कौशिक (kauzika)

कौशिक

Masculine, Feminine, Neuter

(

-कः-की-कं

)

1.

Silk,

silken.

2.

Of

the

family

of

Kusika,

&c.

Masculine.

(

-कः

)

1.

A

name

of

INDRA.

2.

A

fragrant

substance,

(

Bdellium

)

3.

An

owl.

4.

A

snake-catcher.

5.

An

ichneumon.

(

Viverra

ichneu-

mon.

)

6.

A

title

of

VISWAMITRA.

7.

One

skilled

in

dictionaries.

8.

A

dictionary

compiler.

9.

Love,

the

passion.

10.

The

marrow.

Feminine.

(

-की

)

1.

A

river

in

Bahar,

the

Kosi

or

Koosa.

2.

A

name

of

the

goddess

DURGA,

Neuter.

(

-कं

)

Silk.

Etymology

कोश

a

sheathe,

&c.

ठक्

affix,

and

ङीप्

for

the

feminine

also

कौषिक,

and

कौशिकी.

1

कौशिक॑

adjective

pertaining

to

Kuśika

masculine

patron.

of

several

men.

epithet

of

Indra,

feminine

कौशिकी

E

of

Durgā

name

of

several

women

&

rivers.

2

कौशिक

neuter

a

silk

cloth.

3

कौशिक

masculine

owl.

कौशिक

(

कः

)

1.

Masculine.

Indra

bdel-

lium

an

owl

a

snake-catcher

an

ichneumon

a

lexicographer

love

marrow.

Feminine.

(

की

)

A

river

in

Behar,

Durgā.

Neuter.

Silk.

a.

Silken.

कौशिक

-

kauzika

-

Masculine

-

one

who

catches

snakes

तैत्तिरिक

-

taittirika

-

Masculine

-

one

who

catches

partridges

मार्गार

-

mArgAra

-

Masculine

-

one

who

catches

fish

with

his

hands

शुम्बल

-

zumbala

-

Neuter

-

any

substance

which

easily

catches

fire

कौशिक

kauzika

Adjective

relating

to

kuzika

विक्रोशयितृ

vikrozayitR

Masculine

word

used

to

explain

kuzika

कौशिकत्व

kauzikatva

Neuter

state

of

being

a

descendant

of

kuzika

कुत्सकुशिकिका

kutsakuzikikA

Feminine

intermarriage

of

the

kutsa

and

kuzika

families

कौशिक

kauzika

Adjective

sheathed

कौक्षेय

kaukSeya

Masculine

sheathed

चोलकिन्

colakin

Masculine

sheathed

कौशिक

kauzika

Masculine

shala

tree

[

Shorea

robusta

-

Bot.

]

कौशिक

(

-कः-की-कं

)

1

Silk,

silken.

2

Of

the

family

of

Kuśika,

&c.

Masculine.

(

-कः

)

1

A

name

of

INDRA.

2

A

fragrant

substance,

(

Bdellium.

)

3

An

owl.

4

A

snake-catcher.

5

An

ichneumon,

(

Viverra

ichneumon.

)

6

A

title

of

VIŚVAMITRA.

7

One

skilled

in

dictionaries.

8

A

dictionary

compiler.

9

Love,

the

passion.

10

The

marrow.

Feminine.

(

-की

)

1

A

river

in

Behar,

the

Kosi

or

Koosa.

2

A

name

of

the

goddess

DURGA.

Neuter.

(

-कं

)

Silk.

Etymology

कोश

a

sheathe,

&c.

ठक्

affix,

and

ङीप्

for

the

feminine

also

कौषिक,

and

कौषिकी.

कौशिक

[

kauśika

],

Adjective.

(

-की

Feminine.

)

also

-कौषिक

(

की

)

[

कुश-ठञ्,

कुशिक-

अण्

वा

]

Incased,

sheathed

विक्रम्य

कौशिकं

खङ्गं

मोक्षयित्वा

ग्रहं

रिपोः

Mahâbhârata (Bombay).

*

3.157.11.

Coming

from

an

owl.

Born

of

the

family

of

Kuśika

कौशिकाश्च

कथं

वंशात्क्षत्राद्वै

ब्राह्मणो

भवेत्

Mahâbhârata (Bombay).

*

13.52.4.

Silken

या

त्वाहं

कौशिकैर्वस्त्रैः

शुभ्रैराच्छादितं

पुरा

Mahâbhârata (Bombay).

*

3.27.14.

कः

An

epithet

of

विश्वा-

मित्र

quod vide, which see.

An

owl

Uttararàmacharita.

2.29.

A

lexicographer.

Marrow.

Bdellium.

An

ichneumon.

A

snake-catcher.

The

sentiment

of

love

(

शृङ्गार

).

One

who

knows

hidden

treasures.

An

epithet

of

Indra

Bhágavata (Bombay).

1.38.17

Naishadhacharita.

5.64.

An

epithet

of

Śiva.

Name.

of

a

priest

in

charge

of

Sāmaveda.

A

dealer

in

Kuśa

grass.

Gum,

resin

'कौशिको

मुनिभेदे

च

नकुले

शक्रघूकयोः

।

उद्गातरि

कुशाजीवे

कोशवत्यहितुण्डिके

॥

गुग्गुलावपि

...'

-का

A

cup,

drinking

vessel.

की

Name.

of

a

river

in

Bihar.

Name.

of

the

goddess

Durgā.

Name.

of

one

of

the

four

varieties

of

dramatic

style

सुकुमारार्थसंदर्भा

कौशिकी

तासु

कथ्यते

see

Sâhityadarpaṇa.

411

et

seq.

also.

The

earth

'गायत्र्याः

सांख्यायनगोत्रत्ववद्भूः

कौशिकी'

इति

कतकः

त्रातुमर्हसि

वीर

त्वं

पातालादिव

कौशिकीम्

Rāmāyana

5.38.65.

कम्

Silk,

silken

garment

Mahâbhârata (Bombay).

*

13.111.14

Bhágavata (Bombay).

1.83.28.

A

way

of

flying

(

सर्वतोभद्र

)

Mahâbhârata (Bombay).

*

7.48.35.

Compound.

-अरातिः,

-अरिः

a

crow.

-आत्मजः

an

epithet

of

Arjuna.

-आयुधम्

rainbow.

-फलः

the

cocoanut

tree,

said

to

have

been

created

by

Viśvāmitra

(

कौशिक

)

the

nut

being

the

rudiment

of

a

head.

-प्रियः

an

epithet

of

Rāma.

कौशिक

a.

(

की

f.

)

[

कुश-ठञ्,

कुशिक-अण्

वा

]

1

Incased,

sheathed.

2

Coming

from

an

owl.

3

Born

of

the

family

of

Kuśika.

4

Silken.

कः

1

An

epithet

of

विश्वामित्र

q.

v.

2

An

owl

U.

2.

29.

3

A

lexicographer.

4

Marrow.

5

Bdellium.

6

An

ichneumon.

7

A

snakecatcher.

8

The

sentiment

of

love

(

शृंगार

).

9

One

who

knows

hidden

treasures.

10

An

epithet

of

Indra

N.

5.

64.

11

An

epithet

of

Śiva.

का

A

cup,

drinking

vessel.

की

1

N.

of

a

river

in

Behār.

2

N.

of

the

goddess

Durgā.

3

N.

of

one

of

the

four

varieties

of

dramatic

style

सुकुमारार्थसंदर्भा

कौशिकी

तासु

कथ्यते

see

S.

D.

411

et

seq.

also.

Comp.

अरातिः,

अरिः

a

crow.

आत्मजः

an

epithet

of

Arjuna.

आयुधं

rainbow.

फलः

the

cocoa-nut

tree.

प्रियः

an

epithet

of

Rāma.

1.

कौशिक

Masculine, Feminine, Neuter

(

from.

कुशा

or

कुशी॑

),

‘having

paws’,

an

owl,

suśruta

varāha-mihira 's bṛhat-saṃhitā

pañcatantra

et cetera.

an

ichneumon,

Lexicographers, esp. such as amarasiṃha, halāyudha, hemacandra, &c.

coming

from

an

owl,

suśruta

2.

कौशिक

Masculine, Feminine, Neuter

forming

a

receptacle

(

as

a

wound

See

कोश-वत्

),

bhāvaprakāśa

vi,

35

(

v.l.

कौष्ठिक

)

sheathed

(

a

sword

),

mahābhārata

iii,

11461

silken,

mahābhārata

iii

कौशिक

masculine gender.

one

who

is

versed

in

dictionaries,

Lexicographers, esp. such as amarasiṃha, halāyudha, hemacandra, &c.

a

lexicographer,

Lexicographers, esp. such as amarasiṃha, halāyudha, hemacandra, &c.

one

who

catches

snakes,

Lexicographers, esp. such as amarasiṃha, halāyudha, hemacandra, &c.

the

fragrant

substance

bdellium,

Lexicographers, esp. such as amarasiṃha, halāyudha, hemacandra, &c.

marrow,

Lexicographers, esp. such as amarasiṃha, halāyudha, hemacandra, &c.

a

kind

of

seed,

Lexicographers, esp. such as amarasiṃha, halāyudha, hemacandra, &c.

कौशिक

neuter gender.

silk,

silk

cloth,

yājñavalkya

i,

186

mahābhārata

xiii,

5502

a

silk

garment,

bhāgavata-purāṇa

x,

83,

28.

3.

कौशिक॑

Masculine, Feminine, Neuter

relating

to

Kuśika

(

or

to

Kauśika

),

mahābhārata

xiii,

2719

कौशिक॑

(

अस्

),

masculine gender.

(

g.

बिदादि

)

patr.

of

Viśvā-mitra

(

who

was

the

son

or

grandson

of

Kuśika

),

interpolation

after,

ṛg-veda

x,

85

mahābhārata

rāmāyaṇa

of

Gādhi,

harivaṃśa

1457

of

Bhadra-śarman,

vaṃśa-brāhmaṇa

nalopākhyāna

of

a

teacher

(

author

of

the

Kauśikasūtra,

brother

of

Paippalādi

),

bṛhad-āraṇyaka-upaniṣad

kauśika-sūtra

pāṇini

iv,

3,

103

harivaṃśa

11074

nalopākhyāna

of

a

grammarian,

harivaṃśa

5501

of

one

of

Jarāsandhas's

generals,

mahābhārata

ii,

885

nalopākhyāna

of

Indra

(

as

originally

perhaps

belonging

to

the

Kuśikas

or

friendly

to

them

),

ṛg-veda

i,

10,

11

śatapatha-brāhmaṇa

iii,

3,

4,

19

ṢaḍvBr.

taittirīya-āraṇyaka

āśvalāyana-śrauta-sūtra

mahābhārata

et cetera.

of

Sūrya,

taittirīya-brāhmaṇa

i,

5,

10,

2,

Sch.

of

a

son

of

Vasu-deva,

viṣṇu-purāṇa

of

Śiva,

Lexicographers, esp. such as amarasiṃha, halāyudha, hemacandra, &c.

of

an

Asura,

harivaṃśa

2288

Vatica

robusta,

Lexicographers, esp. such as amarasiṃha, halāyudha, hemacandra, &c.

(

in

music

)

nalopākhyāna

of

a

Rāga

(

for

कैशिक

)

love,

passion,

Lexicographers, esp. such as amarasiṃha, halāyudha, hemacandra, &c.

कौशिक॑

(

आस्

),

masculine gender.

plural number.

the

descendants

of

Kuśika,

harivaṃśa

1770

ff.

(

of

Kuśa

),

rāmāyaṇa

i,

35,

20

1.

कौशिक,

अस्,

ई,

अम्,

being

in

a

sheath

or

scab-

bard,

sheathed,

incased

silken,

silk

(

अस्

),

m.

one

who

is

versed

in

dictionaries

the

compiler

of

a

dictionary,

a

lexicographer

the

fragrant

substance

bdellium

marrow

(

आ

),

f.

a

drinking-vessel.

कौशिक

2.

कौशिक,

अस्,

ई,

अम्

(

fr.

कुशिक

),

of

the

family

of

Kuśika

&c.

(

अस्

),

m.

a

patronymic

of

Viśvā-mitra,

who

was

the

son

or

grandson

of

Ku-

śika

N.

of

a

teacher,

author

of

the

Sūtras

of

the

Atharva-veda

a

brother

of

Paippalādi

N.

of

a

grammarian

N.

of

one

of

Jarāsandha's

generals

an

epithet

of

Indra

(

as

originally

perhaps

belonging

to

the

Kuśikas

or

friendly

to

them

)

N.

of

a

son

of

Vasu-

deva

N.

of

an

Asura

an

epithet

of

Śiva

N.

of

the

plant

Vatica

Robusta

[

cf.

कुशिक

and

अश्व-

कर्ण

]

an

ichneumon

an

owl

love,

passion

(

ई

),

f.,

N.

of

a

river

in

Bahar,

commonly

called

Kosi

or

Koosa,

created

by

Viśvā-mitra,

or

identified

with

Satyavatī,

the

sister

of

Viśvā-mitra

an

epithet

of

the

goddess

Durgā

N.

of

a

Buddhist

female

beggar

or

परि-व्राजिका

(

अस्,

ई,

अम्

),

coming

from

an

owl.

—कौशिक-प्रिय,

अस्,

m.

an

epithet

of

Rāma.

—कौशिक-फल,

अस्,

m.

the

cocoa-nut

tree,

(

said

to

have

been

created

by

the

sage

Viśvā-mitra

when

endeavouring

to

form

a

human

being

in

rivalry

of

Brahmā,

the

nut

being

the

rudiment

of

the

head.

)

—कौशिकाङ्गुलि,

इस्,

m.,

N.

of

a

teacher.

—कौशि-

कात्मज

(

°क-आत्°

),

अस्,

m.

Indra's

son,

an

epithet

of

Arjuna.

—कौशिकायुध

(

°क-आय्°

),

अम्,

n.

the

bow

of

Indra,

the

rainbow.

—कौशिकाराति

(

°क-अर्°

),

इस्,

m.

an

enemy

of

owls,

a

crow

also

कौशिकारि,

&c.

—कौशिकी-पुत्र,

अस्,

m.,

N.

of

a

teacher.

—कौ-

शिक्य्-ओज

अस्,

m.

(

ओज

=

ओजस्

),

N.

of

a

tree,

=

शाखोटा।

1.

कौशिक

add

—

(

अम्

),

n.

a

silk

garment.

कौशिक

kauśiká,

〈1.〉

Adjective.

relating

to

Kuśika

Masculine.

🞄pat.

esp.

of

Viśvāmitra

(

a

),

Masculine.

owl

ī,

Feminine.

ep.

🞄of

Durgā

N.

of

a

Buddhist

mendicant

nun

🞄〈2.〉

Adjective.

sheathed

Neuter.

silk

cloth

or

garment.

1.

कौशिक

कौशिक,

i.

e.

कुशिक

+

अ,

I.

Adjective.

and

patronym.

Descending

from

Kuśika,

MBh.

13,

2719

Rām.

1,

35,

20.

II.

Masculine.

An

owl,

Pañc.

157,

21.

III.

Feminine.

की,

1.

The

name

of

a

river,

Rām.

4,

40,

19.

2.

A

proper

name,

Mālav.

12,

4.

2.

कौशिक

कौशिक,

i.

e.

कोशा

+

इक,

I.

Adjective.

1.

Sheathed,

MBh.

3,

11461.

2.

Silken,

MBh.

3,

1002.

II.

Neuter.

Silken

cloth,

MBh.

13,

5602.

कौशिक

पदविभागः

पुल्लिङ्गः

कन्नडार्थः

ಕುಶಿಕ

ಗೋತ್ರದಲ್ಲಿ

ಹುಟ್ಟಿದ

ವಿಶ್ವಾಮಿತ್ರ

ಮಹರ್ಷಿ

निष्पत्तिः

"अञ्"

(

४-१-१०४

)

व्युत्पत्तिः

कुशिकस्य

गोत्रापत्यं

पुमान्

प्रयोगाः

"कौशिकेन

स

किल

क्षितीश्वरो

राममध्वरविघातशान्तये"

उल्लेखाः

रघु०

११-१

कौशिक

पदविभागः

पुल्लिङ्गः

कन्नडार्थः

ಗಾಧಿಯಾಗಿ

ಹುಟ್ಟಿದ

ಇಂದ್ರ

निष्पत्तिः

"अण्"

(

४-१-९२

)

व्युत्पत्तिः

कुशिकस्यापत्यं

पुमान्

प्रयोगाः

"कुशिकस्तु

तपस्तेपे

पुत्रमिन्द्रसमप्रभम्

।

लभेयमिति

तंशक्रस्त्रासादभ्येत्य

जग्मिवान्

।

स

गाधिरभवद्राजा

मघवान्

कौशिकः

स्वयम्

॥"

उल्लेखाः

हरिवं०

कौशिक

पदविभागः

पुल्लिङ्गः

कन्नडार्थः

ಗೂಬೆ

प्रयोगाः

"कौशिकः

स्वमखिलं

परिपश्यन्

मन्यते

स्म

खलु

कौशिकमेव"

उल्लेखाः

नैष०

५-६४

कौशिक

पदविभागः

पुल्लिङ्गः

कन्नडार्थः

ಕೋಶಕಾರ

/ನಿಘಂಟುಕಾರ

कौशिक

पदविभागः

पुल्लिङ्गः

कन्नडार्थः

ಹಾವಾಡಿಗ

कौशिक

पदविभागः

पुल्लिङ्गः

कन्नडार्थः

ಗುಗ್ಗುಳ

/ಧೂಪದ

ಪುಡಿ

कौशिक

पदविभागः

पुल्लिङ्गः

कन्नडार्थः

ಮಚ್ಚೆ

/ದೇಹಸಾರ

विस्तारः

"मज्जा

तु

कौशिकः

शुक्रकरोऽस्थ्नः

स्नेहसम्भवौ"

-

अभि०

चि०

।

कौशिक

पदविभागः

पुल्लिङ्गः

कन्नडार्थः

ಜರಾಸಂಧನ

ಒಬ್ಬ

ಸೇನಾಪತಿ

प्रयोगाः

"स

तु

सेनापतिं

राजा

सस्मार

भरतर्षभ

।

कौशिकं

चित्रसेनं

च

तस्मिन्

युद्ध

उपस्थिते

॥"

उल्लेखाः

भा०

सभा०२२-३२

कौशिक

पदविभागः

पुल्लिङ्गः

कन्नडार्थः

ನಕುಲ

/ಮುಂಗುಸಿ

कौशिक

पदविभागः

पुल्लिङ्गः

कन्नडार्थः

ಕೋಶಾಧ್ಯಕ್ಷ

विस्तारः

"कौशिको

नकुले

व्यालग्राहे

गुग्गुलुशक्रयोः

।

कोशज्ञोलूकयोश्च

स्यात्

विश्वामित्रमुनावपि"-

मेदि०

।

कौशिक

पदविभागः

पुल्लिङ्गः

कन्नडार्थः

ಒಬ್ಬ

ಅಸುರ

कौशिक

पदविभागः

पुल्लिङ्गः

कन्नडार्थः

ಶೃಂಗಾರರಸ

विस्तारः

"वात्सल्यशान्तौ

तु

रसौ

शृङ्गारः

कौशिकः

स्मृतः"

-

त्रिकाण्ड०

।

कौशिक

पदविभागः

नपुंसकलिङ्गः

कन्नडार्थः

ರೇಷ್ಮೆ

ಬಟ್ಟೆ

प्रयोगाः

"सोषरोदकगोमूत्रः

शुध्यत्याविककौशिकम्"

उल्लेखाः

याज्ञ०

१-१८६

कौशिक

पदविभागः

विशेष्यनिघ्नम्

कन्नडार्थः

ಕೋಶದಲ್ಲಿರುವ

ಕತ್ತಿ

कौशिक

पदविभागः

विशेष्यनिघ्नम्

कन्नडार्थः

ಕೃಮಿಕೋಶದಿಂದ

ಹುಟ್ಟಿದ

/ರೇಷ್ಮೆಹುಳುವಿನ

ಹೊಟ್ಟೆಯಿಂದ

ಹುಟ್ಟಿದ

Kauśika,

(

1

)

(

presumably

=

Skt.

id.

as

gotra-name

),

n.

of

a

brahmanical

gotra:

Mv

〔ii.48.16

ff.〕,

and

of

an

ascetic

belonging

to

it,

〔ii.49.3

ff.〕

in

〔ii.63.18〕

he

is

called

Nārada

by

personal

name,

which

is

due

to

a

confusion

in

the

story,

the

true

form

of

which

is

told

in

Pali,

Jāt.

〔535〕,

where

the

ascetic

is

called

(

Macchari-

)Kosiya

(

Kosika

),

and

Nārada

(

=

Skt.

id.

)

appears

as

a

quite

different

character

many

vss

of

the

Jāt.

are

paralleled

in

Mv,

including

one

giving

(

in

Mv,

not

in

the

Jāt.

)

the

name

Nārada,

apparently,

to

the

ascetic

(

Mv

〔ii.55.3〕

=

Jāt.

〔v.395.12〕

)

(

2

)

n.

of

a

disciple

of

Śākyamuni,

to

be

read

in

LV

〔1.16〕

instead

of

Kasphila,

q.v.,

as

proved

by

Tib.

ḥug

pa

=

owl

he

may

be

the

same

as

Pali

3

Kosiya

in

DPPN

(

3

)

n.

of

a

locality:

Māy

〔81〕

see

Lévi,

〔p.

101〕,

[

Page196-b

]

identifying

this

with

Skt.

Kuśika

cf.

also

Kirfel,

Kosmographie

〔90〕,

Kauśika,

n.

of

a

people.

कौशिक

*m.

Schlangenbeschwörer,

Śṛṅgārasarv.

136d.

137d.

कौशिक

m.

=

*Śiva,

Rasas.

208d.

Kauśika^1

(

“descendant

of

Kuśika”

)

=

Viśvāmitra:

I,

2936,

6695

III,

8120,

8121

(

Vº

),

8311

(

Vº

),

8313

V,

3722,

3728,

3972

(

reme…yathā…Haimavatyāñ

ca

Kºaḥ

),

4021,

7354

(

ºsyāśrame

)

IX,

2295,

2384

(

ṛshisattamaṃ

)

XII,

1594(

?

),

5352,

5353,

5367,

5410,

7599,

††13205(

?

)

XIII,

1350,

2897

(

dvijaḥ

),

7116

(

Vº

).

Kauśika^2

(

do.

)

=

Ashṭaka:

V,

4089

(

Aº

).

Kauśika^3

(

“the

son

of

Kuśika”

)

=

Gādhi:

IX,

2297

XIII,

2897.

Kauśika^4

=

Caṇḍakauśika:

II,

760.

Kauśika^5

=

Indra:

III,

331,

10312,

10711

XII,

1720

(

Gādhir

nāma…Pākaśāsanaḥ,

incarnate

as

Gādhi

)

XIII,

829,

877

(

Devarājaḥ

),

3590,

3600

(

read

Kºa

with

B.

),

6950

(

ºsya

Śacī

).

Kauśika,

^6

various

brahmans,

descendants

of

Kuśika.

§

264

(

Sabhākriyāp.

):

II,

4,

107.--§

277

(

Jarāsandhavadhap.

):

II,

21,

807

(

ºo

Maṇimāṃś

ca,

had

favoured

the

country

of

the

Māgadhas,

=

Caṇḍakauśika?,

=

Viśvāmitra?

).--§

479

(

Pativratop.

):

III,

206,

13652,

13700.--§

608g

(

Karṇap.

):

An

ascetic

K.

lived

near

a

village

where

many

rivers

met.

He

made

a

vow

always

to

speak

the

truth,

and

became

celebrated

as

a

speaker

of

truth.

From

fear

of

robbers,

certain

persons

entered

that

wood.

The

robbers

came

and

asked

K.

by

which

path

the

men

had

gone,

and

he

told

them

the

truth

the

robbers

finding

out

the

persons

slew

them

all.

K.

fell

into

a

grievous

hell:

VIII,

69,

3439,

3446,

3448,

3449,

3451,

3452,

3454.--§

641

(

Rājadh.

):

XII,

109,

4030

(

?Nīl.

and

PCR.

take

kauśikaḥ

in

the

sense

of

‘an

owl’,

but

this

verse

seems

to

allude

to

VIII,

69,

although

the

text

is

in

disorder

).--§

662b

(

Jāpakop.

):

XII,

199,

7201

(

Paippalādiḥ

sa-Kauśikaḥ

).

Kauśika^7,

the

senāpati

of

Jarāsandha.

§

277

(

Jarāsandhavadhap.

):

II,

22,

885

(

formerly

named

Haṃsa

).

Kauśika^8

(

III,

8134

),

v.

Kauśikī.

Kauśika,

adj.

(

“relating

to

Kuśika

or

Kauśika”

).

§

435

(

Jaṭāsuravadhap.

):

III,

157,

11461

(

khaḍgaṃ

).--§

593

(

Abhimanyuvadhap.

):

VII,

48,

1920

(

mārgaiḥ

Kºādyaiḥ

).-§

602

(

Droṇavadhap.

):

VII,

191,

8793

(

sampātaṃ?

).-§

615

(

Gadāyuddhap.

):

IX,

57,

3223

(

mārgān

).--§

745b

(

Cyavanop.

):

XIII,

52,

2719

(

vaṃśāt

).

Kauśika,

pl.

(

ºāḥ

)

(

the

descendants

of

Kuśika

or

Kauśika

).

§

225

(

Vāsishṭha

):

I,

176,

6739.

Kauśika

is

an

epithet

of

Indra

as

‘connected

with

the

Kuśikas,

’

and

also

of

Viśvāmitra

as

‘son

of

Kuśika.’^1

A

teacher

named

Kauśika

is

mentioned

as

a

pupil

of

Kauṇḍinya

in

the

first

two

Vaṃśias

(

lists

of

teachers

)

of

the

Bṛhadāraṇyaka

Upaniṣad.^2

1

)

In

a

late

Khila,

Scheftelowitz,

Die

Apokryphen

des

Ṛgveda,

104.

2

)

ii.

6,

1

iv.

6,

1

(

Kāṇva

recension

).

कौशिकः,

पुंलिङ्गम्

(

कुशिकस्यापत्यम्

ऋष्यण्

।

कुशिकेतद्वंशे

भवो

वा

इत्यण्

।

)

इन्द्रः

।

(

अयं

हि

तप-स्विनः

कुशिकराज्ञस्तपःप्रभावं

विचार्य्य

त्रासात्तत्पुत्त्रतामङ्गीचकार

।यथा,

हविवंशे

।

२७

।

१३-१६

।“कुशिकस्तु

तपस्तेपे

पुत्त्रमिन्द्रसमं

विभुः

।लभेयमिति

तं

शक्रस्त्रासादभेत्य

जज्ञिवान्

॥

पूर्णे

वर्षसहस्ने

वै

तन्तु

शक्रो

ह्यपश्यत

।अत्युग्रतपसं

दृष्ट्वा

सहस्राक्षः

पुरन्दरः

॥

समर्थं

पुत्त्रजनने

स्वमेवांशमवासयत्

।पुत्त्रत्वे

कल्पयामास

स

देवेन्द्रः

सुरोत्तमः

॥

स

गाधिरभवद्राजा

मघवान्

कौशिकः

स्वयम्”

॥

पक्षे

तु

देवेन्द्रस्य

जन्मकाले

कुशावृतत्वात्

कौशि-कत्वमिति

।

कुशेन

वृत

इति

ठञ्

।यथा,

हरिवंशे

।

२१९

।

२--३

॥

“स

वज्री

कवची

जिष्णुरदित्यामभिजज्ञिवान्

।स्मृतेः

सहायो

द्युतिमान्

यथा

सोऽध्वर्युभिः

स्तुतः

।जातमात्रस्तु

भगवान्

अदित्यां

स

कुशैर्वृतः

।तदाप्रभृति

देवेशः

कौशिकत्वमुपागतः”

॥

)गुग्गुलुः

।

उलूकः

।

व्यालग्राही

।

इत्यमरः

।

२

।

४

।३४

॥

नकुलः

।

कोशज्ञः

।

(

मगधराजजरासन्धस्यसेनापतिर्हंसनामा

नरपतिरपि

कौशिकनाम्नाविश्रुत

आसीत्

।

यथा,

महाभारते

।

२

।जरासन्धवधपर्व्वणि

।

२२

।

३१-३२

।“स

तु

सेनापतिं

राजा

सस्मार

भरतर्षभ

!

।कौशिकं

चित्रसेनञ्च

तस्मिन्

युद्ध

उपस्थिते

॥

ययोस्तु

नामनी

राजन्

!

हंसेति

डिभकेति

च

।पूर्व्वं

संकथिते

पुंभिनृलोके

लोकसत्कृते”

॥

कुशिकस्य

गोत्रापत्यं

इति

विदाद्यञ्

।

कुशिकस्यपुत्त्रो

गाधिस्तत्पुत्त्रो

विश्वामित्रोऽपि

कुशिकवंश-जातत्वात्

कौशिकः

।

(

विश्वामित्रमुनिः

।

इतिमेदिनी

।

(

यथा,

रामायणे

।

१

।

२१

।

१

।“तच्छ्रुत्वा

वचनं

तस्य

स्नेहपर्य्याकुलाक्षरम्

।समन्युः

कौशिको

वाक्यं

प्रत्युवाच

महीपतिम्”

॥

पुरुवंशीयनृपविशेषः

।

यथा,

हरिवंशे

।“प्रतिष्ठायाश्च

द्वौ

पुत्त्रौ

पैप्पलादिश्च

कौशिकः”

॥

कोशं

करोतीति

।

कोश

+

ठक्

ठञ्

वा

बाहुल-कात्

।

)

कोषकारः

।

इति

शब्दरत्नावली

॥

शृङ्गार-रसः

।

इति

त्रिकाण्डशेषः

॥

मज्जा

।

इति

हेम-चन्द्रः

॥

अश्वकर्णवृक्षः

।

इति

राजनिर्घण्टः

॥

(

कोशात्

कृमिकोशाज्जातम्

।

कृमिकोषोद्भवे,

त्रि

।

यथा,

महाभारते

।

३

।

२७

।

१४

।“या

त्वाहं

कौशिकैर्वस्त्रैः

शुभैराच्छादितं

पुरा

।दृष्टवत्यस्मि

राजेन्द्र

!

सात्वां

पश्यामि

चीरिणम्”

॥

)

1.

कौशिक॑

zu

Kuśika

gehörig

Masculine.

Patron.

versch.

Männer.

Feminine.

ई

Bein.

der

Durgā

Frauenname.

2.

कौशिक

Neuter.

Seidenzeug.

3.

कौशिक

Masculine.

Eule.

kauśiká,

a.,

dem

Geschlechte

des

kuśiká

hold.

-a

indra

{10,

11}.

कौशिक

कौशिक

a.

(

कोश

)

de

soie

de

कुश।

--

S.

neuter

vêtement

ou

étoffe

de

soie.

कौशिक

कौशिक

masculine

(

कोश

)

hibou

mangouste

au

fig.

preneur

de

serpents.

Compilateur

de

dictionnaires.

Oliban

ou

bdellium.

Moelle.

Passion,

amour.

Surn.

d'Indra.

कौशिकफल

masculine

noix

de

coco.

कौशिक

कौशिक

masculine

np.

de

Viśvāmitra.

poète

védique,

petit-fils

de

Kuśa.

कौशिकप्रिय

masculine

l'ami

de

Viśvāmitra.

Rāma.

१

कौशिक-

a.

qui

se

rapporte

à

Kuśika

Masculine.

patron.

de

divers

personnages

(

not.

de

Viśvāmitra

et

d'Indra

)

Plural

les

descendants

de

Kuśa

-ई-

Feminine.

Neuter.

d'une

rivière

(

Kosi,

près

de

Bhagalpur

)

d'une

nonne

bouddhiste.

२

कौशिक-

a.

fourré

(

épée

)

de

soie

nt.

tissu

de

soie

(

de

cocon

),

vêtement

de

soie.

३

कौशिक-

Masculine.

hibou.