संस्कृत
saMskRta
संस्कृत
mfn.
(-तः-ता-तं)
1.
Wrought,
made,
artificially
produced.
2.
Excellent,
best.
3.
Decorated,
ornamented.
4.
Cooked,
dressed.
5.
Clean,
cleansed.
6.
Purified.
7.
Finished,
perfect,
completed.
8.
Consecrated.
9.
Initiated.
m.
(-तः)
1.
A
word
regularly
formed,
a
regular
derivative.
2.
A
learned
man.
3.
A
man
of
the
three
first
classes
who
have
received
all
the
purificatory
rites.
n.
(-तं)
1.
Language
formed
by
perfect
grammatical
rules,
the
classical
and
sacred
language
of
the
Hindus.
2.
Offering
oblation.
E.
सम्
implying
completion
or
perfection,
कृत
made,
and
सुट्
augment.
संस्कृत॑
a.
put
together,
composed,
prepared,
arranged;
consecrated,
initiated,
married;
adorned,
polished,
cultivated,
Sanskritic;
n.
arrangement,
preparation;
the
Sanskrit
language.
संस्कृत
(तः-ता-तं)
a.
Prepared,
made;
excellent;
perfect;
decorated;
cooked;
cleansed;
purified;
consecrated.
m.
A
regular
derivative;
a
pandit.
n.
The
Sanscrit
language.
संस्कृत
mfn.
(-तः-ता-तं)
1
Wrought,
made,
artificially
produced.
2
Excellent,
best.
3
Decorated,
ornamented.
4
Cooked,
dressed.
5
Cleaned,
cleansed.
6
Purified.
7
Finished,
perfect,
completed.
8
Consecrated.
9
Initiated.
m.
(-तः)
1
A
word
regularly
formed,
a
regular
derivative.
2
A
learned
man.
3
A
man
of
the
three
first
classes
who
has
received
all
the
purificatory
rites.
n.
(-तं)
Language
formed
by
perfect
grammatical
rules,
the
classical
and
sacred
language
of
the
Hindus.
E.
सम्
implying
completion
or
perfection,
कृत
made,
and
सुट्
augment.
a
Sanskṛit
word
or
expression.
a
polished
word
or
language.
a
sage.
-उक्तिः
f.
Comp.
आत्मन्
one
who
has
received
purificatory
rites;
याजनाध्यापने
नित्यं
क्रियेते
संस्कृतात्मनाम्
Ms.
1.11.
An
offering,
oblation
(mostly
Vedic).
A
sacred
usage.
तम्
Refined
or
highly
polished
speech,
the
Sanskṛit
language;
संस्कृतं
नाम
दैवी
वागन्वाख्याता
महर्षिभिः
Kāv.1.
33.
A
learned
man.
A
man
of
any
one
of
the
first
three
castes
over
whom
all
the
purificatory
rites
have
been
performed.
तः
A
word
formed
regularly
according
to
the
rules
of
grammar,
a
regular
derivative.
Excellent,
best.
Adorned,
decorated.
Cleansed,
purified.
Initiated
into
worldly
life,
married.
Consecrated,
hallowed;
संस्कृतश्चापि
रामेण
जगाम
गतिमुत्तमाम्
Rām.4.57.11.
Made
ready,
dressed,
prepared;
cooked.
Artificially
made,
highly
wrought,
carefully
or
accurately
formed,
elaborated.
Made
perfect,
refined,
polished,
cultivated.
संस्कृत
[saṃskṛta],
p.
p.
the
Sanskṛt
language
(cf.
above),
Śikṣ.;
Bhar.;
Daśar.
&c.
a
sacred
usage
or
custom,
MW.
सं-स्कृत॑
n.
making
ready,
preparation
or
a
prepared
place,
sacrifice,
RV.;
TS.;
ŚBr.;
GṛŚrS.
a
word
formed
according
to
accurate
rules,
a
regular
derivation,
ib.
a
learned
man,
MW.
सं-स्कृत॑
m.
a
man
of
one
of
the
three
classes
who
has
been
sanctified
by
the
purificatory
rites,
W.
refined,
adorned,
ornamented,
polished,
highly
elaborated
(esp.
applied
to
highly
wrought
speech,
such
as
the
Sanskṛt
language
as
opp.
to
the
vernaculars),
Mn.;
MBh.
&c.
purified,
consecrated,
sanctified,
hallowed,
initiated,
ŚBr.
&c.
&c.
dressed,
cooked
(as
food),
MBh.;
R.;
BhP.
made
ready,
prepared,
completed,
finished,
RV.
&c.
&c.
सं-स्कृत॑
mfn.
(or
सं॑-स्कृत)
put
together,
constructed,
well
or
completely
formed,
perfected,
Lalit.
संस्कृत
saMskRta adj. refined
शोधित
zodhita adj. refined
तपित
tapita adj. refined
तप्त
tapta adj. refined
सभ्य
sabhya adj. refined
अतिपूत
atipUta adj.
over-refined
तप्तहेम
taptahema n. refined
gold
तप्य
tapya adj.
to
be
refined
गुडशर्करा
guDazarkarA f. refined
sugar
सिता
sitA f. refined
sugar
मागध
mAgadha m. refined
sugar
सितापाक
sitApAka m. refined
sugar
शीतक्षार
zItakSAra n. refined
borax
आतप्त
Atapta adj. refined
by
heat
तप्तरूप
taptarUpa n.
of
refined
shape
सभ्येतर
sabhyetara adj.
other
than
refined
तप्तजाम्बूनदमय
taptajAmbUnadamaya adj.
made
of
refined
gold
यान्त्रिक
yAntrika adj.
mechanically
refined
सिताखण्ड
sitAkhaNDa m.
kind
of
refined
sugar
सितोपला
sitopalA f.
white
or
refined
sugar
सिन्धु
sindhu m.
white
or
refined
borax
तप्तहेममय
taptahemamaya adj.
consisting
of
refined
gold
संस्कृतोक्ति
saMskRtokti f. refined
or
polished
language
सभ्यतम
sabhyatama m.
very
polite
or
refined
person
तप्ताभरन
taptAbharana n.
ornament
made
of
refined
gold
कठिना
kaThinA f.
sweetmeat
made
with
refined
sugar
सभ्यतम
sabhyatama adj.
very
courteous
or
polite
or
refined
सुकृतात्मन्
sukRtAtman adj.
one
with
cultivated
and
refined
mind
विमृष्टराग
vimRSTarAga adj.
having
the
colour
refined
or
purified
सुकृतात्मन्
sukRtAtman adj.
one
who
has
a
well
cultivated
or
refined
mind
शोध्य
zodhya adj.
to
be
cleansed
or
purified
or
refined
or
corrected
or
improved
संस्क्रियते
{
संस्कृ
}
saMskriyate
{
saMskR
} verb
pass.
be
put
together
or
arranged
or
prepared
or
consecrated
or
refined
संस्कृत
saMskRta adj. polished
परिमार्जित
parimArjita adj. polished
अभिदिग्ध
abhidigdha adj. polished
आलीढ
AlIDha adj. polished
उत्तेजित
uttejita adj. polished
उन्मार्जित
unmArjita adj. polished
उल्लिखित
ullikhita adj. polished
उल्लीढ
ullIDha adj. polished
कोम्य
komya adj. polished
धौत
dhauta adj. polished
निर्णिक्त
nirNikta adj. polished
निशात
nizAta adj. polished
परिमृष्ट
parimRSTa adj. polished
प्रमृष्ट
pramRSTa adj. polished
प्रयुक्तसंस्कार
prayuktasaMskAra adj. polished
श्लक्ष्ण
zlakSNa adj. polished
निर्धौत
nirdhauta adj. polished
मृष्ट
mRSTa ppp. polished
सुमृष्ट
sumRSTa adj.
well
polished
सुदिह्
sudih adj.
well
polished
सुनिर्णिक्त
sunirNikta adj.
well
polished
संस्कृत्रिम
saMskRtrima adj.
highly
polished
विषमक
viSamaka adj.
not
properly
polished
निर्णिक्तबाहुवलय
nirNiktabAhuvalaya adj.
with
polished
bracelets
सुमृष्ट
sumRSTa adj.
well
rubbed
or
polished
मसृणितशिल
masRNitazila adj.
whose
rocks
are
polished
सुधौत
sudhauta adj.
well
cleaned
or
polished
धाव्यते
{
धाव्
}
dhAvyate
{
dhAv
} verb
pass.
to
get
purified
or
polished
संस्कृतोक्ति
saMskRtokti f.
refined
or
polished
language
व्याकरण
vyAkaraNa n. polished
or
accurate
language
व्युधावयति
{
व्युद्धाव्
}
vyudhAvayati
{
vyuddhAv
} verb
caus.
cause
to
be
rubbed
off
or
polished
or
cleansed
संस्कृत
saMskRta adj. ornamented
आभरित
Abharita adj. ornamented
उद्भासित
udbhAsita adj. ornamented
उपशोभित
upazobhita adj. ornamented
उपस्कृत
upaskRta adj. ornamented
प्रसाधित
prasAdhita adj. ornamented
विभक्त
vibhakta adj. ornamented
शृङ्गारधारिन्
zRGgAradhArin adj. ornamented
सज्जित
sajjita adj. ornamented
सवेष
saveSa adj. ornamented
सोपचार
sopacAra adj. ornamented
सृष्ट
sRSTa adj. ornamented
अलङ्कृत
alaGkRta adj. ornamented
उरगभूषण
uragabhUSaNa n.
snake-ornamented
रुक्मवत्
rukmavat adj. ornamented
with
gold
केशहस्त
kezahasta m.
much
or
ornamented
hair
केशपक्ष
kezapakSa m.
much
or
ornamented
hair
केशपाश
kezapAza m.
much
or
ornamented
hair
कचपक्ष
kacapakSa m.
thick
or
ornamented
hair
कचहस्त
kacahasta m.
thick
or
ornamented
hair
संस्कृत saMskRta adj.
highly
elaborated
संस्कृत saMskRta adj.
constructed
संस्कृत saMskRta adj.
cooked
संस्कृत saMskRta adj.
finished
संस्कृत saMskRta adj.
well
or
completely
formed
संस्कृत saMskRta adj.
polished
संस्कृत saMskRta adj.
made
ready
संस्कृत saMskRta adj.
consecrated
संस्कृत saMskRta adj.
purified
संस्कृत saMskRta adj.
perfected
संस्कृत saMskRta adj.
initiated
संस्कृत saMskRta adj.
ornamented
संस्कृत saMskRta adj.
prepared
संस्कृत saMskRta adj.
completely
formed
संस्कृत saMskRta adj.
hallowed
संस्कृत saMskRta adj.
sanctified
संस्कृत saMskRta adj.
adorned
संस्कृत saMskRta adj.
completed
संस्कृत saMskRta adj.
refined
संस्कृत saMskRta adj.
well
formed
संस्कृत saMskRta adj.
dressed
संस्कृत saMskRta adj.
put
together
संस्कृत saMskRta m.
word
formed
according
to
accurate
rules
संस्कृत saMskRta m.
regular
derivation
संस्कृत saMskRta m.
learned
man
संस्कृत saMskRta m.
man
of
one
of
the
three
classes
who
has
been
sanctified
by
the
purificatory
rites
संस्कृत saMskRta n.
sacred
usage
संस्कृत saMskRta n.
sacred
custom
संस्कृत saMskRta n.
Sanskrit
language
संस्कृत saMskRta n.
preparation
or
a
prepared
place
संस्कृत saMskRta n.
sacrifice
संस्कृत saMskRta n.
Sanskrit
संस्कृत saMskRta n.
prepared
place
संस्कृत saMskRta n.
sacred
usage
or
custom
संस्कृत saMskRta n.
preparation
संस्कृत saMskRta n.
making
ready
संस्कृत
saṃ-skṛta,
pp.
(√
kṛ)
prepared
etc.;
n.
á,
preparation,
prepared
place;
cultivated
language
(opp.
vernaculars),
Sanskrit
(C.);
(sáṃ)
-skṛti,
f.
preparation
(V.);
formation
(Br.);
consecration
(C.);
-skṛ-
-ta_ukti,
f.
polished
expression;
-skriyā,
f.
preparation,
formation.
परिष्कृत
संस्कृत
वि।
लक्षणोपेतम्
समानार्थक:संस्कृत
3।3।81।1।1
युक्तेऽतिसंस्कृतेऽमर्षिण्यभिनीतोऽथ
संस्कृतम्.
कृत्रिमे
लक्षणोपेतेऽप्यनन्तोऽनवधावपि॥
पदार्थ-विभागः
:
,
द्रव्यम्,
पृथ्वी
संस्कृत
वि।
कृत्रिमम्
समानार्थक:संस्कृत
3।3।81।1।1
युक्तेऽतिसंस्कृतेऽमर्षिण्यभिनीतोऽथ
संस्कृतम्.
कृत्रिमे
लक्षणोपेतेऽप्यनन्तोऽनवधावपि॥
पदार्थ-विभागः
:
,
द्रव्यम्,
पृथ्वी
संस्कृतः
,
त्रि,
(सं
+
कृ
+
क्तः
।)
कृत्रिमः
।
इत्य-
मरः
॥
करणेन
निर्वृत्तः
कृत्रिमा
घटादिः
।
इति
भरतः
॥
पक्वः
।
स्वतो
गुणान्तराधानम्
।
इत्यमरटीकायां
स्वामी
॥
शस्तः
।
भूषितः
।
इति
मेदिनी
॥
शोधितः
।
इति
जटाधरः
॥
(यथा,
देवीभागवते
।
१
।
२
।
११
।
“पुराणमुत्तमं
पुण्यं
श्रीमद्भागवताभिधम्
।
अष्टादशसहस्राणि
श्लोकास्तत्र
तु
संस्कृताः
॥”)
संस्कृतं
,
क्ली,
(सं
+
कृ
+
क्तः
।)
लक्षणोपेतम्
।
इति
मेदिनी
॥
पाणिन्यादिकृतव्याकरणसूत्रेण
उपेत
उपगतो
लक्षणोपेतः
साधुशब्दः
।
इत्य-
मरटीकायां
भरतः
॥
स
तु
देववाणी
।
यथा,
“गौर्व्वाणवाणीवदनं
मुकुन्द-
संकीर्त्तनञ्चेत्युभयं
हि
लोके
।
सुदुर्ल्लभ
तच्च
न
मुग्धबोधा-
न्न
लभ्यतेऽतः
पठनीयमेतत्
॥”
इति
मुग्धबोधव्याकरणप्रशंसाश्लोकः
॥
संस्कृत
त्रि०
सम्
+
कृ—क्त
सुट्
च
।
१
कृतसंस्कारे
पदार्थे
व्याकरणलक्षणाधीनसधिनयुक्ते
२
शब्दे
३
पक्वे
४
मूषिते
५
शास्त्रभेदे
मेदि०
६
शोधिते
जटा०
।
संस्कृत॑
(s.
1.
कर्)
n.
Zurüstung,
Vorbereitung;
das
Sanskrit.