Try संस्कृतवाहिनी (A word everyday) | YouTube Channel
मिथ्या (mithyA)
This feature is only for logged in users. Please login to have full access to Kosha.
मिथ्या
-
mithyA
-
Indeclinable
-
invain
वृथा
-
vRthA
-
Indeclinable
-
invain
निरर्थक
-
nirarthaka
-
Adjective
-
vain
अनर्थक
-
anarthaka
-
Adjective
-
vain
शुष्क
-
zuSka
-
Adjective
-
vain
तुच्छ
-
tuccha
-
Adjective
-
vain
निष्फल
-
niSphala
-
Adjective
-
vain
उद्धत
-
uddhata
-
Adjective
-
vain
अफल
-
aphala
-
Adjective
-
vain
तरल
-
tarala
-
Adjective
-
vain
तुच्छक
-
tucchaka
-
Adjective
-
vain
तुच्छ्य
-
tucchya
-
Adjective
-
vain
वन्ध्यफल
-
vandhyaphala
-
Adjective
-
vain
वार्त्त
-
vArtta
-
Adjective
-
vain
विभ्रष्ट
-
vibhraSTa
-
Adjective
-
vain
विमोघ
-
vimogha
-
Adjective
-
vain
विप्रनष्ट
-
vipranaSTa
-
Adjective
-
vain
व्यर्थक
-
vyarthaka
-
Adjective
-
vain
विफल
-
viphala
-
Adjective
-
vain
वितथ
-
vitatha
-
Adjective
-
vain
मिथ्या
-
mithyA
-
Indeclinable
-
wrongfully
अभिचरति
{
अभि-
चर्
}
-
abhicarati
{
abhi-
car
}
-
verb
1
Par
-
act
wrongfully
लैशिक
-
laizika
-
Neuter
-
offence
of
a
monk
who
taking
advantage
of
an
apparent
transgression
committed
by
a
fellow
monk
wrongfully
accuses
him
of
it
मिथ्या
-
mithyA
-
Indeclinable
-
invain
मिथ्या
-
mithyA
-
Indeclinable
-
incorrectly
मिथ्या
-
mithyA
-
Indeclinable
-
wrongfully
मिथ्या
-
mithyA
-
Indeclinable
-
falsely
मिथ्या
-
mithyA
-
Indeclinable
-
improperly
मिथ्या
-
mithyA
-
Indeclinable
-
contrarily
मिथ्या
-
mithyA
-
Indeclinable
-
fraudulently
मिथ्या
-
mithyA
-
Indeclinable
-
wrongly
मिथ्या
-
mithyA
-
Indeclinable
-
untruly
मिथ्या
-
mithyA
-
Indeclinable
-
invertedly
मिथ्या
-
mithyA
-
Indeclinable
-
deceitfully
मिथ्या
व्याख्याति
{
व्या-
ख्या
}
-
mithyA
vyAkhyAti
{
vyA-
khyA
}
-
verb
2
-
misinterpret
मिथ्या
व्याख्याति
{
व्या-
ख्या
}
-
mithyA
vyAkhyAti
{
vyA-
khyA
}
-
verb
2
-
misconstrue
मिथ्या
सम्भवति
-
mithyA
sambhavati
-
verb
-
misunderstand
मिथ्या
-
mithyA
-
Indeclinable
-
falsely
अन्यथा
-
anyathA
-
Indeclinable
-
falsely
मुधा
-
mudhA
-
Indeclinable
-
falsely
विप्रलब्धम्
-
vipralabdham
-
Indeclinable
-
falsely
वृथा
-
vRthA
-
Indeclinable
-
falsely
मृषा
-
mRSA
-
Indeclinable
-
falsely
अमिथ्या
-
amithyA
-
Indeclinable
-
not
falsely
अमृषा
-
amRSA
-
Indeclinable
-
not
falsely
अवितथम्
-
avitatham
-
Indeclinable
-
not
falsely
दुष्प्रयुक्त
-
duSprayukta
-
Adjective
-
falsely
used
अभ्याख्याति
{
अभ्याख्या
}
-
abhyAkhyAti
{
abhyAkhyA
}
-
verb
-
accuse
falsely
अभ्याख्यात
-
abhyAkhyAta
-
Adjective
-
accused
falsely
आहत
-
Ahata
-
Adjective
-
uttered
falsely
क्षारित
-
kSArita
-
Adjective
-
falsely
accused
शंसित
-
zaMsita
-
Adjective
-
falsely
accused
अतिशङ्कते
-
atizaGkate
-
verb
-
suspect
falsely
असत्यवादिन्
-
asatyavAdin
-
Adjective
-
speaking
falsely
भ्रमित
-
bhramita
-
Adjective
-
falsely
taken
for
व्यपदिशति
{
व्यपदिश्
}
-
vyapadizati
{
vyapadiz
}
-
verb
-
represent
falsely
दूषित
-
dUSita
-
Adjective
-
falsely
accused
of
दृष्टिक
-
dRSTika
-
Adjective
-
falsely
believing
in
हर्षते
{
हृष्
}
-
harSate
{
hRS
}
-
verb
-
speak
or
affirm
falsely
हर्षति
{
हृष्
}
-
harSati
{
hRS
}
-
verb
-
speak
or
affirm
falsely
व्यपदेष्टृ
-
vyapadeSTR
-
Adjective
-
one
who
represents
falsely
वृथावादिन्
-
vRthAvAdin
-
Adjective
-
speaking
falsely
or
untruly
विप्रतिपद्यते
{
विप्रतिपद्
}
-
vipratipadyate
{
vipratipad
}
-
verb
-
reply
falsely
or
erroneously
पाषण्ड
-
pASaNDa
-
Masculine
-
any
one
who
falsely
assumes
the
characteristics
of
an
orthodox
Hindu
मिथ्या
mithyA
Indeclinable
in
vain
वृथा
vRthA
Indeclinable
in
vain
निरर्थक
nirarthaka
Adjective
vain
अनर्थक
anarthaka
Adjective
vain
शुष्क
zuSka
Adjective
vain
तुच्छ
tuccha
Adjective
vain
निष्फल
niSphala
Adjective
vain
उद्धत
uddhata
Adjective
vain
अफल
aphala
Adjective
vain
तरल
tarala
Adjective
vain
तुच्छक
tucchaka
Adjective
vain
तुच्छ्य
tucchya
Adjective
vain
वन्ध्यफल
vandhyaphala
Adjective
vain
वार्त्त
vArtta
Adjective
vain
विभ्रष्ट
vibhraSTa
Adjective
vain
विमोघ
vimogha
Adjective
vain
विप्रनष्ट
vipranaSTa
Adjective
vain
व्यर्थक
vyarthaka
Adjective
vain
विफल
viphala
Adjective
vain
वितथ
vitatha
Adjective
vain
मिथ्या
[
mithyā
],
Indeclinable.
[
मिथ्-क्यप्
]
Falsely,
deceitfully,
wrongly,
incorrectly
Often times.
.
with
the
force
of
an
adjective
मणौ
महानील
इति
प्रभावादल्पप्रमाणे$पि
यथा
न
मिथ्या
Raghuvamsa (Bombay).
18.42
यदुवाच
न
तन्मिथ्या
17.42
मिथ्यैव
व्यसनं
वदन्ति
मृगयामीदृग्विनोदः
कुतः
Sakuntalâ (Bombay).
2.5.
Invertedly,
contrarily.
To
no
purpose,
in
vain,
fruitlessly
मिथ्या
कारयते
चारैर्घोषणां
राक्षसाधिपः
Bhaṭṭikâvya.
8.44
मिथ्यैष
व्यवसायस्ते
प्रकृतिस्त्वां
नियोक्ष्यति
Bhagavadgîtâ (Bombay).
18.59.
(
मिथ्या
वद्-वच्
to
tell
a
falsehood,
lie.
मिथ्या
कृ
to
falsify.
to
contradict.
मिथ्या
भू
to
turn
out
false,
be
false.
मिथ्या
ग्रह्
to
misunderstand,
mistake.
)
At
the
beginning
of
Compound.
मिथ्या
may
be
translated
by
'false,
untrue,
unreal,
sham,
pretended,
feigned'
Et cætera.
Compound.
-अध्यवसितिः
Feminine.
a
figure
of
speech,
an
expression
of
the
impossibility
of
a
thing
by
making
it
depend
upon
an
impossible
contingency
किंचिन्मिथ्यात्वसिद्ध्यर्थं
मिथ्या-
र्थान्तरकल्पनम्
।
मिथ्याध्यवसितिर्वेश्यां
वशयेत्
खस्रजं
वहन्
॥
Kuval.
-अपवादः
a
false
charge.
-अभिधानम्
a
false
assertion.
-अभियोगः
a
false
or
groundless
charge.-अभिशंसनम्
calumny,
false
accusation.
अभिशापः
a
false
prediction.
a
false
or
unjust
claim.
-आचारa.
acting
falsely.
hypocritical.
(
रः
)
wrong
treatment
(
in
medic.
).
wrong
or
improper
conduct.
a
rogue,
hypocrite
इन्द्रियार्थान्
विमूढात्मा
मिथ्याचारः
स
उच्यते
Bhagavadgîtâ (Bombay).
3.6.
-आहारः
wrong
diet.
-उत्तरम्
a
false
or
prevaricating
reply.
उपचारः
pretended
kindness
or
service
मिथ्योपचारैश्च
वशीकृतानां
किमर्थिनां
वञ्चयितव्यमस्ति
H.
(
in
medic.
)
a
wrong
treatment
of
a
malady.-कर्मन्
Neuter.
a
false
act.
-कारुणिक
Adjective.
pretending
to
be
kind
मिथ्याकारुणिको$सि
निर्घृणतरस्त्वत्तः
कुतो$न्यः
पुमान्
Panchatantra (Bombay).
5.14.-क्रोपः,
-क्रोधः
feigned
anger.
-क्रयः
a
false
price.
-ग्रहः
useless
obstinacy
or
persistence.
-ग्रहः,
ग्रहणम्
misconception,
misunderstanding.
-चतुर्विधम्
four
types
of
lying
मिथ्यैतन्नाभिजानामि
तदा
तत्र
न
संनिधिः
।
अजातश्चास्मि
तत्काटे
इति
मिथ्याचतुर्विधम्
॥
-चर्या
hypocrisy.
-जल्पितम्
a
false
report
or
speech.
-ज्ञानम्
a
mistake,
error,
misapprehension.
-दर्शनम्
heresy.
-दृष्टिः
Feminine.
heresy,
holding
heretic
or
atheistic
doctrines.
-निरसनम्
denial
by
oath.-पण्डित
Adjective.
educated
or
learned
only
in
appearance.-पुरुषः
a
man
only
in
appearance.
-प्रतिज्ञ
Adjective.
false
to
one's
promise,
perfidious.
-प्रत्ययः
an
erroneous
perception
यो
हि
जनित्वा
प्रध्वंसते
नैतदेवमिति
स
मिथ्याप्रत्ययः
ŚB.
on
MS.*
1.1.2.
-फलम्
an
imaginary
advantage.-मतिः
Feminine.
delusion,
mistake,
errror.
-योगः
wrong
use
or
application.
-लिङ्गधर
Adjective.
being
anything
only
in
appearance.
-वचनम्,
-वाक्यम्,
-वादः
an
untrue
speech,
a
falsehood,
lie.
-वाक्,
-वादिन्
Adjective.
lying,
false,
untruthful
मिथ्यावादिनि
दूति
......
K.
Parasmaipada.
-वार्ता
a
false
report.
-व्यापारः
meddling
with
another's
affairs.-वृत्त
Adjective.
of
vicious
conduct
उद्योगं
तव
संप्रेक्ष्य
मिध्यावृत्तं
च
रावणम्
Rāmāyana
6.17.66.
-साक्षिन्
Masculine.
a
false
witness.
मिथ्या
ind.
[
मिथ्-क्यप्
]
1
Falsely,
deceitfully,
wrongly,
incorrectly
oft.
with
the
force
of
an
adjective
मणौ
महानील
इति
प्रभावादल्पप्रमाणेऽपि
यथा
न
मिथ्या
R.
18.
42
यदुवाच
न
तन्मिथ्या
17.
42
मिथ्यैव
व्यसनं
वदंति
मृगयामीदृग्विनोदः
कुतः
Ś.
2.
5.
2
Invertedly,
contrarily.
3
To
no
purpose,
in
vain,
fruitlessly
मिथ्या
कारयते
चारैर्घोषणां
राक्षसाधिपः
Bk.
8.
44
Bg.
18.
59.
(
मिथ्या
वद्-वच्
to
tell
a
falsehood,
lie
मिथ्या
कृ
{1}
to
falsify.
{2}
to
contradict.
मिथ्या
भू
to
turn
out
false,
be
false
मिथ्या
ग्रह्
to
misunderstand,
mistake
).
At
the
beginning
of
comp.
मिथ्या
may
be
translated
by
‘false,
untrue,
unreal,
sham,
pretended,
feigned’
&c.
Comp.
अध्यवसितिः
f.
a
figure
of
speech,
an
expression
of
the
impossibility
of
a
thing
by
making
it
depend
upon
an
impossible
contingency
किं
चिन्मिथ्यात्वसिद्ध्यर्थं
मिथ्यार्थांतरकल्पनम्
।
मिथ्याध्यवासितिर्वेश्यां
वशयेत्
खस्रजं
वहन्
॥
Kuval.
अपवादः
a
false
charge.
अभिधानं
a
false
assertion.
अभियोगः
a
false
or
groundless
charge.
अभिशंसनं
calumny,
false
accusation.
अभिशापः
{1}
a
false
prediction.
{2}
a
false
or
unjust
claim.
आचारः
a.
{1}
acting
falsely.
{2}
hypocritical.
(
रः
)
{1}
wrong
treatment
(
in
medic.
).
{2}
wrong
or
improper
conduct.
आहारः
wrong
diet.
उत्तरं
a
false
or
prevaricating
reply.
उपचारः
{1}
pretended
kindness
or
service.
{2}
(
in
medic.
)
a
wrong
treatment
of
a
malady
कर्मन्
n.
a
false
act.
कारुणिक
a.
pretending
to
be
false
Pt.
5.
14.
कोपः,
क्रोधः
feigned
anger.
क्रयः
a
false
price.
ग्रहः
useless
obstinacy
or
persistence.
ग्रहः
ग्रहणं
misconception,
misunderstanding.
चर्या
hypocrisy.
जाल्पितं
a
false
report
or
speech.
ज्ञानं
a
mistake,
error,
misapprehension.
दर्शनं
heresy.
दृष्टिः
f.
heresy,
holding
heretic
or
atheistic
doctrines.
निरसनं
denial
by
oath.
पुरुषः
a
man
only
in
appearance.
प्रतिज्ञ
a.
false
to
one's
promise,
perfidious.
फलं
an
imaginary
advantage.
मतिः
f.
delusion,
mistake,
error.
योगः
wrong
use
or
application.
वचनं,
वाक्य
वादः
an
untrue
speech,
a
falsehood,
lie.
वाक्,
वादिन्
a.
lying,
false,
untruthful.
वार्ता
a
false
report.
साक्षिन्
m.
a
false
witness.
मिथ्या॑
a
indeclinable, either an indeclinable participle or an adverb or a case used adverbially.
(
contracted
from
मिथूया॑
)
invertedly,
contrarily,
incorrectly,
wrongly,
improperly,
śatapatha-brāhmaṇa
et cetera.
et cetera.
(
with
Causal.
,
of
√
कृ,
to
pronounce
a
word
wrongly
‘once’
[
Parasmai-pada.
]
or
‘repeatedly’
[
Ā.
]
pāṇini
i,
3,
71
with
प्र-√
चर्,
to
act
wrongly,
manu-smṛti
ix,
284
with
प्र-√
वृत्,
to
behave
improperly,
mahābhārata
iii,
2414
)
falsely,
deceitfully,
untruly,
manu-smṛti
mahābhārata
et cetera.
(
often
with
√
ब्रू,
वच्
or
वद्,
to
speak
falsely,
utter
a
lie
with
√
कृ,
to
deny,
mahābhārata
to
break
one's
word,
with
न-√
कृ,
to
keep
it
),
rāmāyaṇa
with
√
भू,
to
turn
out
or
prove
false,
mahābhārata
not
in
reality,
only
apparently,
madhusūdana
to
no
purpose,
fruitlessly,
in
vain,
maitrī-upaniṣad
mahābhārata
et cetera.
(
ibc.
often
equal, equivalent to, the same as, explained by.
false,
untrue,
sham
Mithyā
is
personified
as
the
wife
of
A-dharma,
kalki-purāṇa
)
मिथ्या,
ind.
(
probably
a
contracted
form
for
मिथुया
above
),
invertedly,
distortedly,
contrarily,
perversely,
falsely,
incorrectly,
wrongly,
improperly,
(
कथम्
मयि
मिथ्या
प्रवर्तसे,
why
dost
thou
act
improperly
towards
me
?
)
untruly,
deceitfully,
in
a
lying
manner,
(
with
वद्,
वच्,
ब्रू,
to
speak
falsely,
to
make
a
false
assertion
)
in
vain
मिथ्या
at
the
beginning
of
a
comp.
is
often
equivalent
to
an
adj.,
and
translatable
by
‘false,
untrue,
sham,
unjust,
’
&c.
Mithyā,
Untruth,
is
personified
as
the
wife
of
A-dharma.
—मिथ्या-कर्मन्,
अ,
n.
false
act,
failure.
—मिथ्या-कृ,
cl.
8.
P.
-करोति,
&c.,
to
make
false,
falsify,
utter
a
falsehood,
contradict:
Caus.
P.
-कार-
यति,
&c.,
to
pronounce
[
a
word
]
wrongly
once:
Caus.
A.
-कारयते,
to
pronounce
wrongly
over
and
over
again
see
Pāṇ.
1.
3,
71.
—मिथ्या-कोप,
अस्,
m.
feigned
resentment,
pretended
anger.
—मिथ्या-
क्रय,
अस्,
m.
a
false
price.
—मिथ्या-ग्रह
or
मिथ्याग्रह
(
°या-आग्°
),
अस्,
m.
improper
persist-
ency,
useless
obstinacy.
—मिथ्याचरत्
(
°या-आच्°
),
अन्,
अन्ती,
अत्,
acting
or
practising
falsehood.
—मि-
थ्या-चर्या,
f.
false
behaviour,
hypocrisy.
—मिथ्या-
चार
(
°या-आच्°
),
अस्,
आ,
अम्,
dealing
falsely,
per-
versely
hypocritical,
sanctimonious
(
अस्
),
m.
im-
proper
or
incorrect
conduct,
wrong
treatment
(
in
medicine
).
—मिथ्या-जल्पित,
अम्,
n.
a
false
report
or
rumour.
—मिथ्या-ज्ञान,
अम्,
n.
a
false
con-
ception,
misapprehension,
error,
mistake.
—मिथ्या-
त्व,
अम्,
n.
falsity,
unreality
illusion
(
with
Jainas
)
the
lowest
of
the
fourteen
steps
which
lead
to
final
emancipation
inversion
perversion
(
as
one
of
the
eighteen
faults
of
a
Jaina
system
).
—मिथ्यात्विन्,
ई,
इनी,
इ,
being
in
a
state
of
illusion.
—मिथ्या-दर्-
शन,
अम्,
n.
a
false
appearance
false
doctrine,
heresy.
—मिथ्या-दृष्टि,
इस्,
f.
false
doctrine,
he-
resy,
denial
of
future
existence,
atheism.
—मिथ्या-
ध्यवसिति
(
°या-अध्°
),
इस्,
f.
‘fruitless
trouble,
’
epithet
of
a
figure
of
speech
expressing
the
impossi-
bility
of
a
thing
by
making
it
depend
upon
some
impossible
contingency
(
e.
g.
‘only
one
who
wears
a
crown
of
air
can
engage
the
affections
of
a
harlot’
).
—मिथ्या-निरसन,
अम्,
n.
denial
by
oath.
—मिथ्या-पण्डित,
अस्,
आ,
अम्,
one
who
makes
a
false
pretence
to
learning,
educated
or
learned
only
in
appearance.
—मिथ्यापवाद
(
°या-अप्°
),
अस्,
m.
a
false
accusation.
—मिथ्या-पुरुष,
अस्,
m.
a
mere
sham
person,
a
man
only
in
appearance.
—मिथ्या-
प्रतिज्ञ,
अस्,
आ,
अम्,
false
to
one's
promise,
faithless,
treacherous.
—मिथ्या-प्रवादिन्,
ई,
इनी,
इ,
speaking
falsely,
lying.
—मिथ्या-प्रवृत्ति,
इस्,
f.
an
erro-
neous
course
of
action,
wrong
function
(
of
the
senses
),
misdirected
effort.
—मिथ्या-प्रसुप्त,
अस्,
आ,
अम्,
falsely
or
pretendedly
asleep,
feigning
sleep.
—मि-
थ्या-फल,
अम्,
n.
an
imaginary
or
vain
advantage
or
reward.
—मिथ्याभिगृध्न
(
°या-अभ्°
),
अस्,
आ,
अम्,
unjustly
covetous.
—मिथ्याभिधा
(
°या-अभ्°
),
f.
a
false
name.
—मिथ्याभिधान
(
°या-अभ्°
),
अम्,
n.
a
false
or
untrue
expression
or
assertion.
—मिथ्याभियोग
(
°या-अभ्°
),
अस्,
m.
an
unjust
claim,
a
false
accusation,
groundless
charge.
—मि-
थ्याभिशंसन,
अम्,
n.
or
मिथ्याभिशस्ति
(
°या-
अभ्°
),
इस्,
f.
a
false
accusation.
—मिथ्याभिशंसिन्
(
°या-अभ्°
),
ई,
m.
a
false
or
unjust
accuser.
—मिथ्या-
भिशाप,
अस्,
m.
an
unjust
claim,
false
accusation
a
false
prediction.
—मिथ्या-भू,
cl.
1.
P.
-भवति,
&c.,
to
be
false,
&c.
—मिथ्या-मति,
इस्,
f.
false
opinion,
error,
ignorance,
mistake.
—मिथ्या-मान,
अस्,
m.
false
pride.
—मिथ्या-योग,
अस्,
m.
wrong
use
or
employment.
—मिथ्या-वदत्,
अन्,
अन्ती,
अत्,
speaking
falsely.
—मिथ्या-वध्यानुकीर्तन
(
°य-
अन्°
),
अम्,
n.
the
proclaiming
that
any
one
has
been
unjustly
sentenced
to
death.
—मिथ्या-वाक्य,
अम्,
n.
an
untruthful
speech,
falsehood,
lie.
—मिथ्या-
वाच्,
क्,
क्,
क्,
whose
words
are
false,
untruthful,
lying.
—मिथ्या-वाद,
अस्,
m.
false
or
untruthful
speech,
a
falsehood,
lie
declaring
the
falsehood
of
an
accu-
sation
(
अस्,
आ,
अम्
),
speaking
untruly,
lying.
—मि-
थ्या-वादिन्,
ई,
इनी,
इ,
speaking
untruly,
lying,
a
liar
declaring
an
accusation
to
be
false.
—मिथ्या-
वार्त्ता,
f.
false
report.
—मिथ्या-व्यापार,
अस्,
m.
wrong
occupation,
meddling
with
another's
affairs.
—मिथ्य-साक्षिन्,
ई,
m.
a
false
witness.
—मिथ्या-
साक्षि-प्रदातृ,
ता,
त्री,
तृ,
bringing
forward
false
witnessess.
—मिथ्याहार
(
°या-आह्°
),
अस्,
m.
impro-
per
nourishment,
wrong
diet.
—मिथ्योत्तर
(
°या-
उत्°
),
अम्,
n.
(
in
law
)
an
untrue
answer,
false
or
prevaricating
reply.
—मिथ्योपचार
(
°या-उप्°
),
अस्,
m.
a
feigned
or
pretended
service
or
kindness
(
in
medicine
)
wrong
treatment.
मिथ्या
mithyā́,
in.
ad.
[
later
form
of
mithuyā
]
🞄wrongly,
incorrectly
falsely,
untruly,
deceitfully
🞄not
in
reality,
only
in
appearance
to
🞄no
purpose,
fruitlessly,
in
vain:
-kṛ,
act
🞄wrongly
break
(
oneʼs
word:
w.
na,
keep
—
)
🞄deny
-brū,
-vac,
-vad,
state
falsely,
lie,
🞄feign
-bhū,
turn
out
or
prove
false
—
pravṛt,
behave
in
an
unseemly
manner
towards
🞄(
lc.
).
(
Fem.nom.S
)
झूठा,
असत्य
मिथ्या
अव्य*
-
-
"झूठमूठ,
धोखे
से,
गलत
तरीके
से,
अशुद्धता
के
साथ"
मिथ्या
अव्य*
-
-
"विपर्यस्त
रुप
से,
विपरीततया"
मिथ्या
अव्य*
-
-
"निष्प्रयोजन,
व्यर्थ,
निष्फलता
के
साथ"
मिथ्या
पदविभागः
अव्ययम्
कन्नडार्थः
ಅಸತ್ಯ
/ಸುಳ್ಳು
निष्पत्तिः
मथे
(
विलोडने
)
-
"यक्"
(
उ०
४-११२
)
निपा०
प्रयोगाः
"मिथ्यैव
व्यसनं
वदन्ति
मृगयामीदृग्विनोदः
कृतः"
उल्लेखाः
शाकु०
२-५
मिथ्या
पदविभागः
अव्ययम्
कन्नडार्थः
ವ್ಯರ್ಥವಾಗಿ
/ಪ್ರಯೋಜನವಿಲ್ಲದ
प्रयोगाः
"मिथ्या
कारयते
चारैः
घोषणां
राक्षसाधिपः"
उल्लेखाः
भट्टि०
८-४४
मिथ्या
पदविभागः
स्त्रीलिङ्गः
कन्नडार्थः
ಅಧರ್ಮನ
ಪತ್ನಿ
miTyA
{%
ind.
%}
1.
Untruly,
deceitfully,
यदुवाच
न
तन्मिथ्या
R.xvii.42
2.
incorrectly,
wrongly,
improperly,
मिथ्यैव
व्यसनं
वदंति
मृगयामीदृग्
विनोदः
कुतः
Sak.ii.
3.
in
vain,
मिथ्यैव
व्यवसायस्ते
प्रकृतिस्त्वां
नियोक्ष्यति
Bg.xviii.59,
R.xviii.42.(
मिथ्या
भू
‘to
be
false.’
मिथ्या
कृ
‘to
falsify.’
मिथ्या
ग्रह्
‘to
mistake.’
)
Synonyms
मिथ्या
(Adjective)
यस्य
उचितः
आधारः
नास्ति।
"जनानां
स्वविषये
मिथ्या
अभिमानः
अस्ति।"
Synonyms
असत्यम्,
मिथ्या,
मृषा,
वितथः,
अनृतम्,
कूटः,
कूटम्
(Noun)
तद्
वचनम्
यद्
अयथार्थम्
अन्यायसङ्गतम्
अधर्मसङ्गतं
च
"असत्यं
वचनं
पापम्।
/
राजा
प्रमाणं
भूतानां
स
विनश्येन्मृषा
वदन्
अर्थकृच्छ्रमपि
प्राप्य
न
मिथ्या
कर्तुमुत्सहे।"
Synonyms
मिथ्या,
मृषा,
वितथ,
अनृत,
असत्य,
अतात्विक
(Adjective)
यत्
सत्यं
नास्ति।
"निर्दोषी
प्रमातुः
मिथ्या
वचनात्
मृत्युदण्डं
प्राप्तवान्।/ब्रह्म
सत्यं
जगत्
मिथ्या।"
मिथ्या
अव्य।
असत्यम्
समानार्थकाः
मृषा,
मिथ्या
3।4।15।1।2
मृषा
मिथ्या
च
वितथे
यथार्थं
तु
यथातथम्.
स्युरेवं
तु
पुनर्वै
वेत्यवधारणवाचकाः॥
पदार्थ-विभागः
,
गुणः,
मानसिकभावः
मिथ्या,
अव्ययम्
(
मथते
इति
।
मथविलोडने
।
मेथतेहिनस्ति
वेति
।
मथ
वा
मेथ
+
क्यप्
।
निपा-तनात्
साधु
।
)
असत्यम्
।
तत्पर्य्यायः
।
मृषा
२वितथः
३
अनृतम्
४
।
इति
शब्दरत्नावली
॥
मिछा
इति
भाषा
॥
(
यथा,
--“यदसद्भासमानं
तन्मिथ्या
स्वाप्नगजादिवत्
।”इति
सांख्यप्रवचनभाष्यधृतम्
॥
सा
चाधर्म्मपत्नी
।
यथा,
--“अधर्म्मपत्नी
मिथ्या
सा
सर्व्वधूर्त्तैश्च
पूजिता
।यया
विना
जगन्मुक्तमुच्छन्नं
विधिनिर्म्मितम्
॥
सत्ये
चादर्शना
या
च
त्रेतायां
सूक्ष्मरूपिणी
।अर्द्धावयवरूपा
च
द्बापरे
संवृता
भिया
॥
कलौ
महाप्रमत्ता
च
सर्व्वत्र
व्यापिका
बलात्
।कपटेन
समं
भ्रात्रा
भ्रमत्येव
गृहे
गृहे
॥
”इति
ब्रह्मवैवर्त्ते
प्रकृतिखण्डे
१
अध्यायः
॥
अपि
च
।“अधर्म्मस्य
प्रिया
रम्या
मिथ्या
मार्ज्जार-लोचना
।तस्याः
पुत्त्रोऽतितेजस्वी
दम्भः
परमकोपनः
॥
स
मायायां
भगिन्यान्तु
लोभं
पुत्त्रञ्च
कन्यकाम्
।निकृतिं
जनयामास
तयोः
क्रोधः
सुतोऽभवत्
॥
”इति
कल्किपुराणे
१
अध्यायः
॥
विषयभेदे
मिथ्याभाषणे
दोषाभावो
यथा,
--शर्म्मिष्ठोवाच
।“न
नर्म्मयुक्तं
वचनं
हिनस्तिन
स्त्रीषु
राजन्न
विवाहकाले
।प्राणात्यये
सर्व्वधनापहारेपञ्चानृतान्याहुरपातकानि
॥
”मिथ्याकथने
दोषो
यथा,
--“पृष्टास्तु
साक्ष्ये
प्रवदन्ति
येऽन्यथभवन्ति
मिथ्यापतिता
नरेन्द्र
!
।एकार्थतायान्तु
समाहितायांमिथ्या
वदन्तं
ह्यनृतं
हिनस्ति
॥
”ययातिरुवाच
।“राजा
प्रमाणं
भूतानां
स
विनश्येन्मृषा
वदन्
।अर्थकृच्छ्रमपि
प्राप्य
न
मिथ्या
कर्त्तुमुत्सहे
॥
”इति
मात्स्ये
३१
अध्यायः
॥
अथासत्याभिधानप्रायश्चित्तम्
।
तत्र
सकृद-सत्यभाषणे
कृष्णानुस्मरणं
प्रायश्चित्तम्
।
यथा,
विष्णुपुराणम्
।“कृते
पापेऽनुतापो
वै
यस्य
पुंसः
प्रजायते
।प्रायश्चित्तन्तु
तस्यैकं
कृष्णानुस्मरणं
परम्
॥
”अत्यन्ताभ्यासे
विष्णुः
।
निन्दितेभ्यो
धनादानंबाणिज्यं
कुसीदजीवनम्
।
असत्यभाषणं
शूद्र-सेवनमित्यपात्रीकरणं
कृत्वा
तप्तकृच्छ्रेणशुध्यति
।
अतिबहुतरकालाभ्यासे
मनुः
।“सङ्करापात्रकृत्यासु
मासं
शोधनमैन्दवम्
।”चातुर्व्वर्णवधे
साक्ष्येऽनृतभाषणेऽनुपातकत्वाभा-वाल्लघु
प्रायश्चित्तमाह
याज्ञवल्क्यः
।“वर्णिनां
हि
वधो
यत्र
तत्र
साक्ष्येऽनृतं
वदेत्
।तत्पावनाय
निर्व्वाप्यश्चरुः
सारस्वतो
द्विजैः
॥
”शूद्रे
तु
विष्णः
।
तत्पावनाय
कुष्माण्डीभिर्द्विजो-ऽग्निं
जुहुयात्
।
शूद्रश्चैकोद्दिष्टं
गोदशकस्यग्रासं
विदध्यात्
।
विषयविशेषेऽपवादमाहहारीतः
।
सोमविक्रयकन्याविवाहभयमैथुन-बालकसंज्ञपनं
गोब्राह्मणहितञ्च
कुर्व्वन्
मिथ्यान
लिप्यत
इति
।
तथा
च
यमः
।“न
नर्म्मयुक्तं
वचनं
हिनस्तिन
स्वैरवाक्यं
न
च
मैथुनार्थे
।प्राणात्यये
सर्व्वधनापहारेपञ्चानृतान्याहुरपातकानि
॥
”इति
प्रायश्चित्तविवेकः
॥
मिथ्या
मिथ्या
adv.
faussement
à
faux,
en
vain
perfidement
मिथ्या
कारयामि
prononcer
mal,
पदम्
un
mot.
मिथ्याकोप
masculine
colère
feinte.
मिथ्याचार
masculine
faux-dévot.
मिथ्यादृष्टि
feminine
(
दृश्
)
vue
fausse,
erreur,
hérésie.
मिथ्याध्यवसिति
feminine
persé
vérance
dans
l'erreur
confirmation
d'une
erreur
par
un
raisonnement
faux.
मिथ्याभियोग
masculine
plainte
ou
demande
sans
fondement
[
t.
de
droit
].
मिथ्यामति
feminine
fausse
opinion,
erreur.
मिथ्या-
adv.
en
sens
contraire
(
de
ce
qui
convient
),
de
travers,
à
tort,
mal
mensongèrement
en
vain,
inutilement
म्।
कृ-
nier
violer
sa
parole
(
न
म्।
कृ-
la
tenir
)
म्।
भू-
s'avérer
faux.
°कारुणिक-
a.
qui
feint
de
s'apitoyer.
°कृत-
a.
v.
fait
de
travers.
°कोप-
Masculine.
colère
feinte.
°क्रय-
Masculine.
faux
prix.
°ग्लह-
Masculine.
tricherie.
°जल्पित-
nt.
faux
bruit.
°ज्ञान-
nt.
erreur.
°दर्शन-
nt.
fausse
apparence.
°दूत-
Masculine.
faux
messager,
messager
qui
ment.
°पण्डित-
a.
instruit
en
apparence.
°प्रतिज्ञ-
a.
sans
foi,
sans
parole.
°फल-
nt.
avantage
illusoire.
°मनोरम-
a.
charmant
en
apparence.
°वाक्य-
nt.
fausse
allégation
°वाद-
Masculine.
id.
a.
(
et
°वादिन्-
)
qui
ment.
°व्यापार-
Masculine.
mauvaise
occupation.
°व्याहारिन्-
ag.
menteur.
°स्तोत्र-
nt.
Plural
fausses
louanges.
मिथ्याचार-
a.
qui
agit
de
travers
hypocrite.
मिथ्याभिगृध्न-
a.
qui
convoite
(
à
tort
).
मिथ्याभिधान-
nt.
fausse
assertion.
मिथ्याभिशंसन-
nt.
fausse
accusation
-शंसिन्-
a.
qui
accuse
faussement
-शस्त-
a.
v.
accusé
à
tort.
मिथ्याभिषङ्ग-
Masculine.
imprécation
injuste.
मिथ्योपचार-
Masculine.
amabilité
feinte.
What is this? (Hidden Dictionary)
To avoid the clutter in the app, the unwanted dictionaries can be hidden to have clear view while browsing. This section shows entries from those hidden dictionaries if any.
How to hide/unhide dictionary?
Every dictionary entry will have top right corner menu . From there, you can hide or unhide dictionary. You must login to use this feature. So, KST can remember your preferences of hidden dictionaries.