Try संस्कृतवाहिनी (A word everyday) | YouTube Channel
शून्य
zUnya
शून्य
Masculine, Feminine, Neuter
(
-न्यः-न्या-न्यं
)
1.
Empty,
void.
2.
Lonely,
desert.
3.
Vacant.
4.
Devoid
of.
5.
Indifferent.
6.
Guileless.
7.
Absent-minded.
8.
Non-
sensical.
9.
Naked,
bare.
Neuter.
(
-न्यं
)
1.
Heaven,
sky,
æther.
2.
A
dot,
a
spot.
3.
A
cipher.
4.
A
vacuum.
5.
Non-entity.
Feminine.
(
-न्या
)
1.
A
hollow
reed.
2.
The
prickly-pear.
3.
A
barren
woman.
Etymology
शुन
a
dog,
यत
Affix.
of
fitness,
and
the
vowel
substituted
for
the
semi-vowel,
and
made
optionally
long.
शून्य॑
adjective
empty,
void,
desert,
unoccupied,
vacant
wanted,
missing,
absent,
wandering
or
absent
in
mind
lonely,
solitary
deprived
of,
free
from
(
instrumental
or
—°
)
unreal,
vain.
neuter
void,
desert,
solitude,
vacuum,
blank,
absence
of
(
—°
)
nought,
a
cypher
as
adverb
without,
except
(
—°
).
—
Loc.
with
रु
howl
in
a
desert,
cry
in
vain.
शून्य
-
zUnya
-
Neuter
-
zero
एषा
षट्
शून्य
शून्य
शून्य
चत्वारि
वा?
-
eSASaTzUnyazUnyazUnyacatvArivA?
-
Sentence
-
Isit60004?
शून्य
-
zUnya
-
cypher
[
Math.
]
शून्य
-
zUnya
-
cipher
[
Math.
]
शून्य
-
zUnya
-
Adjective
-
blank
शून्य
-
zUnya
-
Adjective
-
vacant
[
as
in
look
or
stare
]
शून्य
-
zUnya
-
Neuter
-
absolute
non-existence
[
Buddhist
philosophy
]
शून्य
स्थान
-
zUnya
sthAna
-
Neuter
-
empty
place
शून्य-मनस्क
-
zUnya-manaska
-
Adjective
-
absent
[
inattentive
]
शून्य-मनस्क
-
zUnya-manaska
-
Adjective
-
inattentive
शून्य-मनस्क
-
zUnya-manaska
-
Adjective
-
absent-minded
प्रकेवल
शून्य
-
prakevala
zUnya
-
Neuter
-
absolute
zero
[
Phys.
]
शून्य-मनस्कता
-
zUnya-manaskatA
-
Feminine
-
absent-mindedness
शून्य-मनस्कता
-
zUnya-manaskatA
-
Feminine
-
absence
of
mind
शून्य
-
zUnya
-
Neuter
-
zero
पुरोगशून्यानि
-
purogazUnyAni
-
Neuter
-
leadingzeros
[
computer
]
पुरोवर्तिशून्यानि
-
purovartizUnyAni
-
Neuter
-
leadingzeros
[
computer
]
प्रकेवल
शून्य
-
prakevala
zUnya
-
Neuter
-
absolute
zero
[
Phys.
]
बिन्दु
-
bindu
-
Masculine
-
zero
or
cypher
नवख
-
navakha
-
Neuter
-
billion
(
nine
zeroes
)
[
American
]
द्वादशख
-
dvAdazakha
-
Neuter
-
billion
(
twelve
zeroes
)
[
English
]
शुन्य-विभ्रम-शोधन
-
zunya-vibhrama-zodhana
-
Neuter
-
correcting
for
zero
error
[
Phys.
]
शून्य
-
zUnya
-
cypher
[
Math.
]
ठ
-
Tha
-
Masculine
-
cypher
शुन्य
-
zunya
-
Neuter
-
cypher
अभ्र
-
abhra
-
Neuter
-
cypher
[
in
arithmetic
]
ख
-
kha
-
Neuter
-
cypher
शून्यवत्
-
zUnyavat
-
ind.
-
like
a
cypher
बिन्दु
-
bindu
-
Masculine
-
zero
or
cypher
शून्यबिन्दु
-
zUnyabindu
-
Masculine
-
mark
of
a
cypher
or
nought
खगुण
-
khaguNa
-
Adjective
-
having
a
cypher
as
multiplier
खहर
-
khahara
-
Adjective
-
having
a
cypher
for
its
denominator
शून्य
Masculine, Feminine, Neuter
(
-न्यः-न्या-न्यं
)
1
Empty,
void.
2
Lonely,
desart.
Neuter.
(
-न्यं
)
1
Heaven,
sky,
æther.
2
A
dot,
a
spot.
3
A
cypher.
4
A
vacuum.
Feminine.
(
-न्या
)
1
A
hollow
reed.
2
The
prickly
pear.
Etymology
शुन
a
dog,
यत्
Affix.
of
fitness,
and
the
vowel
substituted
for
the
semivowel,
and
made
optionally
long.
शून्य
[
śūnya
],
Adjective.
[
शूनायै
प्राणिवधाय
हितं
रहस्यस्थानत्वात्
यत्
Tv.
]
Empty,
void.
Vacant
(
applied
also
to
the
heart,
glances
Et cætera.
),
absent,
listless
गमनमलसं
शून्या
दृष्टिः
Mâlatîmâdhava (Bombay).
1.17
see
शून्यहृदय
below.
Non-existent.
Lonely,
desolate,
secluded,
deserted
शून्येषु
शूरा
न
के
Kávyaprakâsa.
7
Bhaṭṭikâvya.
6.9
शून्यं
मन्ये
जगदविरतज्वालमन्तर्ज्वलामि
Uttararàmacharita.
3.
38
M¯l.9.2.
Dejected,
downcast,
dispirited
शून्या
जगाम
भवनाभमुखी
कथंचित्
Kumârasambhava (Bombay).
3.75
Kirâtârjunîya.
17.39.
Utterly
devoid
or
deprived
of,
without,
wanting
in
(
with
Instrumental.
or
in
Compound.
)
अङ्गुलीयकशून्या
मे
अङ्गुलिः
Sakuntalâ (Bombay).
5
दया˚,
ज्ञान˚,
Et cætera.
Indifferent.
Guileless.
Nonsensical,
unmeaning
मुहुरविशदवर्णां
निद्रया
शून्यशून्याम्
Sisupâlavadha.
11.4.
Bare,
naked.
न्यम्
A
vacuum,
void,
blank.
The
sky,
space,
atmosphere.
A
cipher,
dot.
Non-entity,
(
absolute
)
non-existence
दूषण-
शून्यबिन्दवः
Naishadhacharita.
1.21.
Name.
of
Brahman.
An
earring
शून्यकर्णः
Amaru.
Compound.
-अशून्यम्
emancipation
of
the
spirit
even
during
a
person's
life
(
जीवन्मुक्ति
).-पदवी
the
passage
of
the
soul
(
ब्रह्मरन्ध्र
).
-पालः
a
substitute
त्वां
हि
मत्स्यो
महीपालः
शून्यपालमिहाकरोत्
Mahâbhârata (Bombay).
*
4.
35.11
(
com.
राज्ञो$सन्निधाने
पालकम्
).
-मध्यः
a
hollow
reed.
-मनस्,
-मनस्क
Adjective.
absent-minded,
listless.
-मुख,
-वदन
Adjective.
with
a
blank
face,
with
a
downcast
countenance.
-वादः
the
doctrine
of
the
non-existence
of
anything,
the
doctrine
of
a
Buddhist
sect.
-वादिन्
Masculine.
an
atheist.
a
Buddhist.
-व्यापार
Adjective.
unoccupied.-हृदय
Adjective.
absent-minded
Vikramorvasîyam (Bombay).
2
कस्मिन्नपि
पूजार्हे$पराद्धा
शून्यहृदया
शकुन्तला
Sakuntalâ (Bombay).
4.
open-hearted,
unsuspecting.
शून्य॑
a
mf(
आ
)n.
empty,
void
(
with
वाजिन्
equal, equivalent to, the same as, explained by.
‘a
riderless
horse’
with
राज्य
equal, equivalent to, the same as, explained by.
‘a
kingless
kingdom’
),
hollow,
barren,
desolate,
deserted,
brāhmaṇa
et cetera.
et cetera.
empty
i.e.
vacant
(
as
a
look
or
stare
),
absent,
absentminded,
having
no
certain
object
or
aim,
distracted,
mahābhārata
kāvya literature
et cetera.
void
of,
free
from,
destitute
of
(
instr.
or
comp.
),
wanting,
lacking,
kāvya literature
kathāsaritsāgara
purāṇa
sarvadarśana-saṃgraha
non-existent,
absent,
missing,
kāvya literature
pañcatantra
शून्य॑
neuter gender.
a
void,
vacuum,
empty
or
deserted
place,
desert
(
शून्ये,
in
a
lonely
place
),
mahābhārata
rāmāyaṇa
et cetera.
(
in
philosophy.
)
vacuity,
nonentity,
absolute
non-existence
(
especially.
with
Buddhists
),
Indian Wisdom, by Sir M. Monier-Williams
83
neuter gender.
3
105,
neuter gender.
4
Monier-Williams' Buddhism in its connexion with brāhmaṇ ism & hindū ism: and in its contrast ,with Christianity
7
neuter gender.
1
142
nalopākhyāna
of
Brahma,
Monier-Williams' Sanskrit-English Dictionary, 1st edition with marginal notes
(
in
arithmetic.
)
nought,
a
cypher,
varāha-mihira 's bṛhat-saṃhitā
gaṇitādhyāya
(
confer, compare.
Indian Wisdom, by Sir M. Monier-Williams
183
)
शून्य
śūn-yá,
Adjective.
empty,
void,
unoccupied,
deserted
riderless
(
horse
)
vacant
(
gaze
)
absent,
distraught
destitute
deprived
or
devoid
of,
free
from,
lacking
(
in.
,
-°
)
wanting,
non-existent
(
-°
)
empty,
vain,
idle
Neuter.
empty
or
deserted
place
solitude
emptiness,
void,
non-entity
non-existence
of
(
-°
)
absolute
vacuity
(
B.
)
cipher
earring
(
rare
).
शून्य
(
probably
for
original
श्वन्य,
vb.
श्वि
),
I.
Adjective.
1.
Empty,
void,
Vikr.
66,
1
vacant,
Mālat.
11,
8
ruined,
Rām.
2,
13,
16.
2.
Deprived
of,
with
instr.,
Bhāṣāp.
69
(
read
शून्या
सिद्धिर्
)
Vikr.
d.
130
(
as
former
part
of
a
comp.
Without,
Pañc.
208,
22
figurat.,
Böhtl.
Ind.
Spr.
249
).
3.
Unsuspicious,
Rām.
3,
50,
24.
4.
Unmeaning,
indifferent,
Pañc.
117,
14.
5.
Lonely,
Pañc.
231,
18
(
शून्ये,
secretly
)
desert,
Rām.
3,
51,
17
(
Neuter.
in
the
lonely
place
).
II.
Feminine.
या,
A
hollow
reed.
III.
Neuter.
1.
A
vacuum.
2.
Heaven.
3.
A
dot.
4.
A
cypher.
5.
Absolute
vacuity
or
rather
nonentity,
a
principle
of
the
Bauddha
metaphysics,
Vedāntas.
in
Chr.
211,
14.
Compound
अ-,
Adjective.
full,
performed,
Śāk.
24,
16.
अन्यथा
-सिद्धि-,
Adjective.
free
from
superfluous
determination
(
as
a
cause
),
Bhāṣāp.
15.
परि-,
Adjective.
completely
empty,
or
void
of,
Ragh.
8,
65
19,
6.
सर्व-,
Adjective.
completely
empty,
Hit.
i.
d.
125,
M.
M.
-Cf.
शून्य
शून्य
वि*
-
शूनायै
प्राणिवधाय
हितं
रहस्यस्थानत्वात्
यत्
"रिक्त,
खाली"
शून्य
वि*
-
शूनायै
प्राणिवधाय
हितं
रहस्यस्थानत्वात्
यत्
"सूना
(
हृदय,
तथा
चितवन
आदि
के
लिए
भी
प्रयुक्त
)"
शून्य
वि*
-
शूनायै
प्राणिवधाय
हितं
रहस्यस्थानत्वात्
यत्
अविद्यमान
शून्य
वि*
-
शूनायै
प्राणिवधाय
हितं
रहस्यस्थानत्वात्
यत्
"एकान्त,
निर्जन,
विविक्त,
वीरान"
शून्य
वि*
-
शूनायै
प्राणिवधाय
हितं
रहस्यस्थानत्वात्
यत्
"खिन्न,
उदास,
उत्साहहीन"
शून्य
वि*
-
शूनायै
प्राणिवधाय
हितं
रहस्यस्थानत्वात्
यत्
"नितान्त
रहित,
वञ्चित,
विहीन,
अभावयुक्त
"
शून्य
वि*
-
शूनायै
प्राणिवधाय
हितं
रहस्यस्थानत्वात्
यत्
तटस्थ
शून्य
वि*
-
शूनायै
प्राणिवधाय
हितं
रहस्यस्थानत्वात्
यत्
निर्दोष
शून्य
वि*
-
शूनायै
प्राणिवधाय
हितं
रहस्यस्थानत्वात्
यत्
"अर्थहीन,
निरर्थक"
शून्य
वि*
-
शूनायै
प्राणिवधाय
हितं
रहस्यस्थानत्वात्
यत्
"विवस्त्र,
नंगा"
शून्यम्
नपुंलिङ्गम्
-
-
"निर्वातता,
रिक्त,
खोखलापन"
शून्यम्
नपुंलिङ्गम्
-
-
"आकाश,
अन्तरिक्ष"
शून्यम्
नपुंलिङ्गम्
-
-
"सिफर,
बिन्दु"
शून्यम्
नपुंलिङ्गम्
-
-
"अस्तित्वहीनता
(
पूर्ण,
असीम
)"
SUnya
{%
(
I
)
a.
(
f.
न्या
)
%}
1.
Void,
empty
2.
vacant,
non-existent
3.
devoid
of,
deprived
of,
without,
रजो
विश्रामयन्
राज्ञां
छत्रशून्येषु
मौलिषु
R.iv.85
4.
lonely,
desolate,
private,
शून्यं
वासगृहं
विलोक्य
Am.S.77
5.
indifferent
6.
guileless
7.
absent-minded,
vacant-minded,
शून्या
जगाम
भवनाभिमुखी
कथांचित्
K.S.iii.75
8.
nonsensical,
unmeaning
9.
naked,
bare.
०,
अनन्त,
अन्तरिक्ष,
अभ्र,
अम्बर,
अम्बुद,
असत्,
आकाश,
खं,
ख,
गगन,
छिद्र,
जलद,
जलधर,
जलधरपथ,
दिव,
नग्न,
नभ,
पयोद,
पयोधर,
पुष्कर,
पूर्ण,
पृथु,
पृथुल,
बिन्दु,
मेघ,
रन्ध्र,
वरीय,
विन्दु,
वियत्,
विष्णुपद,
विष्णुपाद,
विहायस्,
वृहत्,
व्योम,
शून्य
वितान
क्ली
वितान,
उल्लोच,
शून्य
प्रोक्तं
वितानमुल्लोचे
वितानं
शून्यमुच्यते
।
verse
2.1.1.21
page
0009
சூ’ன்ய
:
இல்லாத,
காலியான,
தனியான.
Śūnya
=
Vishṇu
(
1000
names
).
शून्य
वि।
तुच्छम्
समानार्थकाः
शून्य,
वशिक,
तुच्छ,
रिक्तक,
वितान
3।1।56।2।3
निर्णिक्तं
शोधितं
मृष्टं
निःशोध्यमनवस्करम्.
अवसारं
फल्गु
शून्यं
तु
वशिकं
तुच्छरिक्तके॥
पदार्थ-विभागः
,
द्रव्यम्
शून्यं,
क्लीबम्
आकाशम्
।
इति
शब्दचन्द्रिका
॥
(
यथा,
भागवते
।
६
।
१३
।
२०
।“स
वै
त्वाष्ट्रवधो
भूयानपि
पापचयो
नृप
।नीतस्तेनैव
शून्याय
नीहार
इव
भानुना
॥
”
)बिन्दु
इति
हेमचन्द्रः
॥
शून्यः,
त्रि,
अतिशयेन
ऊनः
।
अभावविशिष्टः
।असम्पूर्णः
।
खालि
इति
पारस्यभाषा
।
तत्-पर्य्यायः
।
वशिकः
२
तुच्छः
३
रिक्तकः
४
।इत्यमरः
॥
शुन्यम्
५
।
इति
तट्टीकायां
भरतः
॥
“अविद्यजीवनं
शून्यं
दिक्
शून्या
चेदबान्धवा
।पुत्त्रहीनं
गृहं
शून्यं
सर्व्वशून्या
दरिद्रता
॥
”इति
चाणक्यम्
॥
(
शून्यायै
प्राणिहिंसायै
हितः
रहस्यस्थानत्वात्शूना
+
यत्
।
यद्वा,
शूने
हितम्
।
श्वन्
+
“शुनः
।सम्प्रसारणं
वा
च
दीर्घत्वम्
।
५
।
१
।
२
।
इत्यस्यवार्त्तिकोक्त्या
यत्
सम्प्रसारणं
दीर्घत्वञ्च
।
)निर्ज्जनः
।
इति
मेदिनी
॥
(
यथा,
भट्टिः
।
१८
।
२९“केन
संविद्रते
नान्यस्त्वतो
वान्धववत्सलः
।विरौमि
शून्यं
प्रोर्णौमि
कथं
मन्युसमुद्भवम्
॥
”
)
शून्य
शून्य
a.
vide
creux
[
en
parlant
du
son
]
désert.
—
S.
neuter
le
vide
les
espaces
célestes.
Point,
marque
Chiffre,
parafe.
—
S.
feminine
शून्या
roseau
creux.
Cactus,
bot.
Cf.
gr.
.
शून्यता
feminine
(
sfx.
ता
)
vide,
vacuité,
Bd.
शून्यमध्य
masculine
canne
de
roseau,
tige
creuse.
शून्यवादिन्
masculine
(
वद्
)
philosophe
professant
la
doctrine
du
vide.
शून्य-
a.
vide,
désert,
inoccupé
(
avec
वाजिन्-
Masculine.
cheval
sans
cavalier
)
absent
(
regard,
esprit
),
distrait
privé
de
tous
ses
biens
abandonné
par
son
entourage,
seul
vidé
de,
privé
de,
dépourvu
de
(
instr.
ifc.
)
qui
manque,
absent
vain,
nul,
irréel
nt.
vide,
désert
endroit
inoccupé
ou
inhabité
néant,
non-existence
(
not.
philos.
)
boucle
d'oreille
(
?
)
-क-
nt.
absence,
manque
de
-ता-
Feminine.
-त्व-
nt.
fait
d'être
vide,
d'être
solitaire,
d'être
désert
ifc.
absence
ou
manque
de
absence
d'esprit,
distraction
néant,
non
existence
nature
illusoire
(
de
tous
les
phénomènes
)
-वत्
adv.
comme
un
zéro
-ई-कृ-
vider
(
lieu
),
quitter
-ई-भू-
devenir
désert
ou
désolé.
°कर्ण-
Masculine.
oreille
ornée
d'une
boucle
(
?
).
°पाल-
Masculine.
remplaçant.
°बन्धु-
Masculine.
fils
de
Tṛṇabindu.
°शून्य-
a.
entièrement
vide
ou
vain
(
discours
).
°हृदय-
a.
qui
a
l'esprit
absent,
abstrait
sans
coeur
-त्व-
nt.
absence
d'esprit,
perte
de
conscience.
शून्याशय-
a.
id.
qui
a
l'esprit
absent,
qui
ne
pense
à
rien.