विचार

vicAra

Shabda Sagara

विचार

m.

(-रः)

1.

The

exercise

of

judgment

or

reason

on

a

present

object,

investigation,

consideration,

deliberation.

2.

Dispute,

discussion.

3.

Selection.

4.

Doubt,

hesitation.

5.

Prudence.

E.

वि

before,

चर्

to

go,

aff.

घञ्

Capeller Eng

विचार

m.

proceeding,

mode

of

procedure

(

=

a

single

case),

also

=

seq.

Yates

वि-चार

(रः)

1.

m.

The

exercise

of

judgment

or

reason;

investigation;

discussion.

Wilson

विचार

m.

(-रः)

1

The

exercise

of

judgment

or

reason

on

a

present

object,

investigation,

consideration,

deliberation.

2

Dispute,

discussion.

E.

वि

before

चर

to

go,

aff.

घञ्।

Apte

logical

discussion.

स्थलम्

a

tribunal.

Foolish.

-शील

a.

thoughtful,

considerate,

prudent.

Mistaken

in

judgment.

particularly,

the

judgment-seat

of

Yama.

-मूढ

a.

a

tribunal,

seat

of

justice.

Prudence,

circumspection.

-Comp.

-ज्ञ

a.

able

to

decide,

a

judge.

-भूः

f.

Doubt,

hesitation.

Selection.

Decision,

determination.

Judgment,

discrimination,

discernment,

exercise

of

reason;

विचारमूढः

प्रतिभासि

मे

त्वम्

R.2.47.

Trial

(of

a

case);

विषसलिलतुलाग्निप्रार्थिते

मे

विचारे

Mk.9.43.

Examination,

discussion,

investigation;

तत्त्वार्थविचार.

विचारः

[vicārḥ],

1

Reflection,

deliberation,

thought,

consideration;

विचारमार्गप्रहितेन

चक्षुषा

Ku.5.42.

Monier Williams Cologne

वि-चार

b

&c.

See

under

वि-√

चर्.

prudence,

MW.

dispute,

discussion,

W.

a

probable

conjecture,

Sāh.

doubt,

hesitation,

R.;

Kathās.;

BhP.

pondering,

deliberation,

consideration,

reflection,

examination,

investigation,

RPrāt.;

MBh.

&c.

change

of

place,

Gobh.

वि-चार

a

m.

(ifc.

f(आ).

)

mode

of

acting

or

proceeding,

procedure

(also

=

a

single

or

particular

case),

ŚrS.

Spoken Sanskrit

विचार vicAra m. idea

विचार vicAra m. thought

विचार vicAra m. dispute

विचार

vicAra m. concept

[

computer

]

विचार vicAra m.

counsel

विचार vicAra m.

reflection

विचार vicAra m.

mode

of

acting

or

proceeding

विचार vicAra m.

discussion

विचार vicAra m.

prudence

विचार vicAra m.

examination

विचार vicAra m.

change

of

place

विचार vicAra m.

verdict

विचार vicAra m.

procedure

विचार vicAra m.

investigation

विचार vicAra m.

consultation

विचार vicAra m.

probable

conjecture

विचार vicAra m.

doubt

विचार vicAra m.

deliberation

विचार vicAra m.

consideration

विचार vicAra m.

pondering

विचार vicAra m.

hesitation

कीदृक्

मारात्मक-विचार

kIdRk

mArAtmaka-vicAra m.

What

a

deadly

idea.

विचार vicAra m. dispute

विवाद vivAda m. dispute

विरुद्धोक्ति

viruddhokti f. dispute

विरोधोक्ति

virodhokti f. dispute

वाद

vAda m. dispute

वादानुवाद

vAdAnuvAda m. dispute

अपरव

aparava m. dispute

प्रविवाद

pravivAda m. dispute

वाक्कलह

vAkkalaha m. dispute

उत्तरप्रत्युत्तर

uttarapratyuttara n. dispute

कार्य

kArya n. dispute

वादयुद्ध

vAdayuddha n. dispute

द्वैध

dvaidha n. dispute

विब्रवीति

{

विब्रू

}

vibravIti

{

vibrU

} verb dispute

विब्रूते

{

विब्रू

}

vibrUte

{

vibrU

} verb dispute

विवदते

{

वि-

वद्

}

vivadate

{

vi-

vad

} verb

1 dispute

विवक्ति

{

वि-

वच्

}

vivakti

{

vi-

vac

} verb

3 dispute

विवादाध्यासित

vivAdAdhyAsita adj. disputed

विवदित

vivadita adj. disputed

व्युदित

vyudita adj. disputed

Macdonell

विचार

vi-cāra,

m.

[√

car]

procedure

(S.,

E.);

consideration,

reflexion,

deliberation;

discrimination,

investigation,

examination;

hesitation:

-jña,

m.

one

skilled

in

discrimination,

competent

judge;

-cāraṇa,

n.

consideration,

reflection;

investigation,

discussion;

hesitation:

ā,

f.

distinction;

kind;

-cāraṇīya,

fp.

needing

careful

consideration;

-cāra-dṛś,

a.

employing

no

spies

as

eyes

and

regarding

the

matter

with

deliberation;

-cāra-mū-

-ḍha,

pp.

deficient

in

discretion;

-cārayitavya,

fp.

needing

careful

consideration;

-cāra-vat,

a.

acting

with

deliberation,

circumspect;

-cār-

-ita,

cs.

pp.

car;

-cārin,

a.

(ṇ

-ī)

having

wide

ways

(earth;

RV.¹);

wandering

about;

acting;

dissolute;

reflecting,

considering,

examining;

-cārya,

fp.

needing

(long)

reflexion;

n.

imps.

one

should

reflect

or

hesitate;

-cālana,

a.

(ī)

destroying

(-°).

Benfey

विचार,

i.

e.

वि-चर्

+

अ,

m.

1.

Consideration,

Hit.

ii.

d.

42;

deliberation,

Pañc.

i.

d.

417

(doubt).

2.

Discrimination,

selection,

Hit.

104,

7

(read

सारासारविचारः).

3.

Discussion.

4.

Judging,

Hit.

ii.

d.

72;

judgment,

Hit.

116,

10;

decision.

5.

Prudence,

Böhtl.

Ind.

Spr.

2891.

--

Comp.

अ-विचार

+

म्,

adv.

without

long

consideration,

Daśak.

in

Chr.

188,

13.

निस्-,

adj.

not

reflecting,

Rājat.

6,

323.

ºरम्,

adv.

without

long

reflection,

Rām.

2,

23,

10

Gorr.

सु-,

m.

due

consideration.

स्वप्न-,

m.

interpretation

of

dreams.

Hindi

विचार

Kalpadruma

विचारः

,

पुं,

(विशेषेण

चरणं

पदार्थादिनिर्णये

ज्ञानमिति

वि

+

चर

+

घञ्

।)

तत्त्वनिर्णयः

इति

व्यवहारतत्त्वम्

सन्दिग्धे

वस्तुनि

प्रमा-

णेन

तत्त्वपरीक्षा

इति

गोयीचन्द्रः

प्रमाणै-

रथपरीक्षणं

विमर्शमात्रमिति

केचित्

इति

भरतः

तत्पर्य्यायः

तर्कः

निर्णयः

गुञ्जा

चर्च्चा

इति

त्रिकाण्डशेषः

संख्या

विचारणा

इत्यमरः

चर्च्चनम्

संख्यानम्

इति

तट्टीका

विचारणम्

१०

वितर्कः

११

व्युहः

१२

व्यूहः

१३

ऊहः

१४

वितर्कणम्

१५

इति

शब्दरत्नावली

प्रणि-

धानम्

१६

समाधानम्

१७

इति

जटाधरः

(यथा,

कथासरित्सागरे

३६

८८

“न

चैवं

क्षमते

नारी

विचारं

मारमोहिता

यदियं

क्रमते

राज्ञी

तव

काम्यं

विपद्गतम्

॥”

नाट्योक्तलक्षणविशेषः

तल्लक्षणं

यथा,

साहित्य-

दर्पणे

४४७

“विचारो

युक्तवाक्यैर्य्यदप्रत्यक्षार्थसाधनम्

॥”)

Vachaspatyam

विचार

पु०

वि

+

चर—घञ्

तत्त्वनिर्णये

सन्दिग्धे

वस्तुनि

प्रमाणेन

तत्त्वपरीक्षायां

तदनुगुणे

वाक्यस्तोमे

“विपरीतोद्भावकपरविजिगीषया

न्यायप्रयोग

इति”

केचित्

प्राहुः

यथा

पदार्थानुमानस्थले

पर्वतो

वह्णि-

मान्

धूमवत्त्वादित्यादि

अत्र

पर्वते

वह्नौ

साधनोये

प्रतिवादिना

पर्वतो

वह्निमानित्यादि

विपरीतवाक्ये

प्रयुक्ते

मध्यस्थस्य

संशयी

जन्यते

तन्निवृत्त्यर्थं

वादिना

पर्वतो

वह्निमानित्यादिप्रतिज्ञादिघटितवाक्यप्रयोगरूपः

विचारः

क्रियते

इति

विगतश्चारो

यस्मात्

प्रा०

व०

चार-

शून्ये

“विचारदृक्चारदृगप्यवर्त्तत”

Grammar

विचार

विचारणा,

examination,

question

or

topic

or

subject

for

examina-

tion:cf.

कुतः

पुनरियं

विचारणा

l

M.Bh.

on

P.

I.

1.50

Vart.

1.

Capeller Germany

विचार

m.

Verfahren,

Unterscheidung,

Überlegung,

Prüfung,

Bedenken.

Burnouf French

विचार

विचार

m.

(चर्)

distinction;

discussion;

délibération,

jugement

motivé.

विचारण

n.

[f.

आ]

mms.

F.

le

système

मीमांसा।

विचारभू

f.

(भू

place)

réunion

de

personnes

qui

délibèrent.

Le

tribunal

de

Yama.

विचारयामि

(c.

de

चर्)

faire

aller

çà

et

là,

ordonner

de

parcourir.

Douter,

hésiter;

examiner,

considérer;

décider,

résoudre,

fixer.

Inventer,

imaginer.

Qqf.

apercevoir.

विचार्य

a.

discutable,

à

discuter.

Stchoupak French

वि-चार-

m.

réflexion,

examen

mental,

investigation,

hésitation

(-अण्त्

कृ-

tergiverser,

hésiter);

-ण-

nt.

-णा-

f.

id.

°मूढ-

a.

v.

qui

porte

un

jugement

insensé

ou

erroné.

°दोलाम्

आ-रुह्-

se

livrer

à

de

longues

réflexions

.