Try संस्कृतवाहिनी (A word everyday) | YouTube Channel
असुर
asura
असुर
mf.
(
-रः-रा
)
An
Asura
or
demon:
the
Asuras
are
children
of
DITI
by
KASYAPA
they
are
demons
of
the
first
order,
and
in
perpetual
hostility
with
the
gods.
Masculine.
(
-रः
)
The
sun.
Feminine.
(
-रा
)
1.
Night.
2.
A
zodiacal
sign.
3.
A
prostitute.
Feminine.
(
-री
)
1.
Black
mustard,
(
Sinapis
ramosa.
)
2.
The
wife
of
an
Asura.
Etymology
अ
neg.
and
मुर
a
deity
or
अस्
to
send,
to
cast,
&c.
and
उरन्
Unādi
affix,
टाप्
and
ङीप्
for
the
fem.
or
अ
neg.
and
सुरा
spirituous
liquor,
personified
as
a
dam-
sel
produced
at
the
churning
of
the
ocean,
who
was
rejected
by
the
demons
and
received
by
the
gods.
असुर
-
asura
-
Masculine
-
zodiacal
sign
क्षेत्र
-
kSetra
-
Neuter
-
zodiacal
sign
चिह्न
-
cihna
-
Neuter
-
zodiacal
sign
राशिचक्र
-
rAzicakra
-
Neuter
-
zodiacal
circle
त्रिभ
-
tribha
-
Neuter
-
3
zodiacal
signs
हर्यक्ष
-
haryakSa
-
Masculine
-
zodiacal
sign
Leo
युवती
-
yuvatI
-
Feminine
-
zodiacal
sign
Virgo
वणिज्
-
vaNij
-
Masculine
-
zodiacal
sign
Libra
वणिज
-
vaNija
-
Masculine
-
zodiacal
sign
Libra
वणिक्पथ
-
vaNikpatha
-
Masculine
-
zodiacal
sign
Libra
मीन
-
mIna
-
Masculine
-
Pisces
zodiacal
sign
वृष
-
vRSa
-
Masculine
-
zodiacal
sign
Taurus
वृषभ
-
vRSabha
-
Masculine
-
zodiacal
sign
Taurus
युज्
-
yuj
-
Masculine
-
zodiacal
sign
Gemini
पृथुरोमयुग्म
-
pRthuromayugma
-
Neuter
-
zodiacal
sign
Pisces
वृश्चिक
-
vRzcika
-
Masculine
-
zodiacal
sign
Scorpio
वृश्चिकराशि
-
vRzcikarAzi
-
Masculine
-
zodiacal
sign
Scorpio
त्रिंशांश
-
triMzAMza
-
Masculine
-
130
of
a
zodiacal
sign
त्रिंशांशक
-
triMzAMzaka
-
Masculine
-
130
of
a
zodiacal
sign
चतुष्पद
-
catuSpada
-
Masculine
-
certain
zodiacal
signs
असुर
mf.
(
-रः-रा
)
An
Asura
or
demon:
the
Asuras
are
children
of
DITI
by
KAŚYAPA
they
are
demons
of
the
first
order,
and
in
perpetual
hostility
with
the
gods.
Masculine.
(
-रः
)
The
sun.
Feminine.
(
-रा
)
1
Night.
2
A
zodiacal
sign.
3
A
prostitute.
Feminine.
(
-री
)
1
Black
mustard,
(
Sinapis
ramosa.
)
2
The
wife
of
an
Asura.
Etymology
अ
neg.
and
सुर
a
deity
or
अस्
to
send,
to
cast,
&c.
and
उरन्
Uṇādi
affix,
टाप्
and
ङीप्
for
the
fem.
or
अ
neg.
and
सुरा
spirituous
liquor,
personified
as
a
damsel
produced
at
the
churning
of
the
ocean,
who
was
rejected
by
the
demons
and
received
by
the
gods.
असुर
[
asura
],
Adjective.
[
असु-र
Uttararàmacharita.
1.42
]
Living,
alive,
spiritual.
An
epithet
of
the
Supreme
Spirit
or
Varuṇa.
Incorporeal,
super-human,
divine.
-रः
[
According
to
Nir.
अ
सुरताः
स्थानेषु
न
सुष्टु
रताः
स्थानेषु
चपला
इत्यर्थः
or
अस्ताः
प्रच्याविता
देवैः
स्थानेम्यः
or
from
असु
असुः
प्राणः
तेन
तद्वन्तो
भवन्ति
रो
मत्वर्थ
or
सोर्देवानसृजत
तत्सुराणां
सुरत्वम्,
असोः
असुरानसृजत
तदसुराणामसुरत्वम्
सोः
Equal or equivalent to, same as.
प्रशस्तादात्मनः
प्रदेशात्
]
An
evil
spirit,
a
demon
the
chief
of
the
evil
spirits
वृकद्वरसो
असुरस्य
वीरान्
Rigveda (Max Müller's Edition).
2.3.4.
the
Rām.
thus
accounts
for
the
name:
सुराप्रतिग्रहाद्देवाः
सुरा
इत्य-
भिविश्रुताः
।
अप्रतिग्रहणात्तस्या
दैतेयाश्चासुरास्तथा
॥
[
In
the
oldest
parts
of
the
Ṛigveda
the
term
Asura
is
used
for
the
Supreme
Spirit
and
in
the
sense
of
'god',
'divine'
it
was
applied
to
several
of
the
chief
deities
such
as
Indra,
Agni,
and
especially
Varuṇa.
It
afterwards
acquired
an
entirely
opposite
meaning,
and
came
to
signify
a
demon
or
an
enemy
of
the
gods.
The
Brāhmaṇas
state
that
Prajāpati
createdAsuras
with
the
breath
(
Asu
)
particularly
from
the
lower
breath.
The
Vāyu
Parasmaipada.
says
that
Asuras
were
first
produced
as
sons
from
Prajāpati's
groin
Compare.
also
Nir.
above
].
A
general
name
for
the
enemies
of
gods,
Daityas
and
Dānavas,
distinguished
from
Rākṣasas
descended
from
Pulastya
कानीयसा
एव
देवा
ज्यायसा
असुराः
Bṛihadâraṇyakopanishad.
1.3.
Bhagavadgîtâ (Bombay).
11.22.
A
ghost
or
spectre.
The
sun
(
said
to
be
from
अस्
to
shine
).
An
elephant.
An
epithet
of
Rāhu.
A
cloud.
Name.
of
a
warrior
tribe.
रा
Night.
A
zodiacal
sign.
A
prostitute.
री
A
female
demon,
wife
of
an
Asura.
Name.
of
the
plant
Sinapis
Racemosa
Roxb.
(
Marâṭhî.
काळी
मोहरी
).Comp.
-अधिपः,
इन्द्रः,
राज्,
जः
the
lord
of
the
Asuras.
an
epithet
of
Bali,
grandson
of
Prahlāda
यज्ञं
चकार
सुमहानसुरेन्द्रो
महाबलः
Rāmāyana
1.29.6.
आचार्यः,
गुरुः
Name.
of
the
preceptor
of
the
Asuras,
Sukrāchārya.
the
planet
Venus.
-आह्वम्
bell-metal.
-क्षयण,
-क्षिति
Adjective.
destroying
the
Asuras
असुरक्षयणं
वधं
त्रिषन्धिं
दिव्याश्रयन्
Atharva-veda.
11.1.1
यमबध्नाद्
बृहस्पतिर्देवेभ्यो
असुरक्षितिम्
Atharva-veda.
1.6.22.
गुरुः
The
planet
Venus
(
शुक्र
).
Śukrāchārya.
-द्रुह्
'Enemy
of
the
Asuras',
a
god
पुरः
क्लिश्नाति
सोमं
हि
सैंहिके-
यो$सुरद्रुहाम्
Sisupâlavadha.
2.35.
-द्विष्
Masculine.
an
enemy
of
the
Asuras,
id est, that is.
a
god.
-माया
demoniacal
magic
येना
श्रवस्यवश्चरथ
देवा
इवासुरमायया
Atharva-veda.
3.9.4.
-रक्षस्
Neuter.
(
Plural.
)
the
Asuras
and
Rākṣasas.
(
-सम्
)
a
demoniacal
being
partaking
of
the
qualities
of
both
the
classes.
-रिपुः,
-सूदनः
'destroyer
of
Asuras',
an
epithet
of
Viṣṇu
भ्राता
भव
यवीयांस्त्वं
शक्रस्यासुरसूदन
Rāmāyana
1.29.17.
-हन्m.
One
who
destroys
the
Asuras,
an
epithet
of
Agni,
Indra
Et cætera.
Name.
of
Viṣṇu.
अ॑सुर
a
Masculine, Feminine, Neuter
(
√
2.
अस्,
uṇādi-sūtra
),
spiritual,
incorporeal,
divine,
ṛg-veda
atharva-veda
vājasaneyi-saṃhitā
अ॑सुर
masculine gender.
a
spirit,
good
spirit,
supreme
spirit
(
said
of
Varuṇa
),
ṛg-veda
vājasaneyi-saṃhitā
असुर
ásu-ra,
Adjective.
living,
spiritual,
divine
Masculine.
spirit,
Lord
God
evil
spirit,
demon,
Asura:
-tvá,
Neuter.
spirituality,
divinity
state
of
an
Asura.
असुर,
i.
e.
1.
अस्
+
उर,
I.
Adjective.
Eternal,
Chr.
290,
2
=
Rigv.
i.
64,
2.
II.
Masculine.
An
Asura,
or
demon,
Kir.
5,
30.
III.
Feminine.
री,
A
female
Asura,
or
demon,
MBh.
3,
12203.
Compound
देव-,
I.
Masculine.
pl.
the
gods
and
the
demons,
Rām.
1,
45,
27.
II.
Adjective.
1.
referring
to
the
gods
and
the
demons,
Rām.
1,
34,
8
Gorr.
2.
Neuter.
elliptically
(
supply
युद्ध
),
the
war
between
the
gods
and
the
demons,
Rām.
3,
53,
8.
असुरः
पुंलिङ्गम्
-
"असु+र,
न
सुरः
इति
न*
त*
वा"
"दैत्य,
राक्षस-रामायण
में
नामों
का
कारण
बतलाया
गया
है"
असुरः
पुंलिङ्गम्
-
"असु+र,
न
सुरः
इति
न*
त*
वा"
"देवताओं
का
शत्रु,
दैत्य
,
दानव"
असुरः
पुंलिङ्गम्
-
"असु+र,
न
सुरः
इति
न*
त*
वा"
"भूत,
प्रेत"
असुरः
पुंलिङ्गम्
-
"असु+र,
न
सुरः
इति
न*
त*
वा"
सूर्य
असुरः
पुंलिङ्गम्
-
"असु+र,
न
सुरः
इति
न*
त*
वा"
हाथी
असुरः
पुंलिङ्गम्
-
"असु+र,
न
सुरः
इति
न*
त*
वा"
राहु
असुरः
पुंलिङ्गम्
-
"असु+र,
न
सुरः
इति
न*
त*
वा"
बादल
असुरः
पुंलिङ्गम्
-
"असु+र,
असुरताः
स्थानेषु
न
सुष्ठुरताः,
चपला
इत्यर्थः"
राक्षस
असुर
पदविभागः
पुल्लिङ्गः
कन्नडार्थः
ರಾಕ್ಷಸ
निष्पत्तिः
असु
(
क्षेपणे
)
-
"उरन्"
(
उ०
१-४२
)
व्युत्पत्तिः
अस्यन्ति
क्षिपन्ति
देवान्
प्रयोगाः
"सुराप्रतिग्रहाद्देवाः
सुरा
इत्यभिविश्रुताः
।
अप्रतिग्रहणात्तस्या
दैतेयाश्चासुरास्तथा
॥"
उल्लेखाः
रामा०
असुर
पदविभागः
पुल्लिङ्गः
कन्नडार्थः
ಸೂರ್ಯ
विस्तारः
"असुरः
सूर्यदैत्ययोः
।
असुरा
रजनीवाश्योः"
-
हेम०
।
असुर
पदविभागः
पुल्लिङ्गः
कन्नडार्थः
ಗಜ
/ಆನೆ
विस्तारः
"दन्तावलो
महाकायो
वारणः
कुञ्जरोऽसुरः"
-
वैज०
।
ásura,
—1.
a.
spiritual
(
used
of
the
gods,
and
designating
esp.
the
difference
between
celestial
and
mundane
existence
)
—2.
as
m.
a
spirit
of
life,
a
god
ásura
adevá,
spirit
that
is
no
god,
demon,
82^6
—3.
later,
demon
(
45^6
),
enemy
of
the
gods,
an
Asura,
a
not-god
(
as
if
the
word
were
a-sura--whence,
by
popular
etymology,
the
pendant
sura,
‘god’
).
[
asura,
1226
(
cf.
1188f
),
and
as-u
fr.
√1as,
1178b.
]
Asura^1,
pl.
(
ºāḥ
),
the
enemies
of
the
gods
I,
163,
855.-§
28
(
Amṛtam.
):
I,
17--19,
1110,
1125
(
ºDānavāḥ
),
1129
(
surāºgaṇān
),
1130
(
surāº
),
1168,
1170,
1172
(
mahāº
),
1181
(
ºgaṇān
),
1182,
1185
(
ºgaṇaº
),
1186
(
mahāº
):
participated
with
the
gods
in
the
churning
of
the
Ocean,
would
possess
themselves
of
the
ambrosia,
but
were
vanquished.--§
30
(
Samudra
):
I,
21,
1211,
1219
(
the
Ocean
is
called
the
“abode
of
the
Asuras”:
Asurāṇāṃ
ca
bāndhavam,
i.e.
śaraṇaṃ,
Nīl.,
I,
21,
7
).--§
31
(
Samudradarś.
):
I,
22,
1231
(
Pātālajvalanāvāsam
Aºāṇāṃ
tathālayaṃ
).--§
32
(
Kadrū,
Garuḍa
):
I,
23,
1245
(
ºārdanāḥ,
i.e.
the
gods
).--§
44
(
Garuḍa
):
I,
30,
1418
(
saṅgrāme
devāsure
),
1434
(
ºpuravidāraṇāḥ
surāḥ
).--§
49
(
Vāsuki
):
I,
39,
1643
(
devāsurāḥ
).
--§
84
(
Ādivaṃś.
):
I,
64,
2481
(
jajñire
kshetre
rājñān
tu
),
2483
(
jajñire
bhuvi
bhūteshu
teshu
teshv
Asurā,
vibho!
),
2491
(
mahāº
),
2498
(
surāº-lokānāṃ
).--§
96
(
Aṃśāvat.
):
I,
65,
2541
(
Danāyushaḥ
punaḥ
putrāś
catvāro
'surapuṅgavāḥ
).-§
98
(
do.
):
I,
65,
2544
(
Asurāṇāṃ
upādhyāyaḥ
Śukras
tv
ṛshisuto
'bhavat|khyātāś
śośanasaḥ
putrāś
catvāro
'sura-yājakāḥ
),
2546.--§
118
(
Aṃśāvat.
):
I,
66,
2598
(
Kaśyapasya
Surāsurāḥ
).--§
130
(
Aṃśāv.
):
I,
67,
2647
(
pañcamahāº
),
2655
(
Tuhuṇḍa
ita
vikhyāto…Asurottamaḥ,
incarnated
as
king
Bṛhadratha
),
2656
(
teshāṃ
),
2666
(
teshāṃ
),
2694
(
v.
Sūrya^2
).--§
131
(
do.
):
I,
67,
2781
(
devāºmanushyāṇāṃ
).
--§
145
(
Kaca
):
I,
76,
3187,
3191,
3200
(
ºendrapure
Śukraṃ
dṛshṭvā
),
3219,
3225,
3233,
3238
77,
3265.--§
146
(
Devayānī
):
I,
78,
3304
(
ºmandiraṃ
)
80,
3340,
3342
(
ºendrāṇāṃ
)
81,
3367
(
ºguruḥ
Śukro
),
3369
(
ºendrasutā,
i.e.
Śarmishṭhā
).--§
147
(
do.
):
I,
83,
3442
(
ºdharmaṃ
).-§
165
(
Satyavatīl.
):
I,
100,
4002,
4047
(
yasya
hi
tvaṃ
sapatnaḥ
syā
Gandharvasyāsurasya
vā
).--§
166
(
Citrāṅgadop.
):
I,
101,
4073.--§
167
(
Vicitravīryop.
):
I,
102,
4104
(
adject.:
devāsura
).--§
175
(
Karṇasambhav.
):
I,
111,
4410.
--§
215
(
Bakavadhap.
):
I,
160,
6208
(
Asurarāṭ
=
Baka
).-§
233
(
Svayaṃvarap.
):
I,
187,
†7017.--§
257
(
Khāṇḍavadahanap.
):
I,
225,
8202
(
surāº
).--§
258
(
do.
):
I,
227,
8256,
8262
(
Asurasūdanaḥ
=
Indra
).--§
264
(
Sabhākriyāp.
):
II,
4,
118
(
yathāºān
Kālakeyān
).--§
265
(
Lokapālasabhākhyº
):
II,
5,
141
(
Surāºān
).--§
277
(
Jarāsandhavadhap.
):
II,
22,
872.--§
298
(
Dyūtap.
):
II,
62,
2105
(
mahāº
).--§
310
(
Āraṇyakap.
):
III,
3,
†159.--§
317
(
Arjunābhigamanap.
):
III,
12,
487.--§
320
(
Saubhavadhop.
):
III,
20,
799.--§
327
(
Draupadīparitāpav.
):
III,
31,
1188
33,
1323,
1349
(
Asurān
iva
Vṛtrahā
).-§
331
(
Kairātap.
):
III,
39,
1590
(
sg.
),
1626
(
sadevāºmānushaiḥ
).--§
334
(
do.
):
III,
41,
1703
(
Mahāº
).--§
339
(
Indralokābhigamanap.
):
III,
47,
1893
(
kecin
Nivātakavacāḥ
),
1899.--§
378
(
Tīrthay.
):
III,
94,
8492
(
dharman
tatyajire
),
8493
(
tīrthāni
nāviśan
),
8496
(
Alakshmīr
agamad
Aºān
).--§
387
(
Sagara
):
III,
107,
8873
(
Aºoragarakshāṃsi
).--§
405
(
Sukanyop.
):
III,
124,
10390
(
surāºaiḥ
).
--§
418
(
Tīrthay.
):
III,
139,
10834
(
devāºebhyaḥ
).--§
436
(
Yakshay.
):
III,
158,
11530
(
surāºnishevitaṃ
).--§
444
(
Nivātakav.
):
III,
170,
12112,
12116,
12121
(
mahāº
)
171,
12157
(
ºottamāh
)
172,
12182
(
ºsaṅgheshu
).--§
445
(
do.
):
III,
173,
12201,
12206
(
maharshi-Yaksha-GandharvaPannagāº-Rākshasaiḥ
),
12209
(
Kālakeyaiś
ca
Paulomaiś
ca
mahāº
),
12228,
12257
(
surāºair
),
12264
(
mahāº
),
12269
(
atidevāºkarmā
),
12272
(
sa-Yakshāº-Gandharvaiḥ
).--§
452
(
Mārkaṇḍeyas.
):
III,
183,
†12569
(
ºtarjanena
Dhanañjayena
).
--§
457
(
Vaivasvatop.
):
III,
187,
12798
(
sa-devāº-mānushāḥ
prajāḥ
).--§
458
(
Mārkaṇḍeyas.
):
III,
188,
12817
(
devāºgaṇe
),
12877
(
sa-devāº-Dº
).--§
459
(
do.
):
III,
188,
12891
(
devāº
gaṇe
)
189,
12995
(
surāºaiḥ
).--§
462
(
do.
):
III,
193,
13216
(
devāºsaṅgrāmaṃ
).--§
471
(
do.
):
III,
200,
13427
(
Vajrapāṇir
iv
Āsurān
).--§
474
(
Dhundhumārop.
):
III,
201,
13494
(
sasurāº-mānavāḥ
prajāḥ
),
13498
(
devāº-mahoragāḥ
),
13502.--§
495
(
Skandotp.
):
III,
223,
14243
(
devāºāḥ
)
224,
14262
(
surāº-namaskṛtaḥ
).--§
496
(
do.
):
III,
224,
14268
(
devāºṃ
saṅgrāmaṃ
).--§
507
(
Skandayuddha
):
III,
231,
14580,
14585
(
mahāº
).--§
509
(
Kārttikeyastava
):
III,
232,
14640
(
tvaṃ
bhāvanaḥ
sarva-surāºāṇāṃ,
i.e.
Skanda
).--§
513
(
Ghoshayātr.
):
III,
252,
15165
(
BhīshmaDroṇa-Kṛpādīṃś
ca
pravekshyanty
apare
'surāḥ
).--§
516
(
Duryodhanayajña
):
III,
257,
15341
(
ºvrataṃ,
i.e.
surarahitaṃ
vrataṃ,
Nīl.
).--§
526
(
Rāmopakhyānap.
):
III,
275,
15913
(
Gandharva-devāºto
)
276,
15932
(
devāºaiḥ
).-§
537
(
do.
):
III,
285,
16374
(
devāº
=
the
war
between
the
gods
and
the
Asuras
).--§
543
(
do.
):
III,
291,
16578
(
mānushāº-bhogin{??}
),
16579
(
sadevāº-Gº
).--§
544
(
do.
):
III,
292,
16604
(
surāº
)--§
548
(
Āraṇeyap.
):
III,
313,
17319.--§
549.
(
Pāṇḍavapr.
).
IV,
6,
180.--§
550
(
Samayapāl.
):
IV,
13,
340
(
Kālakhañjā
ivāºāḥ
).--§
552
(
Goharaṇap.
):
IV,
32,
1040
(
devāºsamo
)
35,
1167
(
Vajrapāṇir
ivāsurān
)
39,
1295
(
sarvair
api
surāºaiḥ
)
50,
1571
59,
1902
(
devāºsaṃaḥ
sannipāto
)
61,
1981
(
Vajrapāṇir
ivāºān
).--§
555
(
Indra
):
V,
10,
292
(
sa-devāºmānushaṃ
tribhuvanaṃ
),
309
(
=
do.
)
12,
369
(
jagad
sāsura-Gº
)
15,
459.--§
558
(
Virocana
):
V,
35,
1199.-§
560
(
Sanatsujātap.
):
V,
42,
†1580
(
pramādād
vai
parābhavan
).--§
561
(
Yānasandhip.
):
V,
48,
†1887
49,
1925,
1927
(
devāºe
yuddhe
),
1936
(
surāº
)
61,
2395
(
devāºbhāvānāṃ
),
2401.--§
562
(
Bhagavadyānap.
):
V,
74,
2728
78,
2808.--§
564
(
do.
):
V,
100,
3571
(
Aº
Kālakhañjāś
ca
tathā
Vishṇupadodbhavāḥ,
etc.
)
102,
3612
(
devair
Aºsaṃhitaiḥ
)
104,
3645
(
devāºeshu
yuddheshu
).--§
565
(
Gālavacarita
):
V,
107,
3756
(
sarvān
surāºān
)
108,
3776
115,
3928
116,
3940
(
bahu-devāº-ālokā
).--§
567
(
Bhagavadyānap.
):
V,
124,
4172
(
sarvair
api
surāºaiḥ
),
4175
(
sa-Yakshāº-pannagān
)
128,
4301,
4302
(
devāº-manushyāś
ca
)
130,
4401,
4407
(
mahāº
).--§
570
(
Sainyaniryānap.
):
V,
156,
5297
(
sa-surāº-Rākshasaṃ
jagat
).--§
572
(
Rathātirath.
):
V,
165,
5725
(
devāsureshv
api
).--§
573
(
Ambop.
):
V,
178,
7031
(
jahi
Bhīshmaṃ
raṇe
Rāma
garjantam
Aºṃ
yathā
)
184,
7288
(
sa-devāº-Rākshase
loke
).--§
574
(
Jambūkh.
):
VI,
6,
212
(
Gº
Āº
Rāº
),
247
(
devāsurāṇāṃ
sarveshāṃ
Śvetaparvata
ucyate
).--§
576
(
Bhagavadgītāp.
):
VI,
21,
774
(
surāº
)
35,
†1268
(
Gº-Yº-Āsº-Siº-saṅghāḥ
).
--§
578
(
Bhīshmavadh.
):
VI,
45,
1754
(
praikshanta
tad,
raṇaṃ
ghoraṃ
devāsura-samaṃ
yudhi
)
48,
1900
(
Cakrapāṇir
iv
Āsurān
)
50,
2073
(
yaṃ
Bṛhaspatir
Indrāya
tadā
devāsure
'bravīt
).--§
579
(
do.
):
VI,
52,
2185
(
devāsura-Gandharvair
lokair
).--§
580
(
do.
):
VI,
58,
2474
(
yathā
devāsuraṃ
yuddhaṃ
).--§
581
(
do.
):
VI,
65,
2970
(
tatrāsuravadhaṃ
kṛtvā
)
66,
2980.--§
583
(
do.
):
VI,
77,
2348
(
devāºe
yuddhe
)
79,
3474
(
do.
)
80,
†3529
(
mahāº
).--§
584
(
do.
):
VI,
82,
3631
(
Vajrapāṇir
ivāºṃ
)
83,
3649
(
devāºopamaṃ
)
86,
3828
(
Vajrapāṇir
ivāºān
).--§
585
(
do.
):
VI,
94,
4250
98,
4450
(
sa-devāº-Gº-lokaṃ
),
4493
(
yathā
devāºyuddhe
).-§
586
(
do.
):
VI,
100,
4583
(
yathā
devāºe
yuddhe
)
107,
4960
(
sendrair
api
surāºaiḥ
),
4961
(
do.
).--§
587
(
do.
):
VI,
108,
5027
(
Vajrahastam
ivāºāḥ
)
116,
5411
(
yathā
devāºe
yuddhe
)
118,
5567
(
yuddhe
devāºopame
).--§
588
(
do.
):
VI,
121,
5804
(
surāº
).--§
589
(
Droṇābhishek.
):
VII,
3,
103
(
Vajrapāṇer
ivāºḥ
)
5,
154
(
jigīshanto
'surān
saṅkhye
Kārttikeyam
ivāmarāḥ
)
10,
333
(
devāºair
).--§
590
(
do.
):
VII,
12,
461
(
sendrair
api
surāºaiḥ
)
14,
542
(
yathā
devāºe
yuddhe
)
15,
583
(
yuddhaṃ
devāºopamaṃ
).--§
592
(
Saṃśaptakavadh.
):
VII,
19,
758
(
yathā…yuddhe
devāºe
purā
)
21,
891
(
surāº
)
25,
1084
(
yuddham…
devāºopamaṃ
),
1120
(
Indram
Aºān
prati
jaghnushaṃ
)
29,
1284.--§
593
(
Abhimanyuvadhap.
):
VII,
33,
1463
(
sa-surāºGº
)
36,
1579
(
yathāºbalaṃ
)
39,
1647
(
Skandasyevāºaiḥ
saha
)
48,
1915
(
surāº
).--§
595
(
Rāma
Dāśar.
):
VII,
59,
2229
(
surāº
).--§
595
(
Māndhātṛ
):
VII,
62,
2272
(
devāº-
),
2287
(
devāº-
).--§
595
(
Yayāti
):
VII,
63,
2295
(
devāºyuddha
).--§
595
(
Pṛthu
Vainya
):
VII,
69,
2403
(
devāº-
),
2413
(
Asurā
duduhur
madyam
āmapātre
tu
te
tadā|dogdhā
Dvimūrddhā
tatrāsīd
vatsaś
cāsīd
Virocanaḥ
).-§
596
(
Pratijñāp.
):
VII,
73,
†2607
(
Aºsuraº-
)
74,
2623
(
Asuroraga-
)
75,
2661
(
do.
)
77,
†2731
(
surāº
)
81,
2910
(
mahāºnighātinā
Bhavena,
i.e.
Śiva
).--§
599
(
Jayadrathavadhap.
):
VII,
93,
3378
(
ºmāyāṃ
)
94,
3444
(
sāº-surāḥ
)
102,
3821
(
devāºmṛdhe
)
105,
3947
(
devāºe
yuddhe
purā
)
106,
3968
(
devāºopamaḥ
saṅgrāmo
)
111,
4244
(
sa-devāºmānushaṃ
),
4268
(
sasurāºmānushā
)
114,
4495
(
yuddhaṃ
devāºopamaṃ
)
115,
4601
(
do.
)
120,
4779
(
devāºraṇaprakhyaṃ
)
122,
4910
(
devāºe
purā
yuddhe
yathā
)
125,
5065
(
Śakreṇeva
mahāºaḥ
)
128,
5231
(
yuddhaṃ
devāºopamaṃ
)
133,
5456
(
sa-Yakshāsura-mānavān
)
134,
5511
(
vajreṇendra
ivāºān
)
135,
5545
(
Purandara
ivāsuraṃ,
i.e.
Vṛtraṃ?
)
142,
5886
(
purā
devāºe
yuddhe…yathā
)
144,
6048
(
devāºGº
).--§
600
(
Ghaṭotkacavadhap.
):
VII,
156,
6853
(
Aºān
iva
Devendro
),
6854
(
Aºān
iva
Pāvakiḥ
)
158,
7014
(
sa
devāºmānushaṃ
)
159,
7048
(
surāºāḥ
),
7075
(
yathā
devāºe
yuddhe
)
163,
†7317
(
surāº
)
169,
7582
(
yathā
devāºe
yuddhe
)
170,
7673
(
Āºān
iva
Pāvakiḥ
)
181,
8234
(
surāº
).--§
601
(
Droṇavadhap.
):
VII,
185,
8425
(
sa-surāºGº
),
8444
(
Aºoraga-
).--§
602
(
Droṇavadhap.
):
VII,
192,
8819
(
yuddhe
devāºopame
).--§
603
(
Nārāyaṇāstram.
):
VII,
195,
9001
(
Aºoraga-
),
9019
(
Śacīpatir
ivāº
)
197,
9101
(
Dº
Āºoraga-
)
201,
9442,
9465
(
surāº
),
9473
(
devāsuraº
)
202,
9543,
9547
(
surāº
),
9555
(
ºāṇāṃ
purāṇi
trīṇi
),
9561,
9571
(
ºāṇām
antakaraḥ,
i.e.
Śiva
).--§
604
(
Karṇap.
):
VIII,
9,
254
(
Vajrahasta
ivāºān
).--§
605
(
do.
):
VIII,
12,
441
(
devāºsamaprabhe
)
14,
563
(
yathā
devāºe
yuddhe
)
19,
769
(
Śakra
ivāºān
)
30,
1205
(
saṅgrāmaṃ
devāº
)
31,
1319
(
surāº
).--§
606
(
Tripurākhy.
):
VIII,
33,
1391
(
yuddhe
devāºe
),
1393,
1399,
1432
34,
1539,
1547,
1566,
1569
(
ºgaṇān
),
1574
(
devāº
gaṇādhyakshaḥ,
i.e.
Maheśvaraḥ
),
1578.--§
606b
(
Paraśu-Rāma
):
VIII,
34,
1605
(
mahāº
).--§
606
(
Karṇap.
):
VIII,
35,
1626.--§
607
(
do.
):
VIII,
37,
†1742
(
Aº-sura-mahoragāḥ
)
41,
1959
(
devāº-manushyeshu
)
42,
1978
(
surāº
).--§
608
(
do.
):
VIII,
46,
2148
(
devāºcamūpamaḥ
),
2199
(
surāº
)
47,
2233
(
devāºsamaḥ
)
48,
2273
(
devāºopamaṃ
)
51,
2493
(
vishṇur
ivāºān
)
60,
3024
(
devāºe
mṛdhe
)
61,
3130
(
vajreṇendra
ivāºān
)
66,
3316
(
jitvāºam
ivāmarau
=
Vṛtra?
)
72,
†3629
(
surāº
)
73,
3641
(
sa-surāºmānushān
)
74,
†3800
77,
†3864
(
iva
)
79,
†4056
(
sa-Kālakeyān
Aºān
sametān
)
82,
†4207
(
yathā
)
86,
4359
(
sa-Dº
ĀºGaº
)
87,
4412,
4432,
4434
(
sided
with
Karṇa
)
88,
†4490
(
DºNº
ĀsºSiº
Yºair
),
†4494
(
yathā
),
†4498
(
surāº
)
89,
†4568
91,
†4789
(
nārāśva
Nº
Āº
),
4791
(
devāºān
).--§
609
(
Śalyap.
):
IX,
1,
9
(
devāºraṇopamaṃ
).
--§
610
(
do.
):
IX,
3,
185
(
do.
)
7,
323
(
sa-surāºmānavaṃ
),
331
(
do.
).--§
611
(
do.
):
IX,
9,
413
(
devāºopamaṃ
),
446
(
devāsuropame
)
10,
520
(
yathā
devāºaṃ
yuddhaṃ
)
15,
795
(
yathā…śakrasyāºsaṅkshaye
)
23,
1182
(
devāºranopamam
):
26,
1436
(
Sahasrāksha
ivāºān
).--§
615{??}
(
Maṅkaṇaka
):
IX,
38,
2236
(
surāºsya
jagato
gatis
tvam
asi,
Śūladhṛk!
).--§
615
(
Baladevatīrthay.
):
IX,
41,
2346,
2347.
--§
615u
(
Skanda
):
IX,
45,
2523,
2529
(
devāºe
yuddhe
).-§
615gg
(
Sārasvata
):
IX,
51,
2951
(
mahāº
).--§
615
(
Gadāyuddhap.
):
IX,
58,
3250
61,
3455
(
devair
Aºghātibhiḥ
)
63,
3519
(
devāºe
yuddhe
).--§
616
(
Sauptikap.
):
X,
4,
155
(
mahāº
)
8,
441.--§
621
(
Rājadh.
):
XII,
8,
229
(
devāºṃ
yathā,
i.e.
the
conduct
of
D.
and
A.
).--§
632
(
Shoḍacarājop.,
cf.
Bhagīratha
):
XII,
29,
957
(
ºāṇāṃ
sahasrāṇi…
ajayat
Pākaśāsaṇaḥ
).--§
632
(
do.,
cf.
Yayāti
):
XII,
29,
990
(
vyūḍhāºyuddhe
).--§
635
(
Rājadh.
):
XII,
33,
1184
(
yuddhe
devāºe
purā
Aºā
bhrātaro
jyeshṭhā
devā
ścāpi
yavīyasaḥ
).-§
637
(
do.
):
XII,
47,
1623
(
surāºGº
).--§
639
(
do.
):
XII,
50,
1830.--§
640
(
do.
):
XII,
58,
2105
(
utthānenāºāhatāḥ
).
--§
641
(
do.
):
XII,
64,
†2410
(
urvīṃ
sāºāṃ
)
90,
3388
(
devāº
)
121,
4411
(
sa-surāºmānushaṃ
),
4466
(
sa-surāºrakshasāṃ
lokānāṃ
)
122,
4497
(
apāṃ
rājye
'surāṇāñ
ca
vidadhe
Varu{??}
prabhuṃ
).--§
647
(
Āpaddh.
):
XII,
139,
5188
(
devāº
).--§
652b
(
Indrota-Pārikshitīya
):
XII,
152,
†5667
(
surāº
).--§
655
(
Āpaddh.
):
XII,
158,
5890.--§
656
(
Khaḍgotpattik.
):
XII,
166,
6150
(
ºsattamāḥ
),
6176.-§
660
(
Mokshadh.
):
XII,
188,
6932
(
Daiº
Āºm-oº
).--§
664
(
do.
):
XII,
207,
7545
(
mahāsattvān
).--§
666
(
do.
):
XII,
209,
7610
(
Narakādyā
mahāº,
tathaiva
cānye
bahavo
Dānavā
yuddhadurmadāḥ
).--§
667
(
do.
):
XII,
210,
7657
(
Nº
Āºmanushyāṃś
ca
),
7665
(
surāº
)
211,
7693
(
do.
)
216,
7837
(
tapo
hy
adhishṭhitaṃ
devais,
tapoghnam
Aºais
tamas
),
7838
(
devāºguṇān
).--§
671b
(
Bali-Vāsavas.
):
XII,
223,
8060
(
devāº
)
225,
8179
(
devāºṃ
yuddhaṃ
),
8180
(
devāºe
yuddhe
)
--§
672b
(
Mokshadh.
):
XII,
226,
†8201
(
mahāº
).--§
673b
(
Bali-Vāsavas.
):
XII,
227,
8218
(
devāºe
yuddhe
),
8289
(
devāºsamāgame
),
†8330.--§
674
(
Śrī-Vāsavas.
):
XII,
229,
8359
(
Asureshv
avasaṃ
pūrvaṃ,
says
Śrī
),
8416.--§
692
(
Mokshadh.
):
XII,
281,
10069
(
Aºpravīra,
i.e.
Vṛtra
).-§
693
(
Vṛtravadha
):
XII,
282,
10108
(
devāº
),
10119
(
Daiº
Āºnibarhaṇa,
i.e.
Indra
),
10140.--§
700
(
Mokshadh.
):
XII,
289,
10652.--§
701
(
do.
):
XII,
290,
10660.--§
702
(
do.
):
XII,
296,
10800.--§
714
(
Śukakṛtya
):
XII,
328,
12323
(
sāº
Rāºdevagaṇaṃ
).--§
717b
(
Nārāyaṇīya
):
XII,
335,
12665
(
sa-Dº
ĀºGº
).--§
717c
(
Uparicara
):
XII,
338,
12889
(
surāºgurur
Hariḥ
).--§
717b
(
Nārāyaṇīya
):
XII,
340
12927
(
surāºgaṇānāṃ
varadaḥ,
i.e.
Brahmán
),
12944
(
sarvalokānāṃ
sa-Dº
Āº
Raº
),
12992
(
Surāºair
yathā
)
341,
13013
(
sa-surāº-mānavāḥ
).--§
717b
(
Nārāyaṇīya
):
XII,
343,
II
)
††13205,
VII
)
††13208,
VIII
)
††13212
(
Aºpakshaḥ,
X
)
††13219,
†13249
347,
††13445
(
Harir
Aºvadhakaraḥ
).-§
718b
(
Uñchavṛttyup.
):
XII,
352,
13732
(
surāº
)
361,
13866
(
surāºgaṇānāṃ
)
364,
13922.--§
728
(
Bhaṅgāsvanop.
):
XIII,
12,
556
(
Kaśyapasya
surāºāḥ
),
557.-§
730
(
Ānuśāsanik.
):
XIII,
14,
612
(
Aºghnaḥ…
Bhagavato,
i.e.
Śiva
),
671
(
ºendrān
),
803
(
devāº
),
804,
814
(
surāº
),
†1020
(
surāº
)
16,
1041
(
devāºmunīnāṃ
),
1065
(
do.
),
1074
(
devāºmanushyāṇāṃ
),
1075
(
devāºnarāḥ
)
17,
1176
(
Aºendrāṇāṃ
),
1233
(
Devāsurapatiḥ
=
Śiva
1000
names^2
),
1257
(
devāºparāyaṇaḥ,
devāºvinirmātā,
both
do.
do.
),
1258
(
Devāºguru
=
do.
do.
Devāºnamaskṛta
=
do.
do.
Devāºmahāmātra
=
do.
do.
Devāºgaṇāśrayah
),
1259
(
Devāºgaṇādhyaksha
=
do.
do.
Devāºgaṇāgraṇī
=
do.
do.
Devāºvarapradaḥ
=
do.
do.
),
1260
(
Devāºeśvara
=
do.
do.
).
--§
735
(
Indra-Mataṅgas.
):
XIII,
27,
1895
(
devatāºmartyeshu
).--§
736b
(
Vītahavyop.
):
XIII,
30,
1959
(
yuddhaṃ…devāºsamaṃ
).--§
739
(
Ānuśāsan.
):
XIII,
33,
2098
35,
2160
(
brāhmaṇānāṃ
paribhavād
Asurāḥ
salileśayāḥ
).--§
740
(
do.
):
XIII,
36,
2175
(
devāsuraṃ
purā
).--§
744
(
do.
):
XIII,
44,
2410.--§
746
(
do.
):
XIII,
62,
3197
83,
3886
(
devāº
Suparṇāś
ca
),
3923
(
Aºsūdana,
i.e.
Indra
).--§
747
(
do.
):
XIII,
84,
4013
85,
4020,
4181
(
jaghāna
Tārakaṃ
cāpi
Daityam
anyāṃs
tathā
Asurān
).--§
748b
(
Tārakavadhop.
):
XIII,
86,
4211.-§
749
(
Ānuśāsan.
):
XIII,
87,
4224
(
devāºmanushyāṇāṃ
).-§
766
(
do.
):
XIII,
126,
6010
(
jagat
sa-devāº-mānushaṃ
)
133,
6176
(
trīn
lokān
sa-devāºmānushān
).--§
768b
(
KṛshṇaVāsudeva
):
XIII,
147,
6809
(
romabhyaś
ca
surāsurāḥ
).-§
768
(
Ānuśāsan.
):
XIII,
148,
6890.--§
769
(
Ānuśāsan.
):
XIII,
149,
7071
(
sa-surāº
Gºaṃ…jagat
).--§
772k
(
Agastya
):
XIII,
156,
7266,
7274,
7275.--§
772m
(
Atri
):
XIII,
157,
7294,
7295,
7301
(
mahāº
),
7302
(
hatāº
).-§
773b
(
Kṛshṇa
):
XIII,
159,
†7366,
†7371
(
Daityān
Asurāṃś
ca
sarvān
),
†7373,
†7395.--§
773d
(
Śiva
):
XIII,
161,
7467,
7471
(
surāº
),
7482
(
Aºāṇāṃ
purāṇi
trīṇi
),
7488.
--§
775
(
Ānuśāsan.
):
XIII,
166,
7634
(
devāº-gurur
=
Brahmán
).--§
777
(
Svargārohaṇ.
):
XIII,
168,
7742
(
surāºnamaskṛta
).--§
778
(
Aśvamedhik.
):
XIV,
3,
46.--§
778b
(
Saṃvartta-Mar.
):
XIV,
5,
94
9,
†224.--§
782
(
Brāhmaṇagītā
):
XIV,
26,
752,
755.--§
782g
(
Guruśishyas.
):
XIV,
42,
†1169
(
surāºāś
ca
)
51,
1434
(
Pśºāº
Raº
).--§
785
(
Anugītāp.
):
XIV,
79,
2321
(
devāºraṇaprakhyaṃ
).--§
788
(
Āśramavāsikap.
):
XV,
28,
753.--§
789
(
Putradarśanap.
):
XV,
29,
779
(
devāºvimiśritāḥ
).--§
795c
(
Mahābhārata
):
XVIII,
6,
218
(
jagat
surāº,
is
to
be
found
in
the
Mahābhārata
).--Seems
to
have
been
totally
synonymous
with
Dānava
and
Daitya
Asura^2,
sg.
(
cf.
Asura^1
):
XII,
8164
(
v.
Śrī
),
13918
(
v.
Uñchavṛtti
).--§
747b
(
Suvarṇotp.
):
XIII,
85,
4073
(
Aºaḥ
kaścit
).--Names
of
single
Asuras:
Aśva:
I,
2649
(
mahāº
).
Bali:
III,
†976,
8759
(
mahāº
)
XII,
8182
(
do.
),
8324,
12943
(
do.
).
Balīna:
I,
2679
(
ºottamaḥ
).
Bāṇa:
I,
2528
(
mahāº
).
Bhagadatta:
VII,
1290
(
mahāº
).
Candrahantṛ:
I,
2673
(
pravaro
'suraḥ
).
Śarabha:
I,
2663
(
mahāº
).
Śatamukha:
XIII,
674
(
mahāº
).
Śaṭha:
I,
2537
(
mahāº
).
Daṃśa:
XII,
93
(
prāg
Dº
mahāº
).
Dhundhu:
III,
13511
(
mahāº
),
13541,
13543
(
mahāº
),
13598,
13613.
Ekacakra:
I,
2657
(
mahāº
).
Gavishṭha:
I,
2670
(
mahāº
).
Hiraṇyakaśipu:
I,
7620.
Hiraṇyāksha:
IX,
1751
(
mahāº
).
Ilvala:
III,
8545,
8616
(
ºśreshṭhaḥ
),
8620,
8625,
8628
(
mahāº
),
8629
(
do.
).
Jambha:
III,
8760
VIII,
3304
(
mahāº
).
Jarāsandha:
XII,
12961.
Kaiṭabha:
IX,
2850
XII,
13477,
13506.
Kāleyāḥ:
I,
2684
(
pravaraḥ…mahāº
),
2686
(
mahāmayo
mahāº
),
2688
(
pravaro
mahāº
),
2689
(
matimān
mahāº
).
Keśin:
III,
14255,
14259
(
mahāº
).
Krathana:
I,
2693
(
mahāº
).
Krodhahantṛ:
I,
2681.
Kupatha:
I,
2664
(
mahāº
).
Mada:
III,
10389
(
mahāº
)
XIV,
†251
(
Aºṃ
viśvaūpaṃ
).
Madhu:
VI,
3025
(
mahāº
)
IX,
2850
(
ºau
Mº-Kaiṭabhau
)
XII,
7531
(
mahāº
),
13477
(
Asºottamau,
i.e.
Madhu
and
Kaiṭabha
),
13506
(
ºau
).
Maya:
I,
2278
(
mahāº
),
8323
II,
3
(
mahāº
),
66,
76
(
mahāº
)
VIII,
1406
(
mahāº
).
Mayūra:
I,
2671
(
mahāº
).
Mṛtapā:
I,
2669
(
ºottamaḥ
).
Namuci:
V,
497
(
mahāº
).
Naraka:
XII,
7610
(
Nºādyā
mahāºāḥ
).
Nicandra:
I,
2661
(
ºottamaḥ
).
Pīṭha:
VII,
386
(
mahāº
).
Prahlāda:
III,
1030
(
Asurendraṃ
).
Sunda:
I,
7616
(
ºau,
i.e.
Sº
+
Upasº
),
7635,
7670
(
mahaºau,
i.e.
do.
),
7698
(
ºābhyāṃ,
i.e.
do.
),
7720
(
do.
=
do.
)
IX,
1765
(
ºau,
i.e.
do.
).
Sūrya:
I,
2694
(
ºāṇāṃ
).
Svarbhānu:
I,
2648
(
mahāº
).
Tāraka:
XIII,
4011,
4015,
4066,
4068,
4205,
4215.
Upasunda:
I,
7616,
7670,
7698,
7720
IX,
1755.-Cf.
Sunda.
Vātāpi:
III,
422
(
mahāº
),
8549,
8551
(
mahāº
),
8617
(
mahāº
),
8618
(
do.
),
8623
(
mahāº
),
13679
(
do.
)
XII,
5389.
Viśvarūpa:
V,
504
(
Tvāshṭro
mahāº
).
Vikshara:
I,
2677
(
pravaro
'surah
),
2678
(
{??}vitīyo
Viksharāt,
mahāº
).
Vināśanaḥ
Candrasya:
I,
2674
(
mahāº
).
Virūpāksha:
I,
2658
(
mahāº
).
Vṛshaparvan:
I,
3344
(
mahāº
).
Vṛtra:
I,
2680
(
mahāº
)
III,
†8728
(
do.
)
V,
311,
324
(
mahāº
),
327
(
do.
),
522
VII,
9038
(
mahāº
)
XII,
10069
(
Aºpravīro
),
10133
(
Aºśreshṭhaṃ
),
10138
(
mahāº
),
10149
(
do.
),
10204
(
do.
),
10268
(
do.
).
असुर
/
ASURA.
Those
born
to
kaśyapa
of
his
wife
danu
are
called
Dānavas
and
those
born
of
his
wife
diti
are
called
Daityas.
They
belong
to
the
demonaic
dynasty
(
Refer
under
‘Asuravaṁśa’
in
the
genealogy
chart
).
Renowned
among
the
asuras
were
the
following:
prahlāda,
saṁhlāda,
anuhlāda,
śibi,
bāṣkala,
virocana,
kumbha,
nikumbha,
bali,
bāṇa,
mahākāla,
vipracitti,
śambara,
namuci,
pulomā,
Viśruta,
Asilomā,
keśī,
durjaya,
ayaśśiras,
Aśvaśśiras,
aśva,
śaṅku,
mahābala,
garga,
Mūrdhā,
vegavān,
ketumān,
svarbhānu,
aśvapati,
vṛṣaparvā,
ajaka,
aśvagrīva,
sūkṣma,
Tuhūṇḍa,
Ekapād,
ekacakra,
virūpākṣa,
Harāhara,
candra,
kupaṭa,
kapaṭa,
para,
śarabha,
śalabha,
sūrya
and
candramas.
असुर
पुं।
असुरः
समानार्थकाः
असुर,
दैत्य,
दैतेय,
दनुज,
इन्द्रारि,
दानव,
शुक्रशिष्य,
दितिसुत,
पूर्वदेव,
सुरद्विष्
1।1।12।1।1
असुरा
दैत्यदैतेयदनुजेन्द्रारिदानवाः।
शुक्रशिष्या
दितिसुताः
पूर्वदेवाः
सुरद्विषः॥
==>
वृत्रासुरः
पदार्थ-विभागः
,
द्रव्यम्,
आत्मा,
देवयोनिः
असुरः,
पुंलिङ्गम्
स्त्रीलिङ्गम्
(
अस्यति
देवान्
क्षिपति
इति
।असं
+
उरन्
।
यद्वा
न
सुरः
विरोधे
नञ्तत्-पुरुषः
।
यद्वा
नास्ति
सुरा
यस्य
सः
।
सूर्य्यपक्षेअसति
दीप्यते
इति
उरन्
।
)
सुर
विरोधी
।स
तु
कश्यपात्
दितिगर्भजातः
।
तत्पर्य्यायः
।दैत्यः
२
दैत्येयः
३
दनुजः
४
इन्द्रारिः
५
दानवः
६शुक्रशिष्यः
७
दितिसुतः
८
पूर्व्वदेवः
९
सुरद्विट्१०
देवरिपुः
११
देवारिः
१२
इत्यमरः
॥
(
“सुराः
प्रतिग्रहाद्देवाः
सुरा
इत्यभिविश्रुताः
।अप्रतिग्रहणात्तस्य
दैतेयाश्चासुराः
स्मृताः”
॥
इति
रामायणे
।
)
सूर्य्यः
।
इति
मेदिनी
।
राहुःइति
ज्योतिःशास्त्रम्
॥
असुर
पुंलिङ्गम्
अस--दीप्तौ
उर०
।
१
सूर्य्ये
।
अस्यति
क्षिपतिदेवान्
उर
विरोधे
नपुंलिङ्गम्
त०
वा
।
सुरविरोधिनि
२
दैत्ये
।३
रात्रौ
स्त्री
।
असुरप्रभेदाश्च
भारते
आ०
प०
दर्शिताः“एकएव
दितेः
पुत्रो
हिरण्यकशिपुः”
स्मृतः
।
नाम्नाख्यातास्तु
तस्येमे
पञ्च
पुत्रा
महात्मनः
।
प्रह्लादः
पूर्व्व-जस्तेषां
संह्लादस्तदनन्तरम्
।
अनुह्लादस्तृतीयोऽभूत्तस्माच्चशिविवाष्कलौ
।
प्रह्लादस्य
त्रयः
पुत्त्राः
ख्याताः
सर्व्वत्रभारत
।
विरोचनश्च
कुम्भश्च
निकुम्भश्चेति
भारत
।
विरो-चनस्य
पुत्त्रोऽभूद्बलिरेकः
प्रतापवान्
।
बलेश्च
प्रथितःपुत्त्रो
वाणो
नाम
महासुरः
।
रुद्रस्यानुचरः
श्रीमान्महा-कालेति
यं
विदुः
।
चत्वारिंशद्दनोः
पुत्त्राः
ख्याताः
सर्व्वत्रभारत
।
तेषां
प्रथमजो
राजा
विप्रचित्तिर्महायशाः
।शम्बरो
नमुचिश्चैव
पुलोमा
चेति
विश्रुतः
।
असिलोमाच
केशी
च
दुर्ज्जयश्चैव
दानवः
।
अयःशिरा
अश्वशिराअश्वशङ्कुश्च
वीर्य्यवान्
।
तथा
गगनमूर्द्धा
च
वेगवान्
केतु-मांश्च
सः
।
स्वर्भानुरश्वोऽश्वपतिर्वृषपर्व्वाजकस्तथा
।
अश्व-ग्रीवश्च
सूक्ष्मश्च
तुहुण्डश्च
महाबलः
।
एकपादेकचक्रश्चविरुपाक्षमहोदरौ
।
निचन्द्रश्च
निकुम्भश्च
कुपटः
कपट-स्तथा
।
शरभः
शलभश्चैव
सूर्य्याचन्द्रमसौ
तथा
।
एतेख्याता
दनोर्व्वंशे
दानवाः
परिकीर्त्तिताः
।
अन्यौ
तु
खलु-देवानां
सूर्य्याचन्द्रमसौ
स्मृतौ
।
अन्यौ
दानवमुख्यानांसूर्य्याचन्द्रमसौ
तथा
।
इमे
च
वंशाः
प्रथिताः
सत्त्ववन्तोमहाबलाः
।
दनुपुत्त्रा
महाराज
दश
दानववंशजाः
।एकाक्षोऽमृतपो
वीरः
प्रलम्बनरकावपि
।
वातापी
शत्रु-तपनः
शठश्चैव
महासुरः
।
गविष्ठश्च
वनायुश्च
दीर्घजिह्वश्चदानवः
।
असंख्येयाः
स्मृतास्तेषां
पुत्त्राः
पौत्त्राश्च
भारत!
।सिंहिका
सुषुवे
पुत्त्रं
राहुं
चन्द्रार्क्कमर्द्दनम्
।सुचन्द्रं
चन्द्रहन्तारं
तथा
चन्द्रप्रमर्द्दनम्
।
क्रूरस्व-भावं
क्रूरायाः
पुत्त्रपौत्त्रमनन्तकम्
।
गणः
क्रोधवशोनाम
क्रूरकर्म्माऽरिमर्द्दनः
।
दनायुषः
पुनः
पुत्राश्चत्वारो-ऽसुरपुङ्गवाः
।
विक्षरोबलवीरौ
च
वृत्रश्चैव
महासुरः
।कालायाः
प्रथिताः
पुत्त्राः
कालकल्पाः
प्रहारिणः
।
प्रवि-ख्याता
महावीर्य्या
दानवेषु
परन्तपाः
।
विनाशनश्च
क्रोधश्चक्रोधहन्ता
तथैव
च
।
क्रोधः
शत्रुस्तथैवान्ये
कालकेया
इतिश्रुताः”
।
हरिवंशेतु
अन्येऽपि
वहवोऽसुरभेदा
उक्ता
यथा
।“दित्याः
पुत्त्रद्वयं
यज्ञे
कश्यपादिति
नः
श्रुतम्
।
हिरण्य-कशिपुश्चैव
हिरण्याक्षश्च
वीर्य्यवान्
।
सिंहिका
चाभवत्कन्याविप्रचित्तेः
परिग्रहः
।
सैंहिकेया
इति
ख्याता
यस्याःपुत्रा
महाबलाः
।
गणैश्च
सह
राजेन्द्र!
दशसाहस्र-मुच्यते
।
तेषां
पुत्त्राश्च
पौत्त्राश्च
शतशोऽथ
सहस्रशः
।असंख्याता
महाबाहो
हिरण्यकशिपोः
शृणु
।
हिरण्य-कशिपोः
पुत्त्राश्चत्वारः
प्रथितौजसः
।
अनुह्रादश्च
ह्रादश्चप्रह्रादश्चैव
वीर्य्यवान्
।
संह्रादश्च
चतुर्थोऽभूत्
ह्रादपुत्रोह्रदस्तथा
।
संह्रादपुत्रः
सुन्दश्च
निसुन्दश्चैव
तावुभौ
।ह्रदस्य
पुत्रो
ह्यायुर्व्वै
शिविः
कालस्तथैव
च
।
विरोचनश्चप्राह्रादिर्बलिजज्ञे
विरोचनात्
।
बलेः
पुत्रशतन्त्वा-सीद्वाणज्येष्ठं
नराधिप
।
धृतराष्ट्रश्च
सूर्य्यश्च
चन्द्रमाश्चेन्द्र-तापनः
।
कुम्भनाभो
गर्द्दभाक्षः
कुक्षिरित्येवमादयः
।वाणस्तेषामतिबलो
ज्येष्ठःपशुपतिप्रियः
।
पुराकल्पे
हिवाणेन
प्रसाद्योमापतिं
प्रभुम्
।
पार्श्वतो
विहरिष्यामिइत्येवं
याचितो
वरः
।
वाणस्य
चेन्द्रदमनो
लोहित्या-मुदपद्यत
।
गणास्तथा
सुरा
राजन्
शतसाहस्रसम्मिताः
।हिरण्याक्षसुताः
पञ्च
विद्वांसः
सुमहाबलाः
।
झर्झरःशकुनिश्चैव
भूतसन्तापनस्तथा
।
महानाभश्च
विक्रान्तःकालनाभस्तथैव
च
।
अभबन्
।
दनुपुत्राश्च
शतं
तीव्र-पराक्रमाः
।
तपस्विनो
महावीर्य्याः
प्राधान्येन
निबोधतान्
।
द्विमूर्द्धा
शकुनिश्चैव
तथा
शङ्कुशिराः
प्रभुः
।
शङ्कु-कर्णो
विराधश्च
गवेष्ठी
दुन्दुभिस्तथा
।
अयोमुखः
शम्ब-रश्च
कपिलो
वामनस्तथा
।
मरीचिर्म्मघवांश्चैव
इरा
गर्ग-शिरा
वृकः
।
विक्षोभणश्च
केतुश्च
केतुवीर्य्यशतह्रदौ
।इन्द्रजित्सर्व्वजिच्चैव
वज्रनाभस्तथैव
च
।
महानाभश्चविक्रान्तः
कालनाभस्तथैव
च
।
एकचक्रो
महाबाहुस्तारकश्चमहाबलः
।
वैश्वानरः
पुलोमा
च
विद्रावणमहाशिराः
।स्वर्भानुर्वृषपर्व्वा
च
तुहुण्डश्च
महासुरः
।
सूक्ष्मश्चैव
निच-न्द्रश्च
ऊर्णनाभो
महागिरिः
।
असिलोमा
च
केशी
चशठश्च
बलको
मदः
।
तथा
गगनमूर्द्धा
च
कुम्भनाभोमहासुरः
।
प्रमदो
मयश्च
कुपथो
हयग्रीवश्च
वीर्य्यवान्
।वैरूपः
स
विरूपाक्षः
सुपथोऽथ
हराहरौ
।
हिरण्य-कशिपोश्चैव
शतमायश्च
शम्बरः
।
शरभः
शलभश्चैव
विप्र-चित्तिश्च
वीर्य्यवान्
।
एते
सर्व्वे
दनोः
पुत्राः
कश्यपादभि-जज्ञिरे
।
विप्रचित्तिप्रधानास्ते
दानवाः
सुमहाबलाः
।एतेषां
यदपत्यन्तु
न
तच्छक्यं
नराधिपः
।
प्रसंख्यातुंमहीपाल!
पुत्रपौत्रमनन्तकम्
।
स्वर्भानोस्तु
प्रभा
कन्यापुलोम्नस्तु
सुतात्रयम्
।
उपदानवी
हयशिराः
शर्म्मिष्ठावार्षपर्व्वणी
।
पुलोमा
कालका
चैव
वैश्वानरसुते
उभे
।बह्वपत्ये
महावीर्य्ये
मारीचेस्तु
परिग्रहः
।
तयोः
पुत्र-सहस्राणि
षष्टिं
दानवनन्दनान्
।
चतुर्द्दश
शतानन्यान्हिरण्यपुरवासिनः
।
मारीचिर्ज्जनयामास
महतातपसाऽन्वितः
।
पौलोमाः
कालकेयाश्च
दानवास्तेमहाबलाः
।
अबध्या
देवतानाञ्च
हिरण्यपुरवासिनः
।कृताः
पितामहेनाजौ
निहताः
सव्यसाचिना
।प्रभाया
नहुषः
पुत्त्रः
सृञ्जयश्च
शचीसुतः
।
पूरुंजज्ञे-ऽथ
शर्म्मिष्ठा
दुष्मन्तमुपदानवी
।
ततोऽपरे
महावीर्य्यादानवास्त्वतिदारुणाः
।
सिंहिकायामथोत्पन्ना
विप्रचित्तेःसुतास्तथा
।
दैत्यदानवसंयोगाज्जातास्तीव्रपराक्रमाः
।सहिकेया
इति
ख्यातास्त्रयोदश
महाबलाः
।
वंशःशल्यश्च
बलिनौ
नभश्चैव
महाबलः
।
वातापिर्नमुचिश्चैवइल्वलः
खसृमस्तथा
।
आञ्जिको
नरकश्चैव
कालनाभ-स्तथैव
च
।
राहुर्ज्येष्ठस्तु
तेषां
वै
सूर्य्यचन्द्रप्रमर्द्दनः
।शुकः
पोतरणश्चैव
वज्रनाभश्च
वीर्य्यवान्
।
मूकश्चैव
तुहु-ण्डश्च
ह्रादपुत्त्रौ
बभूवतुः
।
मारीचः
सुन्दपुत्त्रश्च
ताड-कायां
व्यजायत
।
एते
वै
दानवाः
श्रेष्ठा
दनुवंशविव-र्द्धनाः
।
तेषां
पुत्त्राश्च
पौत्त्राश्च
शतशोऽथ
सहस्रशः
।संह्रादस्य
तु
दैत्यस्य
निवातकवचाः
कुले
।
समुत्पन्नाः
सुम-हता
तपसा
भावितात्मनः
।
तिस्रः
कोट्यः
सुतास्तेषां
मणि-मत्यां
निवासिनाम्
।
तेऽप्यबध्याश्च
देवानामर्ज्जुनेन
निपा-तिताः
।
षट्सुताः
सुमहासत्त्वास्ताम्रायाः
परिकीर्त्तिताः”
।“वासेन
यस्य
जनिताऽसुरभीरणश्रीः”
नैष०
।
“समत्सरेणा-सुर
इत्युपेयुषा”
माघः
।
“ततः
कानीयसा
एव
देवा
ज्यायसाअसुराः,
य
एषु
लोकेष्वस्पर्द्धन्त
ते
ह
देवा
ऊचुर्हन्तासुरान्यज्ञ
उद्गीथेनात्ययामिति”
छा०
उ०
“असुषु
विष्वग्विष-यासु
प्राणनक्रियासु
रमन्ते
रम्--डु
।
४
स्वाभाविक्यां
तमआत्मिकायामिन्द्रियवृत्तौ
।
“देवासुरा
वै
यत्र
संयेतिरे”वृ०
उ०
।
देवाश्चासुराश्च
देवादीव्यतेर्द्योतनार्थस्य
रूपंशास्त्रोद्भासिता
इन्द्रियवृत्तयः
।
असुरास्तद्विपरीताः
स्वेष्वेवा-सुषु
विष्वग्विषयासु
प्राणनक्रियासु
रमणात्
स्वाभाविक्यस्तमआत्मिका
इन्द्रियवृत्तय
एव”
भा०
।
स्वार्थे
प्रज्ञा०
अण्
आसुरःतत्रार्थे
।
तस्येदम्
अण्
आसुरः
तत्सम्बन्धिनि
त्रीषु लिङ्गेषु
स्त्रियांङीप्
“आसुरीरात्रिरन्यत्र
तस्मात्ताः
परिवर्ज्जयेत्”
स्मृतिः“आसुरीं
योनिमापन्नाः”
गीता
।
हितार्थे
यत्
।
असुर्य्यः
।“असुर्य्यानाम
ते
लोका
अन्धेन
तमसा
वृताः”
कठ०
उ०सुरा
सुधा
ग्रहीतृत्वेनास्त्यस्य
अर्श०
अच्
नपुंलिङ्गम्
त०
।“सुराप्रतिग्रहाद्देवाःसुरा
इत्यभिश्रुताः
।
अप्रतिग्रहणा-च्चास्या
दैतेयाश्चासुराः
स्मृताः
इत्युक्तनिर्व्वचनादपितेषामसुरत्वम्
।
जातौ
ङीप्
असुरी
“असुरी
जिह्वीदेवानां
प्रातः
सवनसत्रालेट्”
अथ०
।
४
कांस्ये
तस्यासु-राह्वयत्वात्तथात्वम्
।
मेघे
पुंलिङ्गम्
निरु०
।
ásura,
a.,
lebendig,
regsam
aber
nur
vom
körperlosen,
geistigen
Leben
gebraucht,
und
häufig
mit
Bezeichnungen
der
Weisheit
(
prácetas
{24,
14}
{699,
6}
{349,
1}
māyáyā
{417,
3}.
_{417,
7}
{1003,
1}
ähnlich
māyín
{964,
3}
)
verbunden.
Also
1〉
geistig
lebendig,
und
in
substantivischem
Sinne
Geist,
Gott,
von
Göttern
überhaupt
2〉
von
einzelnen
Göttern
3〉
mit
dyaús
oder
pitā́
oder
auch
ohne
solchen
Zusatz
zur
Bezeichnung
eines
höchsten
Wesens,
welches
oft
mit
Varuna
in
nächste
Beziehung
[
Page156
]
gesetzt
wird,
und
als
dessen
Söhne
putrā́sas,
oder
Helden
vīrā́s
die
Götter
und
besonders
die
Adityaʼs
erscheinen
4〉
himmlisch,
göttlich,
von
dem
Gebetsrufe,
der
zum
Himmel
dringt
(
{900,
2}
),
schmeichelnd,
von
den
Opfergebern,
die
die
Sänger
reich
beschenkten
(
{126,
2}
{919,
14}
),
vom
Geiste
des
gestorbenen
Vaters
(
{882,
6}
)
5〉
Bezeichnung
eines
obersten
bösen
Geistes,
als
dessen
Mannen
[
vīrā́s
]
die
Dämonen
erscheinen
6〉
Bezeichnung
böser
Geister
überhaupt.
-a
2〉
varuṇa
{24,
14}
{151,
4}
{218,
10}
{219,
7}
{958,
4}
indra
{174,
1}
{699,
6}
{922,
11}
{925,
12}
agne
{298,
5}.
-as
1〉
{639,
23}.
—
2〉
(
savitā́
)
{35,
7}.
_{35,
10}
(
índras
)
{54,
3}
agnís
{369,
1}
{546,
3}
(
hotā́
)
{192,
6}
(
mahás
divás
)
{381,
1}
{837,
6}
(
aryamā́
)
{396,
1}
pūṣā́
{405,
11}
(
váruṇas
)
{662,
1}
sómas
{786,
7}.
—
3〉
{785,
1}
dyaús
{131,
1}
pitā́
{237,
4}
{437,
6}
jánānām
vidhartā́
{572,
24}.
—
4〉
hávas
{900,
2}.
-am
2〉
rudrám
{396,
11}
(
devám
)
agním
{518,
3}.
—
4〉
{882,
6}
(
suarvídam
).
-āya
2〉
agnáye
{366,
1}
(
sómāya
)
{811,
1}.
—
3〉
pitré
{950,
3}
divás
{395,
3}.
-asya
2〉
savitúr
{349,
1}
{110,
3}
{403,
2}
(
agnés
)
{522,
1}.
—
3〉
divás
{122,
1}
{640,
17}
〰
vīrā́s
(
par.
divás
putrā́sas
)
{287,
7}
{290,
8}
{836,
2}
{893,
2}
〰
māyáyā
{417,
3}.
_{417,
7}
{1003,
1}
〰
jaṭhárāt
{263,
14}
〰
yónau
{857,
6}
〰
nīḍáyas
{918,
6}.
—
4〉
{126,
2}.
—
5〉
〰
vīrā́n
{221,
4}
{615,
5}.
—
6〉
pípros
{964,
3}.
-e
4〉
rāmé
{919,
14}.
-ā
[
V.
d.
]
2〉
mitrāvarunā
{552,
2}.
-ā
[
d.
]
2〉
mitrā́váruṇā
{645,
4}
(
devaú
)
{581,
2}
(
devā́nām
).
-ās
[
V.
]
2〉
(
ādityās
)
{647,
20}.
-ās
[
N.
]
1〉
{950,
5}.
—
2〉
rudrásya
máryās
{64,
2}.
—
6〉
{705,
9}
(
adevā́s
).
-ān
6〉
{879,
4}
{983,
4}.
-ais
1〉
{108,
6}
devébhis
{908,
5}.
-ebhias
1〉
{706,
1}.
-eṣu
6〉
{977,
3}.
असुर
असुर
a.
(
असु
)
qui
donne
ou
qui
possède
la
vie
[
ép.
de
tout
objet
sacré
et
de
toute
divinité
dans
le
Veda
]:
दिवो
असुर
asura
du
ciel,
सवितृ।
—
S.
masculine
les
Asuras
ou
ennemis
des
Devas:
ils
sont
nés
de
Diti
et
de
Kaśyapa.
Zd.
Ahura,
Ahuramazda
gr.
'O
Ormuzd.
असुरी
nuit.
Sinapis
ramosa,
bot.
Np.
des
épouses
des
Asuras.
असुरत्व
neuter
qualité
d'asura,
vertu
vivifiante,
Vd.
असुररिपु
masculine
(
रिपु
)
l'ennemi
des
Asuras,
विष्णु।
असुराह्व
neuter
(
आव्हा
)
métal
de
cloche,
dont
le
son
écarte
les
Asuras.
असुर्य
neuter
mms.
que
असुरत्व,
Vd.
असुर-
Masculine.
mauvais
esprit,
ennemi
des
dieux,
démon,
Plural
Neuter.
d'une
classe
de
démons
Rāhu
-त्व-
nt.
fait
d'être
un
Asura.
°गुरु-
Masculine.
Çukra
(
planète
).
°द्रुह्-
Masculine.
ennemi
des
Asura,
dieu.
°विजयिन्-
Masculine.
Plural
dieux.
°विवर-
Masculine.
caverne
de
trésors
°विवरन्यसनिन्-
magicien
(
?
).
असुराधिप-
Masculine.
ép.
de
Bali
Māyādhara.
असुरारि-
Masculine.
Viṣṇu.
असुरार्दन-
Masculine.
dieu.
असुरेन्द्र-
Masculine.
Neuter.
de
divers
personnages
mythiques.