Try संस्कृतवाहिनी (A word everyday) | YouTube Channel

विचार

vicAra

Shabda Sagara

विचार

Masculine.

(

-रः

)

1.

The

exercise

of

judgment

or

reason

on

a

present

object,

investigation,

consideration,

deliberation.

2.

Dispute,

dis-

cussion.

3.

Selection.

4.

Doubt,

hesitation.

5.

Prudence.

Etymology

वि

be-

fore,

चर्

to

go,

Affix.

घञ्

Capeller Eng

विचार

masculine

proceeding,

mode

of

procedure

(

=

a

single

case

),

also

=

following

Yates

वि-चार

(

रः

)

1.

Masculine.

The

exercise

of

judgment

or

reason

investiga-

tion

discussion.

Spoken Sanskrit

विचार

-

vicAra

-

Masculine

-

dispute

विवाद

-

vivAda

-

Masculine

-

dispute

विरुद्धोक्ति

-

viruddhokti

-

Feminine

-

dispute

विरोधोक्ति

-

virodhokti

-

Feminine

-

dispute

वाद

-

vAda

-

Masculine

-

dispute

वादानुवाद

-

vAdAnuvAda

-

Masculine

-

dispute

अपरव

-

aparava

-

Masculine

-

dispute

प्रविवाद

-

pravivAda

-

Masculine

-

dispute

वाक्कलह

-

vAkkalaha

-

Masculine

-

dispute

उत्तरप्रत्युत्तर

-

uttarapratyuttara

-

Neuter

-

dispute

कार्य

-

kArya

-

Neuter

-

dispute

वादयुद्ध

-

vAdayuddha

-

Neuter

-

dispute

द्वैध

-

dvaidha

-

Neuter

-

dispute

विब्रवीति

{

विब्रू

}

-

vibravIti

{

vibrU

}

-

verb

-

dispute

विब्रूते

{

विब्रू

}

-

vibrUte

{

vibrU

}

-

verb

-

dispute

विवदते

{

वि-

वद्

}

-

vivadate

{

vi-

vad

}

-

verb

1

-

dispute

विवक्ति

{

वि-

वच्

}

-

vivakti

{

vi-

vac

}

-

verb

3

-

dispute

विवादाध्यासित

-

vivAdAdhyAsita

-

Adjective

-

disputed

विवदित

-

vivadita

-

Adjective

-

disputed

व्युदित

-

vyudita

-

Adjective

-

disputed

विचार

-

vicAra

-

Masculine

-

idea

विचार

-

vicAra

-

Masculine

-

thought

विचार

-

vicAra

-

Masculine

-

dispute

विचार

-

vicAra

-

Masculine

-

concept

[

computer

]

विचार

-

vicAra

-

Masculine

-

counsel

विचार

-

vicAra

-

Masculine

-

reflection

विचार

-

vicAra

-

Masculine

-

mode

of

acting

or

proceeding

विचार

-

vicAra

-

Masculine

-

discussion

विचार

-

vicAra

-

Masculine

-

prudence

विचार

-

vicAra

-

Masculine

-

examination

विचार

-

vicAra

-

Masculine

-

change

of

place

विचार

-

vicAra

-

Masculine

-

verdict

विचार

-

vicAra

-

Masculine

-

procedure

विचार

-

vicAra

-

Masculine

-

investigation

विचार

-

vicAra

-

Masculine

-

consultation

विचार

-

vicAra

-

Masculine

-

probable

conjecture

विचार

-

vicAra

-

Masculine

-

doubt

विचार

-

vicAra

-

Masculine

-

deliberation

विचार

-

vicAra

-

Masculine

-

consideration

विचार

-

vicAra

-

Masculine

-

pondering

विचार

-

vicAra

-

Masculine

-

hesitation

कीदृक्

मारात्मक-विचार

-

kIdRk

mArAtmaka-vicAra

-

Masculine

-

What

a

deadly

idea.

Wilson

विचार

Masculine.

(

-रः

)

1

The

exercise

of

judgment

or

reason

on

a

present

object,

investigation,

consideration,

deliberation.

2

Dispute,

discussion.

Etymology

वि

before

चर

to

go,

Affix.

घञ्.

Apte

विचारः

[

vicārḥ

],

1

Reflection,

deliberation,

thought,

consideration

विचारमार्गप्रहितेन

चक्षुषा

Kumârasambhava (Bombay).

5.42.

Examination,

discussion,

investigation

तत्त्वार्थविचार.

Trial

(

of

a

case

)

विषसलिलतुलाग्निप्रार्थिते

मे

विचारे

Mṛichchhakaṭika

9.43.

Judgment,

discrimination,

discernment,

exercise

of

reason

विचारमूढः

प्रतिभासि

मे

त्वम्

Raghuvamsa (Bombay).

2.47.

Decision,

determination.

Selection.

Doubt,

hesitation.

Prudence,

circumspection.

Compound.

-ज्ञ

Adjective.

able

to

decide,

a

judge.

-भूः

Feminine.

a

tribunal,

seat

of

justice.

particularly,

the

judgment-seat

of

Yama.

-मूढ

Adjective.

Mistaken

in

judgment.

Foolish.

-शील

Adjective.

thoughtful,

considerate,

prudent.

स्थलम्

a

tribunal.

logical

discussion.

Monier Williams Cologne

वि-चार

a

masculine gender.

(

ifc.

f(

).

)

mode

of

acting

or

proceeding,

procedure

(

also

equal, equivalent to, the same as, explained by.

a

single

or

particular

case

),

śrauta-sūtra

change

of

place,

gobhila-śrāddha-kalpa

pondering,

deliberation,

consideration,

reflection,

examination,

investigation,

ṛg-veda-prātiśākhya

mahābhārata

et cetera.

doubt,

hesitation,

rāmāyaṇa

kathāsaritsāgara

bhāgavata-purāṇa

a

probable

conjecture,

sāhitya-darpaṇa

dispute,

discussion,

Horace H. Wilson

prudence,

Monier-Williams' Sanskrit-English Dictionary, 1st edition with marginal notes

वि-चार

b

et cetera.

See

under

वि-√

चर्.

Macdonell

विचार

vi-cāra,

Masculine.

[

car

]

procedure

(

S.,

E.

)

consideration,

reflexion,

deliberation

discrimination,

investigation,

examination

hesitation:

-jña,

Masculine.

one

skilled

in

discrimination,

competent

judge

-cāraṇa,

Neuter.

consideration,

reflection

investigation,

discussion

hesitation:

ā,

Feminine.

distinction

kind

-cāraṇīya,

fp.

needing

careful

consideration

-cāra-dṛś,

Adjective.

employing

no

spies

as

eyes

and

regarding

the

matter

with

deliberation

-cāra-mū-

-ḍha,

pp.

deficient

in

discretion

-cārayitavya,

fp.

needing

careful

consideration

-cāra-vat,

Adjective.

acting

with

deliberation,

circumspect

-cār-

-ita,

cs.

pp.

car

-cārin,

Adjective.

(

)

having

wide

ways

(

earth

RV.¹

)

wandering

about

acting

dissolute

reflecting,

considering,

examining

-cārya,

fp.

needing

(

long

)

reflexion

Neuter.

imps.

one

should

reflect

or

hesitate

-cālana,

Adjective.

(

ī

)

destroying

(

).

Benfey

विचार,

i.

e.

वि-चर्

+

अ,

Masculine.

1.

Consideration,

Hit.

ii.

d.

42

deliberation,

Pañc.

i.

d.

417

(

doubt

).

2.

Discrimination,

selection,

Hit.

104,

7

(

read

सारासारविचारः

).

3.

Discussion.

4.

Judging,

Hit.

ii.

d.

72

judgment,

Hit.

116,

10

decision.

5.

Prudence,

Böhtl.

Ind.

Spr.

2891.

--

Compound

अ-विचार

+

म्,

adv.

without

long

consideration,

Daśak.

in

Chr.

188,

13.

निस्-,

Adjective.

not

reflecting,

Rājat.

6,

323.

ºरम्,

adv.

without

long

reflection,

Rām.

2,

23,

10

Gorr.

सु-,

Masculine.

due

consideration.

स्वप्न-,

Masculine.

interpretation

of

dreams.

Hindi

विचार

Apte Hindi

विचारः

पुंलिङ्गम्

-

वि

+

चर्

+

घञ्

"विमर्श,

विनिमय,

चिंतन,

सोच"

विचारः

पुंलिङ्गम्

-

-

"परीक्षा,

विचारविमर्श,

गवेषणा,

तत्त्वार्थविचार"

विचारः

पुंलिङ्गम्

-

-

(

किसी

बात

की

)

जाँच-पड़ताल

विचारः

पुंलिङ्गम्

-

-

"निर्णय,

विवेचन,

विवेक,

तर्कना"

विचारः

पुंलिङ्गम्

-

-

"निश्चय,

निर्धारण"

विचारः

पुंलिङ्गम्

-

-

चयन

विचारः

पुंलिङ्गम्

-

-

"संदेह,

संकोच"

विचारः

पुंलिङ्गम्

-

-

"दूरदर्शिता,

सतर्कता"

L R Vaidya

vicAra

{%

m.

%}

1.

Deliberation,

discussion,

investigation,

examination,

मृणालानि

विचारपेशलानि

Bh.V.ii.2

2.

judging,

discrimination,

reason,

विचारमूढः

प्रतिभासि

मे

त्वम्

R.ii.47,

K.S.v.42

3.

selection

4.

doubt,

heistation

5.

prudence.

Bopp (Latin)

विचार

m.

(

r.

2.

चर्

s.

)

1

)

deliberatio.

HIT.

12.

22.

92.

20.

2

)

distinctio.

HIT.

51.

20.

Aufrecht Catalogus Catalogorum

विशिष्टवैशिष्ट्यवाद

or

°विचार

Hall

p.

43.

L.

1166.

K.

158.

Ben.

164.

Rādh

14.

--by

Gadādhara.

NW.

338.

NP.

1,

28.

Oppert

II,

9655.

SB.

171.

--by

Jayarāma.

NW.

332.

NP.

VII,

24.

--by

Raghudeva.

Burnell

121^a.

Oppert

II,

3804.

--by

Harirāma.

K.

158.

Mysore

5.

अनुमितिपरामर्शवाद

or

°विचार

by

Raghudeva.

IO.

47.

1369.

1517.

2532.

Peters.

4,

14.

अनुमितिपरामर्शवाद

or

°विचार

Peters.

6,

171.

--by

Raghudeva.

AS

p.

10.

Peters.

6,

170.

Edgerton Buddhist Hybrid

vicāra,

m.,

Mvy

〔7732〕,

or

nt.,

id.

〔7860〕

(

cited

from

Gv

)

Gv

〔105.26〕

〔133.10〕,

a

high

number.

Abhyankara Grammar

विचार

विचारणा,

examination,

question

or

topic

or

subject

for

examina-

tion:cf.

कुतः

पुनरियं

विचारणा

l

M.Bh.

on

P.

I.

1.50

Vart.

1.

Kalpadruma

विचारः,

पुंलिङ्गम्

(

विशेषेण

चरणं

पदार्थादिनिर्णयेज्ञानमिति

वि

+

चर

+

घञ्

)

तत्त्वनिर्णयः

।इति

व्यवहारतत्त्वम्

सन्दिग्धे

वस्तुनि

प्रमा-णेन

तत्त्वपरीक्षा

इति

गोयीचन्द्रः

प्रमाणै-रथपरीक्षणं

विमर्शमात्रमिति

केचित्

इतिभरतः

तत्पर्य्यायः

तर्कः

निर्णयः

३गुञ्जा

चर्च्चा

इति

त्रिकाण्डशेषः

संख्या

विचारणा

इत्यमरः

चर्च्चनम्

८संख्यानम्

इति

तट्टीका

विचारणम्

१०वितर्कः

११

व्युहः

१२

व्यूहः

१३

ऊहः

१४वितर्कणम्

१५

इति

शब्दरत्नावली

प्रणि-धानम्

१६

समाधानम्

१७

इति

जटाधरः

(

यथा,

कथासरित्सागरे

३६

८८

।“न

चैवं

क्षमते

नारी

विचारं

मारमोहिता

।यदियं

क्रमते

राज्ञी

तव

काम्यं

विपद्गतम्

”नाट्योक्तलक्षणविशेषः

तल्लक्षणं

यथा,

साहित्य-दर्पणे

४४७

।“विचारो

युक्तवाक्यैर्य्यदप्रत्यक्षार्थसाधनम्

)

Vachaspatyam

विचार

पुंलिङ्गम्

वि

+

चर--घञ्

तत्त्वनिर्णये

सन्दिग्धे

वस्तुनिप्रमाणेन

तत्त्वपरीक्षायां

तदनुगुणे

वाक्यस्तोमे

।“विपरीतोद्भावकपरविजिगीषया

न्यायप्रयोग

इति”केचित्

प्राहुः

यथा

पदार्थानुमानस्थले

पर्वतो

वह्णि-मान्

धूमवत्त्वादित्यादि

अत्र

पर्वते

वह्नौ

साधनोयेप्रतिवादिना

पर्वतो

वह्निमानित्यादि

विपरीतवाक्येप्रयुक्ते

मध्यस्थस्य

संशयी

जन्यते

तन्निवृत्त्यर्थं

वादिनापर्वतो

वह्निमानित्यादिप्रतिज्ञादिघटितवाक्यप्रयोगरूपःविचारः

क्रियते

इति

विगतश्चारो

यस्मात्

प्रा०

व०

चार-शून्ये

“विचारदृक्चारदृगप्यवर्त्तत”

Grammar

विचार

विचारणा,

examination,

question

or

topic

or

subject

for

examina-

tion:cf.

कुतः

पुनरियं

विचारणा

l

M.Bh.

on

P.

I.

1.50

Vart.

1.

Capeller Germany

विचार

Masculine.

Verfahren,

Unterscheidung,

Überlegung,

Prüfung,

Bedenken.

Burnouf French

विचार

विचार

masculine

(

चर्

)

distinction

discussion

délibération,

jugement

motivé.

विचारण

neuter

[

feminine

]

mms.

F.

le

système

मीमांसा।

विचारभू

feminine

(

भू

place

)

réunion

de

personnes

qui

délibèrent.

Le

tribunal

de

Yama.

विचारयामि

(

c.

de

चर्

)

faire

aller

çà

et

là,

ordonner

de

parcourir.

Douter,

hésiter

examiner,

considérer

décider,

résoudre,

fixer.

Inventer,

imaginer.

Qqf.

apercevoir.

विचार्य

a.

discutable,

à

discuter.

Stchoupak French

वि-चार-

Masculine.

réflexion,

examen

mental,

investigation,

hésitation

(

-अण्त्

कृ-

tergiverser,

hésiter

)

-ण-

nt.

-णा-

Feminine.

id.

°मूढ-

a.

v.

qui

porte

un

jugement

insensé

ou

erroné.

°दोलाम्

आ-रुह्-

se

livrer

à

de

longues

réflexions

.