Try संस्कृतवाहिनी (A word everyday) | YouTube Channel
ओष्ठ (oSTha)
This feature is only for logged in users. Please login to have full access to Kosha.
ओष्ठ
-
oSTha
-
Masculine
-
lip
ओष्ठराग
-
oSTharAga
-
Masculine
-
lipstick
ओष्ठक
-
oSThaka
-
Adjective
-
lip
अधर
-
adhara
-
Masculine
-
lip
अभूमिसाह्वय
-
abhUmisAhvaya
-
Masculine
-
lip
छद
-
chada
-
Masculine
-
lip
दन्तच्छद
-
dantacchada
-
Masculine
-
lip
दशनोछिष्ट
-
dazanochiSTa
-
Masculine
-
lip
रदच्छद
-
radacchada
-
Masculine
-
lip
रदनच्छद
-
radanacchada
-
Masculine
-
lip
अधरदल
-
adharadala
-
Neuter
-
lip
अम्बर
-
ambara
-
Neuter
-
lip
ओष्ठपल्लव
-
oSThapallava
-
Neuter
-
lip
वाद्गल
-
vAdgala
-
Neuter
-
lip
वाग्दल
-
vAgdala
-
Neuter
-
lip
उत्तराधर
-
uttarAdhara
-
Neuter
-
lips
आदंशति
{
आदंश्
}
-
AdaMzati
{
AdaMz
}
-
verb
-
bite
[
e.g.
one's
lips
]
ओष्ठपल्लव
-
oSThapallava
-
Neuter
-
lip-bud
ताम्रोष्ठ
-
tAmroSTha
-
Masculine
-
red
lips
अधर
-
adhara
-
Masculine
-
lower
lip
ओष्ठः
[
ōṣṭhḥ
],
[
उष्यते
उष्णाहारेण,
उष्-कर्मणि
थन्
Uṇâdisūtras.
2.4.
]
A
lip
(
lower
or
upper
)
द्वावोष्ठौ
छेदयेन्नृपः
Manusmṛiti.
8.282
अधर˚,
बिम्ब˚.
-ष्ठी
A
creeper
bearing
a
red
fruit
to
which
the
lip
is
commonly
compared
(
बिम्बफल
Marâṭhî.
तोण्डली
).
(
In
Compound.
the
अ
or
आ
of
words
before
ओष्ठ
may
be
optionally
dropped,
and
the
Feminine.
may
end
in
आ
or
ई
as
बिम्बो
(
म्बौ
)
ष्ठा-ष्ठी.
[
Vārt.
ओत्वोष्ठयोः
समासे
वा
Sk.
on
Parasmaipada.
VI.1.94.
]
[
Compare.
Latin.
ostium
].
Compound.
-अधरौ,
-रम्
the
upper
and
lower
lip.
-अवलोप्य
Adjective.
Which
could
be
eaten
with
lips
मांसान्योष्ठावलोप्यानि
साधनीयानि,
देवताः
।
अश्नन्ति...
॥
Bhaṭṭikâvya.
5.
14.
-उपमफला,
-भा
-फला
the
creeper
Bryonia
Grandis
(
whose
fruit
resembles
a
lip.
Marâṭhî.
तोंडली
).
-कोपः,
-प्रकोपः
a
disease
of
the
lips.
-ज
Adjective.
labial
(
produced
by
the
lips
).
-जाहम्
the
root
of
the
lip.
-पल्लवः,
-वम्
a
sprout-like
or
tender
lip.
-पाकः
The
cracking
of
lips
due
to
cold
Et cætera.
-पुटम्
the
cavity
made
by
opening
the
lips.
-पुष्पः
-पुष्पम्
the
tree
वन्धुक
(
Marâṭhî.
दुपारी
).-रोगः
any
disease
of
the
lips.
ओष्ठः
[
उष्यते
उष्णाहारेण,
उष्-कर्मणि
थन्
Uṇ.
2.
4
]
A
lip
(
lower
or
upper
)
द्वावोष्ठौ
छेदयेन्नृपः
Ms.
8.
282
अधर°,
बिंब°.
ष्ठी
A
creeper
bearing
a
red
fruit
to
which
the
lip
is
commonly
compared
(
बिंबफल
).
In
comp.
the
अ
or
आ
of
words
before
ओष्ठ
may
be
optionally
dropped,
and
the
fem.
may
end
in
आ
or
ई
as
बिंबो(
बौ
)
ष्ठा-ष्ठी.
[
cf.
L.
ostium
].
Comp.
अधरौ-रं
the
upper
and
lower
lip.
उपमफला
the
creeper
Bryonia
Grandis
(
whose
fruit
resembles
a
lip
).
कोपः
प्रकोपः
a
disease
of
the
lips.
ज
a.
labial
(
produced
by
the
lips
).
जाहं
the
root
of
the
lip.
पल्लवः
वं
a
sprout-like
or
tender
lip.
पुटं
the
cavity
made
by
opening
the
lips.
पुष्पः
ष्पं
the
tree
वंधुक.
रोगः
any
disease
of
the
lips.
ओष्ठ
ओष्ठ,
अस्,
m.
(
contracted
fr.
अव-
स्थ
),
the
down-hanging
lip,
i.
e.
the
upper
lip
(
op-
posed
to
अधर
),
a
lip
in
general
ओष्ठौ
or
द्वाव्
ओष्ठौ,
du.
the
lips,
the
two
lips
(
ई
),
f.
a
creeper
bearing
a
red
flower,
to
which
the
lip
is
com-
monly
compared
(
Coccinia
Grandis
)
[
cf.
बिम्ब:
cf.
also
Slav.
ûsta,
neut.
pl.
ûstna,
f.:
Lat.
ostium.
]
In
compounds
a
final
अ
or
आ
before
ओष्ठ
may
be
optionally
dropped
(
e.
g.
बिम्ब
+
ओष्ठ
becomes
either
बिम्बोष्ठ
or
बिम्बौष्ठ,
‘red-lipped,
’
and
the
fem.
of
the
comp.
adj.
may
be
formed
in
आ
or
ई
).
—ओष्ठ-कर्णक,
आस्,
m.
pl.,
N.
of
a
fabu-
lous
race
who
have
their
ears
and
lips
very
near
each
other.
—ओष्ठ-कोप
or
ओष्ठ-प्रकोप,
अस्,
m.
a
disease
of
the
lips.
—ओष्ठ-ज,
अस्,
आ,
अम्,
produced
by
the
lips,
labial.
—ओष्ठ-जाह,
अम्,
n.
the
root
of
the
ear.
—ओष्ठ-पल्लव,
अम्,
n.
a
lip
or
the
lips.
—ओष्ठ-पुट,
अम्,
n.
the
cavity
made
by
opening
the
lips.
—ओष्ठ-पुष्प,
अम्,
n.
the
plant
Pentaptera
Tomentosa.
—ओष्ठ-रोग,
अस्,
m.
any
morbid
affection
of
the
lips.
—ओष्ठाधर
(
°ठ-अध्°
),
औ,
du.
or
अम्,
n.
the
upper
and
lower
lip.
—ओष्ठोपम-फला
(
°ठ-उपमा-फ्°
),
f.
the
creeper
Bryonia
Grandis,
whose
flower
resembles
a
lip.
ओष्ठ
ओष्ठ,
i.
e.
probably
अव-स्थ
(
vb.
स्था
),
Masculine.
1.
The
lip,
Man.
8,
282.
2.
The
upper
lip,
Bhāg.
P.
4,
8,
46.
In
comp.
words
a
preceding
अ
may
be
dropped,
and
the
fem.
of
a
comp.
Adjective.
may
end
in
ठा
or
ठी,
e.
g.
रुचिर
-दन्तौष्ठी,
Having
beautiful
teeth
and
lips,
Rām.
3,
52,
16.
बिम्बोष्ठ,
Adjective.
Having
bimba-like
lips,
Kathās.
4,
8.
संदष्टौष्ठ,
i.
e.
सम्-दष्ट
-ओष्ठ
(
vb.
दंश्
),
Adjective.
Biting
the
lips,
MBh.
3,
427.
स्फुरदोष्ठ,
i.
e.
स्फु-
रन्त्-ओष्ठ,
Adjective.
,
Feminine.
ठी,
With
trembling
lips,
Indr.
5,
51.
ओष्ठः
पुंलिङ्गम्
-
उष्-थन्
होठ
ओष्ठः
पुंलिङ्गम्
-
उष्+थन्
होठ
ओष्ठ
पदविभागः
पुल्लिङ्गः
कन्नडार्थः
ತುಟಿ
निष्पत्तिः
उष
(
दाहे
)
-
"थन्"
(
उ०
२-४
)
व्युत्पत्तिः
उष्यते
उष्णाहारेण
प्रयोगाः
"ततोऽनुकुर्याद्विशदस्य
तस्य
ताम्रौष्ठपर्यस्तरुचः
स्मितस्य"
उल्लेखाः
कुमा०
१-४४
२,
अंस,
अक्षि,
अन्तक,
अम्बक,
अयन,
अश्वि,
अश्विनी,
ईक्षण,
ओष्ठ,
कर,
कर्ण,
कुच,
कुटुम्ब,
गरुत्,
गुल्फ,
चक्षु,
जङ्घा,
जानु,
दस्र,
दृश्
,
दृष्टि,
दोः,
द्वन्द्व,
द्वय,
द्वि,
ध्रुव,
नय,
नयन,
नासत्य,
नेत्र,
पक्ष,
पाणि,
बाहु,
भुज,
भुजा,
यम,
यमल,
युग,
युगल,
युग्म,
रविचन्द्रौ,
रविपुत्र,
लोचन,
श्रोत्र,
स्तन,
हस्त
ओष्ठ
Iit.
lip
the
place
of
origin
(
स्थान
)
of
the
labial
letters
called
उपध्मानीय
वर्ण
i.e
the
vowels
उ,
ऊ,
the
consonants
प्,
फ्,
ब्,
भ्,
म्
and
the
उपध्मानीय
letter
cf.
ऊपूपध्मानीयाना-
मेाष्ठौ
Sid.
Kau.
on
तुल्यास्यप्रयत्नं
सवर्णम्
P.I.1.9,
also
उवोपोपध्मा
ओष्ठे
V.
Pr
.
I.70.
ओष्ठ
पुं।
अधरोष्ठमात्रम्
समानार्थकाः
ओष्ठ,
अधर,
रदनच्छद,
दशनवासस्
2।6।90।1।1
ओष्ठाधरौ
तु
रदनच्छदौ
दशनवाससी।
अधस्ताच्चिबुकं
गण्डौ
कपोलौ
तत्परा
हनुः॥
पदार्थ-विभागः
अवयवः
ओष्ठः,
पुंलिङ्गम्
(
उष्यते
दह्यते
उष्णाहारेणेति
।
उष
दाहे+
“उषिकुषीति”
।
२
।
४
।
थन्
॥
)दन्ताच्छादकावयवः
।
उपर
ठोँट
इति
भाषा
।तत्पर्य्यायः
।
रदनच्छदः
२
दशनवासः
३
।
इत्य-मरः
॥
दन्तवासः
४
दन्तवस्त्रम्
५
रदच्छदः
६इति
राजनिर्घण्टः
॥
तस्य
द्विवचने
ओष्ठौ
ओष्ठा-धराविति
यावत्
॥
(
यथा,
ऋग्वेदे
।
२
।
३९
।
६
।“ओष्ठाविव
मध्वास्ने
वदन्ता
स्तनाविव
पिप्यतंजीवसे
नः”
।
तथा
मनुः
।
८
।
२८२
।“अवनिष्ठीवतो
दर्पाद्द्वारोष्ठौ
च्छेदयेन्नृपः”
॥
तथा,
कुमारे
३
।
६७
।“उमामुखे
विम्बफलाधरोष्ठेव्यापारयामास
विलोचनानि”
॥
)
ओष्ठ
पुंलिङ्गम्
उष्यते
उष्णाहारेण
उष--कर्म्मणि
थल्
।
(
ओठ
)दशनच्छदे
।
“अवनिष्ठीवतोदर्पाद्द्वावोष्ठौ
च्छेदयेत्
नृपः”मनुः
।
निरुपपदोष्ठशब्दश्च
प्रायेण
उत्तोरष्ठएव
कविभिःप्रयुज्यते
।
“ताम्रौष्ठपर्य्यस्तरुचःस्मितस्य”
कुमा०
।
“ओष्ठेनरामो
रामौष्ठविम्बचुम्बनचुञ्चुना”
माघः
।
उपपदे
तूभयतः“उमामुखे
विम्बाफलाधरौष्ठे”
कुमा०
।
अधरौष्ठ
उत्तरोष्ठइत्यादि
।
“यस्याधरौष्ठः
पतितः
क्षिप्तश्चार्द्धं
तथोत्तरः
।उभौ
वा
जाम्बवाभासौ
दूर्लभं
तस्य
जीवितम्”
सुश्रुतः
।ओष्ठस्य
स्वाङ्गत्वात्
संयोगोपधत्वेऽपि
उपसर्ज्जने
स्त्रियांवा
ङीष्
।
“विम्बोष्ठी
चारुनेत्रा
गजपतिगमना
दीर्घके-शी
सुमध्या”
महाना०
।
समासे
उत्तरपदस्थेऽस्मिन्पुर्वस्थावर्ण्णस्य
वा
पररूपम्
।
विम्बौष्ठः
विम्बोष्ठः
।
शरी-रावयवत्वात्
भवादौ
यत्
।
ओष्ट्य
तद्भवे
त्रीषु लिङ्गेषु
उवर्णेपवर्गे
च
“ओष्ठजावुपू”
शिक्षोक्तेः
तयोस्तत्रभवत्वात्तथा-त्वम्
।
ओष्ठे
प्रसितः
कन्
।
ओष्ठकः
ओष्ठसंस्कारप्रसितेत्रि०
।
औष्ठस्य
मूलं
जाहच्
।
ओष्ठजाह
तन्मूले
नपुंलिङ्गम्
।
ओष्ठ
ओष्ठ
masculine
lèvre,
surtout
la
lèvre
supérieure
[
par
opposition
à
अधर
]
du.
ओष्ठौ
les
deux
lèvres.
[
Ce
mot
vient
sans
doute,
par
contraction
prâkrite,
de
अवस्थ।
Slav.
ûsta
lat.
ostium.
--
S.
feminine
ओष्ठी
toute
plante
à
fleur
labiée
[
même
hors
de
la
famille
des
Labiées
].
ओष्ठ्य
a.
labial,
tg.
What is this? (Hidden Dictionary)
To avoid the clutter in the app, the unwanted dictionaries can be hidden to have clear view while browsing. This section shows entries from those hidden dictionaries if any.
How to hide/unhide dictionary?
Every dictionary entry will have top right corner menu . From there, you can hide or unhide dictionary. You must login to use this feature. So, KST can remember your preferences of hidden dictionaries.