Try संस्कृतवाहिनी (A word everyday) | YouTube Channel

कुण्डलिन् (kuNDalin)

 
Shabda Sagara English

कुण्डलिन्

Masculine, Feminine, Neuter

(

-ली-लिनी-लि

)

Having

an

earring.

Masculine.

(

-ली

)

1.

A

name

of

VARUNA

regent

of

the

water.

2.

A

snake.

3.

A

peacock.

4.

The

spotted

or

painted

deer.

Feminine.

(

-नी

)

1.

A

Sakti

or

form

of

DURGA,

wor-

shipped

by

the

Tantrikas.

2.

A

plant,

(

Meanispermum

glabrum.

)

3.

Curds

boiled

with

Ghee

and

spices.

Etymology

कुण्डल

and

earring,

and

इनि

affix

the

rings

on

the

snake,

the

eyes

in

the

peacock's

tail,

&c.

being

compared

to

this

ornament.

Capeller Eng English

कुण्डलिन्

adjective

wearing

ear-rings

forming

a

ring,

coiled

masculine

a

snake.

Yates English

कुण्डलिन्

(

ली

)

1.

Masculine.

A

name

of

Varu-

na

a

snake

a

peacock

a

spot-

ted

deer.

a.

Having

ear-rings.

Spoken Sanskrit English

कुण्डलिन्

-

kuNDalin

-

Adjective

-

decorated

with

earrings

कुण्डलिन्

-

kuNDalin

-

Adjective

-

decorated

with

ear-rings

कुण्डलिन्

-

kuNDalin

-

Adjective

-

having

an

annular

form

or

shape.

कुण्डलिन्

-

kuNDalin

-

Adjective

-

circular

कुण्डलिन्

-

kuNDalin

-

Masculine

-

snake

कुण्डलिन्

-

kuNDalin

-

Masculine

-

spotted

or

painted

deer

कुण्डलिन्

-

kuNDalin

-

Masculine

-

Orchid

tree

[

Bauhinia

variegata

-

Bot.

]

कुण्डलिन्

-

kuNDalin

-

Masculine

-

peacock

Wilson English

कुण्डलिन्

Masculine, Feminine, Neuter

(

-ली-लिनी-लि

)

Having

an

earring.

Masculine.

(

-ली

)

1

A

name

of

VARUṆA

regent

of

the

water.

2

A

snake.

3

A

peacock.

4

The

spotted

or

painted

deer.

Feminine.

(

-नी

)

1

A

Śakti

or

form

of

DURGĀ,

worshipped

by

the

Tāntrikas.

2

A

plant,

(

Menispermum

glabrum.

)

3

Curds

boiled

with

Ghee

and

spices.

Etymology

कुण्डल

an

earring,

and

इनि

affix

the

rings

on

the

snake,

the

eyes

in

the

peacock's

tail,

&c.,

being

compared

to

this

ornament.

Apte English

कुण्डलिन्

[

kuṇḍalin

],

(

-नी

Feminine.

)

Decorated

with

ear-rings.

Circular,

spiral.

Winding,

coiling

(

as

a

serpent

).

Masculine.

A

snake.

वामाङ्गीकृतवामाङ्गि

कुण्डलीकृतकुण्डलि

Udb.

A

peacock.

An

epithet

of

Varuṇa,

and

of

Śiva.

The

spotted

or

painted

deer.

The

golden

mountain

काञ्चनाद्रौ

सर्पे

पुंसि

तु

कुण्डली

Nm.

-नी

A

form

of

Durgā

or

Śakti.

Name.

of

a

नाडी

in

Yoga.

Apte 1890 English

कुंडलिन्

(

नी

f.

)

1

Decorated

with

ear-rings.

2

Circular,

spiral.

3

Winding,

coiling

(

as

a

serpent

).

m.

1

A

snake.

2

A

peacock.

3

An

epithet

of

Varuṇa,

and

of

Śiva.

4

The

spotted

or

painted

deer.

नी

A

form

of

Durgā

or

Śakti.

Monier Williams Cologne English

कुण्डलिन्

Masculine, Feminine, Neuter

decorated

with

ear-rings,

mahābhārata

rāmāyaṇa

et cetera.

circular,

annulate,

harivaṃśa

4664

कुण्डलिन्

masculine gender.

a

snake,

rājataraṃgiṇī

i,

2

the

spotted

or

painted

deer,

Lexicographers, esp. such as amarasiṃha, halāyudha, hemacandra, &c.

a

peacock,

Lexicographers, esp. such as amarasiṃha, halāyudha, hemacandra, &c.

the

tree

Bauhinia

variegata,

bhāvaprakāśa

nalopākhyāna

of

Śiva

of

Varuṇa,

Lexicographers, esp. such as amarasiṃha, halāyudha, hemacandra, &c.

Monier Williams 1872 English

कुण्डलिन्,

ई,

इनी,

इ,

having

ear-rings

or

decorated

with

ear-rings

circular,

annular,

spiral,

winding,

coil-

ing

(

),

m.

a

snake

the

spotted

or

painted

deer

a

peacock

an

epithet

of

Varuṇa,

and

of

Śiva

(

इनी

),

f.

the

plant

Cocculus

Cordifolius

[

cf.

गुडूची

]

a

parti-

cular

dish,

curds

boiled

with

ghee

and

spices

a

Śakti

or

form

of

Durgā

worshipped

by

the

Tantrikas.

Benfey English

कुण्डलिन्

कुण्डलिन्,

i.

e.

कुण्डल

+

इन्,

Adjective.

,

Feminine.

नी,

Having

earrings,

MBh.

1,

7005.

Apte Hindi Hindi

कुण्डलिन्

वि*

-

कुण्डल

-

इनि

कुण्डलों

से

विभूषित

कुण्डलिन्

वि*

-

कुण्डल

-

इनि

"गोलाकार,

सर्पिल"

कुण्डलिन्

वि*

-

कुण्डल

-

इनि

"घुमावदार,

कुण्डली

मारे

हुए"

कुण्डलिन्

पुंलिङ्गम्

-

कुण्डल

-

इनि

साँप

कुण्डलिन्

पुंलिङ्गम्

-

कुण्डल

-

इनि

मोर

कुण्डलिन्

पुंलिङ्गम्

-

कुण्डल

-

इनि

वरुण

की

उपाधि

कुण्डलिन्

वि*

-

कुण्डल+इनि

गोलाकार

Shabdartha Kaustubha Kannada

कुण्डलिन्

पदविभागः

पुल्लिङ्गः

कन्नडार्थः

ಸರ್ಪ

/ಹಾವು

निष्पत्तिः

"इनिः"

(

५-२-११५

)

व्युत्पत्तिः

कुण्डलं

वेष्टनमस्त्यस्य

कुण्डलिन्

पदविभागः

पुल्लिङ्गः

कन्नडार्थः

ವರುಣ

कुण्डलिन्

पदविभागः

पुल्लिङ्गः

कन्नडार्थः

ಮಯೂರ

/ನವಿಲು

कुण्डलिन्

पदविभागः

विशेष्यनिघ्नम्

कन्नडार्थः

ಕುಂಡಲವನ್ನು

ಧರಿಸಿರುವ

निष्पत्तिः

"इनिः"

(

५-२-११५

)

व्युत्पत्तिः

कुण्डलं

कर्णाभरणं

अस्त्यय

विस्तारः

"कुण्डली

वरुणे

केकिभोगिनोश्च

सकुण्डले"

-

मेदि०

कुण्डलिन्

पदविभागः

विशेष्यनिघ्नम्

कन्नडार्थः

ಸೊನ್ನೆ

ಸುತ್ತಿರುವ

/ಸುರುಳಿ

ಸುತ್ತಿರುವ

L R Vaidya English

kuMqalin

{%

(

I

)

a.

(

f.

नी

)

%}

1.

Decorated

with

an

ear-ring

2.

circular,

spiral.

kuMqalin

{%

(

II

)

m.

%}

1.

A

snake,

कुंडलिकुलकुंडलेन

पातालम्

R.G.

2.

a

peacock

3.

an

epithet

of

Varuṇa.

Bopp Latin

कुण्डलिन्

(

a

praec.

s.

इन्

)

Possess.

praec.

Wordnet Sanskrit

Synonyms

वृत्त,

कुण्डलाकार,

चक्र,

कुण्डलिन्,

चक्रवत,

चक्कल,

चक्रक,

चक्रुवृत्त,

चाक्र,

चाक्रिक,

परिमण्डल,

परिमण्डलित,

परिवर्तुल,

वटिन्

(Adjective)

वर्तुलस्य

आकारः

इव

आकारः

यस्य

सः।

"अस्य

वृक्षस्य

फलानि

वृत्तानि

सन्ति।"

Mahabharata English

Kuṇḍalin^1,

a

Suparṇa,

son

of

Garuḍa.

§

564

(

Mātalīyop.

):

V,

101,

3594.

Kuṇḍalin^2,

a

son

of

Dhṛtarāshṭra.

§

585

(

Bhīshmavadhap.

):

VI,

96,

4346

(

is

slain

by

Bhīmasena

).

Kuṇḍalin^3

=

Vishṇu

(

1000

names

).

Amarakosha Sanskrit

कुण्डलिन्

पुं।

सर्पः

समानार्थकाः

सर्प,

पृदाकु,

भुजग,

भुजङ्ग,

अहि,

भुजङ्गम,

आशीविष,

विषधर,

चक्रिन्,

व्याल,

सरीसृप,

कुण्डलिन्,

गूढपाद्,

चक्षुःश्रवस्,

काकोदर,

फणिन्,

दर्वीकर,

दीर्घपृष्ठ,

दन्दशूक,

बिलेशय,

उरग,

पन्नग,

भोगी,

जिह्मग,

पवनाशन,

लेलिहान,

द्विरसन,

गोकर्ण,

कञ्चुकिन्,

कुम्भीनस,

फणधर,

हरि,

भोगधर,

भोग,

व्याड,

द्विजिह्व,

व्याल

1।8।7।2।1

आशीविषो

विषधरश्चक्री

व्यालः

सरीसृपः।

कुण्डली

गूढपाच्चक्षुःश्रवाः

काकोदरः

फणी॥

अवयव

==>

सर्पशरीरम्,

विषपूर्णाहिदंष्ट्रा,

सर्पविष-अस्थ्यादिः

वृत्तिवान्

==>

सर्पग्राहिः

==>

सर्पविशेषः,

अजगरसर्पविशेषः,

जलव्यालसर्पविशेषः,

निर्विषः_द्विमुखसर्पः,

चित्रसर्पः,

मुक्तत्वचः_सर्पः

पदार्थ-विभागः

,

द्रव्यम्,

पृथ्वी,

चलसजीवः,

मनुष्येतरः,

जन्तुः,

सरीसृपः

Vachaspatyam Sanskrit

कुण्डलिन्

पुंस्त्री

कुण्डलं

पाशाकारं

वेष्टनं

वा

स्त्यस्य

इनि

।१

सर्पे

स्त्रियां

ङीप्

वरुणे

तस्य

पाशास्त्रवत्त्वात्

तथा-त्वम्

मयूरे

पुंस्त्री

मेदि०

चित्रमृगे

वेष्टनयुक्तेत्रि०

स्त्रियां

ङीष्

सा

(

जिलेपी

)

इतिख्याते

पक्वान्न-भेदे

भावप्र०

तत्पाकप्रकारो

दर्शितो

यथा“नूतनं

घटमानीयं

तस्यान्तः

कुशलोजनः

प्रस्थार्द्ध्वपरिमाणेन

दध्नाऽम्लेन

प्रलेपयेत्

द्विप्रस्थां

समितां

तत्र

दध्यम्लंप्रस्थसम्मितम्

वृतमर्द्धशरावञ्च

घोलयित्वा

घटे

क्षिपे-त्

आतपे

स्थापयेत्तावद्यावद्याति

तदम्लताम्

तत-स्तत्प्रक्षिपेत्पात्रे

सच्छिद्रे

भाजने

तु

तत्

परिभ्राम्यपरिभ्राम्प

तत्

सन्तप्ते

घृते

क्षिपेत्

पुनः

पुनस्तदावृत्त्याविदध्यान्मण्डलाकृतिम्

तां

सुपक्वां

घृतान्नीत्वा

सितापाकेतनुद्रये

कर्पूरादितुगन्धेन

स्नपयित्वोद्धरेत्ततः

एषाकुण्डलिनी

नाम्ना

पुष्टिकान्तिबलप्रदा

धातुवृद्धिकरीवृष्या

रुच्या

क्षिप्रतर्पणी”

।तन्त्रसारप्रसिद्धे

मूलाधारस्थिते

षट्चक्रमध्यवर्त्तिस्थेदेवीभेदे

यथा

“ध्यायेत्

कुण्डलिनीं

सूक्ष्मां

मूलाधारनिवासिनीम्

तामिष्टदेवतारूपां

सार्द्धत्रिबलयान्विताम्

।कोटिसौदामनीभासां

स्वयम्भूलिङ्गवेष्टिनीम्

तामु-त्थाप्य

महादेवीं

प्राणमन्त्रेण

साधकः

उद्यद्दिनकरो-द्द्योतां

यावच्छ्वासं

दृढासनः

अशेषाशुभशान्त्यर्थं

समा-हितमनाश्चिरम्

तत्प्रभापटलव्याप्तं

शरीरमपि

चि-न्तयेत्”

इति

Capeller German

कुण्डलिन्

Ohrringe

tragend,

geringelt

Masculine.

Schlange.