उमा (umA)

उ॑मा

feminine

flax

name

of

the

daughter

of

Himavant,

the

wife

of

Śiva-Rudra.

उमा

(

मा

)

1.

Feminine.

A

name

of

Durgā

light

fame

quiet

flax.

उमा

-

umA

-

Feminine

-

pArvati,

wifeoflordziva

उमा

-

umA

-

Feminine

-

turmeric

उमा

-

umA

-

Feminine

-

quiet

उमा

-

umA

-

Feminine

-

splendour

उमा

-

umA

-

Feminine

-

tranquillity

उमा

-

umA

-

Feminine

-

light

उमा

-

umA

-

Feminine

-

night

उमा

-

umA

-

Feminine

-

fame

उमा

-

umA

-

Feminine

-

flax

उमा

-

umA

-

Feminine

-

reputation

उमा

-

umA

-

Feminine

-

pArvati,

wifeoflordziva

अधिप

-

adhipa

-

Masculine

-

Lord

अधीश

-

adhIza

-

Masculine

-

Lord

महेश

-

maheza

-

Masculine

-

lord

ziva

अखिलात्मन्

-

akhilAtman

-

Masculine

-

Lord

Brahma

अगोचर

-

agocara

-

Neuter

-

Lord

Brahma

अधीश्वर

-

adhIzvara

-

Masculine

-

Supreme

Lord

एकदेव

-

ekadeva

-

Masculine

-

supreme

Lord

अजकाव

-

ajakAva

-

Masculine

,

Neuter

-

Lord

ziva's

bow

इडस्पति

-

iDaspati

-

Masculine

-

Lord

of

refreshment

कृष्ण

-

kRSNa

-

Masculine

-

incarnation

of

Lord

Vishnu

रघु

-

raghu

-

Masculine

-

name

of

an

ancient

king

of

Aryavarta

whose

descendant

was

Lord

Rama

उमा

-

umA

-

Feminine

-

flax

क्षौमी

-

kSaumI

-

Feminine

-

flax

औम

-

auma

-

Adjective

-

flaxen

शाण

-

zANa

-

Adjective

-

flaxen

उम्य

-

umya

-

Neuter

-

flax-field

अतसी

-

atasI

-

Feminine

-

common

flax

अतसी

-

atasI

-

Feminine

-

common

flax

[

Linum

Usitatissimum

-

Bot.

]

एकमूला

-

ekamUlA

-

Feminine

-

common

flax

[

Linum

Usitatissimum

-

Bot.

]

चण्डिका

-

caNDikA

-

Feminine

-

common

flax

[

Linum

Usitatissimum

-

Bot.

]

निःस्नेहा

-

niHsnehA

-

Feminine

-

common

flax

[

Linum

Usitatissimum

-

Bot.

]

नीलपुष्पिका

-

nIlapuSpikA

-

Feminine

-

common

flax

[

Linum

Usitatissimum

-

Bot.

]

मसीना

-

masInA

-

Feminine

-

common

flax

[

Linum

Usitatissimum

-

Bot.

]

मसृण

-

masRNa

-

Feminine

-

common

flax

[

Linum

Usitatissimum

-

Bot.

]

रुद्रपत्नी

-

rudrapatnI

-

Feminine

-

common

flax

[

Linum

Usitatissimum

-

Bot.

]

वरदा

-

varadA

-

Feminine

-

common

flax

[

Linum

Usitatissimum

-

Bot.

]

सुनीला

-

sunIlA

-

Feminine

-

common

flax

हेमपुष्पिका

-

hemapuSpikA

-

Feminine

-

common

flax

[

Linum

Usitatissimum

-

Bot.

]

सुवर्चला

-

suvarcalA

-

Feminine

-

common

flax

[

Linum

Usitatissimum

-

Bot.

]

मदोत्कट

-

madotkaTa

-

Masculine

-

common

flax

[

Linum

Usitatissimum

-

Bot.

]

औम

-

auma

-

Adjective

-

made

of

flax

औमीन

-

aumIna

-

Neuter

-

field

of

flax

क्षौम

-

kSauma

-

Neuter

-

flower

of

flax

औमिक

-

aumika

-

Adjective

-

relating

to

flax

मदगन्धा

-

madagandhA

-

Feminine

-

common

flax

or

Indian

hemp

[

Linum

Usitatissimum

or

Crotalaria

Juncea

]

शाण

-

zANa

-

Adjective

-

made

of

hemp

or

Bengal

flax

उमाकट

-

umAkaTa

-

Neuter

-

pollen

of

common

flax

plant

[

Linum

Usitatissimum

-

Bot.

]

अतस

-

atasa

-

Masculine

-

garment

made

of

the

fibre

of

flax

उमा

umA

Feminine

pArvati,

wife

of

lord

ziva

गणनाथ

gaNanAtha

Masculine

Shiva

अक्षत

akSata

Masculine

Shiva

अक्षयगुण

akSayaguNa

Masculine

Shiva

अक्षयपुरुहूत

akSayapuruhUta

Masculine

Shiva

अक्षर

akSara

Masculine

Shiva

महदेव

mahadeva

N.

Shiva

महेश

maheza

Masculine

lord

ziva

देवाङ्ग

devAGga

Neuter

Shiva's

body

स्थाणु

sthANu

Masculine

name

of

Shiva

अकुतश्चन

akutazcana

Masculine

name

lord

Shiva

अघण्ट

aghaNTa

Masculine

name

of

lord

Shiva

वीरेश

vIreza

Neuter

name

of

lord

Shiva

उमा

[

umā

],

[

ओः

शिवस्य

मा

लक्ष्मीरिव,

उं

शिवं

माति

मन्यते

पतित्वेन

मा-क

वा

Tv.

]

Name.

of

the

daughter

of

Himavat

and

Menā,

and

wife

of

Śiva

Kālidāsa

thus

derives

the

name:

उ

मेति

(

oh

do

not,

scil.

practise

penance

)

मात्रा

तपसो

निषिद्धा

पश्चादुमाख्यां

सुमुखी

जगाम

Kumârasambhava (Bombay).

1.26

उमावृषाङ्कौ

Raghuvamsa (Bombay).

3.23.

Light,

splendour.

Fame,

reputation.

Tranquility,

calmness.

Night.

Turmeric

(

हरिद्रा

).

Flax

(

अतसी

).

Compound.

कटः,

-टम्

उमा

Plus.

कटच्

Parasmaipada.

Vikramorvasîyam (Bombay).

2.29

Vārt.

1

the

pollen

of

flax.

-कान्तः

Name.

of

Śiva

Mahâbhârata (Bombay).

*

13.

-गुरुः,

-जनकः

Name.

of

the

Himālaya

(

as

the

father

of

उमा

).

-चतुर्थी

Feminine.

The

fourth

day

in

the

light

half

of

the

month

of

Jyeṣṭha.

-पतिः

Name.

of

Śiva

मुहु-

रनुस्मरयन्तमनुक्षपं

त्रिपुरदाहमुमापतिसेविनः

Kirâtârjunîya.

5.14

so

˚ईशः,

˚वल्लभः,

˚सहायः

Et cætera.

-महेश्वरव्रतम्

Name.

of

a

particular

observance.

-वनम्

Name.

of

the

town

Vanapura

or

Devikoṭa

(

शोणितपुर

).

-सुतः

Name.

of

Kārttikeya

or

of

Gaṇesa.

उमा

[

ओः

शिवस्य

मा

लक्ष्मीरिव,

उं

शिवं

माति

मन्यते

पतित्वेन

मा-क

वा

Tv.

]

1

N.

of

the

daughter

of

Himavat

and

Menā

and

wife

of

Śiva

Kālidāsa

thus

derives

the

name:

उ

मेति

(

oh

do

not,

scil.

practise

penance

)

मात्रा

तपसो

निषिद्धा

पश्चादुमाख्यां

सुमुखी

जगाम

Ku.

1.

26

उमावृषांकौ

R.

3.

23.

2

Light,

splendour.

3

Fame,

reputation.

4

Tranquility,

calmness.

5

Night.

6

Turmeric

(

हरिद्रा

).

7

Flax

(

अतसी

).

Comp.

कटः,

टं

the

pollen

of

flax.

गुरुः,

जनकः

N.

of

the

Himālaya

(

as

the

father

of

उमा

).

पतिः

N.

of

Śiva

मुहुरनुस्मरयंतमनुक्षपं

त्रिपुरदाहमुमापतिसेविनः

Ki.

5.

14

so

°ईश,

°वल्लभः,

°सहायः

&c.

वनं

N.

of

the

town

Vanapura

or

Devīkoṭa

(

शोणितपुर

).

सुतः

N.

of

Kārtikeya

or

of

Gaṇeśa.

उ॑मा

feminine.

(

perhaps

from.

√

वे,

Boehtlingk & Roth's Sanskrit-Woerterbuch

)

flax

(

Linum

Usitatissimum

),

śatapatha-brāhmaṇa

vi

kauśika-sūtra

pāṇini

turmeric

(

Curcuma

Longa

),

cāṇakya

nalopākhyāna

of

the

daughter

of

Himavat

(

wife

of

the

god

Śiva

also

called

Pārvatī

and

Durgā

the

name

is

said

to

be

derived

from

उ

मा,

‘O

[

child

],

do

not

[

practise

austerities

]’

the

exclamation

addressed

to

Pārvatī

by

her

mother

),

harivaṃśa

946

śiva-purāṇa

kumāra-sambhava

i,

26

rāmāyaṇa

raghuvaṃśa

et cetera.

nalopākhyāna

of

several

women

splendour,

light,

Lexicographers, esp. such as amarasiṃha, halāyudha, hemacandra, &c.

fame,

reputation,

Lexicographers, esp. such as amarasiṃha, halāyudha, hemacandra, &c.

quiet,

tranquillity,

Lexicographers, esp. such as amarasiṃha, halāyudha, hemacandra, &c.

night,

Lexicographers, esp. such as amarasiṃha, halāyudha, hemacandra, &c.

उमा

उमा,

f.

(

in

the

first

sense

perhaps

fr.

rt.

वे

),

flax

(

Linum

Usitatissimum

)

the

plant

Cur-

cuma

N.

of

the

daughter

of

Himavat

and

Menā,

and

wife

of

Rudra

or

Śiva

(

she

is

also

called

Pārvatī

and

Durgā

)

light,

splendor

fame,

reputation

quiet,

tranquillity

night.

According

to

the

Kumāra-

sambhava.

1.

26,

the

name

उमा

is

derived

from

उ

मा,

O

do

not

(

practice

austerities

)!

the

exclamation

ad-

dressed

to

Pārvatī

by

her

mother.

—उमा-कट,

अस्

or

अम्,

m.

or

n.

the

pollen

of

flax.

—उमा-गुरु,

उस्,

m.,

N.

of

the

mountain

Himālaya

as

father

of

Umā.

—उमागुरु-नदी,

f.,

N.

of

a

river.

—उमा-पति,

इस्,

m.

epithet

of

Śiva

as

husband

of

Umā.

—उमा-

पति-धर,

अस्,

m.,

N.

of

a

poet.

—उमापति-सेविन्,

ई,

इनी,

इ,

worshipping

Śiva.

—उमा-वन,

अम्,

n.,

N.

of

the

town

Vana-pura

or

Devī-koṭa

(

Devi

Cote

).

—उमा-सहाय,

अस्,

m.,

N.

of

Śiva

as

companion

of

Umā.

—उमा-सुत,

अस्,

m.,

N.

of

Kārttikeya

as

son

of

Umā.

—उमेश

(

उमा-ईश

),

अस्,

m.,

N.

of

Śiva

as

lord

of

Umā.

उमा

úmā,

Feminine.

flax

N.

of

Sivaʼs

wife

(

Pārvatī,

🞄Durgā

)

-nātha,

Masculine.

husband

of

Umā,

🞄Śiva

-pati,

-ī

śa,

Masculine.

id..

उमा

उमा,

Feminine.

Pārvatī,

or

Durgā,

the

wife

of

Śiva,

Rām.

1,

36,

15.

पार्वती

उमा

स्त्रीलिङ्गम्

-

"ओः

शिवस्य

मा

लक्ष्मीरिव,

उं

शिवं

माति

मन्यते

पतित्वेन

मा

+

क

वा

तारा*"

"हिमवान्

और

मेना

की

पुत्री,

शिव

की

पत्नी,

कालिदास

नाम

की

व्युत्पत्ति

इस

प्रकार

करता

है

-

उ

मेति"

उमा

स्त्रीलिङ्गम्

-

"ओः

शिवस्य

मा

लक्ष्मीरिव,

उं

शिवं

माति

मन्यते

पतित्वेन

मा

+

क

वा

तारा*"

"प्रकाश,

आभा"

उमा

स्त्रीलिङ्गम्

-

"ओः

शिवस्य

मा

लक्ष्मीरिव,

उं

शिवं

माति

मन्यते

पतित्वेन

मा

+

क

वा

तारा*"

"यश,

ख्याति"

उमा

स्त्रीलिङ्गम्

-

"ओः

शिवस्य

मा

लक्ष्मीरिव,

उं

शिवं

माति

मन्यते

पतित्वेन

मा

+

क

वा

तारा*"

"शान्ति,

प्रशान्तता"

उमा

स्त्रीलिङ्गम्

-

"ओः

शिवस्य

मा

लक्ष्मीरिव,

उं

शिवं

माति

मन्यते

पतित्वेन

मा

+

क

वा

तारा*"

रात

उमा

स्त्रीलिङ्गम्

-

"ओः

शिवस्य

मा

लक्ष्मीरिव,

उं

शिवं

माति

मन्यते

पतित्वेन

मा

+

क

वा

तारा*"

हल्दी

उमा

स्त्रीलिङ्गम्

-

"ओः

शिवस्य

मा

लक्ष्मीरिव,

उं

शिवं

माति

मन्यते

पतित्वेन

मा

+

क

वा

तारा*"

सन

उमा

पदविभागः

स्त्रीलिङ्गः

कन्नडार्थः

ಪಾರ್ವತಿ

/ಗೌರಿ

/ಶಿವನ

ಪತ್ನಿ

व्युत्पत्तिः

ओः

शिवस्य

मा

लक्ष्मीरिव,

उं

शिवं

माति

इति

वा

।

उ,

मा

इति

मात्रा

तपसे

निषिद्धत्वाद्वा

।

प्रयोगाः

"उमेति

मात्रा

तासो

निषिद्धा

पश्चादुमाख्यां

सुमुखी

जगाम"

।

"उमापि

नीलालकमध्यशोभि

विस्रंसयन्ती

नवकर्णिकारम्"

।

उल्लेखाः

कुमा०

१-२६,

कुमा०

३-६२

उमा

पदविभागः

स्त्रीलिङ्गः

कन्नडार्थः

ಅಗಸೆ

ಗಿಡ

उमा

पदविभागः

स्त्रीलिङ्गः

कन्नडार्थः

ಅರಿಶಿನ

उमा

पदविभागः

स्त्रीलिङ्गः

कन्नडार्थः

ಕೀರ್ತಿ

/ಯಶಸ್ಸು

उमा

पदविभागः

स्त्रीलिङ्गः

कन्नडार्थः

ಪ್ರಕಾಶ

/ಬೆಳಕು

विस्तारः

"उमातसीहैमवतीहरिस्राकीर्तिकान्तिषु"

-

मेदि०

।

umA

{%

f.

%}

1.

A

name

of

Pārvatī

(

in

this

sense

the

word

is

thus

derived

by

Kālidāsa,

probably

on

the

authority

of

the

Kālikā

and

Śiva

Purāṇas-

उ

मेति

मात्रा

तपसो

निषिद्धा

पश्चादुमाख्यं

सुमुखी

जगाम

K.S.i.26

),

उमावृषांकौ

शरजन्मना

यथा

R.iii.23,

K.S.iii.67

2.

light,

splendour

3.

fame,

reputation

4.

tranquility

5.

turmeric.

(

स्त्री

)

ओः

शिवस्य

मा

लक्ष्मीरिव

वा

उं

शिवं

माति

इति

वा

।

१.पार्वती,

गोरी

शिवस्य

पत्नी

।

‘उमेति

मात्रा

तपसो

निषिद्धा

पश्चादुमाख्यां

सुमुखी

जगाम’

कुमार०१.२६।

२.अगसे

।

३.हरिद्रा

।

४.कीर्तिः।

५.प्रकाशः।

उमा

f.

nomen

Durgae,

Sivi

uxoris.

सीता

स्त्री

सीता,

लक्ष्मी,

उमा,

सस्याधिदेवता,

सीरध्वजापत्य,

मन्दाकिनी

सीता

लक्ष्मीरुमा

सीता

सीता

सस्याधिदेवता

।

सीता

सीरध्वजापत्यं

सीता

मन्दाकिनी

मता

॥

५६

॥

verse

1.1.1.56

page

0004

उमा

*Ruhm,

S

I,

53,

3.

Synonyms

अतसी,

उमा,

चणका,

क्षौमी,

रुद्रपत्नी,

सुवर्चला,

पिछिला,

देवी,

नदगन्धा,

मदोत्कटा,

क्षुमा,

हैमवती,

सुनीला,

नीलपुष्पिका,

वरदा,

एकमूला,

चण्डिका,

निःस्नेहा

(Noun)

धान्य-विशेषः,

कृष्ण-पुष्प-क्षुद्र-वृक्षस्य

तैलदाः

बीजाः

(

आयुर्वेदे

अस्य

उष्णत्व-तिक्तत्व-अम्लत्वादयः

गुणाः

प्रोक्ताः

वातहारित्वं

श्लेष्म-पित्तकारित्वं

च

)

"अतसी

मधुरा

तिक्ता

स्निग्धा

पाके

कटुर्गुरु

[

श

क

]"

Synonyms

हरिद्रा,

हरित्,

सुवर्णा,

काञ्चनी,

पीता,

गौरी,

स्वर्णवर्णा,

कावेरी,

उमा,

शिवा,

दीर्घरागा,

हलद्दी,

पौञ्जा,

पीतवालुका,

हेमनाशा,

रञ्जनी,

भङ्गवासा,

घर्षिणी,

पीतिका,

रजनी,

मेहघ्नी,

बहुला,

वर्णिनी,

रात्रिनामिका,

निशाह्वा,

निशा,

शर्वरी,

वरवर्णिनी,

वर्णदाता,

मङ्गलप्रदा,

हेमरागिणी,

घर्षणी,

जनेष्टा,

कृमघ्नी,

लसा,

यामिनी,

वराङ्गी,

वरा,

वर्णदात्री,

पवित्रा,

हरिता,

विषघ्नी,

पिङ्गा,

मङ्गल्या,

मङ्गला,

लक्ष्मीः,

भद्रा,

शिफा,

शोभा,

शोभना,

सुभगाह्वया,

श्यामा,

जयन्तिका

(Noun)

ओषधिमूलविशेषः।

हरिद्रा

नाम

ओषधेः

पीतवर्णीयानि

मूलानि

ये

जनैः

पाकादिषु

व्यञ्जनत्वेन

उपयुज्यन्ते।

रक्तशुद्धिकरत्वात्

ते

भेषजे

तथा

च

देहवर्णविधायित्वात्

च

प्रसाधकेषु

उपयुज्यन्ते।

"हरिद्रायाः

लेपेन

त्वक्शुद्धिः

भवति।"

Synonyms

हरिद्रा,

हरित्,

सुवर्णा,

काञ्चनी,

पीता,

गौरी,

स्वर्णवर्णा,

कावेरी,

उमा,

शिवा,

दीर्घरागा,

हलद्दी,

पौञ्जा,

पीतवालुका,

हेमनाशा,

रञ्जनी,

भङ्गवासा,

घर्षिणी,

पीतिका,

रजनी,

मेहघ्नी,

बहुला,

वर्णिनी,

रात्रिनामिका,

निशाह्वा,

निशा,

शर्वरी,

वरवर्णिनी,

वर्णदाता,

मङ्गलप्रदा,

हेमरागिणी,

घर्षणी,

जनेष्टा,

कृमघ्नी,

लसा,

यामिनी,

वराङ्गी,

वरा,

वर्णदात्री,

पवित्रा,

हरिता,

विषघ्नी,

पिङ्गा,

मङ्गल्या,

मङ्गला,

लक्ष्मीः,

भद्रा,

शिफा,

शोभा,

शोभना,

सुभगाह्वया,

श्यामा,

जयन्तिका

(Noun)

ओषधिविशेषः

अस्य

पीतवर्णीयानि

मूलानि

पाकादिषु

व्यञ्जनत्वेन

उपयुज्यन्ते

रक्तशुद्धिकरत्वात्

ते

भेषजे

तथा

च

देहवर्णविधायित्वात्

च

प्रसाधकेषु

अपि

उपयुज्यन्ते।

"समये

अकृतेन

सिंचनेन

हरिद्रा

शुष्का

जाता।

/

हरिद्रा

कफ-पित्तास्त्रशोथ-कण्डुव्रणापहा।"

Synonyms

दुर्गा,

उमा,

कात्यायनी,

गौरी,

ब्रह्माणी,

काली,

हैमवती,

ईश्वरा,

शिवा,

भवानी,

रुद्राणी,

सर्वाणी,

सर्वमङ्गला,

अपर्णा,

पार्वती,

मृडानी,

लीलावती,

चणडिका,

अम्बिका,

शारदा,

चण्डी,

चण्डा,

चण्डनायिका,

गिरिजा,

मङ्गला,

नारायणी,

महामाया,

वैष्णवी,

महेश्वरी,

कोट्टवी,

षष्ठी,

माधवी,

नगनन्दिनी,

जयन्ती,

भार्गवी,

रम्भा,

सिंहरथा,

सती,

भ्रामरी,

दक्षकन्या,

महिषमर्दिनी,

हेरम्बजननी,

सावित्री,

कृष्णपिङ्गला,

वृषाकपायी,

लम्बा,

हिमशैलजा,

कार्त्तिकेयप्रसूः,

आद्या,

नित्या,

विद्या,

शुभह्करी,

सात्त्विकी,

राजसी,

तामसी,

भीमा,

नन्दनन्दिनी,

महामायी,

शूलधरा,

सुनन्दा,

शुम्यभघातिनी,

ह्री,

पर्वतराजतनया,

हिमालयसुता,

महेश्वरवनिता,

सत्या,

भगवती,

ईशाना,

सनातनी,

महाकाली,

शिवानी,

हरवल्लभा,

उग्रचण्डा,

चामुण्डा,

विधात्री,

आनन्दा,

महामात्रा,

महामुद्रा,

माकरी,

भौमी,

कल्याणी,

कृष्णा,

मानदात्री,

मदालसा,

मानिनी,

चार्वङ्गी,

वाणी,

ईशा,

वलेशी,

भ्रमरी,

भूष्या,

फाल्गुनी,

यती,

ब्रह्ममयी,

भाविनी,

देवी,

अचिन्ता,

त्रिनेत्रा,

त्रिशूला,

चर्चिका,

तीव्रा,

नन्दिनी,

नन्दा,

धरित्रिणी,

मातृका,

चिदानन्दस्वरूपिणी,

मनस्विनी,

महादेवी,

निद्रारूपा,

भवानिका,

तारा,

नीलसरस्वती,

कालिका,

उग्रतारा,

कामेश्वरी,

सुन्दरी,

भैरवी,

राजराजेश्वरी,

भुवनेशी,

त्वरिता,

महालक्ष्मी,

राजीवलोचनी,

धनदा,

वागीश्वरी,

त्रिपुरा,

ज्वाल्मुखी,

वगलामुखी,

सिद्धविद्या,

अन्नपूर्णा,

विशालाक्षी,

सुभगा,

सगुणा,

निर्गुणा,

धवला,

गीतिः,

गीतवाद्यप्रिया,

अट्टालवासिनी,

अट्टहासिनी,

घोरा,

प्रेमा,

वटेश्वरी,

कीर्तिदा,

बुद्धिदा,

अवीरा,

पण्डितालयवासिनी,

मण्डिता,

संवत्सरा,

कृष्णरूपा,

बलिप्रिया,

तुमुला,

कामिनी,

कामरूपा,

पुण्यदा,

विष्णुचक्रधरा,

पञ्चमा,

वृन्दावनस्वरूपिणी,

अयोध्यारुपिणी,

मायावती,

जीमूतवसना,

जगन्नाथस्वरूपिणी,

कृत्तिवसना,

त्रियामा,

जमलार्जुनी,

यामिनी,

यशोदा,

यादवी,

जगती,

कृष्णजाया,

सत्यभामा,

सुभद्रिका,

लक्ष्मणा,

दिगम्बरी,

पृथुका,

तीक्ष्णा,

आचारा,

अक्रूरा,

जाह्नवी,

गण्डकी,

ध्येया,

जृम्भणी,

मोहिनी,

विकारा,

अक्षरवासिनी,

अंशका,

पत्रिका,

पवित्रिका,

तुलसी,

अतुला,

जानकी,

वन्द्या,

कामना,

नारसिंही,

गिरीशा,

साध्वी,

कल्याणी,

कमला,

कान्ता,

शान्ता,

कुला,

वेदमाता,

कर्मदा,

सन्ध्या,

त्रिपुरसुन्दरी,

रासेशी,

दक्षयज्ञविनाशिनी,

अनन्ता,

धर्मेश्वरी,

चक्रेश्वरी,

खञ्जना,

विदग्धा,

कुञ्जिका,

चित्रा,

सुलेखा,

चतुर्भुजा,

राका,

प्रज्ञा,

ऋद्भिदा,

तापिनी,

तपा,

सुमन्त्रा,

दूती,

अशनी,

कराला,

कालकी,

कुष्माण्डी,

कैटभा,

कैटभी,

क्षत्रिया,

क्षमा,

क्षेमा,

चण्डालिका,

जयन्ती,

भेरुण्डा

(Noun)

सा

देवी

यया

नैके

दैत्याः

हताः

तथा

च

या

आदिशक्तिः

अस्ति

इति

मन्यते।

"नवरात्रोत्सवे

स्थाने

स्थाने

दुर्गायाः

प्रतिष्ठापना

क्रियते।"

Synonyms

पार्वती,

अम्बा,

उमा,

गिरिजा,

गौरी,

भगवती,

भवानी,

मङ्गला,

महागौरी,

महादेवी,

रुद्राणी,

शिवा,

शैलजा,

हिमालयजा,

अम्बिका,

अचलकन्या,

अचलजा,

शैलसुता,

हिमजा,

शैलेयी,

अपर्णा,

शैलकुमारी,

शैलकन्या,

जगद्जननी,

त्रिभुवनसुन्दरी,

सुनन्दा,

भवभामिनी,

भववामा,

जगदीश्वरी,

भव्या,

पञ्चमुखी,

पर्वतजा,

वृषाकपायी,

शम्भुकान्ता,

नन्दा,

जया,

नन्दिनी,

शङ्करा,

शताक्षी,

नित्या,

मृड़ानी,

हेमसुता,

अद्रितनया,

हैमवती,

आर्या,

इला,

वारुणी

(Noun)

शिवस्य

पत्नी।

"पार्वती

गणेशस्य

माता

अस्ति।"

Synonyms

अतसी,

उमा,

चणका,

क्षौमी,

रुद्रपत्नी,

सुवर्चला,

पिछिला,

देवी,

नदगन्धा,

मदोत्कटा,

क्षुमा,

हैमवती,

सुनीला,

नीलपुष्पिका

(Noun)

सस्यविशेषः,

कृष्णपुष्पवान्

क्षुद्रवृक्षः

यस्य

तैलदानि

बीजानि

सन्ति।

"अतस्यः

पक्वेभ्यः

बीजेभ्यः

तैलं

निकृष्यते।"

Synonyms

उमा

(Noun)

स्त्रीनामविशेषः

।

"उमा

इति

ख्यातः

स्त्रीनाम

वर्तते"

Synonyms

उमा

(Noun)

स्त्रीनामविशेषः

।

"उमा

इति

नामकानां

नैकासां

स्त्रीणाम्

उल्लेखः

कोषे

अस्ति"

உமா

:

ஹிமவான்

மகள்,

சிவனின்

மனைவி,

ஒளி,

பிரகாசம்,

புகழ்,

அமைதி,

இரவு,

மஞ்சள்.

Umā^1,

a

goddess,

daughter

of

Himavat,

wife

of

Śiva.

§

233

(

Svayaṃvarap.

):

I,

187,

†7008

(

cakāśire

Parvatarājakanyām

Uºṃ

yathā

devagaṇāḥ,

sc.

jigīshamānāḥ

).--§

270

(

Brahmasabhāv.

):

II,

11,

467

(

Mahādevaḥ{??}nomaḥ

).--§

330

(

Indradarśana

):

III,

37,

1488

(

mentioned

in

Draupadī's

blessing

of

Arjuna

).--§

331

(

Kairātap.

):

III,

39,

1554

(

Devyā

sahomayā,

sc.

Śivaḥ

).--§

333

(

do.

):

III,

40,

†1663

(

sahomayā,

sc.

Iśvaraḥ

).--§

410

(

Plakshāvataraṇag.

):

III,

130,

10550

(

Śarvasya…sahomayā

).--§

442

(

Nivātakavacayuddhap.

):

III,

167,

11978

(

ºsahāyaḥ…Pinākadhṛk

).

--§

500

(

Skandop.

):

III,

228,

14391

(

only

C.,

cf.

Agni

).-§

504

(

Skandayuddha

):

III,

231,

14523

(

ºyonyāñ

ca

Rudreṇa

śukraṃ

siktaṃ,

from

that

seed

Skanda

was

born

).--§

506

(

do.

):

III,

231,

14545

(

Paśupatiḥ…Umayā

saha

).-§

507

(

do.

):

III,

231,

14575.--§

524

(

Jayadrathavimokshanap.

):

III,

272,

15875

(

ºsahāyaḥ,

sc.

Tryambakaḥ

).-[

§

549

(

Pāṇḍavapraveśap.

):

IV,

6,

(

Yudhishṭhira

hymned

Durgā

=

Umā,

who

then

showed

herself

to

him

).

]--§

565

(

Gālavacarita

):

V,

111,

3830

(

atra--i.e.

in

the

north-Kāmaś

ca

Roshaś

ca

Śailaś

comā

ca

sambabhuḥ

).--§

574

(

Jambūkh.

):

VI,

6,

220

(

ºsahāyaḥ…Bhūtabhāvanaḥ

).-§

576

(

Bhagavadgītāp.

):

VI,

23,

801

(

=

Durgā

(

q.v.

)

hymned

by

Arjuna

).--§

603d

(

Tripura

):

VII,

202,

9576,

9584

(

ºayā

sārdhaṃ

),

9592

(

had

on

her

lap

Śiva

in

the

form

of

a

child

).--§

615u

(

Skanda

):

IX,

45,

2515

46,

2667,

2717

(

putraṃ…Umāyāḥ,

sc.

Skanda

).--§

616

(

Sauptikap.

):

X,

7,

259

(

ºbhūshaṇatatparaṃ,

sc.

Śiva

).--§

694b

(

Jvarotpatti

):

XII,

284,

(

10233

),

(

10236

)

(

grieved

at

Śiva's

being

excluded

from

sacrifices

).--§

695b

(

Dakshayajñavināśa

):

XII,

285,

10302

(

partook

in

the

destruction

of

Daksha's

sacrifice

).--§

701b

(

Bhava-Bhārgavasamāgama

):

XII,

290,

10695

(

Devīṃ

).--§

717b

(

Nārāyaṇīya

):

XII,

343,

XIV,

††13222

(

Himavato

girer

duhitaraṃ,

Bhṛgu

coveted

U.,

but

she

was

given

to

Śiva

).--§

730g

(

Upamanyu

):

XIII,

14

828

(

=

strīliṅgaṃ

),

836

(

Devadevaḥ

sahomayā

).--§

730

(

Ānuśāsanik.

):

XIII,

14,

1001

(

Devī

),

1022

(

Devīṃ

),

15,

1028

(

Śarvāṇī

),

(

†1031

)

16,

1104

(

deva

Umayā

sahitaḥ,

sc.

Śiva

).--§

731b

(

Ashṭāvakra-Diksaṃv.

):

XIII,

19,

1400

(

Devyā,

performed

austerities

in

order

to

obtain

Śiva

).--§

747b

(

Suvarṇotpatti

):

XIII,

84,

3993

(

Devīṃ

),

3995

(

Devī

)

(

the

gods

prevailed

upon

Śiva

to

withdraw

his

vital

seed,

U.

then

cursed

the

gods

).--§

768b

(

Umā-Maheśvarasaṃv.

):

XIII,

140,

6338

(

Śaṅkarasyomayā

sārdhaṃ

saṃvādaḥ

),

6374

(

6378

)

(

6384

)

141,

(

6398

),

(

6402

),

(

6409

),

(

6417

),

(

6423

),

(

6450

),

(

6480

)

142,

(

6506

),

(

6525

),

(

6539

)

143,

(

6565

)

144,

(

6624

),

(

6641

),

(

6651

),

(

6664

)

145,

(

6683

),

(

6725

),

(

6736

),

(

6740

)

146,

(

6759

),

(

6768

)

148,

6874

(

Śaṅkarasyomayā

sārdhaṃ

saṃvādaṃ

)

(

discourse

between

U.

and

Śiva

).--§

768

(

Ānuśāsanik.

):

XIII,

148,

6920

(

Śaṅkarasyomayā

sārdhaṃ

saṃvādaḥ

).--§

773d

(

Śiva

):

XIII,

161,

7489,

7493

(

repetition

from

§

603d

).--§

778f

(

Muñjavat

):

XIV,

8,

182

(

ºsahāyaḥ…Maheśvaraḥ

).--§

782g

(

Guruśishyasaṃv.

):

XIV,

43,

1185

(

nārīṇām

uttamāṃ

).

Cf.

also

the

following

synonyms:-Ambikā(

?

):

XIII,

7106.

Āryā:

III,

14495.

Bhīmā:

III,

5026

(

ºāyāḥ

sthānaṃ

).

Śailaputrī

(

“daughter

of

the

mountain”

):

IX,

2472,

2484

XIII,

6388,

6913.

Śailarājasutā

(

“daughter

of

the

king

of

the

mountains”

):

XII,

10214,

10229,

12169

XIII,

6393,

6771

(

according

to

B.

ºāṃ

devīṃ

C.

has

ºā

devī

=

Gaṅgā

).

Śākambharī,

q.v.

Śarvāṇī:

XIII,

1028.

Deveśī:

XII,

10301.

Devī

(

“the

goddess”

):

I,

2315

(

praised

in

the

Mhbhr.

)

II,

403

(

in

the

palace

of

Kubera

)

III,

1554

(

Uº

),

1623

(

accompanied

Śiva

),

5027

(

by

bathing

at

Bhīmāyāḥ

sthānaṃ

one

becomes

the

son

of

D.

),

6064

(

ºyās

tīrthe

),

6065,

6072

(

ºyās

tīrthe

),

7041

(

Rudrapatnyāḥ

),

7091

(

ºyāḥ

sthānaṃ,

i.e.

Śākambharī

),

7093,

7096,

[

8001

(

?

name

of

a

tīrtha?

)

],

8113

(

Viśveśvaraṃ…Devyā

saha

),

8161

(

Mahādevaṃ

Devyā

saha,

on

Śrīparvata

),

12285

(

Sthāṇur

Devyā

saha,

all.

to

Kairātaparvan

),

14427

(

saha

Devyā…Govṛshadhvajāḥ

),

15161,

15162

(

the

half

of

Duryodhana's

body

originated

from

D.

)

IV,

178

(

Durgāṃ

),

181,

183,

186,

189,

192,

202,

204

(

hymned

by

Yudhishṭhira

),

(

205

),

213

V,

3829

(

performed

austerities

in

order

to

obtain

Śiva

)

VI,

(

810

)

(

hymned

by

Arjuna

)

VII,

9575

VIII,

1593

(

ºyāḥ

samīpataḥ,

sc.

Śiva

)

IX,

2488

(

Girivarātmajā

),

2492

XII,

5789,

10238,

10239,

10273,

10286,

10287,

(

†10296

),

†10297,

(

10300

),

10304,

10307,

10325,

10327,

10481,

10692,

(

10693

),

10694,

10695

(

Uº

),

10760,

12169

(

Śailarājasutā

),

12204

XIII,

662

(

ºyā

saha,

sc.

Śiva

),

826,

827,

871

(

ºyāḥ

samīpataḥ

),

977,

978

(

ºyā

saha

Maheśvaraḥ

),

1001

(

Uº

),

1022

(

Uº

),

1033,

1400

(

Uº

),

3992

(

Rudrāṇyāḥ

),

3993

(

Uº

),

3994

3995

(

Uº

),

4001,

4008,

6364,

6413

foll.

passim,

6771

XIV,

1185

(

Uº

).

Durgā,

q.v.

Gaurī:

III,

8129

IV,

†2305.

Girisutā

(

“daughter

of

the

mountain”

):

XIII,

6368

Girivarātmajā

(

do.

):

IX,

2488.

Kālī:

X,

387.

Mahābhīmā:

XII,

10304.

Mahādevī,

q.v.

Mahākālī:

XII,

10304.

Maheśvarī:

XII,

10304.

Māheśvarī:

XIV,

1184.

Parvatarājakanyā:

I,

†7008.

Pārvatī:

III,

14542

(

sahitaṃ

Pºyā,

sc.

Śiva

),

14562

(

accompanied

by

Gaurī,

etc.

)

VII,

2859

(

sahitaṃ

Pºyā,

sc.

Śiva

),

9461

(

ºyā

sahitaṃ,

sc.

Śiva

),

9579,

9584

X,

296

(

ºyā

ca

Maheśvaraḥ

)

XIII,

842

(

sahitaṃ…Pºyā

Parameśvaraṃ

)

XIV,

1184

(

Māheśvarī

).

Rudrāṇī:

II,

458

(

in

the

palace

of

Brahmán

)

V,

3969

(

reme…yathā

Rudraś

ca

Rºyāṃ

)

XIII,

1411,

3992

(

Devyāḥ

),

4004,

4021,

6296.

Rudrapatnī

(

“wife

of

Rudra”

):

III,

7041

(

Devyāḥ

)

Tribhuvaneśvarī:

IV,

178.

The

following

names

of

Umā

(

Durgā

)

occur

in

two

separate

hymus,

viz.

IV,

184--203.

and

VI,

796--808:-Āryā

(

VI,

796

),

Brahmaṇyā

(

VI,

802

),

Brahmavidyā

(

VI,

803

),

Caṇḍā,

Caṇḍī

(

VI,

797

),

Śākambhārī,

Śvetā,

Dhūmrākshī

(

VI,

801

),

Durgā

(

IV,

198,

203

VI,

803

),

Hiraṇyākshī

(

VI,

801

),

Jātavedasī

(

VI,

802

),

Jayā

(

IV,

194

VI,

798

),

Kaiṭabhanāśinī

(

VI,

801

),

Kālī

(

IV,

195

VI,

796

),

Kāpālī,

Kapilā

(

VI,

796

),

Karālī,

Kālyāyanī

(

VI,

798

),

Kauśikī,

Kokamukhā

(

VI,

800

),

Kṛshṇā

(

IV,

184,

187

VI,

801

),

Kṛshṇacchavisamā

(

IV,

187

),

Kṛshṇapiṅgalā

(

VI,

796

),

Kumārī

(

IV,

184

VI,

796

),

Mahādevī

(

IV,

200

VI,

805

),

Mahākālī

(

IV,

195

VI,

797

),

Mahishāsuranāśinī

(

IV,

193

),

Mandaravāsinī

(

VI,

796

),

Pītavāsinī

(

VI,

800

),

Sāvitrī

(

VI,

804

),

Skandamātṛ

(

VI,

803

),

Siddhasenānī

(

VI,

796

),

Tāriṇī,

Varavarṇinī

(

VI,

797

),

Vijayā

(

IV,

194

VI,

798

),

Virūpākshī

(

VI,

801

).

Umā^2

=

Sarasvatī:

IX,

2389.

उमा

/

UMĀ.

pārvatī.

(

For

details

see

under

pārvatī

).

उमा

स्त्री।

पार्वती

समानार्थकाः

उमा,

कात्यायनी,

गौरी,

काली,

हैमवती,

ईश्वरी,

शिवा,

भवानी,

रुद्राणी,

शर्वाणी,

सर्वमङ्गला,

अपर्णा,

पार्वती,

दुर्गा,

मृडानी,

चण्डिका,

अम्बिका,

आर्या,

दाक्षायणी,

गिरिजा,

मेनकात्मजा,

वृषाकपायी

1।1।36।4।1

विभूतिर्भूतिरैश्वर्यमणिमादिकमष्टधा।

अणिमा

महिमा

चैव

गरिमा

लघिमा

तथा।

प्राप्तिः

प्राकाम्यमीशित्वं

वशित्वं

चाष्ट