

C.

dhishṭhitaḥ

)

purushagrahaḥ,

do.

).--§

746

(

Ānuśāsanik.

):

XIII,

64,

3268

(

by

making

a

gift

of

a

bull

and

perfumes

under

the

constellation

C.,

one

goes

to

the

world

of

the

Apsarases

).--§

749

(

do.

):

XIII,

89,

4261

(

by

performing

śrāddhas

under

the

constellation

C.,

one

obtains

beautiful

children

).--759

(

do.

):

XIII,

110,

5394

(

?

C.

has

C{??}raṃ,

B.

Mitraṃ,

description

of

the

candravrata

).

चित्रा

/

CITRĀ.

A

celestial

maiden.

When

once

aṣṭāvakra

went

to

the

court

of

kubera

this

maiden

gave

a

dance

in

honour

of

his

visit.

(

Śloka

44,

Chapter

14,

Anuśāsana

Parva

).

Citrā.

See

Nakṣatra.

12.

Citrā,

‘bright,

’

is

the

beautiful

star,

α

Virginis.

It

is

mentioned

in

a

legend

of

Indra

in

the

Taittirīya

Brāhmaṇa,

^81

and

in

that

of

the

‘two

divine

dogs’

(

divyau

śvānau

)

in

the

Śata-

patha

Brāhmaṇa.^82

81

)

Taittirīya

Brāhmaṇa,

i.

1,

2,

4-6.

82

)

ii.

1,

2,

13-17.

चित्रा

स्त्री।

मूषिकपर्णी

समानार्थकाः

चित्रा,

उपचित्रा,

न्यग्रोधी,

द्रवन्ती,

शम्बरी,

वृषा,

प्रत्यक्श्रेणी,

सुतश्रेणी,

रण्डा,

मूषिकपर्णी

2।4।87।2।1

ऋष्यप्रोक्ता

शूकशिम्बिः

कपिकच्छुश्च

मर्कटी।

चित्रोपचित्रा

न्यग्रोधी

द्रवन्ती

शम्बरी

वृषा॥

पदार्थ-विभागः

,

द्रव्यम्,

पृथ्वी,

अचलसजीवः,

ओषधिः

चित्रा

स्त्री।

वनकर्कटी

समानार्थकाः

चित्रा,

गवाक्षी,

गोडुम्बा

2।4।156।2।1

इक्ष्वाकुः

कटुतुम्बी

स्यात्तुम्ब्यलाबूरुभे

समे।

चित्रा

गवाक्षी

गोडुम्बा

विशाला

त्विन्द्रवारुणी॥

पदार्थ-विभागः

,

द्रव्यम्,

पृथ्वी,

अचलसजीवः,

लता

चित्रा,

स्त्रीलिङ्गम्

(

चित्रयति

चित्रकर्म्म

करोति

सर्व्व-गुणैः

शोभते

इति

वा

।

चित्र

+

अच्

+

टाप्

।

)श्रीकृष्णसखीविशेषः

।

यथा,

उज्ज्वलनीलमणौ

।“परमप्रेष्ठसख्यस्तु

ललिता

सविशाखिका

।सचित्रा

चम्पकलता

तुङ्गविद्येन्दुलेखिका

।रङ्गदेवी

सुदेवी

चेत्यष्टौ

सर्व्वगुणाग्रिमाः

॥

”अस्याः

कुञ्जः

श्रीकुण्डस्य

पूर्व्वस्यां

आनन्द-सुखदो

नाम

।

वयः

अष्टमासाधिकत्रयोदश-वत्सरम्

।

वर्णो

गौरः

।

अस्या

वस्त्रं

जाती-पुष्पतुल्यम्

।

कर्म्म

चित्रम्

।

इति

गोस्वामि-ग्रन्थः

॥

*

॥

मूषिकपर्णी

।

गोडुम्बा

।

सुभद्रा

।दन्तिका

।

(

पर्य्याया

यथा,

वैद्यकरत्नमालायाम्

।“चित्रा

दन्ती

निकुम्भः

स्यादुपचित्रा

मुकूलकः

।दाक्षायणी

विशल्या

च

तथोडुम्बरपर्ण्यपि

॥

”

)माया

।

सर्पभेदः

।

नदीविशेषः

।

इति

मेदिनी

॥

अपसरोविशेषः

।

इति

हेमचन्द्रः

॥

अश्वि-न्यादिसप्तविंशतिनक्षत्रान्तर्गतचतुर्द्दशनक्षत्रम्

।तत्तु

मुक्तावदुज्ज्वलं

एकतारकामयम्

।अस्य

अधिष्ठात्री

देवता

विश्वकर्म्मा

।

यथा,

--“एकमौक्तिकसमुज्ज्वलप्रभेत्वष्टरीन्दुवदने

खमध्यगे

।”इति

कालिदासः

॥

तत्र

जातस्य

फलं

यथा,

कोष्ठीप्रदीपे

।“प्रतापसन्तापितशत्रुपक्षोदक्षो

नये

चापि

विचित्रवासाः

।प्रसूतिकाले

यदि

यस्य

चित्राबुद्धिर्विचित्रा

खलु

तस्य

शास्त्रे

॥

”मृगेर्व्वारुः

।

(

यथा,

चरके

सूत्रस्थाने

।

१३

अः

।“तिलः

पियालाभिषुकौ

विभीतका-श्चित्राभयैरण्डमधूकसर्षपाः

।कुसुम्भविल्वारुकमूलकातसीनिकोठकाक्षोडकरञ्जशिग्नुजाः

॥

स्नेहाशयाः

स्थावरसंज्ञितास्तथास्युर्ज्जङ्गमा

मत्स्यमृगाः

सपक्षिणः

॥

”

)गण्डदूर्व्वा

।

सुतश्रेणी

।

मञ्जिष्ठा

।

इति

राज-निर्घण्टः

॥

(

यथा,

सुश्रुते

चिकित्सितस्थाने२

अध्याये

।“चित्रासमन्वितञ्चैव

रुजादाहविनाशनम्

॥

”

)छन्दोविशेषः

।

इति

छन्दोमञ्जरी

॥

अस्य

विव-रणं

छन्दःशब्दे

द्रष्टव्यम्

॥

(

गायत्त्रीस्वरूपामहाशक्तिः

।

यथा,

देवीभागवते

।

१२

।

६

।

५२

।“चक्रवाकस्तनी

चेष्ठा

चित्रा

चारुविलासिनी

॥

”

)

चित्रा

स्त्री

चित्र--अच्

।

१

मूषिकपर्ण्यां

२

गोडुम्बायां

३

सुभ-द्रायां

४

दन्तिकायां

५

मायायां

६

सर्पभेदे

७

नदीभेदे

चमेदि०

।

८

चित्रगुप्तस्य

भगिन्यां

सा

च

नदी

भूत्वा

चित्रपथा

नदी

जाता

सैव

चित्रा

नदी

।

चित्रपथाशब्दे

दृश्यम्९

अप्सरोभेदे

हेमच०

।

१०

व्रजाङ्गनाभेदे

उज्ज्वलमणिः

।“परमप्रेष्ठमध्ये

तु

ललिता

सविशाखिका

।

सचित्रा

च-म्पकलता

तुङ्गविम्बेन्दुलेखिका

।

रङ्गदेवी

सुदेवी

।

चेत्यष्टौसर्वगुणाः

श्रिया”

“चित्रानाम

यच्छन्दोऽस्मिन्

स्युस्त्रयो-मास्ततो

यौ”

वृ०

टी०

उक्ते

पञ्चदशाक्षरपादकेवर्ण्णवृत्तभेदे

।

राशिचक्रस्थे

१२

नक्षत्रभेदे

।

सा

तराशिचक्रस्य

१७३

।

२०

अवधि

१८६

।

४०

पर्य्यन्तं

१३

।

२०अंशाद्यात्मिका

तत्स्वरूपादिकम्

अश्लेषाशब्दे४९७

पृ०

उक्तम्

।

“हिमनिर्मुक्तयोर्योगे

चित्राचन्द्र-मसोरिव”

रघुः

।

चित्रानामके

चन्द्रकलत्रे

१३

दक्ष-कन्याभेदे

च

।

१४

मृगेर्वारौ

१५

श्वेतदूर्वायां

१६

मञ्जि-ष्ठायां

राजनि०

।

चित्रायां

जाता

अण्

“चित्रारोहिणीकृत्रिकारोहिणीभ्यः

स्त्रियामुपसंख्यानम्”

वार्त्ति०जातार्थाणो

लुक्

।

१७

चित्राजातायां

स्त्रियां

स्त्रीभिन्ने

तुन

लुक्

चैत्रः

इत्येव

।