Try संस्कृतवाहिनी (A word everyday) | YouTube Channel
अवस्था (avasthA)
अवस्था
-
avasthA
-
Feminine
-
mode
[
computer
]
दशा
-
dazA
-
Feminine
-
mode
[
computer
]
प्रकार
-
prakAra
-
Masculine
-
mode
प्रतिकृति
-
pratikRti
-
Feminine
-
model
आदर्श
-
Adarza
-
Masculine
-
model
प्रतिमानम
-
pratimAnama
-
Neuter
-
model
[
computer
]
विपरिवर्तकम
-
viparivartakama
-
Neuter
-
modem
[
computer
]
अधुनातन
-
adhunAtana
-
Adjective
-
modern
नवीन
-
navIna
-
Adjective
-
modern
आधुनिक
-
Adhunika
-
Adjective
-
modern
शालीन
-
zAlIna
-
Adjective
-
modest
नम्रता
-
namratA
-
Feminine
-
modesty
सन्तुलित
-
santulita
-
Adjective
-
moderate
सम्पादनदशा
-
sampAdanadazA
-
Feminine
-
editmode
[
computer
]
शोधनदशा
-
zodhanadazA
-
Feminine
-
editmode
[
computer
]
शोधनावस्था
-
zodhanAvasthA
-
Feminine
-
editmode
[
computer
]
समकारविपरिवर्तक
-
samakAraviparivartaka
-
Neuter
-
faxmodem
[
computer
]
समकृतिविपरिवर्तक
-
samakRtiviparivartaka
-
Neuter
-
faxmodem
[
computer
]
परिमितम्
-
parimitam
-
adverb
-
moderately
निद्रावस्था
-
nidrAvasthA
-
Feminine
-
sleepmode
[
computer
]
अवस्था
-
avasthA
-
Feminine
-
state
राज्य
-
rAjya
-
Neuter
-
state
निर्देश
-
nirdeza
-
Masculine
-
statement
[
computer
]
निवेदन
-
nivedana
-
Neuter
-
statement
वक्तव्य
-
vaktavya
-
Neuter
-
statement
प्रतीक्षाऽवस्था
-
pratIkSA'vasthA
-
Feminine
-
waitstate
[
computer
]
प्रतीक्षादशा
-
pratIkSAdazA
-
Feminine
-
waitstate
[
computer
]
कुशल
-
kuzala
-
Neuter
-
happystate
अत्याधुनिक
-
atyAdhunika
-
Feminine
-
state-of-the-art
[
computer
]
यथाशिल्पम्
-
yathAzilpam
-
Feminine
-
state-of-the-art
[
computer
]
पक्षनिर्देश
-
pakSanirdeza
-
Masculine
-
switchstatement
[
computer
]
नियोजनादेश
-
niyojanAdeza
-
Masculine
-
assignmentstatement
[
computer
]
तेषु
प्रदेशेषु
हिमपातः
अधिकम्
-
teSupradezeSuhimapAtaHadhikam
-
Sentence
-
Inthosestates/regionsthereismoresnowfall.
समवस्था
-
samavasthA
-
Feminine
-
state
दशा
-
dazA
-
Feminine
-
state
गति
-
gati
-
Feminine
-
state
वृत्ति
-
vRtti
-
Feminine
-
state
आस्था
-
AsthA
-
Feminine
-
state
निष्ठा
-
niSThA
-
Feminine
-
state
व्यवस्था
-
vyavasthA
-
Feminine
-
state
अवस्था
-
avasthA
-
Feminine
-
state
अवस्था
-
avasthA
-
Feminine
-
mode
[
computer
]
अवस्था
-
avasthA
-
Feminine
-
appearance
(
in
a
court
of
justice
)
अवस्था
-
avasthA
-
Feminine
-
constellation
अवस्था
-
avasthA
-
Feminine
-
female
organs
of
generation
अवस्था
-
avasthA
-
Feminine
-
situation
अवस्था
-
avasthA
-
Feminine
-
condition
अवस्थीयते
{
अवस्था
}
-
avasthIyate
{
avasthA
}
-
verb
pass.
-
to
be
settled
or
fixed
or
chosen
अवतिष्ठते
{
अवस्था
}
-
avatiSThate
{
avasthA
}
-
verb
-
stop
at
any
place
अवतिष्ठते
{
अवस्था
}
-
avatiSThate
{
avasthA
}
-
verb
-
fall
to
अवतिष्ठते
{
अवस्था
}
-
avatiSThate
{
avasthA
}
-
verb
-
take
one's
stand
अवतिष्ठते
{
अवस्था
}
-
avatiSThate
{
avasthA
}
-
verb
-
abide
in
a
state
or
condition
अवतिष्ठते
{
अवस्था
}
-
avatiSThate
{
avasthA
}
-
verb
-
fall
into
the
possession
of
अवतिष्ठते
{
अवस्था
}
-
avatiSThate
{
avasthA
}
-
verb
-
remain
standing
अवतिष्ठते
{
अवस्था
}
-
avatiSThate
{
avasthA
}
-
verb
-
be
found
अवतिष्ठते
{
अवस्था
}
-
avatiSThate
{
avasthA
}
-
verb
-
enter
अवतिष्ठते
{
अवस्था
}
-
avatiSThate
{
avasthA
}
-
verb
-
stay
अवतिष्ठते
{
अवस्था
}
-
avatiSThate
{
avasthA
}
-
verb
-
exist
अवतिष्ठते
{
अवस्था
}
-
avatiSThate
{
avasthA
}
-
verb
-
be
absorbed
in
अवतिष्ठते
{
अवस्था
}
-
avatiSThate
{
avasthA
}
-
verb
-
abide
अवतिष्ठते
{
अवस्था
}
-
avatiSThate
{
avasthA
}
-
verb
-
be
present
अवतिष्ठते
{
अवस्था
}
-
avatiSThate
{
avasthA
}
-
verb
-
penetrate
(
as
sound
or
as
fame
)
अवतिष्ठति
{
अवस्था
}
-
avatiSThati
{
avasthA
}
-
verb
-
go
down
into
अवतिष्ठति
{
अवस्था
}
-
avatiSThati
{
avasthA
}
-
verb
-
reach
down
to
अवतिष्ठति
{
अवस्था
}
-
avatiSThati
{
avasthA
}
-
verb
-
go
away
from
अवतिष्ठति
{
अवस्था
}
-
avatiSThati
{
avasthA
}
-
verb
-
be
separated
from
or
deprived
of
अवस्था-माला
-
avasthA-mAlA
-
Feminine
-
condition
series
[
Math.
]
अवस्थापयति
{
अवस्था
}
-
avasthApayati
{
avasthA
}
-
verb
caus.
-
fix
अवस्थापयति
{
अवस्था
}
-
avasthApayati
{
avasthA
}
-
verb
caus.
-
establish
(
by
arguments
)
अवस्थापयति
{
अवस्था
}
-
avasthApayati
{
avasthA
}
-
verb
caus.
-
set
अवस्थापयति
{
अवस्था
}
-
avasthApayati
{
avasthA
}
-
verb
caus.
-
cause
to
stand
or
stop
[
as
a
carriage
]
अवस्थापयति
{
अवस्था
}
-
avasthApayati
{
avasthA
}
-
verb
caus.
-
array
अवस्थापयति
{
अवस्था
}
-
avasthApayati
{
avasthA
}
-
verb
caus.
-
let
behind
अवस्थापयति
{
अवस्था
}
-
avasthApayati
{
avasthA
}
-
verb
caus.
-
cause
to
enter
or
be
absorbed
in
अवस्थापयति
{
अवस्था
}
-
avasthApayati
{
avasthA
}
-
verb
caus.
-
place
upon
अवस्थापयति
{
अवस्था
}
-
avasthApayati
{
avasthA
}
-
verb
caus.
-
render
solid
or
firm
प्रान्त-
अवस्था
-
prAnta-
avasthA
-
Feminine
-
critical
stage
[
Mil.
]
अवस्था
[
avasthā
],
1
Atmanepada.
To
remain,
stay,
abide
तेन
सह
सुख-
मवतिष्ठन्ते
Kâdambarî (Bombay).
18
Often times.
.
with
an
adj.
विलोकयन्ती
तावदवतस्थे
25
पादौ
विष्टभ्य
क्षणं
भद्रावतिष्ठस्व
Bhaṭṭikâvya.
8.11
stay,
wait
अनीत्वा
पङ्कतां
धूलिमुदकं
नावतिष्ठते
Sisupâlavadha.
2.34.
To
abide
by,
conform
to,
obey
न
शासने$वास्थित
यो
गुरूणाम्
Bhaṭṭikâvya.
3.14.
To
live
क्षणमप्यवतिष्ठते
श्वसन्
यदि
जन्तुर्ननु
लाभवानसौ
Raghuvamsa (Bombay).
8.
87.
To
stand
(
still
),
make
a
halt,
stop
न
च
शक्नो-
म्यवस्थातुम्
Bhagavadgîtâ (Bombay).
1.3,
14.23
Raghuvamsa (Bombay).
2.31,
Kumârasambhava (Bombay).
3.42,
Sisupâlavadha.
9.
83.
To
stand,
exist,
chance
to
be.
To
fall
to,
devolve
on.
To
enter
reach,
attain
to.
To
stand
apart,
go
off,
withdraw.
to
descend
go
to.
To
place
(
Vedic.
)
Causal.
(
स्थापयति-ते
)
To
cause
to
stand
or
stop,
station,
keep,
place
पश्चादवस्थापितवाहिनीकः
Raghuvamsa (Bombay).
13.
66
स्कन्धावारमवस्थाप्य
Dasakumâracharita (Bombay).
174
having
encamped
भिक्षापात्रं
नागदन्तके$वस्थाप्य
Hitopadesa (Nirṇaya Ságara Edition).
1,
3.
To
fix,
settle
शक्यो$वस्था-
पयितुम्
Mudrârâkshasa (Bombay),
1.
To
establish,
found
द्वैराज्यमवस्थापयि-
तुकामो$स्मि
Mâlavikâgnimitra (Bombay).
5.
To
compose,
collect,
steady,
fix
(
as
heart
Et cætera.
)
न
शक्नोमि
हृदयमवस्थापयितुम्
Uttararàmacharita.
4.
To
comfort,
console
ततो
निर्याय
कौरव्य
अवस्थाप्य
च
तद्बलम्
Mahâbhârata (Bombay).
*
3.16.29.
To
separate,
divide.
अवस्था
{c1c}
A.
1
To
remain,
stay,
abide
तेन
सह
सुखमवतिष्ठंते
K.
108
oft.
with
an
adj.
or
adv.
विलोकयंती
तावदवतस्थे
205
पादौ
विष्टभ्य
क्षणं
भद्रावतिष्ठस्व
Bk.
8.
11
stay,
wait
अनीत्वा
पंकतां
धूलिमुदकं
नावतिष्ठते
Śi.
2.
34.
2
To
abide
by,
conform
to,
obey
न
शासनेऽवास्थित
यो
गुरूणां
Bk.
3.
14.
3
To
live
क्षणमप्यवतिष्ठते
श्वसन्
यदि
जंतुर्ननु
लाभवानसौ
R.
8.
87.
4
To
stand
(
still
),
make
a
halt,
stop
Bg.
1.
30,
14.
23
R.
2.
31,
Ku.
3.
42,
Śi.
9.
83.
5
To
stand,
exist,
chance
to
be.
6
To
fall
to,
devolve
on.
7
To
enter
reach,
attain
to.
8
To
stand
apart,
go
off,
withdraw.
9
To
descend
go
to.
10
To
place
(
Ved.
)
Caus.
(
स्थापयति
ते
)
1
To
cause
to
stand
or
stop,
station,
keep,
place
पश्चादवस्थापितवाहिनीकः
R.
13.
66
स्कंधावारमवस्थाप्य
Dk.
174
having
encamped
भिक्षापात्रं
नागदंतकेऽवस्थाप्य
H.
1,
3.
2
To
fix,
settle
शक्योऽवस्थापयितुं
Mu.
1.
3
To
establish,
found
द्वैराज्यमवस्थापयितुकामोस्मि
M.
5.
4
To
compose,
collect,
steady,
fix
(
as
heart
&c.
)
न
शक्नोमि
हृदयमवस्थापयितुं
U.
4.
5
To
comfort,
console.
6
To
separate,
divide.
अव-√
स्था
a
Parasmai-pada.
-तिष्ठति
(
Imperfect tense.
-अतिष्ठत्
Aorist.
Subj.
-स्थात्
perf.
Ā.
3.
sg.
-तस्थे
perf.
page.
Parasmai-pada.
-तस्थिव॑स्
)
to
go
down
into
(
accusative case.
),
reach
down
to
(
accusative case.
),
ṛg-veda
śatapatha-brāhmaṇa
(
Aorist.
Subj.
2.
plural number.
-स्थात
),
to
go
away
from
(
ablative case.
),
ṛg-veda
v,
53,
8
(
Aorist.
Subj.
1.
sg.
-स्थाम्
)
to
be
separated
from
or
deprived
of
(
ablative case.
),
ṛg-veda
ii,
27,
17
:
Ā.
(
pāṇini
i,
3,
22
rarely
Parasmai-pada.
,
e.g.
bhagavad-gītā
xiv,
23
bhāgavata-purāṇa
et cetera.
)
to
take
one's
stand,
remain
standing,
āśvalāyana-gṛhya-sūtra
et cetera.
to
stay,
abide,
stop
at
any
place
(
locative case.
),
mahābhārata
et cetera.
to
abide
in
a
state
or
condition
(
instr.
),
mahābhārata
i,
5080
bhāgavata-purāṇa
et cetera.
(
with
indeclinable, either an indeclinable participle or an adverb or a case used adverbially.
page.
)
to
remain
or
continue
(
doing
anything
),
mahābhārata
i,
5770
iii,
187
(
edition.
Bomb.
),
et cetera.
to
be
found,
exist,
be
present,
mahābhārata
yājñavalkya
i,
272,
et cetera.
(
perf.
1.
sg.
-तस्थे
)
to
fall
to,
fall
into
the
possession
of
(
dative case.
),
ṛg-veda
x,
48,
5
to
enter,
be
absorbed
in
(
locative case.
),
manu-smṛti
vi,
81
to
penetrate
(
as
sound
or
as
fame
),
mahābhārata
xiii,
1845
:
Passive voice.
-स्थीयते,
to
be
settled
or
fixed
or
chosen,
śakuntalā
:
Causal.
(
generally
indeclinable, either an indeclinable participle or an adverb or a case used adverbially.
page.
-स्थाप्य
)
to
cause
to
stand
or
stop
(
as
a
carriage
or
an
army
et cetera.
),
let
behind,
mahābhārata
et cetera.
to
place
upon
(
locative case.
),
fix,
set,
array,
āśvalāyana-gṛhya-sūtra
et cetera.
to
cause
to
enter
or
be
absorbed
in
(
locative case.
),
mahābhārata
iii,
12502
to
render
solid
or
firm,
rāmāyaṇa
v,
35,
36
to
establish
(
by
arguments
)
Comm.
on
nyāya
:
Passive voice.
Causal.
-स्थाप्यते,
to
be
kept
firm
[
‘to
be
separated’,
brāhmaṇa
]
bhāgavata-purāṇa
अवस्था
ava-sthā́,
Feminine.
appearance
in
court
🞄state,
condition
circumstance
ā-tavya,
fp.
🞄that
must
remain
-na,
Neuter.
appearing
condition,
🞄position
dwelling,
abiding,
stay
🞄stability
-antara,
Neuter.
changed
condition
🞄-pana,
Neuter.
exposing
for
sale
-yin,
Adjective.
staying
🞄in
-sthita,
pp.
(
√
sthā
)
stationed
standing
🞄arrayed
engaged
in
-sthiti,
Feminine.
stay,
sojourn,
🞄abode.
मन
की
एक
अवस्था
अवस्था
स्त्रीलिङ्गम्
-
अव+स्था+अङ्
"हालन,
दशा,
स्थिति"
अवस्था
स्त्रीलिङ्गम्
-
अव+स्था+अङ्
"हालत,
परिस्थिति"
अवस्था
स्त्रीलिङ्गम्
-
अव+स्था+अङ्
"काल,
दशाक्रम"
अवस्था
स्त्रीलिङ्गम्
-
अव+स्था+अङ्
"रूप,
छवि"
अवस्था
स्त्रीलिङ्गम्
-
अव+स्था+अङ्
"दर्जा,
अनुपात"
अवस्था
स्त्रीलिङ्गम्
-
अव+स्था+अङ्
"स्थिरता,
दृढ़ता"
अवस्था
स्त्रीलिङ्गम्
-
अव+स्था+अङ्
न्यायालय
में
उपस्थित
होना
अवस्था
भ्वा*
आ*
अव-स्था
-
"रहना,
टिकना,
डटे
रहना"
अवस्था
भ्वा*
पर*
अव-स्था
-
"ठहरना,
प्रतीक्षा
करना"
अवस्था
भ्वा*
पर*
अव-स्था
-
"डटे
रहना,
अनुरुप
रहना"
अवस्था
भ्वा*
पर*
अव-स्था
-
जीवित
रहना
अवस्था
भ्वा*
पर*
अव-स्था
-
"निश्चेष्ट
रहना,
रुकना,
ठहरना"
अवस्था
भ्वा*
पर*
अव-स्था
-
"आ
पडना,
मिलना,
निर्भर
रहना"
अवस्था
भ्वा*
पर*
अव-स्था
-
"अलग
खड़े
होना,
अलग
रहना"
अवस्था
भ्वा*
पर*
अव-स्था
-
निश्चित
या
निर्णीत
होना
अवस्था
"भ्वा*
उभ*,
प्रेर*
"
अव-स्था
-
"खड़ा
रहना,
रोकना,
पड़ाव
डालना"
अवस्था
"भ्वा*
उभ*,
प्रेर*
"
अव-स्था
-
"प्रस्थापित
करना,
नींव
डालना"
अवस्था
"भ्वा*
उभ*,
प्रेर*
"
अव-स्था
-
"स्वस्थ
होना,
सचेत
होना"
अवस्था
पदविभागः
स्त्रीलिङ्गः
कन्नडार्थः
ಕಾಲದಿಂದ
ಉಂಟಾದ
ಶರೀರದ
ವಿಶೇಷ
ಧರ್ಮ
निष्पत्तिः
अव
+
ष्ठा
(
गतिनिवृत्तौ
)
-
"अङ्"
(
३-३-१०६
)
प्रयोगाः
"वयोऽवस्थां
तस्याः
शृण्वत
सुहृदो
यत्र
मदनः
प्रगल्भव्यापारश्चरति
हृदि
मुग्धश्च
वपुषि"
उल्लेखाः
मालती०
९-२९
अवस्था
पदविभागः
स्त्रीलिङ्गः
कन्नडार्थः
ಸ್ಥಿತಿ
/ಇರುವಿಕೆ
अवस्था
पदविभागः
स्त्रीलिङ्गः
कन्नडार्थः
ಕಾಲಕೃತವಾದ
ಪರಿಣಾಮ
avasTA
{%
f.
%}
1.
State,
condition,
तुल्यावस्थः
स्वसुः
कृतः
R.xii.80
2.
situation,
circumstance,
तां
तामवस्थां
प्रतिपद्यतानम्
R.xiii.5
3.
stability
4.
degree,
proportion
5.
stage,
period
(
as
of
life
&c.
),
वयोऽवस्थां
तस्याः
M.M.ix.,
अन्तर्मदावस्थ
इव
द्विपेन्द्रः
R.ii.7
6.
appearance
in
a
court
of
justice.
(
स्त्री
)
अव
+
स्था
(
ष्ठा-गतिनिवृत्तौ
)
+
अङ्
।
"आतश्चोपसर्गे"
(
३.३.१०६
)
।
१.
दशा,
स्थितिः
"स्वामिनो
महत्यवस्था
वर्तते"
।
(
पञ्चनं
)
२.
आकारः
"कुंभकर्णः
कपीन्द्रेण
तुल्यावस्थः
स्वसुः
कृतः"
(
रघुः
१२.८०
)
।
३.
कालकृतदेहादिदशा
।
"वयोऽस्था
तस्याः
शृणुत
सुहृदो
यत्र
मदनः"
मालती
९.१९
।
कालकृत
धर्मः
यौवनादिविशेषः
।
"विशेषः
कालिकोऽवस्था"
(
अमरः
)
।
५.
कालकृतः
भावविकारभेदः
"जायतेऽस्ति
वर्धते
विपरिणमतेऽपक्षीयते
नश्यतीति"
(
यास्कः
)
६.
स्थिरता,
दृढता
।
अवस्था
stage,
condition
stage
in
the
formation
of
a
word
e.
g.
उप-
देशावस्था,
लावस्था,
etc.
Synonyms
अवस्था
(Noun)
नैराश्यस्य
उत्तेजनस्य
वा
स्थितिः।
"तस्य
एतादृश्याम्
अवस्थायां
तेन
सह
तर्कः
न
योग्यः।"
Synonyms
अवस्था
(Noun)
रसायनशास्त्रानुसारेण
पदार्थानां
तिस्रः
स्थितयः
यस्यां
सर्वे
पदार्थाः
अन्तर्भवन्ति।
"घनरूपम्,
द्रवरूपम्,
वायुरूपम्
एताः
पदार्थानां
तिस्रः
अवस्थाः
सन्ति।"
Synonyms
अवस्था,
परिस्थितिः,
पदवी,
दशा,
स्थानं,
संस्थानं,
भावः,
वृत्तिः,
पदं,
गति,
भूमिः
(Noun)
एका
विशेषस्थितिः।
"मम
परिस्थित्यां
भवान्
किं
कुर्यात्।"
Synonyms
निवस्,
विश्रम्,
आश्रि,
अवस्था,
स्था
(Verb)
अल्पकालं
यावत्
अन्यत्र
निवसनानुकूलः
व्यापारः।
"वयं
यदा
देहलीं
गच्छामः
तदा
शर्मामहोदयस्य
गृहे
निवसामः।"
Synonyms
स्था,
अवस्था
(Verb)
सम्बन्धव्यवहारादीनां
सम्यक्
प्रवर्तनानुकूलः
व्यापारः।
"पश्यामि,
असत्यम्
आश्रित्य
वर्धमानः
अयं
सम्बन्धः
कथं
स्थास्यति।"
Synonyms
स्था,
अवस्था,
समवस्था
(Verb)
अवलम्ब्य
स्थिरत्वेन
वर्तमानानुकूलः
व्यापारः।
"एतेषां
स्तम्भानाम्
आधारेण
इदं
छदिः
तिष्ठति।
"
Synonyms
समास्था,
स्था,
निविश्,
अव-स्था
(Verb)
प्रचलितस्य
कार्यस्य
अवष्टम्भानुकूलः
व्यापारः।
"नाडेर्
एकमुखम्
अङ्गुल्या
रूणद्धि।"
Synonyms
भावः,
अवस्था
(Noun)
कस्यामपि
क्रियायां
शरीरावयवानां
स्थितिः।
"भवान्
सुप्तः
अस्ति
इति
सूचयति
अस्मिन्
छायाचित्रे
भवतः
भावः।"
Synonyms
प्रविश्,
उपविश्,
उपाविश्,
आविश्,
विविश्,
अन्वाविश्,
अनुप्रपद्,
आगम्,
आया,
प्रया,
अभ्युपे,
अभ्यवगाह्,
अवस्था,
आपद्,
आश्रि,
आवस्,
उपपद्,
उपप्रसद्,
उपसंचर्,
उपसंव्रज्,
विगाह्,
समारुह्,
समाश्रि,
समे,
संगाह्,
सम्प्रगाह्,
संप्रगाह्,
सम्प्रपद्,
व्याविश्,
प्रतिपद्,
अध्यावस्,
प्रपद्,
आप्,
पदं
कृ,
लङ्घ्
(Verb)
अन्तर्गमनानुकूलः
व्यापारः।
"सः
पठितुम्
अध्ययनकक्षं
प्राविशत्।"
Synonyms
वस्,
अभिष्ठा,
अवस्था,
संस्था,
उपवस्,
परिवस,
रम्,
गाध्
(Verb)
प्रस्थाने
गत्यवरोधात्
स्थितिरूपो
व्यापारः।
"मार्गे
व्यवायात्
वयं
तत्र
एव
बहुकालपर्यन्तम्
अवसत्।"
Synonyms
अभिष्ठा,
आरम्,
विश्रम्,
आस्था,
उपरम्,
समास्था,
स्था,
अन्तर्वस्,
अभिबाध्,
अभिसंस्था,
अवस्था,
आयम्,
निरम्
(Verb)
गत्यवरोधात्मकः
व्यापारः।
"वेगेन
गम्यमाना
मम
यन्त्रद्विचक्रिका
सहसा
एव
अभ्यष्ठात्।"
Synonyms
दशा,
अवस्था,
स्थितिः,
संस्थितिः,
भावः,
वृत्तिः
(Noun)
कस्यापि
विषये
प्रसङ्गे
वा
स्थितिः।
"क्रोधस्य
दशायां
कृतं
कर्म
न
सम्यग्
भवति।"
अवस्था
स्त्री
अव
+
स्था--अङ्
।
१
कालकृतायां
देहादेर्दशायाम्२
अवस्थाने
च
।
अवस्था
च
कालकृतः
भावविकारभेदः“जायतेऽस्ति
वर्द्धते
विपरिणमतेऽपक्षीयते
नश्यतीति”यास्कोक्तः
षड्विधः
।
शास्त्रकारैस्तद्भेदोविषयभेदादन्योदर्शितः
।
यथा
“यथासंख्यमवस्थाभिराभिर्योगात्तु
पञ्चभिः”अविद्याऽस्मितारागङ्केषाभिनिवेशाभिप्रायेण
पोगशास्त्रेपञ्चावस्था
दर्शिताः
।
सांख्यमते
कार्य्याणां
कारणात्मकतयासूक्ष्मरूपेण
कारणे
स्थितत्वात्
उत्पत्तेः
प्राक्
याऽवस्थाप्रागभावस्थानीया
सा
अनागतावस्था,
ततःकारकव्यापारेणव्यक्ता
अभिव्यक्त्यवास्था
ततः
ध्वंसस्थानीया
कारणलयरूपा-तिरोमावावस्था
इत्येवं
त्रिविधा
।
वेदान्तिमते
जाग्रत्
स्वप्न-सुषुप्तिरूपा
जीवस्यावस्था
मोक्षावस्था
चेति
चतस्रोऽवस्थाइत्थञ्च
शा०
सू०
“मुग्धेऽर्द्धसम्पत्तिः”
इत्यनेन
नुग्धावस्थायाःसुषुप्तावेवान्तर्भावो
दर्शितः”
“कौमारं
पञ्चमाब्दान्तंपौगण्डं
दशमावधि
।
कैशोरमापञ्चदशात्
यौवनं
तु
ततःपरम्
।
आ
षोडशाद्भवेद्बालस्तरुणस्तत
उच्यते
।
वृद्धस्तु
सप्त-तेरुर्द्ध्वं
वर्षीयान्
नवतेः
परम्”
इति
च
स्मृत्युक्ता
अवस्था
अष्टौआपञ्चदशपर्य्यन्तं
बाल्यम्
आ
त्रिंशर्द्धर्षं
कौमारम्
।
आ
प-ञ्चाशद्वर्षं
यौवनम्
ततऊर्द्ध्वं
वृद्धत्वसिति
वेद्यकोक्ताश्चतस्रो-ऽवस्थाः
।
जीवमात्रस्य
कौमारयौवनवार्द्धकरूपा
अप्य-वस्थास्तिस्रः
एवमन्येषामपि
वस्तूनां
तत्तत्क्षणभेदेनावस्था-भेदा
उन्नेयाः
।
सर्व्वेषां
पदार्थानां
कालादिकृतपरिणामा-न्तरत्वेऽवस्थेत्युच्यते
यथा
नायकयोः
“श्रवणाद्दर्श-नाद्वापि
मिथः
संरूढरागयोः
।
दशाविशेषोयोऽप्राप्तौ-पूर्व्वरागः
स
उच्यते”
इत्युपक्रम्य
“अभिलाषश्चिन्तास्मृतिगुणकथनोद्वेगसंलापाश्च
।
उन्मादोऽथ
व्याधिर्जडतामृतिरिति
दशा
कामदशाः”
सा०
द०
उक्ता
कामदशादशविधाः
।
मल्लिनाथेन
तु
“दृङ्मनः
सङ्गसङ्कल्पौ
जागरःकृशताऽरतिः
।
ह्रीत्यागोन्मादमूर्च्छान्ता
इत्यनङ्गदशा
दश”इत्यन्यविधा
दश
दशा
उक्ताः
।
एवं
दैन्यावस्था--कारुण्यावस्था-शीकावस्था--मदावस्थादयीपि
।
“रसावस्थः
परंभावः
स्थायितांप्रतिपद्यते”
“भवेदभिनयोऽवस्थानुकारः
स
चतुर्विधः”इति
च
सा०
द०
।
“अन्तर्मदावस्थैव
द्विपेन्द्रः”
रघुः
।“अपवित्रः
पवित्रो
वा
सर्व्वावस्थाङ्गतोऽपि”
वा
पुरा०“तस्मात्
सर्व्वास्ववस्थासु
मान्याः
पूज्याश्च
पार्थिवाः”
रामा०३
आकारे
च
।
“कुम्भकर्ण्णः
कपीन्द्रेण
तुल्यावस्थः
स्वसुःकृतः”
रघुः
।
१
अव-स्था-
moy.
prendre
place,
se
tenir,
s'arrêter
habiter
être
présent,
exister
être
absorbé
dans
pénétrer
pass.
être
fixé
être
choisi
caus.
arrêter
fixer
faire
entrer
consolider
°स्थित-
situé
près
de
présent,
stable
qui
se
comporte
(
de
telle
manière
),
qui
pratique
contenu
dans,
reposant
sur
(
loc.
)
prêt
à,
déterminé
fidèle.
What is this? (Hidden Dictionary)
To avoid the clutter in the app, the unwanted dictionaries can be hidden to have clear view while browsing. This section shows entries from those hidden dictionaries if any.
How to hide/unhide dictionary?
Every dictionary entry will have top right corner menu . From there, you can hide or unhide dictionary. You must login to use this feature. So, KST can remember your preferences of hidden dictionaries.