Try संस्कृतवाहिनी (A word everyday) | YouTube Channel
अतीत (atIta)
This feature is only for logged in users. Please login to have full access to Kosha.
अतीत
[
atīta
],
Past passive participle.
[
इ-क्त.
]
Gone
beyond,
crossed.
(
Used
actively
)
(
a
)
exceeding,
going
beyond,
avoiding,
overstepping,
having
passed
over
or
neglected
Et cætera.
,
with
Accusative.
or
in
Compound.
परिच्छेदातीतः
Mâlatîmâdhava (Bombay).
1.3
beyond
or
past
definition
संख्यामतीत
or
संख्यातीत
beyond
enumeration,
innumerable
तामतीतस्य
ते
Meghadūta (Bombay).
29
यमुनामतीतमथ
शुश्रुवानमुम्
Sisupâlavadha.
13.1
वयोतीतः
Kirâtârjunîya.
11.
2
past
youth,
advanced
in
years
सर्वारम्भपरित्यागी
गुणातीतः
स
उच्यते
Bhagavadgîtâ (Bombay).
14.25
कैर्लिङ्गैस्त्रीन्
गुणानेतानतीतो
भवति
प्रभो
14.21
बाणपथमतीतः
क्रव्यभोजनः
Vikramorvasîyam (Bombay).
5
gone
beyond
the
reach
of
arrows,
past
bowshot
अतीतनौके$तिनु
Ak.
who
has
left
the
boat,
i.e.
landed,
disembarked.
-(
b
)
Gone
by,
passed
away,
past
(
as
time
Et cætera.
)
अतीते
निशान्ते
Dasakumâracharita (Bombay).
11
असन्निवृत्त्यै
तदतीतमेव
Sakuntalâ (Bombay).
6.1
˚अनागत-
वर्तमानवेदिना
Panchatantra (Bombay).
1
अतीते
वर्षुके
काले
Bhaṭṭikâvya.
7.18
˚शैशवाः
Manusmṛiti.
8.27
अतीते
कार्यशेषज्ञः
शत्रुभिर्नाभिभूयते
Manusmṛiti.
7.179
˚लाभस्य
च
रक्षणार्थम्
Panchatantra (Bombay).
2.182
of
past
gains
वेत्ति
जन्मान्तराण्यतीतानि
Kâdambarî (Bombay).
46.
-(
c
)
Dead,
deceased
सब्रह्मचारिण्येकाहमतीते
क्षपणं
स्मृतम्
Manusmṛiti.
5.71
अप्रजायामतीतायां
भर्तुरेव
तदिष्यते
9.196,
197.-तम्
The
past,
past
time.
अतीत
p.
p.
[
इ-क्त.
]
1
Gone
beyond,
crossed.
2
(
Used
actively
)
(
a
)
exceeding,
going
beyond,
avoiding,
overstepping,
having
passed
over
or
neglected
&c.,
with
acc.
or
in
comp.
परिच्छेदातीतः
Māl.
1.
30
beyond
or
past
definition
संख्यामतीत
or
संख्यातीत
beyond
enumeration,
innumerable
तामतीतस्य
ते
Me.
29
यमुनामतीतमथ
शुश्रुवानमुं
Śi.
13.
1
वयोतीतः
Ki.
11.
2
past
youth,
advanced
in
years
सर्वारंभपरित्यागी
गुणातीतः
स
उच्यते
Bg.
14.
25
कैर्लिंगैस्त्रीन्
गुणानेतानतीतो
भवति
प्रभो
14.
21
बाणपथमतीतः
क्रव्यभोजनः
V.
5
gone
beyond
the
reach
of
arrows,
past
bowshot
अतीतनौकेऽतिनु
Ak.
who
has
left
the
boat,
i.e.
landed,
disembarked.
(
b
)
Gone
by,
passed
away,
past
(
as
time
&c.
)
अतीते
निशांते
Dk.
11
असन्निवृत्त्यै
तदतीतमेव
Ś.
6.
9
°अनागतवर्तमानवेदिना
Pt.
1
अतीते
वर्षुके
काले
Bk.
7.
18
°शैशवा
Ms.
8.
27
अतीते
कार्यशेषज्ञः
शत्रुभिर्नाभिभूयते
Ms.
7.
179
°लाभस्य
च
रक्षणार्थं
Pt.
2.
182
of
past
gains
वेत्ति
जन्मांतराण्यतीतानि
K.
46.
(
c
)
Dead,
deceased
सब्रह्मचारिण्येकाहमतीते
क्षपणं
स्मृतं
Ms.
5.
71
अप्रजायामतीतायां
भर्तुरेव
तदिष्यते
9.
196,
197.
तं
The
past,
past
time.
अतीत,
अस्,
आ,
अम्,
gone
by,
past,
passed
away,
dead
having
gone
through,
having
got
over
or
be-
yond,
having
passed
by,
having
neglected
negligent
passed,
left
behind
excessive
(
अस्
),
m.
modern
N.
of
a
particular
Śaiva
sect
(
अम्
),
n.
the
past.
—अतीत-
काल,
अस्,
m.
the
past
time
or
tense.
—अतीत-नौक,
अस्,
आ,
अम्,
landed.
अतीत
I.
m.
f.
n.
(
-तः-ता-तम्
)
^1
Passed,
gone
away.
^2
Dead,
deceased.
^3
Gone
beyond,
overcome,
exceeded,
surpassed.
(
In
this
sense
अतीत
may
enter
into
composition
with
a
word
depending
upon
it
in
the
accusative,
f.
i.
दुःखमतीत
or
दुःखातीत.
)
^4
Very
much,
excessive.
II.
m.
(
-तः
)
The
modern
name
of
a
class
of
ascetics
belonging
to
the
Dāsnāmins,
one
of
the
principal
sects
who
adore
Śiva
as
the
supreme
deity.
E.
इ
with
अति,
kṛt
aff.
क्त.
अतीत
वि*
-
अति+इ+क्त
"परे
गया
हुआ,
पार
गया
हुआ"
अतीत
वि*
-
अति+इ+क्त
"आगे
बढ़ने
वाला,
परे
जाने
वाला,
गत,
बीता
हुआ
आदि
मृत"
अतीत
पदविभागः
विशेष्यनिघ्नम्
कन्नडार्थः
ಅತಿಕ್ರಮಿಸಿ
ಮುಂದೆ
ಹೋದ
निष्पत्तिः
अति
+
इण्
(
गतौ
)
“क्तः”
(
३-२-१०२
)
।
प्रयोगाः
“अतीतदर्शामिव
चन्द्रलेखाम्”
|
उल्लेखाः
याद०
१३-३३
।
अतीत
पदविभागः
विशेष्यनिघ्नम्
कन्नडार्थः
ಮೀರಿದ
/
ಒಳಪಡದ
प्रयोगाः
1.
“परिच्छेदातीतः
सकलवचनानामविषयः”
|
2.
“अतीतसङ्ख्या
विहिता
ममाग्निना”
|
उल्लेखाः
1.
मालती०
१-३३
।
2.
किरा०
१४-१०
।
Synonyms
अतीत,
गत,
भूत,
व्यतीत
(Adjective)
यद्
पूरा
बभूव।
"अतीते
काले
नालन्दा
विश्वशिक्षायाः
केन्द्रम्
आसीत्।"
Synonyms
वृत्त,
घटित,
गत,
भूत,
अतीत,
व्यतीत,
समतीत,
व्यपेत,
संवृत्त,
अतिक्रान्त,
निभूत,
प्रतीत
(Adjective)
यद्
भूतकाले
जातम्।
"सः
स्वजीवनस्य
वृत्तं
वर्णयति।"
अतीतं,
त्रि,
(
अति
+
इण्
+
क्तः
)
भूतकालः
।
तत्रतिस्रो
घी
टी
ठी
विभक्तयो
भवन्ति
।
यथाभवद्भूतभव्ये
त्रिशः
क्याद्याः
।
क्याद्याः
क्तयस्तिस्र-स्तिस्त्रः
क्रमाद्वर्त्तमानातीतभविष्यत्सु
कालेषु
स्युः
।इति
मुग्धबोधव्याकरणं
॥
तस्य
लक्षणादि
यथा
।वर्त्तमानध्वंसप्रतियोगित्वमतीतत्वं
।
लङ्लुङोरती-तत्वं
।
लिट्क्वसोर्व्वक्तुः
परोक्षत्वं
अतीतत्वञ्च
।लुङोऽतीतत्वं
क्रियातिक्रमश्च
।
कुतश्चिद्वैगुण्यात्क्रियानिष्पत्तिः
क्रियातिक्रमः
।
क्तक्तवत्वोरती-तत्वं
।
इति
सारमञ्जरी
॥
अतीत
त्रीषु लिङ्गेषु
अति
+
इण--क्त
।
अतिक्रान्ते,
भूतकाले
च
।
तद्वृत्तौआरब्धपरिसमाप्ते
पदार्थमात्रे
त्रीषु लिङ्गेषु
।
अतीतश्च
वर्त्त-मानध्वंसप्रतियोगी
।
भवति
च
अपचदित्यादौ
पाकादे-र्वर्त्तमानध्वंसप्रतियोगित्वम्
।
स
च
कालो
द्विविधःअद्यतनः
अनद्यतनश्च
अद्यतनस्तु
अतीतायाः
रात्रेःपश्चार्द्धेन,
आगामिन्याः
पूर्व्वार्द्धेन
च
सहितः
कालः
।
तत्रवृत्तिध्वं
स
प्रतियोगी
अद्यतनातीतः
तदरिक्तः
अनद्यतनः
।तत्रानद्यतने
भूते
लङ्
(
अपचत्
)
“अनद्यतने
लङिति”सूत्रात्
तस्यैव
वक्तुरपारोक्ष्यविवक्षायां
लिट्
(
पपाच
)“परोक्षानद्यतने
लिडिति”
सूत्रात्
।
भूतसामान्ये
लुङ्
।अपाक्षीत्
।
स्मशब्दादियोगे
लटोऽपि
भूतत्वमर्थः
।
कालस्तुक्रियान्वयी
सर्वत्र,
“क्रियाभेदाय
कालस्त्विति”
हर्य्युक्तेः
।अतीतत्वादिकन्तु
सर्वत्र
प्रयोगकालमादायैव
व्यवह्रियतेइत्यादिकमाकरे
दृश्यम्
।
अतीतकाले,
“शीतेऽतीते
वसन-मशनमिति”
“कालातीता
वृथा
सन्ध्येति”
“संवत्सरेव्यतीते
तु
पुनरागमनाय
चेति”
तत्कालवृत्तौ
“अलमती-तवार्त्तयेत्यादि”
।
What is this? (Hidden Dictionary)
To avoid the clutter in the app, the unwanted dictionaries can be hidden to have clear view while browsing. This section shows entries from those hidden dictionaries if any.
How to hide/unhide dictionary?
Every dictionary entry will have top right corner menu . From there, you can hide or unhide dictionary. You must login to use this feature. So, KST can remember your preferences of hidden dictionaries.