Try संस्कृतवाहिनी (A word everyday) | YouTube Channel

वर्ध

vardha

Shabda Sagara

 वर्ध
 Masculine.
 (
 -र्धः
 )
 
1.
 Increase,
 augmentation.
 
2.
 Cutting:
 see
 वर्द्ध
 ।
 

Capeller Eng

 1
 व॑र्ध
 adjective
 (
 —°
 )
 &
 neuter
 increasing,
 furthering.
 

 2
 वर्ध
 substantive
 separation.
 *
 

Yates

 वर्ध
 (
 क
 )
 वर्धयति
 10.
 
a.
 To
 cut
 
to
 fill.
 

Spoken Sanskrit

वर्ध
 vardha
 Adjective
 increasing
 
वर्ध
 vardha
 Adjective
 augmenting
 
वर्ध
 vardha
 Adjective
 gladdening
 
वर्ध
 vardha
 Masculine
 dividing
 
वर्ध
 vardha
 Masculine
 bleeding-heart
 plant
 [
 Clerodendrum
 indicum
 -
 Bot.
 ]
 
वर्ध
 vardha
 Masculine
 cutting
 
वर्ध
 vardha
 Masculine
 increase
 
वर्ध
 vardha
 Masculine
 augmentation
 
वर्ध
 vardha
 Masculine
 giving
 increase
 or
 prosperity
 
वर्ध
 vardha
 Masculine
 act
 of
 increasing
 
वर्ध
 vardha
 Neuter
 lead
 

Wilson

 वर्ध
 r.
 10
 cl.
 (
 वर्धयति
 )
 
1
 To
 cut
 or
 pierce,
 to
 divide.
 
2
 To
 fill.
 

Apte

वर्धः
 [
 vardhḥ
 ],
 1
 Cutting,
 dividing.
 

Increasing,
 causing
 increase
 or
 prosperity.
 

Increase,
 augmentation.
 

र्धम्
 Lead.
 

Red
 lead.
 

A
 leathern
 strap
 or
 thong
 
see
 वर्ध्रम्.
 Compound.
 -फलः
 Pongamia
 Glabra
 (
 Marâṭhî.
 करंज
 ).
 

Monier Williams Cologne

 1.
 वर्ध
 masculine gender.
 (
 for
 2.
 See
 below
 )
 cutting,
 dividing,
 Horace H. Wilson
 

 वर्ध
 neuter gender.
 lead,
 Lexicographers, esp. such as amarasiṃha, halāyudha, hemacandra, &c.
 (
 confer, compare.
 वर्ध्र
 ).
 

 2.
 व॑र्ध
 Masculine, Feminine, Neuter
 (
 from.
 √
 वृध्
 
for
 1.
 वर्ध
 See
 above
 )
 increasing,
 augmenting,
 gladdening
 (
 See
 नन्दि-
 and
 मित्र-व्°
 )
 

 व॑र्ध
 masculine gender.
 the
 act
 of
 increasing,
 giving
 increase
 or
 prosperity,
 ṛg-veda
 

 increase,
 augmentation,
 Horace H. Wilson
 

 Clerodendrum
 Siphonantus,
 Lexicographers, esp. such as amarasiṃha, halāyudha, hemacandra, &c.
 

 वर्ध
 2a
 et cetera.
 See
 page.
 926,
 col.
 1.
 

Macdonell

वर्ध
 
várdh-a,
 Adjective.
 [
 √
 1.
 vṛdh
 ]
 increasing,
 gladdening
 (
 -°
 )
 
Masculine.
 granting
 of
 prosperity
 (
 RV.¹
 ).
 

Benfey

वर्ध,
 
I.
 Masculine.
 
1.
 i.
 e.
 वृध्
 +
 अ,
 Increase.
 
2.
 Cutting.
 
II.
 Neuter.
 Red
 lead.
 

Apte Hindi

वर्धः
 
पुंलिङ्गम्
 -
 "वर्ध्
 +
 अच्,
 घञ्
 "
 
काटना
 बाँटना
 

वर्धः
 
पुंलिङ्गम्
 -
 -
 
"बढ़ाना,
 वृद्धि
 या
 समृद्धि
 करना"
 

वर्धः
 
पुंलिङ्गम्
 -
 -
 
"वृद्धि,
 बढ़ोतरी"
 

वर्धम्
 
नपुंलिङ्गम्
 -
 -
 
सीसा
 

वर्धम्
 
नपुंलिङ्गम्
 -
 -
 
सिंदूर
 

वर्धम्
 
नपुंलिङ्गम्
 -
 वर्ध+अच्
 
चमड़े
 का
 तस्मा
 फीता
 

L R Vaidya

 varDa
 {%
 (
 I
 )
 m.
 %}
 1.
 Increase,
 augmentation
 
2.
 cutting,
 dividing.
 

 varDa
 {%
 (
 II
 )
 n.
 %}
 1.
 Lead
 
2.
 red
 lead.
 

Edgerton Buddhist Hybrid

 vardha,
 vardhaka,
 also
 vaddhaka,
 nt.
 (
 semi-MIndic
 
JM.
 vaḍḍhaya,
 and
 cf.
 AMg.
 vaṭṭa
 ),
 a
 (
 metal
 )
 cup
 or
 bowl
 or
 pan:
 so
 loha-vaddhakaṃ
 tattakaṃ
 ādāya
 samudrakūlam
 āgataḥ
 (
 proposing
 to
 bale
 the
 water
 out
 of
 the
 sea
 )
 Mv
 〔ii.90.15〕
 (
 here
 v.l.
 °vardhakaṃ
 )
 
vaddhakaṃ
 nikṣipitvā
 16
 
dīrghā
 brāhme
 (
 so
 ms.,
 Senart
 em.
 brahmā
 )
 ahorātrā
 loha-vardhaṃ
 (
 no
 v.l.
 )
 ca
 tattakaṃ
 (
 n.
 sg.
 )
 〔91.3〕
 (
 vs
 ).
 

Dhatu Pata (Krishnacharya)

धातुः →
 वर्ध्
 
मूलधातुः →
 वर्ध
 
धात्वर्थः →
 छेदन-पूरणयोः
 
गणः →
 चुरादिः
 
कर्मकत्वं →
 सकर्मकः
 
इट्त्वं →
 सेट्
 
उपग्रहः →
 उभयपदी
 
रूपम् →
 वर्धयति-ते
 

Dhatu Pradipa

वर्धँ
 वर्द्ध
 च्छेदन,
 पूरणयोः
 
-
 वर्धयति
 वर्धयाञ्चकार
 115
 

Kalpadruma

 वर्द्धं,
 क्लीबम्
 (
 वर्द्धयति
 पूरयतीति
 ।
 वर्द्ध
 +
 अच्
 ।
 )सीसकम्
 ।
 इति
 हेमचन्द्रः
 ।
 ४
 ।
 १०६
 ॥
 

 वर्द्धः,
 पुंलिङ्गम्
 (
 वर्द्धते
 इति
 ।
 वृध्
 छेदने
 +
 अच्
 ।
 )ब्राह्मणयष्टिका
 ।
 इति
 जटाधरः
 ॥
 
पूर्त्तिः
 ।छेदः
 ।
 इति
 वर्द्धधात्वर्थदर्शनात्
 ॥
 

Kshiratarangini

वर्धँ
 वर्ध
 छेदन,
 पूरणयोः
 
-
 वर्धयति
 भ्वादौ
 (
 1505
 )
 वर्धते
 113
 

Dhatu Vritti

वर्धँ
 वर्ध
 (
 अर्थः
 )
 छेदन,
 पूरणयोः
 
(
 वर्धयति,
 अववर्धत्
 )
 119
 

KridantaRupaMala

1
 {@“वर्ध
 छेदनपूरणयोः”@}
 2
 ‘छेदने
 पूरणे
 चार्थे
 वर्धेः
 वर्धयतीति
 णौ।।’
 3
 इति
 देवः।
 
काशकृत्स्नेन
 ‘वृधु
 वर्धने’
 इति
 पठित्वा
 वर्धकिः--तक्षकः
 इत्युक्तम्।
 
तत्र
 टिप्पण्यां
 तु
 ‘प्राङ्
 नाभिवर्धनात्
 पुंसः’
 इति
 मनु
 4
 वचने
 छेदनार्थ
 एव
 दृश्यते।
 
वर्धकिप्रयोगेऽपि
 स
 एवार्थोऽभिप्रेतः।
 
अतः
 काशकृत्स्न-
 पाठे
 लेखकप्रमादात्
 भ्रष्टपाठः
 स्यात्,
 यद्वा
 वर्धनशब्दस्य
 छेदन
 एवात्रार्थो
 ग्रहीतव्यः’
 इत्येवमुक्तम्।
 
वर्धकः-र्धिका,
 विवर्धयिषकः-षिका,
 वर्धयिता-त्री,
 विवर्धयिषिता-त्री,
 इत्यादीनि
 सर्वाण्यपि
 रूपाणि
 चौरादिकचर्चयतिवत्
 5
 ऊह्यानि।
 
प्रासङ्गिक्यः
 ↑
 (
 १५६४
 )
 
↑
 (
 १०-चुरादिः-१६५५।
 सक।
 सेट्।
 उभ।
 )
 
↑
 (
 श्लो।
 १२३।
 )
 
↑
 (
 २।
 २९।
 )
 
↑
 (
 ५०७
 )
 

Capeller Germany

 2.
 वर्ध
 Trennung.*
 

Grassman Germany

 várdha,
 m.,
 das
 Fördern
 [
 von
 vṛdh
 ],
 Gelingenlassen.
 
-āya
 um
 zu
 fördern
 árcāmi
 vām
 〰
 ‿ápas
 (
 Pad.
 ā́pas
 )
 {838,
 4}.
 

Burnouf French

वर्ध
 
वर्ध
 masculine
 (
 वृध्
 )
 augmentation,
 accroissement.
 
Coupure.
 
 —
 N.
 minium.
 