Try संस्कृतवाहिनी (A word everyday) | YouTube Channel
उत्साहः (utsAhaH)
उत्साहः
[
utsāhḥ
],
[
उद्-सह्-घञ्
]
Effort,
exertion
धृत्युत्साह-
समन्वितः
Bhagavadgîtâ (Bombay).
18.26.
Energy,
inclination,
desire
त्वद्दर्शनकृतोत्साहौ
Rāmāyana
5.67.28.
मन्दोत्साहः
कृतो$स्मि
मृगया-
पवादिना
माठव्येन
Sakuntalâ (Bombay).
2
ममोत्साहभङ्गं
मा
कृथाः
Hitopadesa (Nirṇaya Ságara Edition).
3.
do
not
damp
my
energy.
Perseverance,
strenuous
effort,
energy,
one
of
the
three
Śaktis
or
powers
of
a
ruler
(
the
other
two
being
मन्त्र
and
प्रभाव
)
नीताविवोत्साहगुणेन
सम्पद्
Kumârasambhava (Bombay).
1.22.
Determination,
resolution
हसितेन
भाविमरणोत्साहस्तया
सूचितः
Amarusataka.
1.
Power,
ability
सौरान्मन्त्रान्
यथोत्साहम्
(
जपेत्
)
Manusmṛiti.
5.86.
Firmness,
fortitude,
strength.
(
In
Rhetoric.
)
Firmness
or
fortitude,
regarded
as
the
feeling
which
gives
rise
to
the
वीर
or
heroic
sentiment
कार्यारम्भेषु
संरम्भः
स्थेयानुत्साह
उच्यते
Sâhityadarpaṇa.
3
परपराक्रमदानादिस्मृतिजन्मा
औन्नत्याख्य
उत्साहः
R.
G.
Happiness.
A
thread.
Rudeness.
Compound.
-योगः
Bestowing
one's
energy,
exercising
one's
strength
चारेणोत्साहयोगेन
(
विद्यान्महीपतिः
)
Manusmṛiti.
9.298.
-वर्धनः
the
heroic
sentiment
(
वीररस
).
(
-नम्
)
increase
of
energy,
heroism.
-वृत्तान्तः
plan
or
scheme
of
encouraging
or
exciting
Sakuntalâ (Bombay).
2.
-शक्तिः
Feminine.
firmness,
energy
see
(
3
)
above.
-सम्पन्न
Adjective.
active,
energetic,
persevering.
-हेतुकa.
one
who
encourages
or
excites
to
exertion
अपेहि
रे
उत्साहहेतुक
Sakuntalâ (Bombay).
2.
उत्साहः
[
उद्-सह्-घञ्
]
1
Effort,
exertion
धृत्युत्साहसमन्वितः
Bg.
18.
26.
2
Energy,
inclination,
desire
मंदोत्साहः
कृतोस्मि
मृगयापवादिना
माठव्येन
Ś.
2
ममोत्साहभंगं
मा
कृथाः
H.
3
do
not
damp
my
energy.
3
Perseverance,
strenuous
effort,
energy,
one
of
the
three
Śaktis
or
powers
of
a
ruler
(
the
other
two
being
मंत्र
and
प्रभाव
)
नीताविवोत्साहगुणेन
संपद्
Ku.
1.
22.
4
Determination,
resolution
हसितेन
भाविमरणोत्साहस्तया
सूचितः
Amaru.
10.
5
Power,
ability
Ms.
5.
86.
6
Firmness,
fortitude,
strength.
7
(
In
Rhet.
)
Firmness
or
fortitude
regarded
as
the
feeling
which
gives
rise
to
the
वीर
or
heroic
sentiment
कार्यारंभेषु
संरंभः
स्थेयानुत्साह
उच्यते
S.
D.
3
परपराक्रमदानादिस्मृतिजन्मा
औन्नत्याख्य
उत्साहः
R.
G.
8
Happiness.
9
A
thread.
Comp.
वर्धनः
the
heroic
sentiment
(
वीररस
).
(
नं
)
increase
of
energy,
heroism.
वृत्तांतः
plan
or
scheme
of
encouraging
or
exciting
Ś.
2.
शक्तिः
f.
firmness,
energy
see
(
3
)
above.
संपन्न
a.
active,
energetic,
persevering.
हेतुक
a.
one
who
encourages
or
excites
to
exertion
अपेहिरे
उत्साहहेतुक
Ś.
2.
उत्साहः
पुंलिङ्गम्
-
उद्+सह्+घञ्
"प्रयत्न,
प्रयास"
उत्साहः
पुंलिङ्गम्
-
उद्+सह्+घञ्
"शक्ति,
उमंग,
इच्छा"
उत्साहः
पुंलिङ्गम्
-
उद्+सह्+घञ्
"धैर्य,
ऊर्जा
या
तेज,
राजा
की
तीन
शक्तियों
में
से
एक"
उत्साहः
पुंलिङ्गम्
-
उद्+सह्+घञ्
"दृढ़
संकल्प,
दृढ़
निश्चय"
उत्साहः
पुंलिङ्गम्
-
उद्+सह्+घञ्
"सामर्थ्य,
योग्यता"
उत्साहः
पुंलिङ्गम्
-
उद्+सह्+घञ्
"दृढ़ता,
सहन-शक्ति,
बल"
उत्साहः
पुंलिङ्गम्
-
उद्+सह्+घञ्
"दृढ़ता,
और
सहन
शक्ति
वह
भावना
मानी
जाती
हैं
जिससे
वीर
रस
का
उदय
होता
है"
उत्साहः
पुंलिङ्गम्
-
उद्+सह्+घञ्
प्रसन्नता
उत्साहः
पुंलिङ्गम्
-
उद्+
सह+घञ्
"अशिष्टता,
उजड्डपन"
(
पुं
)
उत्+षह(
मर्षणे
)+घञ्
।
‘हलश्च’
३.३.१२१।
१.इच्छा,
प्रवृत्तिः।
‘मन्दोत्साहः
कृतोऽस्मि
मृगयापवादिना
भाढव्येन’
शाकु०२।
२.प्रभुशक्तितरः।
‘शक्तयस्तिस्रः
प्रभावओत्साहमन्त्रजाः’
अमरः।
३.स्थिरबुद्ध्या
क्रियमाण
दीर्घप्रयत्नः।
४.अध्यवसायः,
निश्चयः।
५.वीररसस्य
स्थायीभावः।
‘उत्तमप्रकृतिर्वीर
उत्साहस्थायीभावकः’
सा०द०३.२३२।
६.सूत्रम्
।
‘उत्साहस्तूद्यमे
सूत्रे’
मेदिनी०।
Synonyms
सामर्थ्यम्,
शक्तिः,
बलम्,
प्रभावः,
वीर्यम्,
ऊर्जः,
सहः,
ओजः,
विभवः,
तेजः,
विक्रमः,
पराक्रमः,
शौर्यम्,
द्रविणम्,
तरः,
सहः,
स्थामः,
शुष्मम्,
प्राणः,
शक्तिता,
वया,
ईशा,
आयत्तिः,
आस्पदम्,
उत्साहः,
ऐधम्,
ऐश्यम्,
तवः,
प्रतापः,
प्रबलता,
प्रबलता,
सबलता,
प्रबलत्वम्,
प्रासहः,
धिष्ण्यम्,
वैभवम्,
शम्बरः
(Noun)
शारिरिकी
क्षमता
यया
मनुष्यः
कार्यं
कर्तुं
शक्यते।
"भरतस्य
सामर्थ्यं
केन
अपि
न
ज्ञायते।"
Synonyms
बलम्,
आयत्तिः,
उत्साहः,
तवस्यम्
(Noun)
शरीरस्य
शक्तिः।
"पुष्टिवर्धकस्य
भोजनस्य
अभावात्
बलं
मीनाति।"
Synonyms
उत्साहः,
जोषः
(Noun)
शक्तिवर्धकः
मनोवेगः।
"सचिनः
उत्साहेन
वल्लनं
करोति।"
Synonyms
यत्नः,
प्रयत्नः,
चेष्टा,
चेष्टितम्,
विचेष्टितम्,
चेष्टनम्,
उद्यमः,
उद्योगः,
व्यवसायः,
अध्यवसायः,
अध्यवसानम्,
प्रवृत्तिः,
व्यापारः,
आयासः,
घटनम्,
घटना,
घटा,
ग्रहः,
गुरणम्,
गूरणम्,
गोरणम्,
उपक्रमः,
कर्मयोगः,
प्रयोगः,
व्यायामः,
उत्साहः
(Noun)
ईप्सितसिद्ध्यर्थं
क्रियमाणं
कार्यम्।
"उद्योगिनं
पुरुषसिंहम्
उपैति
लक्ष्मीर्
दैवेन
देयम्
इति
कापुरुषा
वदन्ति।
दैवं
निहत्य
कुरु
पौरुषम्
आत्मशक्त्या
यत्ने
कृते
यदि
न
सिध्यति
कोऽत्र
दोषः॥"
உத்ஸாஹ:
:
விடாமுயற்சி,
சக்தி,
தைரியம்,
திறமை,
வலிமை,
ஸந்தோஷம்.
उत्साहः,
पुंलिङ्गम्
(
उत्
+
सह्
+
घञ्
।
)
उद्यमः
।
तत्-पर्य्यायः
।
अध्यवसायः
२
।
इत्यमरः
॥
सूत्रम्
।इति
मेदिनी
॥
कल्याणम्
।
भावविशेषः
।
इतिशब्दरत्नावली
॥
(
यथा,
साहित्यदर्पणे
३
य
परिच्छेदे
!“रतिर्हासश्च
शोकश्च
क्रोधोत्साहौ
भयं
तथा
।जुगुप्सा
विस्मयश्चेत्थमष्टौ
प्रोक्ताः
शमोऽपि
च”
।
)ध्रुवकविशेषः
।
तल्लक्षणं
यथा,
--“उत्साहः
स्यात्
रसे
हास्ये
ताले
केन्दुकसंज्ञके
।वशवृद्धिकरः
पादैस्त्रयोदशमिताक्षरः”
॥
इति
सङ्गीतदामोदरः
॥
What is this? (Hidden Dictionary)
To avoid the clutter in the app, the unwanted dictionaries can be hidden to have clear view while browsing. This section shows entries from those hidden dictionaries if any.
How to hide/unhide dictionary?
Every dictionary entry will have top right corner menu . From there, you can hide or unhide dictionary. You must login to use this feature. So, KST can remember your preferences of hidden dictionaries.