Try संस्कृतवाहिनी (A word everyday) | YouTube Channel
चिकरीषकः-चिकरिषकः-चिकीर्षकः-र्षिका (cikarISakaH-cikariSakaH-cikIrSakaH-rSikA)
1
{@“कॄञ्
हिंसायाम्”@}
2
प्वादिः,
ल्वादिश्च।
‘कृणन्
कृणीते
हिंसायाम्,
विक्षेपे
किरतीति
शे।’
3
इति
देवः।
4
5
कारकः-रिका,
कारकः-रिका,
6
चिकरीषकः-चिकरिषकः-
7
चिकीर्षकः-र्षिका,
8
चेकिरकः-रिका
9
करीता-करिता-त्री,
कारयिता-त्री,
चिकरीषिता-चिकरिषिता-चिकीर्षिता-त्री,
चेकिरिता-त्री
10
कृणन्-ती,
कारयन्-न्ती,
चिकरीषन्-चिकरिषन्-चिकीर्षन्-न्ती
--
करीष्यन्-करिष्यन्-न्ती-ती,
कारयिष्यन्-न्ती-ती,
चिकरीषिष्यन्-चिकरिषिष्यन्-चिकीर्षिष्यन्-न्ती-ती
--
कृणानः,
कारयमाणः,
चिकरीषमाणः-चिकरिषमाणः-चिकीर्षमाणः,
चेकीर्यमाणः
करीष्यमाणः-करिष्यमाणः,
कारयिष्यमाणः,
चिकरीषिष्यमाणः-चिकरिषिष्यमाणः-चिकीर्षिष्यमाणः,
चेकिरिष्यमाणः
11
कीः-किरौ-किरः
--
--
--
--
12
कीर्णम्-कीर्णः-कीर्णवान्,
कारितः,
चिकरीषितः-चिकरिषितः-चिकीर्षितः,
चेकिरितः-तवान्
13
14
किरः,
कारः,
चिकरीषुः-चिकरिषुः-चिकीर्षुः,
15
चेकिरः
करीतव्यम्-करितव्यम्,
कारयितव्यम्,
चिकरीषितव्यम्-चिकरिषितव्यम्-चिकीर्षितव्यम्,
चेकिरितव्यम्
करणीयम्,
कारणीयम्,
चिकरीषणीयम्-चिकरिषणीयम्-चिकीर्षणीयम्,
चेकिरणीयम्
16
कार्यम्,
कार्यम्,
चिकरीष्यम्-चिकरिष्यम्-चिकीर्ष्यम्,
चेकीर्यम्
ईषत्करः-दुष्करः-सुकरः
--
--
--
--
17
करः,
कारः,
चिकरीषः-चिकरिषः-चिकीर्षः,
चेकिरः
18
करीतुम्-करितुम्,
कारयितुम्,
चिकरीषितुम्-चिकरिषितुम्-चिकीर्षितुम्,
चेकिरितुम्
19
कीर्णीः,
20
कारा,
कारणा,
चिकरीषा-चिकरिषा-चिकीर्षा,
चेकिरा
करणम्,
कारणम्,
चिकरीषणम्-चिकरिषणम्-चिकीर्षणम्,
चेकिरणम्
कीर्त्वा,
कारयित्वा,
चिकरीषित्वा-चिकरिषित्वा-चिकीर्षित्वा,
चेकिरित्वा
विकीर्य,
विकार्य,
विचिकरीष्य-विचिकरिष्य-विचिकीर्ष्य,
विचेकीर्य
कारम्
२,
कीर्त्वा
२,
कारम्
२,
कारयित्वा
२,
चिकरीषम्
२,
चिकरीषित्वा
२,
चिकरिषम्
२,
चिकरिषित्वा
२,
चिकीर्षम्
२,
चिकीर्षित्वा
२,
चेकिरम्
२
चेकिरित्वा
२।
21
प्रासङ्गिक्यः
01
→
(
२५८
)
02
→
(
९-क्र्यादिः-१४८५।
सक।
सेट्।
उभ।
)
03
→
(
श्लो।
३९
)
04
→
[
पृष्ठम्०२६०+
२०
]
05
→
[
[
१।
‘इत्त्वोत्त्वाभ्यां
गुणवृद्धी
विप्रतिषेधेन’
(
वा।
७-१-१०२
)
इति
वचनात्
इत्त्वं
बाधित्वा,
‘अचो
ञ्णिति’
(
७-२-११५
)
इति
वृद्धिः।
]
]
06
→
[
[
२।
‘इट्
सनि
वा’
(
७-२-४१
)
इति
सन
इड्विकल्पः।
इट्पक्षे
‘वॄतो
वा’
(
७-२-३८
)
इति
दीर्घविकल्पः।
एवं
सर्वत्र
इट्पक्षे
सनि
ज्ञेयम्।
]
]
07
→
[
[
३।
इडभावपक्षे,
‘इको
झल्’
(
१-२-९
)
इति
सनः
कित्त्वे,
‘ॠत
इद्धातोः’
(
७-१-१००
)
इति
इत्त्वे
रपरत्वे
च,
‘हलि
च’
(
८-२-७७
)
इति
दीर्घः।
एवं
इडभावपक्षे
सनि
सर्वत्र
ज्ञेयम्।
]
]
08
→
[
[
४।
इत्त्वरपरत्वद्वित्वेषु
कृतेषु
‘गुणो
यङ्लुकोः’
(
७-४-८२
)
इत्यभ्यासे
गुणः।
‘यस्य
हलः’
(
६-४-४९
)
इति
यकारलोपः।
एवं
सर्वत्र
यङन्ते
ज्ञेयम्।
]
]
09
→
[
[
५।
‘वॄतो
वा’
(
७-२-३८
)
इति
इटो
दीर्घविकल्पः।
एवं
तव्यदादिषु
च
ज्ञेयम्।
]
]
10
→
[
[
६।
‘क्र्यादिभ्यः
श्ना’
(
३-१-८१
)
इति
श्ना
विकरणप्रत्ययः।
‘प्वादीनां
ह्रस्वः’
(
७-३-८०
)
इति
शिति
परे
ह्रस्वः।
‘श्नाऽभ्यस्तयोरातः’
(
६-४-११२
)
इत्याकार-
लोपः।
‘ऋवर्णान्नस्य
णत्वं
वाच्यम्’
(
वा।
८-४-१
)
इति
णत्वम्।
एवं
‘कृणानः’
इत्यत्रापि
ज्ञेयम्।
]
]
11
→
[
[
७।
इत्त्वे
रपरत्वे
च
‘र्वोरुपधाया
दीर्घ
इकः’
(
८-२-७६
)
इति
दीर्घः।
]
]
12
→
[
[
८।
‘श्र्युकः
क्किति’
(
७-२-११
)
इतीण्णिषेधः।
इत्वे
रपरत्वे
च
‘ल्वादिभ्यः’
(
८-२-४४
)
इति
निष्ठानत्वम्।
‘रषाभ्याम्--’
(
८-४-१
)
इति
णत्वम्।
]
]
13
→
[
पृष्ठम्०२६१+
१७
]
14
→
[
[
१।
‘इगुपधज्ञाप्रीकिरः
कः’
(
३-१-१३५
)
इति
कर्तरि
कः।
]
]
15
→
[
[
२।
यङन्तात्
पचाद्यचि
(
३-१-१३४
),
‘यङोऽचि
च’
(
२-४-७४
)
इति
लुक्।
]
]
16
→
[
[
३।
‘ऋहलोर्ण्यत्’
(
३-१-१२४
)
इति
ण्यत्।
]
]
17
→
[
[
४।
‘ॠदोरप्’
(
३-३-५७
)
इति
भावेऽप्।
]
]
18
→
[
[
आ।
‘द्वारं
पुनन्
पदतलेन
स
लूनवैरी
स्तीर्णाननं
मदजलेन
करीतुकामम्।
नागं
ददर्श
पटबूर्णमुखं
धुनानं
कर्णौ
शृणन्तमखिलानभिपूर्तरोषम्।।’
धा।
का।
३-६।
]
]
19
→
[
[
५।
‘ॠल्वादिभ्यः
क्तिन्
निष्ठावद्
वाच्यः’
(
वा।
८-२-४४
)
इति
क्तिनस्तकारस्य
नकारः।
णत्वम्।
]
]
20
→
[
[
६।
‘कारा
बन्धने’
(
गणसूत्रम्
३-३-१०४
)
इति
भिदादिषु
पाठात्
अङ्।
निपात-
नात्
वृद्धिः।
ण्यन्ताद्वा
अङ्।
]
]
21
→
[
पृष्ठम्०२६२+
२८
]
1
{@“कॄ
हिंसायाम्”@}
2
प्वादिः,
ल्वादिश्च।
कारकः-रिका,
कारकः-रिका,
चिकरीषकः-चिकरिषकः-चिकीर्षकः-र्षिका,
चेकिरकः-रिका
कृणन्-ती,
इत्यादीनि
सर्वाण्यपि
रूपाणि
पूर्वोक्तकॄ
3
धातुवत्
ज्ञेयानि।
एकस्मिन्नेव
विकरणे
पुनः
पाठः,
कर्तृगामिन्यपि
क्रियाफले
परस्मैपदार्थः।
प्रासङ्गिक्यः
01
→
(
२५८-आ
)
02
→
(
९-क्र्यादिः-१४९६।
सक।
सेट्।
पर।
)
03
→
(
२५८
)
What is this? (Hidden Dictionary)
To avoid the clutter in the app, the unwanted dictionaries can be hidden to have clear view while browsing. This section shows entries from those hidden dictionaries if any.
How to hide/unhide dictionary?
Every dictionary entry will have top right corner menu . From there, you can hide or unhide dictionary. You must login to use this feature. So, KST can remember your preferences of hidden dictionaries.